Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2019 r. w Warszawie

sprawy B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o wyrównanie emerytury

na skutek odwołania B. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 8 maja 2019 r. znak:(...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

B. K. w dniu 18 czerwca 2019r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 8 maja 2019r., znak: (...), przyznającej emeryturę powszechną od dnia 1 kwietnia 2019r. Ubezpieczona podniosła, że nie kwestionuje decyzji o przeliczeniu emerytury, bo jest korzystana, gdyż dzięki niej otrzymuje co miesiąc do wypłaty prawie tysiąc złotych więcej. Zwróciła się jednak o rozszerzenie decyzji, tj. korzystne przeliczenie wynagrodzenia, począwszy od przejścia na emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym w 2011r., do marca br. (z uwzględnieniem zarobków od 1 września 2010r. do 31 sierpnia 2011r.) i wypłacenie należności, które w tym czasie mogła otrzymywać. W dalszej części ubezpieczona wyjaśniła, że od czasu przejścia na emeryturę wspiera swoje dzieci i zajmuje się wnuczką z mózgowym porażeniem dziecięcym. Wskazała także na problemy zdrowotne, z jakimi się zmaga, a uszczuplenie o jedną czwartą comiesięcznej wypłaty emerytury oceniła jako nieprzyzwoite (odwołanie z dnia 7 czerwca 2019r., k. 4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie z dnia 8 lipca 2019r. organ rentowy wskazał, że ubezpieczona była uprawniona do wcześniejszej emerytury, którą pobierała na podstawie decyzji z dnia 31 marca 2009r. W dniu 30 kwietnia 2019r. złożyła natomiast wniosek o emeryturę w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego. Organ rentowy powołał się na treść art. 129 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2019r., poz. 39 z późn. zm.), z którego wynika, że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu (w sytuacjach przewidzianych w ustawie). Dodatkowo wskazał na przepis art. 116 ust. 1 w/w ustawy i wyjaśnił, że w świetle powołanych przepisów emerytura powszechna została prawidłowo przyznana ubezpieczonej od dnia 1 kwietnia 2019r. (odpowiedź na odwołanie z dnia 8 lipca 2019r., k. 6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona B. K., urodzona w dniu (...), w dniu 2 marca 2009r., złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniosek o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym. We wniosku wskazała, że aktualnie pozostaje zatrudniona w Wydawnictwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Dodała także, że po przyznaniu emerytury zamierza osiągać przychody w wysokości powodującej zmniejszenie świadczenia. Do powyższego wniosku dołączyła zaświadczenie o zatrudnieniu z dnia 25 lutego 2009r., potwierdzające że od dnia 19 września 1977r. pozostaje zatrudniona u w/w pracodawcy w wymiarze pełnego etatu na stanowisku sekretarza redakcji (wniosek z dnia 2 marca 2009r., k. 1-8 tom I a.r., kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych, k. 9-12 tom I a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu z dnia 25 lutego 2009r., k. 29-30 tom I a.r.).

Prawo do emerytury zostało ubezpieczonej przyznane na podstawie decyzji z dnia 31 marca 2009r., znak: E (...). Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, tj. od stycznia 1991r. do grudnia 2000r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 183,16%, a podstawa wymiaru została obliczona poprzez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 183,16% przez kwotę bazową, tj. 2.578,26 zł, co dało kwotę w wysokości 4.722,34 zł. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił 30 lat okresów składkowych oraz 6 lat i 4 miesiące okresów nieskładkowych. Wysokość emerytury wyniosła 2.669,69 zł. Jednocześnie świadczenie zostało zmniejszone o kwotę maksymalnego zmniejszenia z powodu osiągania przez ubezpieczoną przychodu powyżej 70% przeciętnego wynagrodzenia, a mianowicie o kwotę 467,09 zł. W kolejnych latach świadczenie było waloryzowane i przeliczane w oparciu o dodatkowe przedkładane przez ubezpieczoną dokumenty dotyczące przebiegu jej zatrudnienia. Na podstawie decyzji z dnia 28 września 2011r., znak: E (...), świadczenie do wypłaty wyniosło 2.502,96 zł. Organ rentowy dokonał takiego przeliczenia w związku z przedstawieniem przez odwołującą świadectwa pracy z dnia 5 września 2011r. potwierdzającego zakończenie stosunku pracy w Wydawnictwie (...) - (...) Sp. z o.o. (decyzja z dnia 31 marca 2009r., znak: E (...) k. 40-42, k. 55-56, k. 60-61, k. 68-69, k. 80-81 tom I a.r.; decyzja z dnia 28 września 2011r., znak: E (...), k. 84-85 tom I a.r., świadectwo pracy z dnia 5 września 2011r., k. 83 tom I a.r.).

W dniu 30 kwietnia 2019r. ubezpieczona B. K. złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę. Po rozpoznaniu w/w wniosku, decyzją z dnia 8 maja 2019r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. przyznał ubezpieczonej emeryturę od dnia 1 kwietnia 2019r., tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wyniosła do wypłaty 3.903,25 zł (decyzja z dnia 8 maja 2019r., znak: (...), k. 4-6 tom III a.r.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego. Ich autentyczność, jak również zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy, nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu, dlatego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie B. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z dnia 8 maja 2019r., znak: (...), było bezzasadne i jako takie podlegało oddaleniu.

Spór w rozpatrywanej sprawie nie dotyczył okoliczności faktycznych, te bowiem – w szczególności okoliczność, że B. K. w latach 2010 – 2011, ale i wcześniej, pozostawała czynna zawodowo i od jej wynagrodzeń były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne – były bezsporne. Strony różniły się raczej odnośnie oceny prawnej i wynikającej z niej możliwości wyrównania emerytury B. K. za okres od września 2011r. do dnia 31 marca 2019r. Ubezpieczona dla uzasadnienia swego stanowiska, wskazującego na możliwość wyrównania świadczenia emerytalnego, powoływała się na fakt, że po rozwiązaniu stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą we wrześniu 2011r., złożyła w organie rentowym wszystkie niezbędne dokumenty dotyczące przebiegu jej zatrudnienia i w związku z tym pozostawała w przeświadczeniu, że od tego czasu nabyła prawo do emerytury powszechnej. W toku postępowania ubezpieczona twierdziła, że prawo do emerytury powszechnej powinno zostać jej przyznane nie od miesiąca, w którym złożyła wniosek o świadczenie, tj. od dnia 1 kwietnia 2019, lecz od chwili osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego we wrześniu 2011r.

Sąd nie podzielił stanowiska ubezpieczonej. Chronologia zdarzeń w rozpatrywanej sprawie wskazuje, że ubezpieczona skorzystała w pierwszej kolejności z możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę, jaką przewiduje art. 46 w związku z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2019r., poz. 39 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną. We wrześniu 2011r. osiągnęła powszechny wiek emerytalny i wówczas nie złożyła w organie rentowym wniosku o emeryturę powszechną, a wyłącznie wniosek o przeliczenie dotychczas pobieranej emerytury wcześniejszej. Na podstawie kolejnych wniosków organ rentowy przeliczał świadczenie najpierw w decyzji z dnia 28 stycznia 2011r., a następnie w decyzji z dnia 28 września 2011r. Nie ulega przy tym wątpliwości, że w okresie od września 2011r. do kwietnia 2019r. ubezpieczona nie złożyła w organie rentowym wniosku o przyznanie prawa do emerytury powszechnej. Natomiast generalną zasadą obowiązującą w postępowaniu przed organem rentowym jest działanie organu na wniosek osoby uprawnionej, choć istnieją od tej zasady nieliczne wyjątki. Zasadę tę wyraża art. 116 ustawy emerytalnej, który przewiduje w ust. 1, że postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Postępowanie o emeryturę wszczyna się z urzędu, jeżeli wiek emerytalny dla uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn (ust. 1a). Jak widać ustawodawca przewidział wyjątek od działania organu na wniosek – z przytoczonych przepisów wynika, że organ winien działać z urzędu w przypadku osiągnięcia wieku emerytalnego (w przypadku mężczyzn – 65 lat, a w przypadku kobiet – 60 lat) przez osobę pobierającą zasiłek/świadczenie przedemerytalne. Wyjątek ten jest wyraźnie przez ustawodawcę unormowany i nie ma powodów, aby stosować go do innych świadczeń i dokonywać wykładni rozszerzającej.

Stosownie zaś do treści przepisu art. 129 ust. 1 przywołanej ustawy, świadczenia wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2. Zgodnie z art. 129 ust. 2 ustawy, w razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do renty przez uprawnionych członków rodziny. To także jest jednak wyjątek wyraźnie unormowany i dotyczący innego świadczenia aniżeli sporne w niniejszym procesie. Z treści powyższych regulacji jasno zatem wynika, że działanie z urzędu w sprawach świadczeń ma charakter wyjątkowy i musi wynikać wprost z ustawy.

Przytoczone wyżej unormowania wskazują, że ustawodawca wiąże początek wypłaty świadczeń z datą złożenia o nie wniosku. Reguła ta wyklucza możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, za okres od daty nabycia prawa, a przed złożeniem wniosku. W tym miejscu warto przytoczyć wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 stycznia 2013r. (sygn. akt III AUa 782/12), w którym słusznie wskazano, że dopiero złożenie wniosku o świadczenie powoduje obowiązek jego wypłaty, a ustawodawca nie przewidział możliwości wyrównania świadczenia osobom, które wystąpiły z wnioskiem o nie później, niż nabyły do niego prawo, jeżeli zwłoka spowodowana została brakiem staranności w prowadzeniu własnych spraw.

W rozpatrywanej sprawie ubezpieczona nie powoływała się na jakiekolwiek obiektywne przeszkody, które uniemożliwiły jej złożenie wniosku o przyznanie emerytury powszechnej przed dniem 1 kwietnia 2019r. Ponadto zauważyć należy, że nawet hipotetyczne założenie, że B. K. została źle poinformowana przez pracownika organu rentowego o sposobie wnioskowania o należne jej świadczenie – choć jest to okoliczność niczym nie poparta, a podniesiona jedynie na rozprawie - nie wpływa na okoliczność, że ubezpieczona wniosku o emeryturę w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego faktycznie nie złożyła w okresie od września 2011r. do kwietnia 2019r. Samo zaś spełnienie warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczeń nie rodzi obowiązku organu rentowego do jego wypłaty, dopiero złożenie właściwego wniosku przez ubezpieczonego powoduje, że prawo do wypłaty świadczeń przeradza się w obowiązek organu rentowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 lutego 2013r., III AUa 902/12 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 czerwca 2013r. III AUa 1748/12). Ustawodawca nie przewidział możliwości wyrównania świadczenia osobom, które wystąpiły z wnioskiem później niż nabyły do niego prawo. Jedynym przypadkiem, gdyby można było rozważać taką możliwość jest celowe i sprzeczne z prawem działalnie organu wprowadzające w błąd ubezpieczonego. W sprawie niniejszej nie można jednak organowi rentowemu przypisać jakiejkolwiek celowości w opóźnieniu złożenia przez ubezpieczoną wniosku o przyznanie emerytury powszechnej. Co prawda ubezpieczona wskazywała na to, że miała wątpliwości co do treści składanego przez nią wniosku, który był wnioskiem o przeliczenie emerytury wcześniejszej, a nie wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury powszechnej, niemniej jednak powinna zwracać uwagę, jaką treść zawiera składany przez nią dokument. Brak dbałości odwołującej się o prawidłowe sformułowanie treści wniosku nie może z kolei stanowić podstawy do wypłaty zaległych świadczeń sprzed daty złożenia wniosku. To zatem złożony przez odwołującą dopiero w kwietniu 2019r. wniosek o emeryturę, a nie sprzeczna z prawem i celowa postawa ZUS, skutkowały przyznaniem emerytury powszechnej dopiero od dnia 1 kwietnia 2019r. Decyzja organu rentowego jest w tym zakresie zgodna z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

ZARZĄDZENIE

(...)