Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 lutego 2025 r. w Warszawie

sprawy z powództwa G. S. (1)

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o ryczałty

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 sierpnia 2023 r. sygn. akt VI P 281/16

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda G. S. (1) na rzecz pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 1.800,00 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, za czas po upływie tygodnia od dnia ogłoszenia niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

Renata Gąsior

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2023 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych orzekając w sprawie o sygn. akt VI P 281/16 oddalił powództwa G. S. (1) przeciwko (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. o ryczałty, zasądził od powoda na rzecz pozwanego (...) Sp. z o. o. kwotę 5.400,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się orzeczenia, w którym je zasądzono do dna zapłaty, a pozostałe koszty procesu - wydatki poniesione w sprawie przejął na rachunek Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie.

Sąd Rejonowy ustalił, że Powód pracował w pozwanej spółce m.in. w okresie od dnia 2 lipca 2012 roku do dnia 1 października 2014 roku na stanowisku kierowcy w transporcie krajowym i międzynarodowym w pełnym wymiarze czasu pracy. Na tym stanowisku wykonywał zadania służbowe poza granicami kraju, wyjeżdżając do państw Europy Zachodniej i Wschodniej. Obowiązująca powoda dobowa norma czasu pracy wynosiła 8 godzin i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Powód wyraził zgodę na odbywanie tras w krajach należących do UE i poza UE.

Wynagrodzenie powoda obejmowało: wynagrodzenie zasadnicze wynikające z odpowiedniej stawki zaszeregowania pracownika określonej w uchwale Zarządu z dnia 12 marca 2010 r. w sprawie zmian do (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., dodatków do wynagrodzenia zasadniczego przewidzianych w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. tj. ryczałt za dyżury oraz pracę w nocy i godzinach nadliczbowych 600,00 zł brutto. Pracownik uprawniony był do otrzymywania świadczeń pieniężnych z tytułu zagranicznej podróży służbowej określonych w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W..

Przy każdej zmianie Regulaminu Wynagradzania i Regulaminu pracy w okresie zatrudnienia u pozwanej, Powód podpisywał porozumienia zmieniające umowę o pracę, uwzględniające zmiany w tych regulaminach (dowód: umowa o pracę z dnia 2 lipca 2012 roku, dodatkowe warunki umowy o pracę, oświadczenia o zapoznaniu się z Regulaminami Wynagrodzenia i Pracy, porozumienia zmieniające umowę o pracę, świadectwo pracy - dokumenty z akt osobowych powoda części B i C).

W drodze Uchwały zarządu spółki z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie zmiany Regulaminu Wynagradzania oraz w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Regulaminu Wynagradzania zmieniono wysokość wynagrodzenia zasadniczego na 1.600,00 zł oraz ogłoszono tekst jednolity regulaminu. Postanowienia regulaminu wraz z załącznikami weszły w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. Zgodnie z załącznikiem nr 1 do uchwały zarządu stanowiącym Regulamin wynagradzania, regulamin określał zasady wynagrodzenia pracowników zatrudnionych u strony pozwanej.

Pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie określone w umowie o pracę, jednak nie niższe od najniższego wynagrodzenia za pracę ustalonego przez ministra właściwego ds. pracy. Pracownikowi poza wynagrodzeniem zasadniczym przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia związane z pracą: dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatkowe wynagrodzenie za pracę w dniu wolnym od pracy, dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, należności z tytułu podróży służbowych określone w przepisach szczególnych, odprawa emerytalno-rentowa oraz odprawa pośmiertna. W stosunku do pracowników wykonujących stale pracę poza zakładem pracy wynagrodzenie wraz z dodatkiem mogło być zastąpione ryczałtem, którego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych. Dodatki do wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy były wypłacane raz w miesiącu z dołu, w terminie wypłaty wynagrodzenia. Rozliczenie ryczałtów następowało po zakończeniu okresu rozliczeniowego, pod warunkiem udostępnienia przez pracownika zatrudnionego na stanowisku kierowcy do odczytu danych z karty kierowcy.

Stosownie zaś do treści art. 38 regulaminu pojazdy są wyposażone w miejsce do spania (zgodnie z homologacją producenta). Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy mają obowiązek parkować pojazdy na odpoczynek (noclegi) na strzeżonych lub monitorowanych parkingach, wyposażonych w zaplecze socjalne (natryski - toalety) - w związku z tym pracownikom zatrudnionym na stanowisku kierowcy nie przysługuje ryczałt na noclegi w podróży służbowej. Art. 39 regulaminu wskazywał z kolei, że należność z tytułu diet oblicza się za czas od rozpoczęcia podróży służbowej (wyjazdu poza miejscowość określoną w art. 36 § 2 ust 1), do powrotu do miejscowości określonej w art. 36 § 2 ust 1 po wykonaniu zadania. Pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy, po uzgodnieniu z Pracodawcą, może zakończyć podróż w innym miejscu - rozliczenie diet nastąpi wówczas do tego miejsca. Zgodnie z art. 40 § 1 regulaminu wszystkie odcinki krajowe w ramach jednej podróży służbowej rozliczane są łącznie. Odcinki zagraniczne rozpoczynają się i kończą na granicy Polski (§ 2). Odcinki zagraniczne w ramach jednej podróży służbowej (przerywane powrotem do Polski na załadunek lub rozładunek) są rozliczane oddzielnie. Odcinek zagraniczny rozliczany jest według stawki określonej w regulaminie wynagradzania (§ 4). Rozliczenie delegacji następuje po rozliczeniu się z dokumentów przewozowych i oddaniu poprawnie wypełnionej Karty Trasy, zgodnie z zasadami określonymi w art. 37, w terminie 14 dni w walucie polskiej.

Naliczanie diety z tytułu podróży zagranicznej rozpoczynało się w momencie wyjazdu z Polski, a kończyło w momencie wjazdu przekraczając granicę Polski. Oznaczenie czasu przekroczenia granicy Polski odbywało się na podstawie informacji generowanych przez system telematyczny, a w przypadku braku takiej informacji na podstawie danych zapisanych przez kierowcę w (...). Dieta była wypłacana w złotówkach po przeliczeniu średniego kursu NBP ogłoszonego w dniu wyjazdu kierowcy z terytorium Polski.

Art. 7 § 3 regulaminu wynagradzania obowiązującego u pozwanego do 14 lipca 2014 roku w okresie zatrudnienia powoda wskazywał, że kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym poza wynagrodzeniem zasadniczym uzależnionym od stażu pracy przysługują dodatkowe składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia określone w załączniku nr 1 do regulaminu.

Stosownie do treści pkt 5 załącznika do omawianego regulaminu, kierowcom przysługuje dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej w wysokości:

a.  w przypadku obsady pojedynczej pojazdu - 40 EUR za pełna dobę (24h) pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki 1,667 EUR

b.  w przypadku obsady podwójnej pojazdu - po 50 Euro dla każdego z pracowników za pełna dobę (24 h) pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą każdego z pracowników i stawki 2,0833 EUR.

Stosownie do pkt 5 ust.1 naliczanie diety z tytułu podróży zagranicznej rozpoczyna się w momencie wyjazdu z Polski, a kończy w momencie wjazdu przekraczając granice Polski. Oznaczenie czasu przekroczenia granicy Polski odbywa się na podstawie informacji generowanych przez system telematyczny, a w przypadku braku takiej informacji na podstawie danych zapisanych przez kierowców w (...). Dieta dla kierowców jest wypłacana w PLN po przeliczeniu według kursu NBP ogłoszonego w dniu wyjazdu kierowcy z terytorium Polski (dowód: uchwała z dnia 17 grudnia 2012 roku w sprawie zmiany Regulaminu Wynagradzania oraz w sprawie ogłoszenia jednolitego Regulaminu wynagradzania z załącznikami k. 67-81)

Uchwałą zarządu strony pozwanej z dnia 17 czerwca 2013 r. wprowadzono zmiany do Regulaminu wynagradzania.

Zgodnie z nowym brzmieniem dieta z tytułu podróży służbowej na terenie kraju przysługiwała pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku kierowcy w wysokości nie mniejszej niż wskazana w § 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej z uwzględnieniem późniejszych zmian. Wysokość diety ustalonej w sposób wskazany oraz każda zmiana tej wysokości miała być obwieszczana pracownikom w sposób zwyczajowo przyjęty u strony pozwanej, w szczególności poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń w siedzibie pozwanej oraz w jej bazach terenowych (pkt 4).

Dieta z tytułu podróży służbowej na terenie kraju wynosiła 23,00 zł za każdy dzień. Jeżeli jednakże podróż trwała nie dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej od 8 do 12 godzin przysługiwała połowa diety określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4, a powyżej 12 godzin - dieta w pełnej wysokości określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4. Jeżeli natomiast cała podróż trwała dłużej niż 24 godziny, to w przypadku podróży trwającej do 8 godzin przysługiwała pracownikowi połowa diety określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4, a powyżej 8 godzin - dieta w pełnej wysokości określonej zgodnie z zasadami wskazanymi w punkcie 4. Naliczanie diety z tytułu podróży służbowej na terenie kraju było przerywane, jeżeli w trakcie wykonywania zadania transportowego pracownik zatrudniony na stanowisku kierowcy pozostawił pojazd na terenie bazy transportowej lub w innym ustalonym miejscu i rozpoczął odpoczynek.

Dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w przypadku obsady pojedynczej pojazdu w walucie euro w wysokości nie niższej niż równowartość diety z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określonej zgodnie z § 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej z uwzględnieniem późniejszych zmian, dla każdego z pracowników za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki w wysokości 1/24 diety ustalonej zgodnie z zasadami wskazanymi powyżej. (dowód: uchwała z dnia 17 czerwca 2013 roku i z dnia 17 grudnia 2013 roku w sprawie zmiany Regulaminu Wynagradzania oraz w sprawie ogłoszenia jednolitego Regulaminu wynagradzania z załącznikami k. 82-125).

Zgodnie z uchwałą zarządu pozwanej z dnia 30 czerwca 2014 r. od dnia 15 lipca 2014 r. dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w wysokości 8 euro za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą, dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki w wysokości 1/24 diety. W przypadku niezapewnienia kierowcy bezpłatnego noclegu w zagranicznej podróży służbowej, kierowcy przysługiwał ryczałt w wysokości 32 euro. Nie przysługiwał on kierowcy za czas przejazdu, jeżeli był wykonywany w porze nocnej. Ryczałt wypłacano w złotówkach po przeliczeniu według średniego kursu NBP z dnia jego rozliczenia. Kierowcy odbywającemu podróż zagraniczną w podwójnej obsadzie pojazdu przysługiwał za każdą dobę tej podróży ryczałt z tytułu zwiększonych wydatków związanych z podróżą odbywaną w tym trybie w kwocie 10 euro. W razie niepełnej doby pobytu za granicą ryczałt obliczany byt na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki w wysokości 1/24 tego ryczałtu.

Uchwałą zarządu pozwanej z dnia 30 czerwca 2014 r. wprowadzono zmianę Regulaminu pracy. Wykreślono część art. 38, w związku, z czym otrzymał on brzmienie: Pojazdy wyposażone są w miejsca do spania (zgodnie z homologacją producenta). Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy mają obowiązek parkować pojazdy na odpoczynki (noclegi) na strzeżonych lub monitorowanych parkingach wyposażonych w zaplecze socjalne (natryski toalety) (dowód: uchwała z dnia 30 czerwca 2014 roku w sprawie zmiany Regulaminu Wynagradzania oraz w sprawie ogłoszenia jednolitego Regulaminu wynagradzania z załącznikami k. 126-140, k. 204-205).

Podejmując zatrudnienie jako kierowca w pozwanej, powód był informowany o warunkach noclegowych w czasie podróży służbowych. Jeździł ciągnikami siodłowymi wyposażonymi w miejsca do spania, lodówkę, ogrzewanie, klimatyzację. W trakcie podróży Powód spał w kabinach pojazdów.

W okresie zatrudnienia nie zgłaszał on zastrzeżeń dotyczących noclegów w kabinach i warunków tam panujących. Nie występował z żądaniem zwrotu kosztów związanych z noclegiem. Pozwana dokonywała zakupów pojazdów u wiodących producentów. Zawierały one udogodnienia odnośnie do jazdy, komfortu pracy dla kierowców w długich trasach. Były to pojazdy z najwyższej półki tzw. topsleppery. Posiadały w kabinie część sypialną, w której kierowca odpoczywał i spał. Były one certyfikowane w transporcie długodystansowym, o wysokim standardzie.

W czasie zatrudnienia w pozwanej Powód prowadził ciągniki siodłowe:



pojazd marki M., rok produkcji 2013, model (...);



pojazd marki I.. rok produkcji 2012, model (...)



pojazd marki (...), rok produkcji 2011, model (...)



pojazd marki (...), rok produkcji 2014, model (...);

Flota pozwanej należała do dobrze wyposażonej, samochody były 3-4 letnie, średnio co ok. 3 lata następowała wymiana na nowe modele lub nowe pojazdy. Pozwana przeznaczała znaczne środki na zapewnienie kierowcom nowoczesnych i dobrze wyposażonych pojazdów. Pojazdy, które były na wyposażeniu pozwanej należały do pojazdów dostosowanych do aktualnych standardów na rynku pojazdów ciężarowych. Kabiny wszystkich samochodów, którymi jeździł powód były wysokie, znajdowały się w nich leżanki, fotel kierowcy, lodówka, ogrzewanie, klimatyzacja, także przy wyłączonym silniku. Ogrzewanie i klimatyzacja działały niezależnie od tego, czy silnik działał, czy nie. Nie było to wyposażenie standardowe. Każdy samochód miał oddzielne zasilanie. Kierowca mógł włączyć czajnik, naładować telefon. Kabiny były wyposażone w zasłonki przedniej szyby i szyb bocznych. Kabiny musiały spełniać przepisy homologacyjne i takowe spełniały. Każda kabina miała określoną ilość i pojemność schowków. Pojazdy były przystosowane do odbywania w nich noclegów. Dolna leżanka w każdej ciężarówce miała długość około 2,2 m, szerokość 90 cm, a górna 70 lub 80 cm. Materace były wykonane z pianki. Warunki do spania dla powoda były komfortowe, nie zgłaszał on nigdy zastrzeżeń, co do sposobu odpoczynku w kabinie i samych warunków tam panujących. Przestrzeń w kabinach pozwalała na swobodne przebieranie się, odpoczynek i sen. W zależności od rodzaju samochodu, obok fotela kierowcy znajdował się stolik, lodówka pod schowkiem. Wszystkie samochody zostały wyposażone w ogrzewanie i klimatyzację. Żaden z kierowców nie zgłaszał zastrzeżeń do warunków świadczenia pracy. Powód był informowany przy zatrudnieniu o warunkach noclegowych w czasie podróży służbowych. Miał możliwość zapoznania się z regulaminem pracy i wynagradzania obowiązującymi w spółce, które były wywieszone w biurze. Warunki pracy dla wszystkich kierowców były takie same. Samochody ciężarowe były dostosowane do podróży służbowych. Pojazdy nadawały się do długich podróży. Powód nie zgłaszał zastrzeżeń, co do wyposażenia kabin (dowód: wykaz pojazdów, którymi jeździł ze specyfikacjami i zdjęciami wnętrz k. 230-275; opinia biegłego R. K. (1) sporządzona na potrzeby postępowania o sygn. akt VII Pa 135/17 k. 1195-1240; zeznania świadka G. W. k. 705-707; zeznania świadka P. K. (1) k. 818v-819; zeznania członka zarządu pozwanej P. M. k. 819v-820; zeznania świadka J. P. k. 781v; zeznania świadka T. Z. k. 781v; zeznania świadka A. S. (1) k. 782).

Obowiązywała zasada, że kierowcy mieli zatrzymywać się na strzeżonych parkingach. Jeżeli kierowca spał w ciężarówce to nie ponosił żadnych kosztów noclegu w hotelu. Opłaty za parking kierowcy opłacali kartami firmy albo gotówką. Zaliczki na poczet wydatków kierowcy otrzymywali przed wyjazdem tj. zaliczki na parking, drobne awarie oraz dietę, jako delegację. Dieta była przeznaczona na pokrycie kosztów wyjazdu i wynosiła 40 euro za dobę (dowód: wykaz pojazdów którymi jeździł ze specyfikacjami i zdjęciami wnętrz k. 230-275; opinia biegłego R. K. (1) sporządzona na potrzeby postępowania o sygn. akt VII Pa 135/17 k. 1195-1240; zeznania świadka G. W. k. 705-707; zeznania świadka P. K. (1) k. 818v-819; zeznania członka zarządu pozwanej P. M. k. 819v-820; zeznania świadka J. P. k. 781v; zeznania świadka T. Z. k. 781v; zeznania świadka A. S. (1) k. 782).

Powód nigdy nie występował z żądaniem zwrotu poniesionych kosztów związanych z noclegiem. Powód nie ponosił z własnych środków kosztów związanych z parkowaniem samochodów. Powód nie nocował w motelach, hotelach tylko zawsze na parkingach strzeżonych, w kabinie ciężarówki, która była do tego przystosowana. Powód nigdy nie zgłaszał jakichkolwiek zastrzeżeń w kwestii wyposażenia kabiny (dowód: zeznania świadka G. W. k. 705-707; zeznania świadka P. K. (1) k. 818v-819; zeznania członka zarządu pozwanej P. M. k. 819v-820)

Powód został zapoznany z treścią wewnętrznych aktów prawnych obowiązujących u pozwanego Pracodawcy, w tym z regulaminem pracy, regulaminem wynagradzania.

Powód przez cały okres zatrudnienia otrzymywał świadczenie w postaci diet za odbyte podróże służbowe według stawek i na zasadach określonych w regulaminie pracy i regulaminie wynagradzania obowiązującym u pozwanego. W okresie zatrudnienia Powód nie kwestionował wysokości rozliczeń, nie ponosił dodatkowych kosztów związanych z noclegiem w hotelu, motelu.

Do 14 lipca 2014 roku należności określone jako diety w wysokości 40 Euro za podróż służbową było wypłacane na pokrycie wszystkich kosztów związanych z odbywaniem podróży służbowej. Nie określono powodowi, że ta kwota jest przeznaczona tylko na pokrycie kosztów wyżywienia - diety. Otrzymywane przez okres zatrudnienia u pozwanej świadczenia z tytułu podróży służbowych (diety i ryczałty) Powód nie przeznaczał na opłaty za noclegi. Środki częściowo wydatkował na zakup pożywienia, korzystanie z toaletę na parkingach i prysznic. Wobec tego, że Powód sypiał w samochodzie, to środki te pozostawiał dla siebie i rodziny, jako część wynagrodzenia.

Z tytułu należności za podróże służbowe pozwana wypłaciła powodowi za sporny okres kwotę 6.033,53 zł tj. za okres od 15 lipca 2014 roku do 1 października 2014 roku. Za cały okres od 1 czerwca 2013 roku do 1 października 2014 roku powodowi wypłacono łącznie 58.517,38 zł.

(dowód: zestawienie kosztów podróży k. 276-278, k. 826-840, k. 1308; zeznania świadka G. W. k. 705-707; zeznania świadka P. K. (1) - k. 818v-819; zeznania członka zarządu pozwanej P. M. k. 819v-820; zeznania powoda G. S. (2) k. 858).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych przez strony procesu załączone do akt sprawy oraz akt osobowych powoda, w tym przede wszystkim na zestawieniach wypłat pieniężnych dla powoda. Sąd ponadto dał wiarę w całości zeznaniom świadków G. W., P. K. (2), J. P., T. Z. oraz A. S. (2). Również wiarygodne były zeznania członka zarządu pozwanej P. M. jako korespondujące w całości z pozostałymi dowodami. W zakresie zeznań powoda G. S. (1) Sąd dał im również wiarę, między innymi w zakresie w jaki sposób traktował diety otrzymywane od pozwanej, faktu, że ich nie wykorzystywał zgodnie z przeznaczeniem oraz, że pozostawał je dla siebie jako integralną część wynagrodzenia.

Na podstawie art. 278 ¹ k.p.c: Sąd postanowił dopuścić dowody z opinii biegłego R. K. (1) nr (...) z dnia 29 listopada 2014 r. wydanej w sprawie prowadzonej przed tutejszym sądem pod sygnaturą akt VI P 95/13 przedmiotem której była ocena i badanie wyposażenia pojazdów pozwanego w tym pojazdu marki (...), rok produkcji 2011, model (...), stanowiącej załącznik nr 13 do odpowiedzi na pozew oraz z opinii biegłego R. K. (1) nr (...) z dnia 29 listopada 2014 r. wydanej w sprawie prowadzonej przed Sądem Okręgowym Warszawa -Praga w Warszawie, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pod sygnaturą akt VII Pa 135/17 przedmiotem której była ocena i badanie wyposażenia pojazdów pozwanego w tym pojazdu marki (...), rok produkcji 2011, model (...) praż pojazdu marki M., rok produkcji 2008, model 18.400 4 (...), załączonej do pisma procesowego pozwanej z dnia 2 września 2022 r. na fakty posiadania przez pojazdy wykorzystywane przez powoda w trakcie pracy u pozwanego odpowiednich warunków do spania, poruszania się, wykonywania nieskrępowanych ruchów (np: przebierania się), nawet wysokim kierowcom. Sąd dopuścił te dowody z opinii biegłego R. K. (2), ponieważ zostały już sporządzone na potrzeby innego postępowania, a z porównania pojazdów jakimi jeździł Powód tj. producentów i modeli będących przedmiotem opinii wynika, że były one przydatne dla niniejszego postępowania. Z opinii tych wynika w jakich warunkach Powód pracował jako kierowca w transporcie międzynarodowym. Strony nie zgłaszały zastrzeżeń do opinii w niniejszej sprawie, nie składały wniosków o jej uzupełnienie. Dopuszczenie tych dowodów wynikało również z ekonomiki procesowej.

Sąd pominął dowód z opinii biegłego M. B. tj. opinii głównej, uzupełniającej oraz ustanej opinii uzupełniającej z powodów niżej wskazanych. Biegła M. Z. nieprawidłowo przyjęła, że Powód powinien otrzymywać ryczałt za nocleg na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej zamiast na podstawie uregulowań obowiązujących u Pracodawcy. Biegła podstawę do wyliczenia ryczałtów na podstawie tego rozporządzenia przyjęła przez cały sporny okres, chociaż w pozwanej obowiązywały określone stawki świadczeń z tytułu podróży służbowych. Opinia główna i opinie uzupełniające zostały przygotowane w oparciu o niekompletną i wybiórczą analizę akt przez biegłego. Biegła nieprawidłowo, poza tym przyjmowała stawki kursu EURO, nie pozwalając na prawidłowe obliczenie należności dla powoda. Biegła opierała się ponadto tylko na kopiach kalendarzy, ponieważ strona powodowa nie przedłożyła ich oryginałów. Przedłożone przez powoda kopie kalendarzy zawierają jednocześnie informacje nie stanowiące waloru dowodowego jako wiarygodnego. Są wewnętrznie sprzeczne np. z zapisów wynika, że powód jednego dnia zakończył pracę w jednej miejscowość podczas gdy pracę kolejnego dnia rozpoczynał w innej miejscowości. Jest to sytuacja niemożliwa w praktyce, skoro powód w nocy nie pracował (spał). Obowiązek złożenia w Sądzie oryginału kalendarzy powstał w momencie kwestionowania ich kopii przez pozwaną. Kopie kalendarzy jako wewnętrznie sprzeczanie nie stanowią podstawy do rozstrzygnięcia i wydania na ich podstawie opinii przez biegłą. Biegła sporządzająca opinię ponadto w opinii ustnej na rozprawie nie była w stanie wyjaśnić niektórych kwestii np. zastosowanego kursu wymiany walut zasłaniając się niewiedzą. Poza tym biegła jak sama wskazała w opinii ustnej poczyniła nieobjęte tezą dowodową hipotetyczne założenia, które nie wynikały z dokumentów przedłożonych w prawie. Nie oparła się również na dokumentach Pracodawcy, mimo że miała taki obowiązek.

Sąd pominął również wnioski dowodowe z dokumentów w postaci notatek powoda (kalendarza) w formie kserokopii na kartach 869-899 oraz tabelarycznego zestawienia sporządzonego przez powoda na kartach 896-874. W tym zakresie Sąd miał na względzie, że notatki powoda zostały złożone w formie kserokopii. Strona pozwana zażądała, aby powód przedłożył oryginały tych notatkę - oryginał kalendarza. Powód natomiast wyjaśnił, że pozbył się oryginałów. Pozwany słusznie wskazał odnośnie do tego, że w kopiach kalendarzy są nieścisłości opisane wyżej - związane z miejscami zakończenia podróży danego dnia i początku pracy dnia następnego. Powód mimo zobowiązania nie przedłożył oryginałów kalendarzy, mimo, że pozwana kwestionowała autentyczność kopii. Dodatkowo Sąd pominął dokument z zestawiania tabelarycznego, albowiem zostało ono sporządzona na podstawie kopii kalendarzy (notatek) sporządzonych przez powoda. W ocenie sądu były one niewiarygodne. Pozwana natomiast przedłożyła zestawiania podróży służbowych powoda za cały sporny okres i Sąd dał im wiarę.

Sąd pominął wnioski dowodowe strony pozwanej o dopuszczenie dowodów z opinii biegłych: z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zakresu techniki samochodowej, albowiem wszystkie fakty niezbędne do ustalenia czy roszczenie jest zasadne zostały poczynione, a ich dopuszczenie zmierzałoby wyłącznie do przedłużenia postępowania. Fakty dotyczące tego w jakich warunkach powód wypoczywał w kabinie pojazdów zostały dostatecznie ustalone na podstawie opinii biegłego R. K. (1) wydanej w sprawie prowadzonej przed tutejszym sądem pod sygnaturą akt VI P 95/13 oraz prowadzonej przed Sądem Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pod sygnaturą akt VII Pa 135/17.

Strony nie składały w stanowiskach końcowych żadnych wniosków o uzupełnienie materiału dowodowego czy o dodatkowe dowody.

Sąd Rejonowy zważył, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, a rozważania w przedmiocie zgłoszonego przez powoda roszczenia rozpoczął od analizy art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. Nr 92, poz. 879), zgodnie z którym podróżą służbową jest każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu, na polecenie Pracodawcy: a) przewozu drogowego poza miejscowość, o której mowa w pkt 4 lit. a, lub b) wyjazdu poza miejscowość, o której mowa w pkt 4 lit. a, w celu wykonania przewozu drogowego. W art. 4 pkt 4 lit. a cytowanej ustawy mowa o siedzibie Pracodawcy, na rzecz którego kierowca wykonuje swoje obowiązki, oraz o innych miejscach prowadzenia działalności przez Pracodawcę, w szczególności takich jak filie, przedstawicielstwa i oddziały. Zgodnie z art. 21a cytowanej ustawy, kierowcy w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 77 ⁵ § 3-5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. Stosownie do unormowania zawartego w przepisie art. 77 ⁵ § 3 k.p., warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego Pracodawcy niż państwowa lub samorządowa jednostka sfery budżetowej określa się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli Pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania. Zgodnie z przepisem art. 77 ⁵ § 4 k.p. postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju lub poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określonej dla pracownika zatrudnionego w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej.

Artykuł 77 ⁵ § 5 k.p. stanowi, że w przypadku, gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w § 3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2. W art. 77 ⁵ § 2 k.p. przewidziano, że minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju - walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków.

Na podstawie upoważnienia zawartego w przepisie art. 77 ⁵ § 2 k.p., Minister Pracy i Polityki Społecznej wydał w dniu 19 grudnia 2002 r. rozporządzenie w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1990; dalej również jako rozporządzenie z dnia 19 grudnia 2002 r.) oraz rozporządzenie w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1991), jak również aktualnie obowiązujące rozporządzenie z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z 2013 poz.167; dalej również jako rozporządzenie z dnia 29 stycznia 2013 r.).

W przepisie § 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju wskazano, że za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia (ust. 1). W razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1. Ryczałt ten nie przysługuje za czas przejazdu (ust. 2) Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli Pracodawca lub strona zagraniczna zapewnia pracownikowi bezpłatny nocleg (ust. 4). Natomiast zgodnie z unormowaniem zawartym w § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej ustawodawca wskazał, że za nocleg podczas podróży zagranicznej pracownikowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem, w granicach limitu określonego w poszczególnych państwach w załączniku do rozporządzenia. Stosownie do regulacji zawartej w § 16 ust. 2 rozporządzenia, w razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1, przy czym ryczał ten nie przysługuje za czas przejazdu. Przepisów powyższych nie stosuje się, jeżeli Pracodawca lub strona zagraniczna zapewniają pracownikowi bezpłatny nocleg (§ 16 ust. 4). Wyrokiem z dnia 24 listopada 2016 r., wydanym w sprawie o sygn. akt K 11/15, Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 21a ustawy w związku z art. 77 ⁵ § 2, 3 i 5 k.p. w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U.236.1991, ze zm.) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji. Nadto Trybunał Konstytucyjny orzekł, że także art. 21a ustawy w związku z art. 77 ⁵ § 2, 3 i 5 k.p. w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z 2013 poz.167) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.

Sąd Rejonowy wskazał, że analiza uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego prowadzi do wniosku, że głównym, chociaż niejedynym motywem uznania przez Trybunał Konstytucyjny zaskarżonych przepisów za niekonstytucyjne, było odesłanie kaskadowe, zawarte w ustawie o czasie pracy kierowców. Trybunał Konstytucyjny uznał także, co w ocenie Sądu Rejonowego jest okolicznością nie mniej istotną od niedopuszczalności odesłań kaskadowych, iż art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców, odsyłając do zasad ogólnych przewidzianych w art. 77 ⁵ § 3 - 5 kodeksu pracy, nie uwzględnia specyfiki wykonywania zawodu kierowcy w transporcie międzynarodowym. Regulacje zawarte w przepisach art. 77 ⁵ § 3 - 5 kodeksu pracy w założeniu dotyczą incydentalnych podróży służbowych (tj. takich, które nie stanowią istoty wykonywanej pracy), a zatem także incydentalnie realizowanych przez pracowników uprawnień do świadczeń. Trybunał Konstytucyjny stanął na stanowisku, że przesądzenie przez ustawodawcę, że art. 77 ⁵ §3 -5 k.p. i wydane na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p. przepisy wykonawcze mają mieć zastosowanie do każdego wykonanego przez kierowcę przewozu w transporcie, jest sprzeczne z ratio legis tych przepisów i świadczy o nieadekwatności przyjętego środka w stosunku do regulowanej dziedziny.

Sąd Rejonowy nadmienił, że w doktrynie wskazuje się również, że dla analizowanej sprawy istotny jest nie tylko sam fakt uchylenia przez TK wskazanych przepisów, lecz także motywy takiego rozstrzygnięcia, obszernie wyjaśnione w uzasadnieniu wyroku K 11/15. Na te motywy powołuje się bowiem SN w uzasadnieniu wyroku I PK 300/15, wyjaśniając podstawy swojego orzeczenia. Motywy wyroku TK trzeba przypomnieć głównie dlatego, że SN, budując uzasadnienie wyroku I PK 300/15, przywołał je dość wybiórczo, eksponując tylko te, które były użyteczne dla przyjętego wnioskowania (...). Pierwszą kwestią podniesioną przez TK, wyeksponowaną następnie przez SN w uzasadnieniu wyroku I PK 300/15, jest formalna niedopuszczalność tworzenia tzw. kaskadowych przepisów odsyłających, czyli przepisów odsyłających do innych przepisów również zawierających odesłanie (...). Drugą przesłanką orzeczenia o niezgodności z Konstytucją RP wskazanych przepisów, wyroku SN, było uznanie, że w art. 21a u.c.p.k. nastąpiło odesłanie do nieadekwatnej dla stosunków pracy kierowców materii uregulowanej na zasadach ogólnych (art. 77 5 § 3-5 k.p.) (...). Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu omawianego wyroku wyraził expressis verbis przekonanie, że to właśnie odesłanie do nieadekwatnej regulacji jest powodem problemów orzeczniczych sądów powszechnych i SN, wyrażających się w dekodowaniu z tych samych przepisów norm prawnych o różnej treści i w konsekwencji wydawaniu biegunowo odmiennych wyroków w podobnych stanach faktycznych. Tych motywów uznania odnośnych przepisów za niezgodne z Konstytucją nie przytoczono w uzasadnieniu wyroku I PK 300/15, gdyż zaprzeczają one możliwości wydania wyroku o uzasadnianej tam treści (...) W uzasadnieniu wyroku SN skupił się na formalnych zarzutach TK wobec uchylonej regulacji prawnej, czyli kaskadowym charakterze odesłania sformułowanego w art. 21a u.c.p.k., co dało pozorne uzasadnienie dla poszukiwania podstawy prawnej umożliwiającej uznanie roszczeń kierowców o wypłatę ryczałtów za nocleg, mimo odbywania go bezpłatnie w kabinie samochodu, pod warunkiem uniknięcia kaskadowego charakteru odesłania (S., M.. Glosa do wyroku SN z dnia 21 lutego 2017 r. I PK 300/15, Orzecznictwo Sądów Polskich, 2017).

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego oparte zostało o uznanie, że w stosunku do grupy zawodowej kierowców międzynarodowych nie można stosować - na zasadzie odesłania - zasad ustalania należności za podróże służbowe pozostałych pracowników. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2017 r. wyraża natomiast pogląd przeciwny, przyznając prawo do rozliczenia kosztów podróży kierowcy w transporcie międzynarodowym według zasad tożsamych dla pracowników sfery budżetowej, których to podróże służbowe są związane przecież z jednostkowymi wyjazdami służbowymi, zaś koszty z tego tytułu opierają się o korzystanie z usług hotelowych. W wyroku z dnia 14 lutego 2017 r. (sygn. akt I PK 77/16, L), prezentującego przeciwne stanowisko do stanowiska w opisanym wyżej wyroku z dnia 21 lutego 2017 r., Sąd Najwyższy podkreślił, że do stanów faktycznych począwszy od 3 kwietnia 2010 r., odnośnie kierowców w transporcie międzynarodowym nie należy stosować przepisów rozporządzeń wykonawczych wydanych z upoważnienia art. 77 ⁵ k.p. Ponadto Sąd Najwyższy zaznaczył, że w sprawie ryczałtów za noclegi zastosowanie mają przepisy zakładowe (regulaminy wynagradzania), które nie będą korygowane przez przepisy powszechnie obowiązujące jako bardziej korzystne.

Uzasadniając powyższe stanowisko Sąd Najwyższy wskazał m.in., że dysponowanie przez pracownika - kierowcę pojazdem z miejscem do noclegu, który uznał za wystarczający do odpoczynku i regeneracji sił - stosownie do art. 8 ust. 8 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz. U.UE.L.2006.102.1 - umożliwiało ograniczenie w zakładowym regulaminie wynagradzania świadczeń z tytułu zagranicznej podróży służbowej do wysokiej i stałej diety, pokrywającej wszystkie niezbędne wydatki socjalne kierowcy także z tytułu noclegów. W kolejnym z wyroku Sąd Najwyższy podał, że od dnia 29 grudnia 2016 r. (data ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r., K 11/15 w Dzienniku Ustaw z 2016 r. poz. 2206) art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 ⁵ § 2, 3 i 5 k.p. oraz w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju nie może być stosowany. (...) Uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją przepis nie może być stosowany przez sądy i inne organy także w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2017r., sygn. akt II PK 410/15, LEX nr 2306367). Szczególnego podkreślenia wymaga okoliczność, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2017 r. (II PK 409/15), konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r., K 11/15, jest utrata aktualności uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r., II PZP 1/14 (OSNP 2014 nr 12, poz. 164) w zakresie, w jakim wskazywała ona, że postanowienia zakładowych przepisów prawa pracy regulujących kwestię świadczeń należnych kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym z tytułu podróży służbowych nie mogą przewidywać świadczeń w wysokości niższej niż przewidziane w aktach wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ⁵ k.p. Prezentowane wyżej stanowisko znalazło potwierdzenie w uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2017 r. (sygn. akt III PZP 2/17, L.), w której wskazano jednoznacznie, że ryczałt za nocleg w podróży służbowej kierowcy zatrudnionego w transporcie międzynarodowym może zostać określony w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę (art. 77 ⁵ § 3 KP) poniżej 25% limitu, o którym mowa w § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) oraz w § 16 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. poz. 167).

Sąd Rejonowy za wymagające podkreślenia uznał, że kwestia autonomicznego ustalania przez Pracodawcę należności z tytułu służbowej była przedmiotem analizy jeszcze przed pojawieniem się orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygnaturze akt K 11/15. W wyroku z dnia 4 października 2005 r. (sygn. akt K 36/03, L.) Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy upoważniające pracodawców do określenia wysokości należności w regulaminie wynagradzania są zgodne z Konstytucją. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 10 stycznia 2007 r. (sygn. akt III PK 90/06, L.) i z dnia 14 maja 2012 r. (sygn. akt II PK 230/11, L.), gdzie wskazano, że odmienna regulacja dotycząca pracowników pracodawców niebędących państwowymi lub samorządowymi jednostkami sfery budżetowej oznacza, że mogą oni uregulować należności pracowników na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zarówno w sposób korzystniejszy, jak i mniej korzystny dla pracowników od tego, jaki wynika z rozporządzenia ministra właściwego do spraw pracy (z wyjątkiem dotyczącym wysokości diety, która nie może być ustalona na poziomie niższym niż wynikająca z rozporządzeń dieta za podróż służbową na obszarze kraju.

Sąd Rejonowy podsumował, że z powołanych wyżej przepisów oraz poglądów judykatury wynika, że Pracodawcy spoza sfery budżetowej mogą ustalać we własnym zakresie warunki wypłacania pracownikom należności z tytułu podróży służbowej. Pracodawcy uprawnieni są do odmiennego regulowania w aktach prawa wewnątrzzakładowego należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zarówno w sposób korzystniejszy, jak i mniej korzystny dla pracownika w porównaniu ze stawką przewidzianą w aktach wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p. Postanowienia prawa wewnętrznego nie mogą jedynie ustalać diety za dobę podróży na obszarze kraju jak i poza jego granicami na poziomie niższym niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, określona dla pracownika sfery budżetowej w stosownym rozporządzeniu ministra właściwego do spraw pracy.

Za utrwalony w orzecznictwie Sądu Najwyższego można więc obecnie przyjąć pogląd, że jeżeli należności z tytułu kosztów podróży służbowej kierowców określone są w układzie zbiorowym, regulaminie wynagradzania lub umowie o pracę, to nie stosuje się wydanych na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p. przepisów o należnościach z tytułu podróży służbowej pracowników sfery budżetowej. Wynika stąd, że określone w tych aktach należności mogą być niższe niż należności przewidziane dla sfery budżetowej. Można tu wskazać na wyroki z dnia 13 sierpnia 2015 r., II PK 241/14, OSNP 2017, nr 7, poz. 80; z dnia 14 lutego 2017 r. I PK 77/16, LEX nr 2258054; z dnia 21 lutego 2017 r., I PK 300/15, LEX nr 2241391; z dnia 9 marca 2017 r., I PK 309/15, LEX nr 2238705; z dnia 30 marca 2017 r., II PK 16/16, LEX nr 2306363; z dnia 28 marca 2017 r., II PK 28/16, niepubl.; z dnia 27 kwietnia 2017 r., I PK 90/16, LEX nr 2278298 i z dnia 30 maja 2017 r., II PK 122/16, niepubl. Pogląd ten - przy przyjęciu, że podróż służbowa kierowcy jest szczególnym rodzajem podróży służbowej - ma oparcie w art. 77 ⁵ § 3 i 4, które w zakresie kosztów podróży służbowej w sferze pozabudżetowej przyznają pierwszeństwo autonomicznym źródłom prawa pracy i umowie o pracę przed regulacjami dotyczącymi sfery budżetowej (z wyjątkiem diety) (Maniewska, Eliza. Art. 77(5). W: Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy. System Informacji Prawnej LEX, 2018).

Sąd Rejonowy wskazał również, że decydujące znaczenie dla oceny, jakie koszty ponoszone przez pracowników w podróży służbowej rekompensuje przyznane przez Pracodawcę w aktach prawa wewnątrzzakładowego świadczenie, ma nie nazwa tego świadczenia, a praktyka, wiedza i dorozumiana zgoda spornych stron (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2016 r., sygn. akt II PK 227/15, L). Ponadto, jeżeli kierowcy zatrudnieni w transporcie międzynarodowym otrzymywali świadczenie nie mniej korzystne niż wynikające z przepisów powszechnie obowiązujących, to świadczenie nazwane „dietą" może pokrywać wszystkie koszty socjalne, w tym także ryczałt za nocleg (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 maja 2017 r., sygn. akt I PK 148/16, L). Sposób określenia kosztów należnych kierowcom nie musi szczegółowo odpowiadać poszczególnym rodzajom świadczeń przewidzianych w sferze budżetowej i może być określony w jednej zryczałtowanej kwocie, ale wysokość zwracanych kosztów musi odpowiadać wysokości celowych kosztów poniesionych przez kierowcę. W szczególności nie jest konieczne wyodrębniania ryczałtu za noclegi.

Przenosząc powyższe na grunt stanu faktycznego niniejszej sprawy Sąd Rejonowy przypomniał, że strona pozwana uregulowała w aktach prawa wewnątrzzakładowego zasady rozliczania należności przysługujących pracownikom, w tym kierowcom, z tytułu odbywanych podróży służbowych.

W okresie spornym od 1 czerwca 2013 roku do 14 lipca 2014 roku obowiązywał u pozwanego Regulamin Wynagradzania stanowiący załącznik do Uchwały zarządu spółki z dnia 17 grudnia 2012 r. W myśl jego postanowień pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie określone w umowie o pracę, jednak nie niższe od najniższego wynagrodzenia za pracę ustalonego przez ministra właściwego ds. pracy. Pracownikowi oprócz wynagrodzenia zasadniczego przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia. Kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym poza wynagrodzeniem zasadniczym uzależnionym od stażu pracy przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia szczegółowo określone w Załączniku nr 1 do regulaminu wynagradzania. Dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w przypadku obsady pojedynczej pojazdu w wysokości 40 euro za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą. Dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą i stawki 1,667 euro. Natomiast w przypadku obsady podwójnej pojazdu dieta wynosiła 50 euro dla każdego z pracowników za pełną dobę pobytu za granicą lub w razie niepełnej doby pobytu za granicą dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej obliczana była na podstawie liczby pełnych godzin pobytu za granicą każdego z pracowników i stawki 2.0833 euro.

Uchwałą zarządu pozwanej z dnia 17 czerwca 2013 r. wprowadzono zmiany do Regulaminu wynagradzania. Zgodnie z nowym brzmieniem dieta z tytułu podróży służbowej na terenie kraju przysługiwała pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku kierowcy w wysokości nie mniejszej niż wskazana w § 7 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej z uwzględnieniem późniejszych zmian. Wysokość diety ustalonej w sposób wskazany oraz każda zmiana tej wysokości miała być obwieszczana pracownikom w sposób zwyczajowo przyjęty u strony pozwanej, w szczególności poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń w siedzibie pozwanej oraz w jej bazach terenowych (pkt 4). Ponadto, u strony pozwanej obowiązywał Regulamin pracy, zgodnie z którym podróż służbowa oznaczała każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu na polecenie Pracodawcy przewozu drogowego poza siedzibę Pracodawcy lub wyjazdu poza tę miejscowość w celu wykonania przewozu drogowego. Pojazdy wyposażone były w miejsca do spania (zgodnie z homologacją producenta). W Regulaminie zaznaczono, że pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy mieli obowiązek parkować pojazdy na odpoczynek (noclegi) na strzeżonych lub monitorowanych parkingach wyposażonych w zaplecze socjalne (natryski, toalety) - w związku z tym pracownikom tym nie przysługiwał ryczałt za noclegi w podróży służbowej.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że z tytułu podróży służbowych - kierowcy, w tym powód, otrzymywali należność nazwaną w Regulaminie wynagradzania zbiorczo „dietą” w wysokości 40 euro. Przez sporny okres pozwana nie wypłacała powodowi świadczenia oznaczonego jako ryczałt za nocleg w związku z podróżą służbową. W Regulaminie pracy zostało wprost wskazane, że kierowcom nie przysługuje ryczałt za nocleg z uwagi na wyposażenie samochodów w miejsce do spania i miejsca parkingowe z rozbudową infrastrukturą socjalną. Wypłacone świadczenie miało kompensować jako dieta wszelkie wydatki ponoszenie przez powoda w trakcie podróży.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika dalej, że w spornym okresie do 14 lipca 2014 roku pozwana spółka dokonywała rozliczeń zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie wynagradzania i wypłacała powodowi świadczenia z tytułu podróży służbowej, obliczone zgodnie z postanowieniami zakładowego aktu prawnego. Treść wewnętrznych przepisów spółki (regulaminu wynagradzania i pracy) oraz zasady rozliczania kosztów podróży zagranicznych powoda były zatem jasno określone i akceptowane przez strony, o czym świadczy fakt, że powód w tym okresie nie zgłaszał Pracodawcy swojego niezadowolenia ani z warunków, w jakich świadczy pracę, ani z przyjętych zasad rozliczania Pracodawcy.

Sąd Rejonowy podkreślił, że strona pozwana nie wprowadziła regulacji, która oznaczałyby całkowity brak prawa kierowców do zwrotu poniesionych kosztów noclegu. Pracodawca określił jedynie, że za nocleg nie będzie przysługiwał ryczałt, zaś powód wyraził zgodę na odbywanie noclegów w odpowiednio do tego przystosowanej kabinie pojazdu i był tego świadomy rozpoczynając pracę u strony pozwanej. Jeśli powód korzystałby z możliwości zatrzymywania się w hotelach, motelach to nic nie stało na przeszkodzie, aby przedstawiać stosowne rachunki.

Ponadto, Sąd Rejonowy nadmienił, że chociaż do dnia 14 lipca 2014 roku powód nie otrzymywał wyodrębnionego świadczenia z tytułu ryczałtu, to jednak w tym okresie pozwany rekompensował powodowi koszty podróży służbowych, w tym ryczałt za nocleg w pojeździe. Wypłacone przez pozwanego świadczenia w wysokości 40 Euro określone mianem „diety z tytułu podróży zagranicznej służbowej” służyło pokryciu wszystkich kosztów podróży służbowej powoda. W szczególności za wymagające podkreślenia uznał Sąd Rejonowy to, że dieta nie służyła jedynie pokryciu zwiększonych kosztów wyżywienia i innych drobnych wydatków w podróży, ale służyła pokryciu całości wydatków związanych z podróżą. Pojęcie diety należy interpretować szeroko. Trzeba wskazać, że pozwany wypłacał powodowi dietę z tytułu podróży zagranicznej co najmniej czterokrotnie przekraczającą wysokość diety sensu stricto rozumianej zgodnie z art. 77 ⁵ § 4 k.p.c. Rozporządzenia cytowanego wyżej. Świadczenie więc było przeznaczone na pokrycie wszystkich kosztów podróży tj. ryczałtu. W świetle zgromadzonego materiału dowodowego Sąd uznał, że w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy świadczenie nazwane w Regulaminie wynagradzania obowiązującym u strony pozwanej „dietą”, wypłacane kierowcom przed wprowadzeniem do regulaminu ryczałtu za nocleg (z jednoczesnym znacznym obniżeniem diet) obejmowało wszystkie świadczenia z tytułu zwiększonych kosztów utrzymania i noclegów w związku z wykonywanym przez powoda pracy w podróżach służbowych. Sąd zważył bowiem, że przyznanie przez Pracodawcę jednej zbiorczej należności z tytułu podróży służbowej jest wyrazem spójnego i łącznego charakteru tych świadczeń, których celem jest w ogólności pokrycie zwiększonych kosztów związanych z podróżą służbową, zaś to od pracownika zależy, w jaki sposób spożytkuje otrzymaną kwotę.

Sąd Rejonowy wskazał, że jak wynika z wyroków Sądu Najwyższego z: 13.08.2015 r. II PK 241/14, z 15.09.2015 r. I PK 248/14, z 17.05.2016 r. II PK 98/16, z 17.11.2016 II PK 227/15, regulaminowy ekwiwalent umówiony w jednej łącznej kwocie za dobę pobytu kierowcy w międzynarodowym transporcie samochodowym mógł kompensować zarówno należne, diety, jak i ryczałty za noclegi to ustalenie, a jakiej dokładnie wysokości wypłacone świadczenie stanowi dietę, a w jakiej ryczałt, jest zbędne i niecelowe - do dnia 14 lipca 2017 roku. Podkreślić należy, że powód kierował homologowanymi samochodami udostępnionymi przez pozwaną. W połączeniu z możliwością korzystania z socjalnej infrastruktury parkingowej na strzeżonych parkingach, udostępnione powodowi warunki pracy zapewniały co najmniej przyzwoite minimum socjalno - bytowe. Nie sposób przy tym pominąć okoliczności, że kierowcy w transporcie międzynarodowym prowadzą zawodowo - mobilny tryb życia i podejmując pracę godzą się na takie warunki.

Mając na uwadze powyższe, przede wszystkim zaś zmianę stanu prawnego po dniu 29 grudnia 2016 r. (przyjmującego skutek ex tunc, a więc mającego zastosowanie do niniejszego stanu faktycznego, albowiem domniemanie zgodności z Konstytucją przepisów art. 77 ⁵ § 3, 4 i 5 kodeksu pracy oraz przepisów wykonawczych na ich podstawie wydanych, zostało uchylone w stosunku między innymi do powoda, jako kierowcy w transporcie międzynarodowym) Sąd Rejonowy uznał, że rozliczenie kosztów podróży służbowej stron odbywało się według zasad między stronami ustalonych i jasnych dla nich, a nie na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących dla rozliczeń incydentalnych podróży służbowych pracowników jednostek budżetowych. Kwota, którą powód pobierał z tytułu diety (40 euro), niewątpliwie rekompensowała wszystkie koszty związane z jego podróżami służbowymi. Istotne jest nadto nie dosłowne brzmienie zapisu w regulaminie, a cel jaki faktycznie realizował.

Sąd Rejonowy zważył, że otrzymywane przez powoda świadczenie w sytuacji, gdy posiadał on zapewnione miejsce noclegowe w kabinie pojazdu i nie ponosił jakichkolwiek kosztów pobytu w podróży służbowej powyżej poziomu kosztów otrzymywanych od Pracodawcy, było świadczeniem ustalonym na wystarczającym poziomie. Jak wskazał Sąd Najwyższy (wyrok z dnia 17 listopada 2016 r., sygn. akt II PK 227/15, L.), powyższe nie jest obojętne przy ustalaniu i sądowej weryfikacji ryczałtów za noclegi kierowców. W ocenie Sądu usprawiedliwione było oczekiwanie Pracodawców, że zapewnienie kierowcy kabiny odpowiednio wyposażonej do spania zwolni ich z ponoszenia kosztów noclegu. Taką ocenę wyraził także Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 24 listopada 2016 r. (sygn. akt K 11/15).

Powód kierował pojazdami wyposażonymi w miejsce do spania i podczas postojów korzystał z parkingów strzeżonych. Poza tym, już w momencie podejmowania zatrudnienia było dla powoda oczywiste, że w czasie podróży będzie nocował w kabinie pojazdu, nadto nigdy nie zgłaszał on Pracodawcy zastrzeżeń co do tej formy noclegu ani nie ujawniał wobec niego chęci odbywania noclegu w hotelu bądź motelu. Powód nie przedstawił mu również rachunków potwierdzających opłatę za nocleg w hotelu lub motelu. Sąd nie znalazł podstaw do przyznania powodowi za okres do 14 lipca 2014 roku dodatkowych należności z tytułu noclegów w kabinie pojazdu. Kwota, którą strona pozwana wypłacała kierowcom, niewątpliwie rekompensowała wszystkie koszty związane z podróżami służbowymi kierowców, (w tym powoda) którzy, godzili się na nocleg w kabinie pojazdu i byli świadomi, że wypłacana im należność pokrywa w całości koszty związane z podróżami służbowymi.

Sąd Rejonowy odnosząc się do okresu od 15 lipca 2014 roku do 1 października 2014 roku zaznaczył, że w pozwanej nastąpiła zmiana regulaminu w zakresie regulacji świadczeń z tytułu podróży służbowych. Świadczenie, nazwane w Regulaminie wynagradzania „dietą”, zostało obniżone do 8 euro za dobę podroży zagranicznej, dodatkowo wprowadzono zaś regulację ryczałtu za nocleg w wysokości 32 euro (42 w przypadku podwójnej obsady). W ocenie Sądu w tym okresie świadczenie nazwane przez pozwaną dietą nie obejmowało już wszystkich świadczeń z tytułu zwiększonych kosztów utrzymania i noclegów w związku z wykonywanym przez powoda międzynarodowym transportem samochodowym. Powyższy wniosek płynie przede wszystkim z porównania kwoty należności z tytułu podróży służbowych, przysługującej pracownikom strony pozwanej na podstawie zapisów Regulaminu wynagradzania, z kwotami określonymi w przepisach rozporządzeń ministra właściwego do spraw pracy. Wskazać należy w tym miejscu, że mimo zachowania aktualności uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. (sygn. akt II PZP 1/14) w zakresie, w jakim podkreślono w niej, że zapewnienie kierowcy samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania nie stanowi zapewnienia przez Pracodawcę bezpłatnego noclegu, nie można wykluczyć moderowania wysokości ryczałtu za noclegi odbywane w profesjonalnie przystosowanej do wypoczynku kabinie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 listopada 2016 r., sygn. akt II PK 227/15, L.).

Sąd Rejonowy zważył, że strona pozwana zdecydowała się wypłacać wszystkim kierowcom ryczałty za noclegi, stosownie do treści obowiązujących Regulaminów, mimo że posiadana przez pozwaną spółkę flota samochodowa została wyposażona w odpowiednie warunki noclegowe. Przysługujące kierowcom z tytułu odbywanych podróży służbowych należności uległy zatem jedynie „technicznej” modyfikacji, polegającej na wyodrębnieniu kwoty należnej z tytułu diety i kwoty należnej z tytułu ryczałtu. Kwota całościowa, poprzednio określana wyłącznie jako dieta bez wyodrębnienia ryczałtu wynosiła 40 euro. Kierowcy w dalszym ciągu nocowali w kabinach pojazdów samochodowych, co oznacza, że mimo przyznania im środków na pokrycie kosztów noclegu, kosztów tych kierowcy nie zamierzali ponosić. Również powód twierdził, że otrzymywane ryczałty przeznaczał na utrzymanie rodziny. Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że powód zawsze poruszał się pojazdami wyposażonymi w miejsce do spania i w czasie postojów korzystał z parkingów strzeżonych. Poza tym, już w momencie podejmowania zatrudnienia było dla powoda oczywiste, że w czasie podróży będzie nocował w kabinie pojazdu. Nie zgłaszał on także Pracodawcy zastrzeżeń co do tej formy noclegu ani nie ujawniał wobec Pracodawcy chęci odbywania noclegu w hotelu bądź motelu. W okresie zatrudnienia powód nie poniósł żadnych dodatkowych kosztów związanych z noclegiem.

Zgodnie z obowiązującym w tamtym czasie regulaminem wynagradzania, przysługiwał powodowi ryczał za noclegi w wysokości 32 euro, który miał być wypłacany w walucie polskiej po przeliczeniu średniego kursu NBP z dnia jego rozliczenia. Jak wynika z ustaleń faktycznych taki ryczałt był powodowi naliczany i wypłacany. Wynika to z zestawienia wypłat dla powoda świadczeń z tytułu podróży służbowych i potwierdzenia przelewów. Za okres od 15 lipca do 1 października 2014 roku pozwana wypłaciła powodowi kwotę 6.033,53 zł należności związanych z podróżami służbowymi z tytułów ryczałtów za noclegi na podstawie Regulaminu wynagradzania. Ta kwota wypłacona powodowi w całości zaspokajała jego roszczenia z tytułu ryczałtów za noclegi w podróżach służbowych.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, biorąc pod uwagę, że strona pozwana wygrała w całości.

Mając na względzie brak podstaw do obciążenia powoda kosztami sądowymi powstałymi w toku sprawy, Sąd Rejonowy przejął je w całości na rachunek Skarbu Państwa, biorąc pod uwagę, że powód jest stroną zwolnioną z ich ponoszenia z mocy ustawy (wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe z dnia 25 sierpnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt VI P 281/16 k. 1403 a.s., uzasadnienie wyroku k. 1412-1420 a.s.).

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 25 sierpnia 2023 r. VI P 281/16 wywiódł pełnomocnik powoda, zaskarżając go w zakresie punktów 1 i 2 i zarzucając mu:

1.  Obrazę art. 77 ⁵ § 5 k.p. w zw. z art. 77 ⁵ § 2 k.p. (i przepisami wykonawczymi wydanym na podstawie zawartej tam delegacji) i art. 77 ⁵ § 3 k.p., przez błędną wykładnię (a w konsekwencji nieprawidłowe zastosowanie) polegającą na przyjęciu, że regulaminowe wyłączenie przez pracodawcę uprawnienia pracownika do uzyskania ryczałtu noclegowego jest postanowieniem określającym warunki wypłacania należności z tytułu ryczałtów noclegowych, podczas gdy takie wyraźne i jednoznaczne wykluczenie prawa do ryczałtu oznacza, że pracownikowi przysługują ryczałty noclegowe w wysokości wynikającej z rozporządzeń wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ⁵ k.p.

2.  Obrazę art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. (por. zastrzeżenie w trybie art. 162 k.p.c. ad 6 pisma pełnomocnika powoda z dnia 23 czerwca 2023 r.) przez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu dowodu z opinii biegłej sądowej M. B. za nieprzydatny do wykazania kwotowej słuszności roszczenia zgłoszonego przez powoda, ponieważ zdaniem Sądu I instancji biegła „nieprawidłowo przyjęła, że powód powinien otrzymywać ryczałt za nocleg na podstawie rozporządzenia (...) z dnia 29 stycznia 2013 r., podczas gdy w rzeczywistości powód powinien był otrzymywać ryczałt za nocleg właśnie na tej podstawie, a to ze względu na fakt wyraźnego regulaminowego wyłączenia takich ryczałtów.

3.  Obrazę art. 322 k.p.c. przez jego niezastosowanie polegające na braku zasądzenia w wyroku pełnej kwoty dochodzonej tytułem roszczenia głównego pomimo faktu, że pozwana w momencie wydawania przez Sąd I instancji stosownego zobowiązania nie dysponowała już dokumentacją wykazującą precyzyjnie kraje, w których w danych datach nocował powód, podczas gdy zastosowanie tego przepisu było obowiązkiem Sądu I instancji w sytuacji, w której ścisłe udowodnienie wysokości żądania było nie tylko niemożliwe, ale również oczywiście niecelowe w obliczu kwoty określonej pozwem jako wartość przedmiotu sporu, która okazała się znacznie zaniżona wobec kwoty faktycznie należnych i niewypłaconych powodowi ryczałtów za okres objęty powództwem.

4.  Obrazę § 2 pkt 5) w zw. z § 9 ust. pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu z daty wniesienia pozwu, przez ich niezastosowanie polegające na przyznaniu pozwanej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 zł zamiast w kwocie 3.600 zł (= 4.800 zł * 75%).

W oparciu o tak sformułowane zarzuty strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 30.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 15 lipca 2014 r. (data początkowa obowiązywania regulaminowego wyodrębnienia ryczałtu). Ponadto o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, że Sąd I instancji oddalając powództwo w całości, popełnił w swoim rozumowaniu dwa zasadnicze błędy po pierwsze uznał, że regulaminowe wyłączenie uprawnienia do ryczałtu noclegowego było skuteczne wobec powoda, a w konsekwencji czego nie dostrzegł konieczności zasądzenia zgodnie z art. 322 k.p.c. odpowiedniej sumy opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, pomimo że dał wiarę przedłożonemu przez pozwana zestawieniu podróży służbowych powoda za cały sporny okres (apelacja powoda k. 1429 -1432 a.s.).

W odpowiedzi na apelację pozwany (...) Sp. z o. o. wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Pozwany zakwestionował wszystkie poczynione w apelacji założenia i wszystkie wyliczenia powoda dotyczące wysokości rzekomych należności z tytułu ryczałtów za noclegi w podróżach służbowych, jak również twierdzenia powoda dotyczące sposobu zastosowania przez Sąd art. 322 k.p.c. (odpowiedź na apelację k. 1442 -1461 a.s.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja Powoda jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego jest prawidłowy i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak i obowiązujących przepisach prawa. Sąd pierwszej instancji właściwie przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Ustalenia te i rozważania w całości aprobuje Sąd Okręgowy, przyjmując je za podstawę swego rozstrzygnięcia stosownie do art. 387 § 2 ¹ k.p.c. Wskazać należy, że w myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, jeżeli uzasadnienie orzeczenia pierwszoinstancyjnego sporządzonego zgodnie z wymaganiami art. 328 § 2 k.p.c. spotyka się z pełną aprobatą sądu drugiej instancji to wystarczy, że da on temu wyraz w treści uzasadnienia swego orzeczenia, bez powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych zawartych w motywach zaskarżonego orzeczenia (vide wyrok SN z 5.11.1998 r., I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24), por. postanowienie SN z 22 kwietnia 1997 r., sygn. akt II UKN 61/97 - OSNAP 1998 r. Nr 3, poz. 104; wyrok SN z 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97 - OSNC 1999 r., z. 3, poz. 60; wyrok SN z 12 stycznia 1999 r., sygn. akt I PKN 21/98 - OSNAP 2000, Nr 4, poz. 143).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy kluczowe było rozważenie skutków wydanego przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 24 listopada 2016 r., K 11/15. Dla jasności dalszego wywodu należy przypomnieć, że TK w powołanym wyroku z 24 listopada 2016 r., K 11/15, stwierdził, że art. 21a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.) w związku z art. 77 § 2, 3 i 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 167) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a także, że art. 21a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.) w związku z art. 77 ⁵ § 2, 3 i 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991, ze zm.) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Sąd II instancji zwraca uwagę, że już po wydaniu tego wyroku zapadły w Sądzie Najwyższym orzeczenia, które uwzględniając nowy stan normatywny wykreowany treścią rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego, kształtują nową linię orzecznictwa po wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Na skutek tego wyroku TK uległo weryfikacji stanowisko Sądu Najwyższego co do kwestii ryczałtów za nocleg kierowców międzynarodowych, co bynajmniej nie oznacza, że tym samym został wypracowany jednolity wzorzec postępowania. Wśród judykatów Sądu Najwyższego można z całą pewnością wyróżnić dwie odmienne linie orzeczenie.

Na szczególną uwagę zasługują wyroki SN: z 14 lutego 2017 r. I PK 77/16, z 21 lutego 2017 r., I PK 300/15, z 9 marca 2017 r., I PK 309/15, z 30 marca 2017 r., II PK 16/16 . Wyrażony przez Sąd Najwyższy w tych wyrokach pogląd akcentuje, że cechą stosunku pracy jest ryzyko ekonomiczne pracodawcy, co oznacza, że jeśli decyzja pracodawcy (polecenie wyjazdu) powoduje powstanie dodatkowych kosztów, nieobjętych wynagrodzeniem zasadniczym pracownika, to obowiązkiem zatrudniającego jest ich zwrot.

I tak odpowiednio - Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lutego 2017 r., I PK 77/16 przyjął, że po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. do kierowców w transporcie międzynarodowym nie stosuje się przepisów rozporządzeń wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p. i stwierdził, że zastosowanie mają wyłącznie przepisy zakładowe, które nie są korygowane przez przepisy powszechnie obowiązujące jako bardziej korzystne (art. 9 § 2 KP). Zgodnie z tą regułą prawidłowe jest ograniczenie w regulaminie wynagradzania świadczeń z tytułu podróży służbowej do wysokiej i stałej diety, pokrywającej wszystkie wydatki socjalne kierowcy, także z tytułu noclegów (tak samo: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2017 r., II PK 53/16, oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2017 r., II PK 148/16, i z dnia 10 maja 2017 r., I PK 245/16).

Przeciwne stanowisko zajęto w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2017 r. I PK 300/15, który zapadł w stanie faktycznym, w którym pracodawca nie wypłacał należności z tytułu noclegów (pracownik miał tylko prawo do diety, która była niższa od tej określonej w rozporządzeniu wykonawczym, jednak wyższa niż algorytm z art. 77 ⁵ § 4 k.p.). W ocenie Sądu Najwyższego po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. przepisy ustawy o czasie pracy kierowców nie uniemożliwiają stosowania reguł rozliczenia kosztów podróży służbowej określonych w art.77 ⁵ § 2-5 k.p. i w rezultacie, skoro regulamin wynagradzania ani umowa o pracę nie przewidywały ryczałtu za noclegi, to zastosowanie ma art.77 ⁵ § 5 k.p., który daje pracownikowi prawo do otrzymania ryczałtu za noclegi według wzorca określonego w rozporządzeniu wykonawczym. Identycznie w zbieżnym stanie faktycznym orzekł Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 8 marca 2017 r., II PK 409/15, z dnia 30 marca 2017 r., II PK 16/16.

Sąd Najwyższy po wydaniu wyroku TK rozpoznawał sprawy, w których pracodawca wypłacał pracownikom zarówno diety, jak i koszty noclegu. W stanie faktycznym będącym przedmiotem wyroku z dnia 8 marca 2017 r., II PK 410/15 pracownikowi przysługiwała na podstawie regulaminu wynagradzania „dieta dzienna” (48 euro), na którą składała się dieta sensu stricte (nie niższa od standardu z art. 77 ⁵ § 4 k.p.) i należność na pokrycie kosztów noclegu (15 euro na dobę). Zdaniem Sądu Najwyższego wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. nie jest przeszkodą do stosowania względem kierowców reguł określonych w Kodeksie pracy. Upoważnieniem do tego rodzaju konstatacji jest art. 2 pkt 7 i art. 4 ustawy o czasie pracy kierowców. Perspektywa ta nie oznacza jednak, że uregulowanie zwrotu kosztów noclegu nie może być niższe od pułapu określonego w rozporządzeniu wykonawczym do art. 77 ⁵ § 2 k.p. W w/w orzeczeniu SN poruszył jeszcze inną istotną kwestię, a mianowicie relację zachodzącą między art. 77 ⁵ § 3 k.p. i art. 77 ⁵ § 5 k.p. i wyszedł z założenia, że sformułowanie „na pokrycie kosztów podróży”, którym posługuje się pierwszy z przywołanych przepisów, ma szeroki kontekst i obejmuje wszystkie koszty, między innymi dietę. Brak regulacji, o której mowa w art. 77 ⁵ § 5 k.p. należy natomiast dekodować rodzajowo, to znaczy, jeśli pracodawca ureguluje kwestię diet, a pomija inne koszty (noclegowe), to oznacza, że nie ma postanowień, o których mowa w art. 77 ⁵ § 3 k.p. (rodzajowy sposób postrzegania „braku” z art. 77 ⁵ § 5 k.p. został zaakceptowany w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2017 r., II PK 409/15).

W kolejnych orzeczeniach podzielono powyższy tok myślenia (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2017 r., II PK 16/16, z dnia 17 maja 2017 r., II PK 106/16). Wychodząc z tego punktu widzenia, podkreślano jednak, że nie jest wykluczone objęcie wszystkich kosztów związanych z podróżą służbową jedną „zbiorczą” należnością. Interpretacja, czy spełnia ona tę funkcję należy do stron, a w ostateczności do sądu rozpoznającego sprawę (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2017 r., I PK 90/16, i z dnia 30 maja 2017 r., I PK 154/16).

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy miał na uwadze, że w orzecznictwie SN już po wyroku TK występują zatem rozbieżności, albowiem pierwsze stanowisko polega na zanegowaniu stosowania do kierowców rozwiązań normatywnych przewidzianych w przepisach dotyczących sfery budżetowej (bez względu na to, czy ryczałt za nocleg został przez pracodawcę uregulowany, czy też nie), a drugie głosi, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. nie wpłynął na dopuszczalność odwoływania się do przepisów Kodeksu pracy, a w konsekwencji rozporządzenia wykonawczego.

Co więcej, w uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2017 r., III PZP 2/17 (Legalis nr 1681908) Sąd ten zauważył, poddając analizie sytuację prawną kierowców międzynarodowych po wyroku TK, że w judykaturze pojawił się również trzeci wątek, który sprowadza się do pomijania przedstawionych powyżej rozbieżności, przy jednoczesnym skoncentrowaniu się na „odpowiednim” określeniu wysokości zwrotu kosztów za nocleg. Został on zaakcentowany w kilku orzeczeniach, a w tym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2017 r., II PK 28/16, który został wydany w stanie faktycznym, gdzie pracodawca wypłacał jedynie diety, nie rozliczał jednak zwrotu kosztów noclegu, a dopiero na koniec okresu spornego dokonał zmiany i z części diety utworzył ryczałt za nocleg.

W ocenie Sądu Najwyższego wypłacana przez pracodawcę dieta mogła kompensować również wydatki związane z noclegiem i rozwiązanie to nie musi być korzystniejsze, niż to przewidziane w rozporządzeniu wykonawczym wydanym na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p. w związku z art. 77 ⁵ § 5 k.p. SN zaakcentował, że przy ocenie roszczenia pracownika sąd ma obowiązek weryfikowania, czy postanowienie regulaminu lub umowy o pracę nie zmierza do przyznania świadczenia (świadczeń) rekompensujących podróż służbową w sposób pozorny lub symboliczny (marginalny). Weryfikacja roszczenia pracownika może odbywać się przy wykorzystaniu mechanizmu z art. 322 k.p.c.

Zgodnie z tym poglądem po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. sporna kwestia powinna zostać uregulowana przez ustawodawcę (co sugerował Trybunał), a do tego czasu pracodawcy mają określać świadczenia, a sąd ma prawo weryfikować, czy ich wysokość jest adekwatna do poniesionych kosztów. Analogiczne stanowisko Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z dnia 30 maja 2017 r., II PK 122/16 w którym wyeksponował, że zastosowanie art. 77 ⁵ k.p. powinno odbywać się „odpowiednio”, przy uwzględnieniu „autonomicznego” rozumienia podróży służbowej w ustawie o czasie pracy kierowców.

W tym stanie rzeczy, za chybiony należy uznać zarzut sformułowany w pkt 1 petitum apelacji. Wbrew temu, co twierdzi Powód, Sąd I instancji nie dopuścił się obrazy art. 77 ⁵ § 5 k.p. w zw. z art. 77 ⁵ § 2 k.p. i art. 77 ⁵ § 3 k.p., a sposób w jaki dokonał wykładni ww. przepisów, nie jest błędnym, skoro znajduje uzasadnienie w orzecznictwie Sądu Najwyższego i stanowi realizację jednego z prezentowanego przez ów Sąd poglądów.

W realiach badanej sprawy, zgodnie z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, wskazać należy, że u pozwanego pracodawcy obowiązywał w całym okresie zatrudnienia Powoda regulamin wynagradzania, który, pomimo że ulegał zmianie każdorazowo określał należności przysługujące pracownikowi z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Treść przepisów wewnętrznych spółki oraz zasady rozliczania kosztów podróży zagranicznych kierowców zostały zatem określone w zakładowym akcie prawnym i były znane powodowi.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej charakterystyki zasad wypłacania należności z tytułu podróży służbowej Powodowi, jakie obowiązywały u pozwanego, z rozróżnieniem na okres przed i po dniu 14 lipca 2014 r.

Za Sądem I instancji wskazać należy, że od 15 lipca 2014 roku do ustania zatrudnienia Powoda w dniu 1 października 2014 roku świadczenie, nazwane w Regulaminie wynagradzania „dietą”, zostało obniżone do 8 euro za dobę podroży zagranicznej, dodatkowo wprowadzono regulację ryczałtu za nocleg w wysokości 32 euro. W tym okresie świadczenie nazwane przez pozwaną dietą nie obejmowało – tak jak przed 14 lipca 2014 r. – wszystkich świadczeń z tytułu zwiększonych kosztów utrzymania i noclegów w związku z wykonywanym przez powoda międzynarodowym transportem samochodowym, ponieważ strona pozwana zdecydowała się wypłacać wszystkim kierowcom ryczałty za noclegi, stosownie do treści obowiązujących Regulaminów, mimo że posiadana przez pozwaną spółkę flota samochodowa została wyposażona w odpowiednie warunki noclegowe.

Z kolei wcześniej przed 14 lipca 2014 r., a zatem również w spornym okresie, obowiązywał u pozwanej Regulamin Wynagradzania stanowiący załącznik do Uchwały zarządu spółki z dnia 17 grudnia 2012 r. Zgodnie z nim kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym poza wynagrodzeniem zasadniczym uzależnionym od stażu pracy przysługiwały dodatkowe składniki wynagrodzenia oraz inne świadczenia szczegółowo określone w Załączniku nr 1 do regulaminu wynagradzania. Dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej przysługiwała w przypadku obsady pojedynczej pojazdu w wysokości 40 euro za pełną dobę pobytu za granicą.

W realiach sprawy znamienne jest, że Powód domagał się ryczałtów z tytułu noclegów za okres od 1 czerwca 2013 roku do 14 lipca 2014 roku, czyli dokładnie za okres do wejścia w życie nowego regulaminu, tracąc z pola widzenia, że środki na pokrycie kosztów noclegu za ten czas zostały mu wypłacone, jako diety, zgodnie z nazewnictwem wynikającym z obowiązującego ówcześnie regulaminu, który nie wprowadzał rozróżnienia obu pojęć. Skutkiem tego było, że chociaż Powód nie otrzymywał wyodrębnionego świadczenia z tytułu ryczałtu, to jednak w tym okresie pozwany rekompensował mu koszty podróży służbowych, w tym ryczałt za nocleg w pojeździe. Wypłacane przez pozwaną świadczenie w wysokości 40 euro określone mianem „diety z tytułu podróży zagranicznej służbowej” służyło pokryciu wszystkich kosztów podróży służbowej powoda. Dieta nie służyła bowiem jedynie pokryciu zwiększonych kosztów wyżywienia i innych drobnych wydatków w podróży, ale służyła pokryciu całości wydatków związanych z podróżą. Treść przepisów wewnętrznych spółki oraz zasady rozliczania kosztów podróży zagranicznych powoda były jasno określone i akceptowane przez niego. Zatem Powód wiedział i godził się na to, że wypłacana mu dieta pokrywa w całości jego koszty związane z podróżami oraz godził się na noclegi w kabinie pojazdu. O powyższym, co prawidłowo ocenił Sąd Rejonowy, świadczy fakt, że w toku zatrudnienia przypadającym na okres do dnia wejścia w życie nowej treści regulaminu, powód nie występował z żądaniem wypłaty ryczałtu za noclegi, nie korzystał z noclegów w hotelu, motelu, pensjonacie, miał świadomość, że z tytułu podróży otrzymuje kwoty w wysokości 40 euro za dobę, która obejmowała całość należności z tytułu podróży służbowej, Miał też świadomość, że nie przysługuje mu zwrot wydatków i kosztów nieudokumentowanych za pomocą rachunku, czy faktury oraz miał świadomość, że nie przysługuje mu ryczałt za nocleg – przy nieskorzystaniu z hotelu – jeżeli samochód wyposażony jest w miejsce do spania.

Okoliczności te zostały szczegółowo opisane w uzasadnieniu Sądu Rejonowego, zaś Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne, wobec czego nie ma aktualnie potrzeby ich powielania.

W kontekście zarzutu apelacji z pkt 1, wskazać należy również, że Sąd I instancji prawidłowo przyjął, że regulaminowe wyłączenie przez Pracodawcę uprawnienia pracownika do uzyskania ryczałtu noclegowego jest postanowieniem określającym warunki wypłacania należności z tytułu ryczałtów. Wykładnia aktów wewnątrzzakładowego prawa pracy obowiązującego u pozwanego prowadzi do wniosku, że art. 38 Regulaminu Pracy w brzmieniu obowiązującym do 14 lipca 2014 r. w żaden sposób nie wykluczał pokrywania przez Pozwaną ewentualnych kosztów noclegu Powoda w podróży służbowej, a jedynie oznaczał, że Pozwana nie wypłacała Powodowi osobnego świadczenia w postaci ryczałtu, gdyż wszystkie koszty podróży służbowych Powoda rekompensowane były w ramach diety z tytułu zagranicznej podróży służbowej, obejmującej dietę sensu stricto i ryczałt za nocleg. Postanowienie art. 38 Regulaminu Pracy stanowiło jedynie doprecyzowanie, że Pozwana nie wypłaca Powodowi osobnego świadczenia w postaci ryczałtu za noclegi, tj. ponad świadczenie przewidziane w Regulaminie Wynagradzania, określone jako dieta z tytułu zagranicznej podróży służbowej. Słusznie więc Sąd I instancji uznał, że strona pozwana nie wprowadziła regulacji, która oznaczałyby całkowity brak prawa kierowców do zwrotu poniesionych kosztów noclegu. Pracodawca określił jedynie, że za nocleg nie będzie przysługiwał ryczałt, zaś powód wyraził zgodę na odbywanie noclegów w odpowiednio do tego przystosowanej kabinie pojazdu i był tego świadomy rozpoczynając pracę u strony pozwanej. Jeśli powód korzystałby z możliwości zatrzymania się w hotelach, motelach to nic nie stało na przeszkodzie, aby przedstawiać stosowne rachunki. Sąd Okręgowy, podzielając stanowisko wyrażone przez Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że skoro powód nie kwestionował noclegów w kabinie, nie wyraził woli nocowania poza kabiną, ani nie przedstawił stosownych rachunków stronie pozwanej, to ryczałt za nocleg jest roszczeniem nienależnym przy uwzględnieniu wypłacanych powodowi diet.

Mając na uwadze powyższe i biorąc pod uwagę, że strona pozwana uregulowała w aktach prawa wewnątrzzakładowego zasady rozliczania należności przysługujących pracownikom, w tym kierowcom, z tytułu odbywanych podróży służbowych, ocenić należy, że nie ma racji Powód twierdząc, że u Pozwanej doszło do wyraźnego i jednoznacznego wykluczenia prawa do ryczałtu. W konsekwencji nie ma także racji, co do tego, że pracownikowi przysługują ryczałty noclegowe w wysokości wynikającej z rozporządzeń wykonawczych wydanych na podstawie art. 77 ⁵ k.p. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 marca 2017 r., El PK 409/15, LEX nr 2306366, wyroku z dnia 8 marca 2017 r., PK 410/15, LEX nr 2306367 wskazał, że dochodzenie przez pracownika (kierowcę w transporcie międzynarodowym) ryczałtu w wysokości wynikającej z Rozporządzenia Wykonawczego jest możliwe wówczas, gdy Pracodawca nie uregulował zasad zwrotu należności z tytułu podróży służbowej w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub umowie o pracę, tj. gdy Pracodawca nie ustalił wysokości ryczałtu albo wyraźnie i jednoznacznie wykluczył jego wypłatę. Jak wskazano już wyżej, taka sytuacja u pozwanej nie wystąpiła, a art. 38 regulaminu wynagradzania nie stanowił generalnego wyłączenia uprawnienia kierowców, a jedynie doprecyzowanie warunków do skorzystania z tego uprawnienia.

Wyżej dokonana konstatacja istotna jest także w kontekście przyjęcia niezasadności drugiego z zarzutów petitum apelacji, w którym powód wskazał, że po stronie Sądu I instancji doszło do naruszenia art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. przez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu dowodu z opinii biegłej sądowej M. B. za nieprzydatny w sprawie. Nadmienić należy, że zgodnie z wskazaną opinią powód powinien otrzymywać ryczałt za nocleg na podstawie Rozporządzenia Wykonawczego – co jak zostało już wyżej wskazane – jest założeniem błędnym, skoro u pozwanej obowiązywały stosowne regulaminy, które nie wyłączały uprawnienia do ryczałtów. Skoro zatem biegła nieprawidłowo przyjęła, że powód powinien otrzymywać ryczałt za nocleg na podstawie rozporządzenia (...) z dnia 29 stycznia 2013 r., opinia taka nie mogła być uznana za przydatny dowód w sprawie . Poza tym opinia biegłej sądowej M. B. była nieprzydatna dla rozstrzygnięcia sprawy także z innych powodów, szczegółowo opisanych w uzasadnieniu wyroku I instancji, a Sąd Okręgowy ocenę tę w pełni podziela.

W dalszej kolejności – odnosząc się do trzeciego zarzutu petitum apelacji – wskazać należy, że przeprowadzone przez Sąd I instancji postępowanie dowodowe niewątpliwie wykazało, że kwota wypłacana powodowi w spornym okresie z tytułu podróży zagranicznej stanowiła całość wypłacanych na jego rzecz należności. Zatem jako niezasadne należy ocenić zarzucanie Sądowi I instancji naruszenia art. 322 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie polegające na braku zasądzenia w wyroku pełnej kwoty dochodzonej tytułem roszczenia głównego. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 listopada 2008 r., V CSK 207/08, Legalis nr 555143 wskazał, że norma art. 322 k.p.c. może być zastosowana przez Sąd wyłącznie, gdy przesądzona jest stanowczo zasada odpowiedzialności pozwanego, a trudności dowodowe dotyczą wyłącznie wysokości roszczenia. Mając na uwadze ww. zapatrywanie wskazać należy, że sytuacja taka w realiach sprawy nie wystąpiła, ponieważ Sąd I instancji nie oddalił powództwa z racji niewyjaśnienia wątpliwości dotyczących wysokości roszczenia przez Powoda, tylko w efekcie uznania, że Powodowi nie przysługiwały od Pozwanej świadczenia dalsze niż te przewidziane w Regulaminie Wynagradzania i wypłacane przez Pozwaną, które Powód już otrzymał.

Powód jeszcze przed wprowadzeniem przez Pracodawcę stosownej regulacji do regulaminu wynagradzania, już wcześniej doskonale zdawał sobie sprawę z tego, że „dieta” pokryć ma wszystkie koszty związane z podróżami, w tym koszty noclegów. Obowiązujący w powyższym okresie regulamin przewidywał dietę we wskazanej wysokości, a Powód zapoznał się z treścią regulaminu. Zgodzić należy się więc z Sądem I instancji, że w konsekwencji trzeba uznać, że Powód otrzymał te świadczenia, na jakie umówił się z Pracodawcą.

Słusznie więc Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do przyznania powodowi za okres do 14 lipca 2014 roku dodatkowych należności z tytułu noclegów w kabinie pojazdu. Kwota, którą strona pozwana wypłacała kierowcom, niewątpliwie rekompensowała wszystkie koszty związane z podróżami służbowymi kierowców, (w tym powoda) którzy, godzili się na nocleg w kabinie pojazdu i byli świadomi, że wypłacana im należność pokrywa w całości koszty związane z podróżami służbowymi. Taka praktyka nie była kwestionowana przez pracowników, a okoliczność ta nie pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie sprawy. Mając to na uwadze należy ocenić, że Powód zmierza do uzyskania nienależnych mu od Pracodawcy środków finansowych i nadużywa w tym celu zmienionej treści regulaminu. Nie ma jednak ku temu podstaw, ponieważ zmiana regulaminu polegała jedynie na „technicznej” modyfikacji poprzez wyodrębnienie kwoty należnej z tytułu diety i kwoty należnej z tytułu ryczałtu. Kwota całościowa, poprzednio określana wyłącznie jako dieta bez wyodrębnienia ryczałtu wynosiła 40 euro, a po zmianie regulaminu – dieta 8 euro a ryczałt 32 euro – co oznacza, że finalnie, pomimo rozróżnienia na „diety” i „ryczałty” należności pracownika z tytułu podróży służbowej w ujęciu kwotowym nie uległy zmianie i bez względu na to, który regulamin przyjąć – wynosiłyby 40 euro – albo w jednej kwocie, albo jako suma dwóch kwot – 8 i 32 euro, co warunkowane było tym, czy pracownik nocował w kabinie pojazdu. Roszczenie powoda nie jest zatem zasadne i dla tej oceny znamiennie jest również to, że Powód domagał się ryczałtów za okres do wejścia w życie nowego regulaminu, pomimo że po tej dacie sposób świadczenia przez niego pracy pozostawał taki sam, jak we wcześniejszym okresie zatrudnienia.

Zdaniem Sądu Okręgowego Powód celowo pomija też fakt, że wysokość świadczenia nazywanego „dietą” wypłacanego mu do dnia 14 lipca 2014 r. w kwocie 40 euro, była równa sumie diety w kwocie 8 euro i ryczałtu za nocleg w podróży służbowej w kwocie 32 euro wypłacanych od dnia 15 lipca 2014 r. W ocenie Sądu Okręgowego zachowanie powoda wskazuje, że przez wiele lat traktował przyznane mu diety, które pomimo, że wprost tak nie zostało to nazwane, zawierały w sobie także środki finansowe za noclegi, jako dodatkowe źródło dochodu, ponieważ korzystanie z kabiny samochodu do noclegu było jego świadomym wyborem, dokonanym po to by zminimalizować koszty wyjazdu za granicę i niewykorzystaną na nocleg kwotę, przeznaczyć na prywatny użytek.

Reasumując, na podstawie materiału dowodowego, który przez Sąd Rejonowy został zgromadzony i oceniony w sposób, jaki Sąd Okręgowy podziela, przyjąć należy, że wysokość wypłacanych należności określonych jako „diety” wyczerpywała całość należności za podróże służbowe. Przepisy płacowe obowiązujące u pozwanego Pracodawcy przewidywały niewątpliwie należne pracownikom świadczenia z tym, że wprost nienazwane ryczałtem za noclegi, ale realizujące te cele, a pracownicy świadczenia te otrzymywali, zaś kwoty, które Powód pobierał, niewątpliwie rekompensowały wszystkie koszty związane z podróżami służbowymi, w których przebywał.

W tym stanie rzeczy, zarzut z punktu 3 petitum apelacji, w którym Powód podnosi nieprawidłowość działania Sądu I instancji, polegającą na niezastosowaniu art. 322 k.p.c., i nie zasądzeniu w wyroku pełnej kwoty dochodzonej tytułem roszczenia, należy uznać za chybiony.

Przechodząc do analizy ostatniego zarzutu apelacji, wskazać należy, że również on nie zasługuje na uwzględnienie. Powód podnosił obrazę § 2 pkt 5) w zw. z § 9 ust. pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu z daty wniesienia pozwu, przez ich niezastosowanie polegające na przyznaniu pozwanej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 zł zamiast w kwocie 3.600 zł. liczonej jako 75% z kwoty 4.800 zł będącej stawką minimalną przy wartości przedmiotu sporu powyżej 10.000,00 zł do 50.000,00 zł. Powód nie ma jednak racji, ponieważ w sprawie § 9 pkt 2 Rozporządzenia MS z 2015 r. nie znajduje zastosowania, albowiem przepis ten dotyczy wyłącznie stawek minimalnych w sprawach z zakresu prawa pracy o wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż wymienione w § 9 pkt 4 Rozporządzenia MS z 2015 r. Tymczasem przedmiot rozpoznawanej sprawy był inny niż wskazane wyżej. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 lutego 2012 r„ III UK 54/11, Legalis nr 490648 wskazał, że diety i inne świadczenia przysługujące z tytułu tej podróży nie stanowią wynagrodzenia za pracę, lecz inne świadczenia związane z pracą . Brak jest zatem podstaw do zastosowania obniżenia stawki minimalnej przewidzianej w § 2 pkt 5 Rozporządzenia MS z 2015 r. do poziomu 75% takiej stawki, tak więc należało ocenić, że Sąd I instancji prawidłowo zasądził od na rzecz Pozwanego kwotę 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa.

Reasumując, Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji Powoda w zakresie wszystkich zgłaszanych zarzutów naruszenia prawa procesowego i materialnego. Strona wnoszącą apelację nie zdołała podważyć ustaleń Sądu I instancji, zatem Sąd Okręgowy uznając apelację za niezasadną, oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w oparciu
o ogólne zasady odpowiedzialności za wynik procesu określone w art. 98 § 1 i 2 k.p.c. uznając, że Powód – jako przegrywający postępowanie – jest obowiązany zwrócić pozwanej koszty zastępstwa procesowego. Przy ustalaniu kosztów Sąd Okręgowy przyjął przepisy obowiązujące w dniu wniesienia apelacji, to jest § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 r. poz. 1964) i zasądził od powoda G. S. (1) na rzecz pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 1.800,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, za czas po upływie tygodnia od dnia ogłoszenia niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

Sędzia SO Renata Gąsior