Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

5 lipca 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 5 lipca 2021 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko Syndkowi masy upadłości (...) S.A. w Z. w upadłości likwidacyjnej

o wynagrodzenie, ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia z winy pracodawcy

na skutek apelacji pozwanego (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w Z.

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

z 14 marca 2014 r., sygn. akt VI P 623/13

uchyla zaskarżony wyrok i umarza postępowanie w sprawie.

Małgorzata Kosicka

Sygn. akt VII Pa 109/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 14 marca 2014 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt VI P 623/13 z powództwa S. K. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w Z. o wynagrodzenie za pracę, ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, w pkt 1 zasądził od pozwanej na rzecz powoda odszkodowanie w kwocie 17 400 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 9 lipca 2013 r. do dnia zapłaty z tytułu rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, a także odsetki ustawowe od kwoty 10 549,93 zł netto od 1 maja 2013 r. do 8 grudnia 2013 r. i odsetki ustawowe od kwoty 143,89 zł netto od 1 maja 2013 r. do 28 stycznia 2014 r., natomiast w pkt 2 oddalił powództwo o odsetki w pozostałym zakresie. W pkt 3 wyroku Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w zakresie należności głównych z tytułu wynagrodzenia oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, w pkt 4 nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – kasy Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie kwotę 870 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, której powód nie miał obowiązku uiścić, a w pkt 6 wyrokowi w pkt 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 5.800 zł.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania sądu rejonowego:

Powód S. K. był zatrudniony w pozwanej Spółce (...) S.A. z siedzibą w Z. początkowo od maja 2006 r. do sierpnia 2008 r., a następnie od 3 stycznia 2011 r. do 30 kwietnia 2013 r. na podstawie umowy o pracę na stanowisku dyrektora ds. umów i zarządzania na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy. Początkowo kwota umówionego wynagrodzenia wynosiła 5800 zł miesięcznie, po czym na mocy postanowienia z 24 lutego 2011 r. zmieniono postanowienia umowy w zakresie wynagrodzenia zasadniczego, podwyższając je do kwoty w wysokości 6670 zł. Nowe warunki obowiązywały od 1 marca 2011 r. W drodze kolejnego porozumienia z 20 marca 2013 r. ponownie zmieniono postanowienia umowy o pracę w zakresie wynagrodzenia zasadniczego, ustalając je powtórnie na kwotę 5800 zł.

Stosunek pracy między stronami ustał 30 kwietnia 2013 r. w wyniku rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1 ¹ Kodeksu pracy. W złożonym oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę powód wskazał jako przyczynę ciężkie naruszenie przez pracodawcę obowiązków pracowniczych poprzez niewypłacenie należnego wynagrodzenia za pracę. Powód podniósł, że pracodawca dopuścił się już trzeci raz naruszenia swoich obowiązków, po raz ostatni przez niewypłacenie wynagrodzenia za miesiąc marzec. Termin wypłaty wynagrodzenia upłynął 10 kwietnia 2013 r. W związku z powyższym powód zażądał wypłaty odszkodowania za okres ustawowego wypowiedzenia umowy o pracę oraz wypłatę zaległego wynagrodzenia za pracę wraz z należnymi odsetkami, a także ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi zatrudnienia w pozwanej spółce w 2013 r.

Wynagrodzenie do stycznia 2013 r. było wypłacane terminowo. Przy czym, za wrzesień i październik 2012 r. powód także otrzymał wynagrodzenie z dwutygodniowym opóźnieniem, wówczas opóźnienie dotyczyło całości wynagrodzenia. Wynagrodzenie za luty 2013 r., które powinno być wypłacone do 10 marca 2013 r., powód otrzymał tylko częściowo w terminie, pozostałą część otrzymał dopiero w grudniu 2013 r. Wynagrodzenie za marzec 2013 r. również tylko częściowo zostało wypłacono w terminie, pozostałą część powód otrzymał dopiero w grudniu 2013 r., natomiast wynagrodzenie za kwiecień 2013 r. w całości zostało zapłacone w grudniu 2013 r. Powód ma na utrzymaniu dwoje dzieci. W związku z niewypłaceniem części wynagrodzenia za luty i marzec 2013 r., a także niewypłaceniem wynagrodzenia za kwiecień 2013 r. w terminie, powód zmuszony był do sprzedaży jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym, które zainwestował tytułem zabezpieczenia na starość, ponieważ środki te były potrzebne na bieżące utrzymanie siebie i rodziny.

Średnie miesięczne wynagrodzenie powoda liczone jak ekwiwalent za urlop wynosiło 5800 zł brutto. Pozwana zalegała z zapłatą następujących kwot tytułem wynagrodzenia należnego powodowi: za luty 2013 r. - kwota 3083,25 zł, za marzec 2013 r. - kwota 2900 zł, za kwiecień 2013 r. - kwota 5800 zł.

19 czerwca 2013 r. powód skierował do pozwanej pismo wzywające do zapłaty należności z tytułu stosunku pracy w łącznej wysokości 32 787,89 zł.

Pozwana spółka wystosowała do swego głównego akcjonariusza - (...) S.A. w W. pismo z prośbą o udzielenie jej pomocy finansowej. Ponadto w pozwanej spółce, na mocy porozumienia z organizacją związkową, zawieszono na okres jednego roku stosowanie postanowień zakładowego układu zbiorowego pracy, dotyczących udzielania pracownikom świadczeń pieniężnych za odznakę „Zasłużony dla G.”.

9 grudnia 2013 r. pozwana spółka wpłaciła na rzecz powoda 9404,64 zł, która została zaksięgowana w następujący sposób: 2916,50 zł tytułem wynagrodzenia za luty 2013 r., 2900 zł tytułem wynagrodzenia za marzec 2013 r., 5247,62 zł tytułem wynagrodzenia za kwiecień 2013 r., 552,38 zł tytułem wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy w kwietniu 2013 r., 3604,64 zł tytułem ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy. Następnie, 29 stycznia 2014 r. pozwana dokonała na rzecz powoda kolejnej wpłaty w wysokości 166,75 zł, tytułem wynagrodzenia za luty 2013 r. Łącznie pozwana spółka zapłaciła na rzecz powoda należności w wysokości 10 549,93 zł.

Pozwem z 31 sierpnia 2013 r. powód S. K. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej (...) S.A. z siedzibą w Z. 32 787,89 zł. Na powyższą kwotę składały się następujące należności: zaległe wynagrodzenie za luty 2013 r. w wysokości 3083,25 zł brutto wraz z odsetkami ustawowymi od 11 marca 2013 r. do dnia zapłaty, zaległe wynagrodzenie za marzec 2013 r. w wysokości 2900 zł brutto wraz z odsetkami ustawowymi od 11 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty, zaległe wynagrodzenie za kwiecień 2013 r. w wysokości 5800 zł brutto wraz z odsetkami ustawowymi od 11 maja 2013 r. do dnia zapłaty, ekwiwalent za urlop wypoczynkowy w wysokości 3604,64 zł brutto wraz z odsetkami ustawowymi od 1 maja 2013 r., a także odszkodowanie za okres wypowiedzenia w wysokości 17 400 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 1 maja 2013 r.

Pismem z 18 lutego 2014 r., w związku z dokonaniem przez pozwaną częściowej zapłaty należności, powód zmienił dotychczasowe żądanie pozwu i wniósł o zasądzenie od pozwanej odsetek od kwoty 10 549,93 zł za okres od 1 maja 2013 r. do 9 grudnia 2013 r., odsetek od kwoty 143,89 zł za okres od 1 maja 2013 r. do 29 stycznia 2014 r., a także odszkodowania za okres wypowiedzenia w kwocie 17 400 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie roszczenie o zapłatę wynagrodzenia i ekwiwalentu cofnął, z uwagi na zaspokojenie roszczenia w tej części.

Ostatecznie pismem z 28 lutego 2014 r., a także na rozprawie 28 lutego 2014 r. powód zmodyfikował dotychczasowe roszczenie i wniósł o zasądzenie od pozwanej odsetek od kwoty 2032,15 zł z tytułu wynagrodzenia za luty 2013 r. - za okres od 11 marca 2013 r. do 8 grudnia 2013 r., odsetek od kwoty 2021,19 zł z tytułu wynagrodzenia za marzec 2013 r. za okres od 11 kwietnia 2013 r. do 8 grudnia 2013 r., odsetek od kwoty 4006,50 zł z tytułu wynagrodzenia za kwiecień 2013 r. za okres od 11 maja 2013 r. do 8 grudnia 2013 r., odsetek od kwoty 2490 zł z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za okres od 1 maja 2013 r. do 8 grudnia 2013 r., odsetek od kwoty 143,89 zł z tytułu wynagrodzenia za luty 2013 r. za okres od 11 marca 2013 r. do 28 stycznia 2014 r., a także odszkodowania za okres wypowiedzenia w kwocie 17 400 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie cofnął powództwo o zapłatę wynagrodzenia i ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, z uwagi na zaspokojenie roszczenia przez pozwaną spółkę w pozostałej części.

Pozwana Spółka (...) S.A. 24 września 2013 r. wniosła odpowiedź na pozew, wnosząc o oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o rozłożenie na raty zasądzonych należności. Jednocześnie pozwana wskazała, że widzi możliwość ugodowego zakończenia sporu poprzez zapłatę powodowi kwoty 11 738,25 zł tytułem wynagrodzenia oraz kwoty w wysokości 3604,64 zł tytułem ekwiwalentu za urlop, bez odsetek, w czterech równych miesięcznych ratach, pierwsza płatna w terminie 14 dni od dnia zawarcia ugody.

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie sąd rejonowy oparł się na dokumentach dołączonych do akt sprawy, w tym dokumentach zawartych w aktach osobowych powoda, oraz na zeznaniach powoda S. K., którym dał wiarę w całości. Sąd I instancji pominął dowód z przesłuchania prezesa pozwanej spółki w charakterze strony pozwanej, gdyż ten nie stawił się na wyznaczony termin rozprawy.

Przystępując do rozważań prawnych, sąd rejonowy w pierwszej kolejności wskazał, że powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz zaległego wynagrodzenia za pracę, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia przez pracownika z winy pracodawcy. Po spełnieniu przez pozwaną częściowego roszczenia powoda, ten ostatecznie wnosił o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej odsetek od kwoty 2032,15 zł z tytułu wynagrodzenia za luty 2013 r. za okres od 11 marca 2013 r. do 8 grudnia 2013 r., odsetek od kwoty 2021,19 zł z tytułu wynagrodzenia za marzec 2013 r. za okres od 11 kwietnia 2013 r. do 8 grudnia 2013 r., odsetek od kwoty 4006,50 zł z tytułu wynagrodzenia za kwiecień 2013 r. za okres od 11 maja 2013 r. do 8 grudnia 2013 r., odsetek od kwoty 2490 zł z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za okres od 1 maja 2013 r. do 8 grudnia 2013 r., odsetek od kwoty 143,89 zł z tytułu wynagrodzenia za luty 2013 r. za okres od 11 marca 2013 r. do 28 stycznia 2014 r., a także odszkodowania za okres wypowiedzenia w kwocie 17 400 zł wraz odsetkami ustawowymi od 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powód cofnął powództwo o zapłatę wynagrodzenia oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, z uwagi na zaspokojenie roszczenia w pozostałej części przez pozwaną.

Sąd rejonowy zważył, że powód rozwiązał umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy. Odpowiednią regulację w tym zakresie zawiera art. 55 k.p. Zgodnie z jego § 1 pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan zdrowia i kwalifikacje zawodowe. Z kolei art. 55 § 1 ¹ k.p. przewiduje możliwość rozwiązania przez pracownika umowy o pracę w trybie wyżej wskazanym, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Zgodnie z treścią art. 55 § 2 k.p. oświadczenie pracownika w tym przedmiocie winno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy o pracę. Art. 52 § 2 k.p. stosuje się odpowiednio.

Sąd rejonowy podkreślił, że w niniejszej sprawie powód zachował warunki formalne związane z rozwiązaniem umowy o pracę w trybie art. 55 § 1 ¹ k.p., albowiem oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę złożył na piśmie, z podaniem przyczyny i z zachowaniem terminu przewidzianego w art. 52 § 2 k.p. Jak ustalono, podstawą dla rozwiązania umowy o pracę przez powoda w niniejszej sprawie jest art. 55 § l ¹ k.p. Warto zauważyć, że z treści regulacji zawartej w treści art. 55 § l ¹ k.p. oprócz możliwości rozwiązania przez pracownika umowy o pracę przewidziana jest również podstawa roszczenia odszkodowawczego, jakiego dochodzi w powód. W przypadku bowiem prawidłowego rozwiązania umowy o pracę z przyczyn tam wskazanych pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Aby móc zasądzić na rzecz powoda odszkodowanie należy zatem dowieść, że istniały przyczyny uzasadniające zastosowanie przez niego art. 55 § l ¹ k.p. Mając na uwadze przytoczoną treść powyższej regulacji, sąd rejonowy wskazał, że naruszenie stwierdzone przez powoda musi nosić znamiona ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. Nie ulega wątpliwości, w świetle treści art. 94 pkt 5 k.p., że do obowiązków pracodawcy należy terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia pracownikom. Sąd I instancji wskazał, że w doktrynie i w orzecznictwie nie ma wątpliwości, co do tego, że obowiązek pracodawcy należy traktować jako obowiązek o charakterze podstawowym. Dodał, że z poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że pracodawca faktycznie nie wypłacił powodowi w terminie wynagrodzenia za pracę. Za luty i marzec 2013 r. powód otrzymał w terminie jedynie część wynagrodzenia, natomiast za kwiecień 2013 r. nie otrzymał zapłaty w terminie.

Sąd rejonowy zaakcentował, że samo naruszenie podstawowego obowiązku przez pracodawcę nie stanowi jeszcze automatycznie o jego ciężkości. Zgodnie ze stanowiskiem orzecznictwa określenie „ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków” w art. 55 § 1 ¹ k.p. oznacza naruszenie przez pracodawcę z winy umyślnej lub wskutek rażącego niedbalstwa obowiązków wobec pracownika, stwarzające realne zagrożenie istotnych interesów pracownika lub powodujące uszczerbek w tej sferze”. W kwestii winy pracodawcy należy zauważyć, że nie kryje on, iż rzeczywiście nie wypłacił wynagrodzenia za pracę, podając równocześnie w swym stanowisku okoliczności mające świadczyć o jego złej sytuacji finansowej, z której wynika fakt, że ma on trudności z zapewnieniem środków finansowych. Pozwana spółka była świadoma problemów finansowych, w tym niewypłacania pracownikom wynagrodzeń. W toku postępowania strona pozwana nie próbowała odeprzeć zarzutów stawianych jej przez powoda w piśmie rozwiązującym umowę o pracę oraz w pozwie, a dotyczących właśnie ciężkich naruszeń podstawowych obowiązków pracowniczych. Wobec tego sąd rejonowy stwierdził, że pozwana spółka dopuściła się zachowań zarzucanych jej przez powoda świadomie, z winy umyślnej. Odnośnie zaś zagrożenia interesów pracownika sąd ten zauważył, że w doktrynie dominuje pogląd, iż przede wszystkim, aby mówić o ciężkości naruszenia swego obowiązku przez pracodawcę należy stwierdzić, czy jego następstwa rzeczywiście były dotkliwe dla pracownika. Z kolei z ustaleń poczynionych w sprawie wynika, że powód był pozbawiony przez pracodawcę środków do życia, co spowodowało, że cały ciężar utrzymania jego i rodziny musiał spocząć na barkach jego żony oraz dzieci. Nie ulega zatem wątpliwości, że zachowanie pozwanej spółki było dla powoda dotkliwe. Sąd I instancji zwrócił też uwagę, że niepełne wypłacanie wynagrodzenia nie było przypadkiem jednorazowym, lecz powtarzało się kilkakrotnie, co dodatkowo świadczy o ciężkości naruszenia przez pracodawcę swego podstawowego obowiązku wobec pracownika.

Mając powyższe na uwadze sąd I instancji uznał, że w niniejszej sprawie zachodziły przesłanki umożliwiające powodowi skorzystanie z regulacji przewidzianej w art. 55 § l ¹ k.p. dotyczącej rozwiązania zawartej umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracodawcy, co rodzi po stronie pracownika roszczenie odszkodowawcze. Odnośnie samego roszczenia odszkodowawczego, sąd rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, co oznacza, że jego okres wypowiedzenia, zgodnie z art. 36 § 1 pkt 3 k.p., wynosi trzy miesiące. W związku z powyższym należne mu odszkodowanie powinno obejmować kwotę trzymiesięcznego wynagrodzenia.

Z uwagi na fakt zapłaty na rzecz powoda przez pozwaną spółkę należności z tytułu wynagrodzenia za luty, marzec i kwiecień 2013 r. i należności z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop w dniu 9 grudnia 2013 r. powód zmodyfikował swoje żądanie, wnosząc o zapłatę jedynie odsetek od nieterminowo uregulowanych należności. Biorąc powyższe pod uwagę, sąd rejonowy zasądził odsetki ustawowe od kwoty 10 549,93 zł od 1 maja 2013 r. do 8 grudnia 2013 r. oraz odsetki ustawowe od kwoty 143,89 zł od 1 maja 2013 r. do 28 stycznia 2014 r. Z uwagi na wysłanie przez powoda do pozwanego 20 czerwca 2013 r. wezwania do zapłaty, w którym powód udzielił pozwanemu 14-dniowego terminu na zapłatę dochodzonych należności, w tym należności z tytułu odszkodowania za okres wypowiedzenia w wysokości 17 400 zł, a które zostało odebrane przez pozwanego 24 czerwca 2013 r., sąd wskazał, że odsetki ustawowe od kwoty 17 400 zł należą się od dnia następnego po upływie udzielonego przez powoda terminu do uregulowania należności. Termin do zapłaty upłynął 8 lipca 2013 r., dlatego też sąd I instancji zasądził odsetki ustawowe od kwoty 17 400 zł od9 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, oddalając w pozostałym zakresie powództwo o odsetki.

W związku z jednoczesnym cofnięciem ze skutkiem prawnym żądania zapłaty przez pozwaną należności z tytułu wynagrodzenia za luty, marzec i kwiecień 2013 r. oraz należności z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, z uwagi na zapłatę powyższych należności przez pozwaną spółkę w toku postępowania, sąd rejonowy mając na względzie art. 355 k.p.c. umorzył postępowanie w ww. zakresie, o czym orzekł, jak w punkcie III wyroku.

Rozstrzygnięcie o opłacie znalazło oparcie w art. 13 w związku z art. 113 § 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W związku z powyższym sąd rejonowy nakazał pobrać od pozwanej Spółki na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie 5 % od kwoty zasądzonej na rzecz powoda, tj. kwotę 870 zł.

O rygorze natychmiastowej wykonalności sąd orzekł w punkcie V na podstawie art. 477 ² § 1 k.p.c., zgodnie z którym Sąd, zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy z urzędu nadaje wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nie przekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia powodowego pracownika.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł pozwany, zaskarżając powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie:

- art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego i ustalenie, że pozwana nie wypłaciła powodowi w terminie części wynagrodzenia za luty i marzec 2013 r. oraz w całości wynagrodzenia za kwiecień 2013 r., które to działanie uprawniało powoda do złożenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, podczas gdy termin płatności całego wynagrodzenia za kwiecień przypadał już po rozwiązaniu umowy o pracę to jest 10 maja 2013 r.;

- art. 55 § 1 ¹ k.p. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że pozwana dopuściła się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracodawcy wobec powoda;

- art. 8 k.p. poprzez jego niezastosowanie do ustalonego w sprawie stanu faktycznego i w konsekwencji przyjęcie, że nie zachodzą przesłanki nadużycia prawa podmiotowego przez powoda w postaci żądania zapłaty odszkodowania w związku z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia z winy pracodawcy;

- art. 320 k.p.c. poprzez przyjęcie, że w niniejszej sprawie nie zaistniał szczególnie uzasadniony wypadek uprawniający sąd do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty.

Powołujący się na wskazane zarzuty, skarżący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu apelacji, skarżący wskazał, że sąd I instancji błędnie ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy, a nadto nie rozważył w wystarczająco wnikliwy sposób czy w okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy doszło do naruszenia przez pozwanego pracodawcę obowiązków wobec pracownika w sposób ciężki, z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, z istotnym naruszeniem lub zagrożeniem interesów pracownika (art. 55 § 1 ¹ k.p.). Dodał, że w jego ocenie niewątpliwie pozwana spółka naruszyła swoje obowiązki pracodawcy wypłacając powodowi wynagrodzenie za luty i marzec 2013 r. w częściach. Jednak nie było to ciężkie naruszenie tych obowiązków uprawniające powoda do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy w rozumieniu art. 55 § 1 ¹ k.p. Nadmienił, że gdyby spółka pomimo kryzysu nie podejmowała działań mających na celu ograniczenie kosztów działalności i pozyskiwanie środków na wynagrodzenia, to powód straciłby pracę już w 2012 r. Pozwana spółka, licząc jednak na zapowiadaną poprawę koniunktury, zaciągała także kredyty, z których pokrywała między innymi wynagrodzenia pracowników. Skarżący wskazał, że powód nie kwestionował przedstawionych przez stronę pozwaną okoliczności dotyczących złej sytuacji finansowej, jej przyczyn i powodów, dla których wynagrodzenia wypłacane były w częściach. W związku z powyższym, w niniejszej sprawie sąd rejonowy nie ocenił, w wystarczająco wnikliwy sposób, winy pracodawcy. Co więcej uznał również, że o winie tej przesądza fakt niewypłacenia powodowi w terminie wynagrodzenie za pracę za kwiecień 2013 r., podczas gdy termin wymagalności tego wynagrodzenia upływał z dniem 10 maja 2013 r., a więc już po ustaniu stosunku pracy, które miało miejsce w dniu 30 kwietnia 2013 r. Zatem, w dniu składania oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę powód nie wiedział jeszcze, że wynagrodzenie za miesiąc kwiecień nie zostanie mu wypłacone w terminie. Z tego względu okoliczność wypłaty wynagrodzenia za kwiecień 2013 r. nie mogła być brana przez sąd pod uwagę przy ocenie stopnia zawinienia przez pozwanego jego obowiązkom jako pracodawcy. Skarżący podkreślił, że na dzień rozwiązania umowy o pracę pozwany uchybił jedynie obowiązkowi wypłaty w terminie jedynie części wynagrodzeń za luty i marzec 2013 r., ale częściowo wynagrodzenia te zostały wypłacone. Odnosząc się do rozważań sądu dotyczących następstw dla powoda faktu, że rozwiązał on umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy, skarżący podniósł, że powód decydując się na taki krok wiedział, a także godził się z faktem, że jakiś czas będzie mu niezbędny do znalezienia nowego zatrudnienia, a wtedy ciężar utrzymania rodziny spocznie na żonie i dorosłych dzieciach, które prowadzą z powodem wspólne gospodarstwo domowe. Jako błędne skarżący wskazał przekonanie sądu I instancji o dotkliwości dla powoda następstw rozwiązania przez niego umowy o pracę. Skarżący dodał, że powód składając oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia pogłębił trudną sytuację pozwanej spółki. Powód był zatrudniony na stanowisku dyrektora do spraw umów i zarządzania i złożył oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę jednocześnie z pozostałymi podległymi mu pracownikami. Tym samym dział Zakupów Umów i Zarządzania przestał istnieć. Nagłe odejście pracowników, w tym także powoda, znaczenie utrudniło wywiązywanie się spółki z zobowiązań. Z tego powodu pozwana spółka podniosła zarzut nadużycia prawa przez powoda w żądaniu odszkodowania. Jednocześnie skarżący wskazał, że 10 kwietnia 2014 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ ogłosił upadłość (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Z. z możliwością zawarcia układu, pozostawiając zarząd własny upadłego i powołując nadzorcę sądowego w osobie M. Ł.. Zgodnie z treścią art. 138 prawa upadłościowego i naprawczego nadzorca sądowy wstępuje z mocy prawa do postępowań sądowych dotyczących masy upadłości prowadzonych na rzecz lub przeciwko upadłemu i przysługują mu uprawnienia interwenienta ubocznego (apelacja k. 95-98).

Zarządzeniem 10 czerwca 2021 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zwrócił się do XVIII Wydziału Gospodarczego ds. upadłościowych i restrukturyzacyjnych Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie o nadesłanie informacji, czy na liście wierzytelności w sprawie o sygn. akt XVIII GUp 27/19 zatwierdzono wierzytelności S. K. w wysokości 17 400 zł z tytułu odszkodowania za rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy wraz z odsetkami, a nadto odsetki ustawowe od kwoty 10 549,93 zł za okres od 1 maja 2013 r. do 8 grudnia 2013 r. i od kwoty 143,89 zł za okres od 1 maja 2013 r. do 28 stycznia 2014 r. oraz o nadesłanie wypisu z listy wierzytelności w tym zakresie, ze stwierdzeniem prawomocności tej listy. 22 czerwca 2021 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XVIII Wydział Gospodarczy ds. upadłościowych i restrukturyzacyjnych nadesłał wyciąg z listy wierzytelności w postępowaniu upadłościowym (...) S.A. z siedzibą w Z. w części dotyczącej wierzyciela S. K. ze wskazaniem uznania wierzytelności powoda na łączną kwotę 19 148,12 zł (należności ze stosunku pracy wraz z odsetkami naliczonymi z urzędu) wraz z postanowieniem o zatwierdzeniu listy wierzytelności (zarządzenie z 10 czerwca 2021 r. k. 265, wyciąg z listy wierzytelności k. 269, postanowienie z 6 sierpnia 2018 r. k. 269-270).

Postanowieniem z 5 lipca 2021 r. Sąd Okręgowy podjął zawieszone postępowanie (postanowienie z dnia 5 lipca 2021 r. k. 271).

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługuje na uwzględnienie w stopniu skutkującym podjęciem drugoinstancyjnego rozstrzygnięcia w oparciu o art. 386 § 3 k.p.c., tj. w postaci uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania.

W pierwszej kolejności, zaakcentować należy, że z uwagi na przedmiot rozpoznania i rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, na etapie postępowania apelacyjnego zaistniała potrzeba uzupełnienia materiału dowodowego zgromadzonego na etapie postępowania przed sądem I instancji i dopełnienie ustaleń faktycznych sądu rejonowego poprzez stwierdzenie, że na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie IX Wydziału Gospodarczego z 10 kwietnia 2014 r. ogłoszono upadłość (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Z. z możliwością zawarcia układu, a następnie postanowieniem z 24 listopada 2014 r. zmieniono postanowienie z 10 kwietnia 2014 r. o ogłoszeniu upadłości ww. spółki z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, oraz że wierzytelność objęta zaskarżonym w drodze apelacji wyrokiem została w całości uznana i uwzględniona z urzędu przez pozwanego Syndyka Masy Upadłości i w konsekwencji wciągnięta na listę wierzytelności przekazaną sędziemu - komisarzowi, który postanowieniem z 6 sierpnia 2018 r. dokonał jej zatwierdzenia. W tym kontekście należy wskazać, że w obowiązującym schemacie postępowania cywilnego, do którego zalicza się niniejsze postępowanie, wyrażona zasada aktualności orzeczenia sądowego, wynikająca z przepisu art. 316 § 1 k.p.c., odnoszącego się expressis verbis do postępowania przed sądem I instancji, a recypowanym w postępowaniu odwoławczym na mocy art. 391 § 1 k.p.c., ma zastosowanie do sądów obu instancji (instancja odwoławcza jest tu przede wszystkim sądem merytorycznym, a nie tylko kontrolnym, por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2006 r., II CSK 153/05).

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości. W jej skład wchodzi majątek należący do dłużnika w dniu ogłoszenia upadłości i nabyty w toku postępowania upadłościowego z wyjątkiem składników wymienionych w art. 62 i nast. ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo Upadłościowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1080 z późn. zm.). Jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, upadły traci prawo zarządu majątkiem oraz możliwość korzystania z niego (art. 75 ust. 1 ustawy). O tym jak kształtuje się pod względem podmiotowym postępowanie sądowe w razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego stanowi art. 144, mający charakter normy procesowej. Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci legitymację do występowania w sprawach dotyczących masy, pozostaje natomiast stroną w znaczeniu materialnoprawnym, jako podmiot stosunku prawnego, z którego wyniknął spór. Brak legitymacji formalnej upadłego nie jest równoznaczny z brakiem po jego stronie zdolności prawnej, tj. zdolności bycia podmiotem praw i obowiązków. Skutki ogłoszenia upadłości dotyczą sfery jego zdolności do czynności prawnych. Zgodnie z cyt. przepisem art. 144, postępowania sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka i przeciw niemu. Postępowania sądowe syndyk prowadzi na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym. Świadczenia dochodzone przez syndyka lub przeciwko niemu podlegają zasądzeniu na rzecz lub od upadłego. Podstawienie procesowe syndyka w miejsce upadłego jest podstawieniem bezwzględnym, przy którym legitymację procesową ma tylko podmiot podstawiony. Podstawienie syndyka odnosi się tylko do postępowań dotyczących masy upadłości. Postępowanie w niniejszej sprawie ze względu na jego przedmiot i biorąc pod uwagę wpływ, jaki jego ewentualny wynik mógłby mieć na stan masy upadłości, mieści się w hipotezie art. 144 ww. ustawy. Powinno więc toczyć się nie przeciwko upadłemu, lecz przeciwko syndykowi. Z dniem ogłoszenia upadłości likwidacyjnej wyłącznym trybem dochodzenia wierzytelności upadłościowych staje się więc postępowanie upadłościowe. Wierzytelności te, w tym także należności ze stosunku pracy wraz z odsetkami powinny być zgłoszone przez wierzyciela sędziemu-komisarzowi. Proces cywilny o nie jest co do zasady niedopuszczalny, z wyjątkiem sytuacji określonej w treści art. 145 ust. 1 ustawy, gdy postępowanie sądowe zostało wszczęte przed ogłoszeniem upadłości pozwanego, a w postępowaniu upadłościowym odmówiono ich umieszczenia na liście wierzytelności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2009 r., III CSK 244/08). W tym kontekście trzeba podkreślić, że w niniejszej sprawie powód złożył pozew do Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie, VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 31 sierpnia 2013 r., tj. przed sporządzeniem listy wierzytelności uwzględniającej w całości wierzytelności objęte zaskarżonym wyrokiem. W konsekwencji proces cywilny w dniu złożenia pozwu był, zdaniem sądu okręgowego, generalnie dopuszczalny i nie zachodziły przesłanki z art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. wskazujące na konieczność odrzucenia pozwu z tytułu niedopuszczalności drogi sądowej. Postępowanie upadłościowe nie stanowi sprawy w toku w rozumieniu art. 192 k.p.c. i 199 § 1 pkt 2 k.p.c., gdyż jego celem nie jest rozstrzygnięcie o danym roszczeniu, lecz zaspokojenie wierzycieli. Z uwagi na specyfikę postępowania upadłościowego, w którym zgłoszenie wierzytelności ma charakter egzekucyjny a nie rozpoznawczy zapadłe w toku postępowania zmierzającego do ustalenia listy wierzytelności rozstrzygnięcia w przedmiocie wierzytelności, tj. jej uznanie lub odmowa uznania nie mają waloru rzeczy osądzonej i mogą być kwestionowane we właściwy sposób, z reguły w drodze procesu (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2006 r., V CSK 74/05, uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2007 r.).

Podkreślenia wymaga, że stanowiska w judykaturze, co do dalszego toku postępowania w takiej sytuacji są podzielone. Część orzecznictwa Sądu Najwyższego jak i komentatorów wskazuje na konieczność przekazania pozwu sędziemu komisarzowi, ponieważ właściwym trybem postępowania w przypadku ogłoszenia upadłości dłużnika jest tryb postępowania upadłościowego. Przyjmuje się jednocześnie, że złożenie pozwu przeciwko upadłemu, czyli obranie drogi procesu cywilnego należy traktować jako mylne obranie przez stronę powodową niewłaściwego trybu postępowania. W takiej sytuacji sąd powinien przekazać pozew do postępowania we właściwym trybie czyli sędziemu-komisarzowi (wyrok Sądu Najwyższego z 29 września 1967 r. I CR 100/67, uzasadnienie uchwały z dnia 30 marca 1992 r. III CZP 22/92). Są też stanowiska, zgodnie z którymi postępowanie nie może się toczyć w ogóle i pozew winien być odrzucony, co jednak wydaje się w świetle wcześniejszych rozważań za nieprzekonujące. Wreszcie prezentuje się także stanowisko, że postępowanie w takim przypadku powinno być umorzone (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2001 r. w sprawie II CKN 393/00).

Dla sposobu rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy zasadnicze znaczenie ma fakt, że wierzytelność objęta zaskarżonym wyrokiem została w całości uznana i uwzględniona przez pozwanego syndyka masy upadłości i w rezultacie z urzędu wciągnięta na listę wierzytelności przekazaną sędziemu-komisarzowi i zatwierdzoną w 6 sierpnia 2018 r., co nie jest sporne. W związku z powyższym należy podkreślić, że w myśl art. 264 ust. 1 i art. 296 ww. ustawy Prawo Upadłościowe wyciąg ze sporządzonej listy wierzytelności jest tytułem egzekucyjnym przeciwko upadłemu. A jak wskazano powyżej wierzytelność objęta zaskarżonym wyrokiem została w całości uznana i uwzględniona z urzędu przez pozwanego syndyka masy upadłości i w konsekwencji wciągnięta na listę wierzytelności przekazaną sędziemu-komisarzowi. W rozpoznawanej sprawie zatem niezaspokojone dotychczas roszczenia powoda są w całości pod ochroną prawną i będą zaspokojone w trakcie postępowania upadłościowego w kolejności wynikającej z treści art. 342 ustawy (kategoria druga należności podlegających zaspokojeniu z funduszów masy upadłości). W razie nieuzyskania zaspokojenia, czy w sytuacji zaspokojenia częściowego, po zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego wyciąg z zatwierdzonej przez sędziego-komisarza listy wierzytelności, zawierający oznaczenie wierzytelności i sumy otrzymanej na jej poczet przez wierzyciela, jest tytułem egzekucyjnym przeciwko upadłemu.

Powyższe oznacza, że uznanie przez syndyka dochodzonych należności i uwzględnienie ich (z urzędu) na liście wierzytelności powoduje, że merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy w postępowaniu cywilnym doprowadziłoby do tego, że powód dysponowałby dwoma tytułami egzekucyjnymi przeciwko pozwanemu, dotyczącymi tej samej należności, co nie powinno mieć miejsca. Ze wskazanego wyżej postanowienia Sądu Najwyższego w sprawie o sygn. akt II CKN 393/00 wynika, że wydanie orzeczenia w takiej sytuacji byłoby niedopuszczalne, a taka sytuacja nakłada na sąd obowiązek wydania postanowienia o umorzeniu postępowania na podstawie przepisu art. 355 § 1 k.p.c. Zdaniem sądu okręgowego należy jednocześnie przyjąć, że wydanie orzeczenia merytorycznego, które nastąpiłoby w drodze rozpoznania zgłoszonych zarzutów apelacyjnych stało się zbędne, z uwagi na fakt, że roszczenia powoda, których dochodzi on w niniejszym procesie zostały uwzględnione na liście wierzytelności, która została zatwierdzona postanowieniem z 6 sierpnia 2018 r.

Mając na uwadze powyższe, sąd okręgowy, podzielając ostatnio prezentowane stanowisko Sądu Najwyższego, orzekł jak w sentencji wyroku na mocy art. 386 § 3 k.p.c. w zw. z art. 355 § 1 k.p.c.