Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 lipca 2021 r. w Warszawie

sprawy B. M.

przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności

w W.

o ustalenie stopnia niepełnosprawności

na skutek apelacji ubezpieczonej B. M.

od wyroku Sądu Rejonowego dla (...) Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 16 grudnia 2020 r. znak VI U 37/20

- uchyla zaskarżony wyrok oraz znosi postępowanie począwszy od dnia 16 grudnia 2020r. i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu dla (...)Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla (...)Pracy
i (...) wydał w dniu 16 grudnia 2020 r. wyrok w sprawie z odwołania B. M. od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania
o Niepełnosprawności w W. z dnia 9 grudnia 2019 r. nr (...). (...).1. (...).2019, sygn. akt VI U 37/20, na mocy którego zmienił skarżone orzeczenie oraz poprzedzające
je orzeczenie Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W.
z dnia 1 października 2019 r. nr (...) w ten sposób, że zaliczył B. M.
do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności z powodu schorzeń oznaczonych symbolem niepełnosprawności 05-R okresowo od 1 października 2019 r. do 31 grudnia 2020 r.

Orzeczeniem z dnia 1 października 2019 roku nr: (...) Miejski Zespół
ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W. nie zaliczył B. M. do osób niepełnosprawnych. Orzeczeniem z dnia 9 grudnia 2019 roku Nr (...). (...).1. (...).2019 Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. utrzymał
w mocy orzeczenie z dnia 1 października 2019 roku. Od powyższego orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. B. M. złożyła odwołanie, wnosząc o zaliczenie jej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z przyczyn niepełnosprawności 05-R, 11-1 i 08-T. W odpowiedzi
na odwołanie (...) wniósł o jego oddalanie, powołując się na słuszność ustaleń zawartych
w zaskarżonym orzeczeniu.

Sąd Rejonowy ustalił, że B. M. jest z wykształcenia ekonomistką, pracuje obecnie w banku wykonując pracę biurową. B. M. cierpi na przewlekłe dolegliwości, bóle kręgosłupa lędźwiowego promieniujące do prawej kończyny dolnej, dolegliwości nasilają się podczas pochylania się do przodu, dłuższego siedzenia w jednej pozycji, wstawania po dłuższym siedzeniu. Ma stwierdzonego naczyniaka śródczaszkowego lewego oczodołu, miała przeprowadzone na nim 2 embolizacje. Z powodu naczyniaka
ma osłabione widzenie w lewym oku. Porusza się prawidłowo, ma prawidłową ruchomość
w stawach kończyn górnych i dolnych, zachowaną prawidłowo siłę mięśniową w kończynach górnych i dolnych. Nie ma cech uszkodzenia nerwów czaszkowych. Sprawnie porusza kończynami, nie wykazuje objawów neurologicznych oraz innych cech świadczących
o uszkodzeniu układu piramidalnego. Nie ma zborności kończyn. Potrafi poruszać się sprawnie bez laski, pozycję ciała zmienia sprawnie, samodzielnie. Nie ma długotrwałych istotnych utrzymujących się objawów neurologicznych. Odwołująca jest niepełnosprawna z przyczyn ortopedycznych w stopniu lekkim od 1 października 2019 roku do 31 grudnia 2020 roku.
Z powodu przyczyn neurologicznych nie jest osobą niepełnoprawną.

Powyższe okoliczności Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentacji zgormadzonej w aktach sprawy, aktach (...), a przede wszystkim na podstawie opinii wydanych przez biegłych specjalistów - ortopedę-traumatologa oraz neurochirurga. W ocenie Sądu opinie były rzetelne, przedstawiały kompleksowy obraz stanu zdrowia odwołującej i wyczerpująco opisywały jej schorzenia. Stanowiły podstawę dokonania ustaleń przez Sąd. Do sporządzonych przez biegłych opinii (...) nie zgłaszał zastrzeżeń, zgłaszała je natomiast odwołująca
do opinii biegłej, jednak w ocenie Sądu Rejonowego były one pozbawione podstaw i nie mogły skutkować zasięgnięciem kolejnych opinii. Zgromadzone w niniejszej sprawie dowody
z dokumentów Sąd ocenił, jako wiarygodne, bowiem są one nie tylko spójne wewnętrznie,
ale i korespondują ze sobą, tworząc logiczną całość. Odnośnie zastrzeżeń odwołującej
Sąd uznał, że są one bezpodstawne.

Zdaniem Sądu Rejonowego brak było podstaw do dopuszczania dowodu z kolejnych opinii. Nie można bowiem skutecznie wnioskować o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego jedynie na tej podstawie, że dotychczasowa opinia jest niekorzystna dla strony. Powołał się przy tym na orzecznictwo sądowe, zgodnie z którym niedopuszczenie dowodu
z kolejnej opinii biegłego jest prawidłowe w sytuacji, jeżeli opinia nie odpowiada oczekiwaniom strony i nie zgłasza ona żadnych merytorycznych uwag do opinii.
Samo stwierdzenie strony, że się z nią nie zgadza, nie oznacza, że opinia jest wadliwa.
O ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi
i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę poddające w wątpliwość. W przeciwnym wypadku wniosek taki musi być uznany
za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu, co winno skutkować jego pominięciem.

Sąd Rejonowy zaakcentował, że przekonanie strony odwołującej o wyższym stopniu niepełnosprawności i czasie obowiązywania orzeczenia wynika jedynie z subiektywnego przekonania, nie popartego żadnymi dowodami. Sąd uznał, iż trzem opiniom złożonym w przedmiotowej sprawie przez biegłych sądowych nie można niczego zarzucić, dlatego oceniając je jako prawidłowe i wiarygodne, na ich podstawie dokonał ustaleń faktycznych. Wszystkie zastrzeżenia, które przedstawiła odwołująca stanowią subiektywne przekonanie, o tym, że jej dolegliwości bólowe warunkują możliwość zaliczenia do wyższego niż lekki stopień niepełnosprawności. W takiej sytuacji, mając na względzie całokształt wszystkich wyjaśnionych okoliczności związanych z ustaleniem stanu zdrowia odwołującej, Sąd nie widział podstaw do rozszerzenia materiału dowodowego z urzędu. Tym bardziej,
że Sąd zlecił biegłemu wskazanie, czy istnieje konieczność dopuszczenia dowodu z opinii biegłego lekarza innej specjalności. Biegły wskazał, że dla pełnej oceny stanu zdrowia odwołującej należy powołać biegłego z zakresu neurochirurgii i taki dowód został dopuszczony w sprawie.

Przechodząc do rozważań Sąd Rejonowy przytoczył treść art. 3 ust. 1-4 ustawy
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, wymieniając stopnie niepełnosprawności oraz regulacje ustawowe w zakresie kryterium ich określenia. Następnie wskazał, że u B. M. rozpoznano schorzenia ortopedyczne,
czyli nawracające dolegliwości bólowe kręgosłupa lędźwiowego w przebiegu zmian zwyrodnieniowych i dyskopatycznych bez objawów ubytkowych, naczyniaka lewego oczodołu po embolizacji. Z powodu schorzeń ortopedycznych jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim okresowo od 1 października 2019 roku do 31 grudnia 2020 roku. Dolegliwości bólowe oraz schorzenia kręgosłupa nie powodują - jak to jest wskazane w przesłance umiarkowanego stopnia niepełnosprawności - by odwołująca była niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Odwołująca jest osobą zdolną do pracy na otwartym rynku pracy, z wyjątkiem pracy ciężkiej, porusza się samodzielnie, sprawnie, wobec czego nie wymaga pomocy innych osób w pełnieniu ról społecznych, np. sprzątaniu, toalecie, robieniu zakupów, przygotowywaniu posiłków. Okresowe dolegliwości bólowe co prawda powodują tenże ból, ale nieuniemożliwianą wykonania czynności. Odwołująca korzysta również z leczenia doraźnie lekami przeciwbólowymi. Niewątpliwie odwołująca ma naruszoną sprawność organizmu w porównaniu do osoby zdrowej, jednak nie ma spełnionych dalszych przesłanek umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Z uwagi na powyższe zdaniem Sądu Rejonowego adekwatnym stopniem niepełnosprawności jest lekki stopień niepełnosprawności z przyczyn ortopedycznych przyznany okresowo od 1 października 2019 roku do 31 grudnia 2020 roku.

Sąd Rejonowy ponownie wskazał, że swoje rozstrzygnięcie oparł na rzetelnych, przekonywujących i zbieżnych ze sobą pisemnych trzech opiniach biegłego ortopedy traumatologa K. K., biegłego neurochirurga A. M. (1) oraz uzupełniającej opinii biegłego neurochirurga A. M. (1). W ocenie Sądu opinie były wiarygodne, jasne, rzeczowe i nawzajem się uzupełniały Zostały sporządzone przez specjalistów, po dogłębnej analizie całej dokumentacji medycznej oraz dodatkowo, po przeprowadzeniu przez biegłych badań lekarskich. Opinie, jako logiczne i wyczerpujące, Sąd uznał za podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia, przyjmując zawarte w nich ustalenia za własne.

Apelację od powyższego wyroku złożyła odwołująca B. M., zaskarżając rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w całości. Pełnomocnik odwołującej zarzucił skarżonemu wyrokowi:

1.  nieważność postępowania, tj. naruszenie art. 379 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 205 ¹² § 2 k.p.c. poprzez uniemożliwienie odwołującej wypowiedzenia się co do przeprowadzenia dowodów, w tym ustosunkowania się do opinii uzupełniającej przed zamknięciem rozprawy na posiedzeniu niejawnym;

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i nie uwzględnienie większości dowodów, w tym opinii ortopedy i przyjęcie za wiarygodną opinii neurolog;

3.  naruszenia art. 327 ¹ § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia stanu faktycznego, w tym stanu zdrowia skarżącej i opieranie się wyłącznie na opiniach biegłych.

Powołując się na powyższe zarzuty pełnomocnik odwołującej wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozstrzygnięcia Sądowi Rejonowemu, ewentualnie zmianę skarżonego orzeczenia i zaliczenie skarżącej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności bezterminowo z przyczyn niepełnosprawności oznaczonych symbolami 05-R, 11-I, 08-T,
a także zasądzenie kosztów procesu.

Uzasadniając apelację pełnomocnik odwołującej wskazał, że Sąd Rejonowy zarządzeniem z 4 stycznia 2021 r. zarządził zwrot pisma skarżącej z 24 grudnia 2020 r.,
w którym podtrzymała zarzuty do opinii neurochirurga z 22 września 2020 r. zgłoszone
w piśmie z dnia 26 października 2020 r oraz odniosła się do opinii uzupełniającej
z dnia 7 grudnia 2020 r. Przy tym w opinii uzupełniającej biegła nie odniosła się do większości zarzutów związanych z wcześniejszą opinią. W powyższych pismach skarżąca wnosiła przy tym o wyznaczenie innego biegłego z zakresu neurochirurgii do ponownego przeprowadzenia badania, jednak Sąd uzasadnił w wyroku, że nie było podstaw do zasięgnięcia kolejnych opinii. Dodatkowo nie uwzględniono również zarzutów do opinii biegłego ortopedy. Zarządzając zwrot pisma z dnia 24 grudnia 2020 r. Sąd Rejonowy uzasadniał, że zgodnie z art. 205 ³ § 5 k.p.c. przewodniczący zarządza zwrot pisma przygotowawczego złożonego bez zarządzenia,
a strona złożyła to pismo bez stosownego zarządzenia, zobowiązania czy zgody Sądu,
wobec czego podlegało ono zwrotowi. Pełnomocnik podkreślił jednak, że odwołująca działała bez profesjonalnej pomocy prawnej i nie została pouczona o konieczności złożenia wniosku
o zarządzenie wymiany pism procesowych/dopuszczenie pisma procesowego. Niezależnie
od powyższego, odwołująca nie miała możliwości wypowiedzenia się o opinii uzupełniającej, gdyż po jej otrzymaniu Sąd następnego dnia wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym.
W ten sposób odwołująca została pozbawiona możności obrony swoich praw poprzez uniemożliwienie wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów. Ponadto w ocenie pełnomocnika Sąd Rejonowy nie uwzględnił większości dowodów, w tym opinii ortopedy
i przyjął za wiarygodną opinię neurolog, w stosunku do której przedstawił zastrzeżenia.
Wniósł również o przeprowadzenie dodatkowych dowodów z dokumentacji medycznej odwołującej, wskazując, że konieczność ich powołania powstała dopiero po wydaniu wyroku (k. 138-149 a.s.).

W odpowiedzi na apelację z dnia 17 marca 2021 r. Wojewódzki Zespół ds. Orzekania
o Niepełnosprawności wniósł o jej oddalenie, wskazując, że nie podziela zarzutów podniesionych przez stronę odwołującą (k. 188 a.s.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była zasadna.

Zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.
W razie stwierdzenia nieważności postępowania, zgodnie z dyspozycją art. 386 § 2 k.p.c.
sąd drugiej instancji uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Z kolei w myśl art. 379 k.p.c. nieważność postępowania zachodzi:

1.  jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;

2.  jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;

3.  jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wszczęta albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;

4.  jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;

5.  jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;

6.  jeżeli sąd rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu (art. 379 k.p.c.).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy podzielił stanowisko apelującej co do tego, że ubezpieczona B. M. na etapie postępowania rozpoznawczego została pozbawiona możliwości obrony swoich praw stosownie do przepisu art. 379 pkt 5 k.p.c. co powoduje, iż w sprawie zachodzi nieważność postępowania skutkująca uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. W związku z tym Sąd Okręgowy nie badał zasadności zarzutów merytorycznych podniesionych w apelacji.

Przypomnieć należy, że nieważność postępowania określona w art. 379 pkt 5 k.p.c. ma miejsce wtedy, gdy strona postępowania, wbrew swej woli, została faktycznie pozbawiona możności działania w postępowaniu lub jego istotnej części. Nieważność postępowania z tego powodu zachodzi wówczas, gdy ze względu na uchybienia formalne (na przykład: niezawiadomienie strony o rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku; rozpoznanie sprawy, wbrew przepisom prawa, na posiedzeniu niejawnym zamiast na rozprawie) strona została pozbawiona przez sąd lub przeciwnika procesowego możności brania udziału w sprawie oraz zgłoszenia twierdzeń faktycznych i wniosków dowodowych (zob. wyrok Sądu Najwyższego
z 9 lipca 2014 r., I PK 316/13). Nie można stwierdzić nieważności postępowania w rozumieniu tego przepisu, gdy strona podjęła czynności w procesie, nawet doznając utrudnień w popieraniu dochodzonych roszczeń lub obronie przed żądaniami strony przeciwnej. Dlatego pod podstawę nieważności postępowania z art. 379 pkt 5 k.p.c. nie podpada każde naruszenie przepisów prawa procesowego, nawet jeśli mogło mieć wpływ na wynik rozstrzygnięcia (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: wyrok z 7 lipca 2016 r., I PK 39/16; postanowienie z 20 maja 2016 r.,
II CZ 29/16). Przy ocenie, czy doszło do pozbawienia strony możności działania skutkującej nieważnością postępowania trzeba rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie zbadać, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania
w postępowaniu, wreszcie ocenić, czy pomimo zaistnienia wspomnianych przeszkód strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero w razie kumulatywnego spełnienia wszystkich tych warunków można uznać, że strona została pozbawiona możności działania
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2014 r., II UZ 58/14; wyroki Sądu Najwyższego z 25 czerwca 2015 r., V CSK 528/14; z 15 października 2015 r., II CSK 690/14).

Mając na względzie powyższe, wskazać należy, że, jak wynika z treści uzasadnienia do zaskarżonego wyroku, Sąd Rejonowy wskazał, że oparł swoje rozstrzygnięcie na opinii wydanych przez biegłych specjalistów – ortopedę-traumatologa oraz neurochirurga, uznając je za rzetelne, przedstawiające kompleksowy obraz stanu zdrowia odwołującej i wyczerpującą opisujące jej schorzenia. Jednocześnie Sąd uznał zgłaszane przez odwołującą zastrzeżenia
do opinii biegłej neurochirurg za pozbawione podstaw. Wskazać należy, że postanowieniem
z dnia 6 sierpnia 2020 r. Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego neurochirurga w celu ustalenia, czy odwołująca się jest osobą niepełnosprawną. Opinia w tym zakresie została sporządzona przez biegłą dr n. med. A. M. (1). Opinia była przedmiotem zarzutów
ze strony odwołującej, podniesionych w piśmie z 26 października 2020 r., w którym odwołująca wnosiła ponadto o powołanie innego biegłego z zakresu neurochirurgii. Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy skierował akta do biegłej A. M. celem wydania ostatecznej opinii
w sprawie. Opinia została sporządzona w dniu 7 grudnia 2020 r. i przedstawiona sędziemu referentowi 11 grudnia 2020 r. W tym samym dniu Sąd Rejonowy wydał postanowienie
o przyznaniu biegłej wynagrodzenia za wydaną opnię, jednocześnie zarządzając doręczenie odwołującej i pełnomocnikowi (...) odpisy sporządzonej przez biegłą opinii. Wymaga zaznaczenia, iż w aktach sprawy brak informacji o doręczeniu odwołującej opinii uzupełniającej z 7 listopada 2020 r. W aktach znajduje się jedynie informacja o wysłaniu odpisu postanowienia z dnia 11 grudnia 2020 r., która to czynność jest datowana na 15 grudnia
2020 r. Brak przy tym potwierdzenia odbioru przez odwołującą tak wspomnianego wyżej postanowienia, jak i rzeczonej opinii uzupełniającej. Następnie, dzień później, tj. 16 grudnia 2020r. Sąd Rejonowy wydał wyrok w sprawie na posiedzeniu niejawnym.
W aktach wprawdzie brak dowodu doręczenia opinii ubezpieczonej, jednakże na podstawie zarządzenia z dnia 4 stycznia 2021 r. o zwrocie pisma odwołującej z 24 grudnia 2020 r.,
a także informacji powołanych w treści apelacji, można wnioskować, iż korespondencja sądowa – w tym także przedmiotowa opinia uzupełniająca – ostatecznie została odwołującej doręczona, przy czym powołane wyżej okoliczności sprawy, w szczególności terminy realizacji poszczególnych czynności przez Sąd Rejonowego, uzasadniają z dużą dozą prawdopodobieństwa, iż nastąpiło to dopiero po wydaniu wyroku na posiedzeniu niejawnym.

Istotą zarzutu apelacyjnego jest pozbawienie strony możliwości wypowiedzenia się co do dowodu mającego istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy w postaci opinii uzupełniającej biegłej sądowej z zakresu neurochirurgii. W aktualnym stanie prawnym, jeżeli nie zarządzono przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego, to zgodnie z art. 205 ¹² § 2 k.p.c. strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, które według przepisów kodeksu mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu. Powyższy przepis zastąpił uchylony nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego art. 217 § 1 k.p.c., stanowiący, że strona ma prawo aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swych wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej.

W ocenie Sądu Okręgowego, skoro opinia uzupełniająca biegłej sądowej z zakresu neurochirurgii z 7 grudnia 2020 r. stała się podstawą skarżonego rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego, to Sąd ten winien doręczyć odpisy opinii stronom postępowania przed skierowaniem sprawy na posiedzenie niejawne w celu wydania orzeczenia kończącego postępowanie. Tymczasem w realiach niniejszej sprawy rozstrzygnięcie merytoryczne zostało wydane przed doręczeniem odwołującej rzeczonej opinii, co w konsekwencji prowadziło do pozbawienia jej możliwości wypowiedzenia się co do tego dowodu. Pozbawienie strony możliwości wypowiedzenia się co do przeprowadzonego przez sąd dowodu oznacza takie naruszenie zasad postępowania, które musi być ocenione jako pozbawienie możliwości obrony jej praw prowadzące do nieważności postępowania w rozumieniu art. 379 pkt 5 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Pogląd o takiej wadze rozważanego uchybienia był już wyrażany w orzecznictwie Sądu Najwyższego w wielu orzeczeniach (zob. m. in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 lipca 2007 r. I UK 40/07; z dnia 16 lipca 2008 r. I UK 3/08; z dnia 5 maja 2010 r., sygn. akt I UK 336/09). Analogiczne poglądy wyrażał też Europejski Trybunał Praw Człowieka badający przestrzeganie prawa do sądu przez państwa – strony Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w R. dnia 4 listopada 1959 r. ( Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.). Miedzy innym w orzeczeniu z dnia 18 lutego 1997 r. w sprawie N.- H. przeciwko Szwajcarii ((...)1997 – I) Trybunał podkreślił, że strona ma prawo zapoznania się i skomentowania każdego dowodu. Bez dostatecznej wiedzy o tym, że strona otrzymała odpis opinii biegłego ten standard postępowania nie został zachowany”.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał za zasadny podniesiony w apelacji zarzut nieważności postępowania wskutek uniemożliwienia powódce wypowiedzenia się
do przeprowadzonych dowodów i ustosunkowania się do opinii uzupełniającej przed zamknięciem rozprawy na posiedzeniu niejawnym. Na marginesie powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego za błędne należy uznać wydanie przez Sąd Rejonowy zarządzenia o zwrocie pisma odwołującej z 24 grudnia 2020 r. – jak wynika z okoliczności sprawy, wniesionego
w odpowiedzi na doręczoną jej opinię uzupełniającą – na podstawie art. 205 ³ § 5 k.p.c. Powyższy przepis należy odczytywać w kontekście dyspozycji jego § 1, który przewiduje możliwość zarządzenia przez przewodniczącego wymiany pism przygotowawczych
w uzasadnionych przypadkach, w szczególności w sprawach zawiłych lub obrachunkowych, przy jednoczesnym oznaczeniu porządku składania pism, terminów, w których pisma należy złożyć i okoliczności, które mają być wyjaśnione. Z powyższego należy zatem wywieść,
iż cytowane wyżej regulacje dotyczą pism przygotowawczych w rozumieniu art. 127 § 1 i 2 k.p.c., a wiec tych spośród pism procesowych, których celem jest przygotowanie rozprawy
(np. odpowiedź na pozew, odpowiedź na apelację) (Manowska Małgorzata (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-477(16), wyd. IV, Opublikowano: WKP 2021, LEX). Do takiej kategorii zdaniem Sądu nie można zaliczyć pisma zawierającego ustosunkowanie się (wypowiedzenie się) strony do przeprowadzonego przez sąd dowodu
z opinii biegłego, stanowiącego w istocie którego dopuszczalność winna być oceniana
z perspektywy cytowanego wyżej art. art. 205 ¹² § 2 k.p.c.

Niezależnie od przedstawionych wyżej uchybień, Sąd Okręgowy zwraca uwagę,
że zgodnie art. 327 ¹ § 1 k.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku
z przytoczeniem przepisów prawa. Powyższe elementy są niezbędne, sąd jest bowiem zobowiązany do wyjaśnienia motywów podjętego rozstrzygnięcie w sposób umożliwiający przeprowadzenie kontroli instancyjnej orzeczenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
26 lipca 2007 r., V CSK 115/07). O uchybieniu art. 327 ¹ § 1 k.p.c. można mówić wtedy,
gdy motywy wyroku nie zawierają wskazanych elementów pozwalających na kontrolę orzeczenia, weryfikację stanowiska sądu, zaś skarżący winien wykazać dla skuteczności stawianego w tym zakresie zarzutu, że nie ma z tej przyczyny możliwości jednoznacznej rekonstrukcji podstaw rozstrzygnięcia sprawy. Powyższe ma również znaczenie z perspektywy kontekście oceny wiarygodności (bądź jej braku) poszczególnych, przeprowadzonych
w sprawie dowodów bądź ich pominięcia, co pozwala na odzwierciedlenie procesu myślowego sądu realizowanego w ramach zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. W tym też kontekście Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że wprawdzie sąd jest związany wnioskami opiniujących w sprawie biegłych, o tyle nie zwalnia to sądu z obowiązku dokonania własnych ustaleń w sprawie, jak również odniesienia się do podnoszonych wobec nich zastrzeżeń w sposób umożliwiający dokładne rozeznanie z jakich przyczyn zarzuty do opinii zostały uznane za zasadne bądź nie. Rozważań tych nie w każdym przypadku wyczerpuje prosta konstatacja, iż Sąd podziela wnioski opinii biegłych, uznając sporządzone przez nich opinie za fachowe, przy jednoczesnym stwierdzeniu braku podstaw do uwzględnienia kierowanych wobec nich zarzutów stron niezadowolonych z treści opinii.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w zw.
z art. 379 pkt 5 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie w sprawie dotknięte nieważnością i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu dla Warszawy Pragi-Południe
w W. do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania w instancji odwoławczej (art. 108 § 2 k.p.c.). Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy umożliwi stronom odniesienie się do wyników postępowania dowodowego. W następstwie powyższego Sąd rozważy również konieczność ewentualnego uzupełnienia postępowania dowodowego w przypadku zaistnienia wątpliwości co do okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

SSO Małgorzata Jarząbek