Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 października 2021 r. w W.

sprawy J. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o emeryturę

na skutek odwołania J. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 14 maja 2019 r. znak (...)

oddala odwołanie.

SSO Monika Rosłan-Karasińska

UZASADNIENIE

J. B. w dni 22 maja 2019 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 14 maja 2019 r., znak: (...). Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do emerytury ( odwołanie z dnia 22 maja 2019 r., k. 3 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy przytoczył przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazujące na przesłanki, od których spełnienia uzależniona jest możliwość nabycia emerytury. ZUS odmówił odwołującemu prawa do świadczenia, ponieważ nie kontynuował on ubezpieczenia emerytalno-rentowego przed ukończeniem wieku emerytalnego ani w dacie jego osiągnięcia oraz nie udokumentował 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Organ rentowy nie uwzględnił okresów zatrudnienia ubezpieczonego do stażu pracy od 12 kwietnia 1969 r. w Spółdzielni (...) oraz od 9 marca 1973 r. do 30 kwietnia 1977 r. w (...) Zakładach (...), ponieważ przedłożone dokumenty nie spełniały wymogów formalnych. W jego ocenie przedstawione dowody nie zawierają informacji
o wymiarze czasu pracy, dokładnym okresie zatrudnienia w Spółdzielni oraz możliwości identyfikacji osoby, która złożyła podpis ,,w zastępstwie” ( odpowiedź na odwołanie z dnia 24 czerwca 2019 r., k. 4 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. B., urodzony w dniu (...), wstąpił do Związku Zawodowego (...) w dniu 12 kwietnia 1969 r. Składki członkowskie zostały opłacone w okresie od maja 1969 r. do czerwca 1971 r. Wstąpienie w tej dacie do Związku należało poczytywać jako pierwszy dzień pracy ubezpieczonego w Spółdzielni (...). Odwołujący był tam zatrudniony na stanowisku zaopatrzeniowca w pełnym wymiarze czasu pracy ( związkowa legitymacja członkowska, k. 36 a. e. oraz zeznania odwołującego, k. 89-90 a. s.).

Odwołujący pracował również w (...) Zakładach (...) – (...) w N. (...) w okresie od 9 marca 1973 r. do 30 kwietnia 1977 r. na stanowisku kierownika (...) w N. (...). W dniu 9 marca 1973 r. nastąpiło przekazanie przez Spółdzielnię ubezpieczonego do pracy w (...) Zakładach z zachowaniem ciągłości jego pracy. Tym samym J. B. pracował w Spółdzielni do 8 marca 1973 r. ( pismo z dnia 30 maja 1973 r. i świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia
1977 r., akta osobowe – k. 61 a. s. oraz zeznania odwołującego, k. 89-90 a. s.).

Odwołujący w okresie od 5 grudnia 2001 r. do 31 marca 2019 r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników ( zaświadczenie Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 8 marca 2019 r., k. 17-23 a. e.).

J. B. w dniu 13 września 2019 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę W wyniku rozpoznania wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z dnia 14 maja 2019 r., znak: (...), zgodnie z którą odmówił odwołującemu prawa do emerytury. Argumentacja powołana w decyzji przez ZUS była tożsama, jak w treści odpowiedzi na odwołanie ( wniosek z dnia 13 marca 2019 r. i decyzja z dnia 14 maja 2019 r., k. 1 i 35 a. e.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach rentowych i aktach osobowych J. B., a także w oparciu o treść jego przesłuchania
w charakterze strony znajdującego się w aktach sprawy. W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie na okresy, w których ubezpieczony był zatrudniony, co również pokrywa się z jego twierdzeniami zaprezentowanymi na rozprawie w dniu 28 czerwca 2021 r.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie J. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. z dnia 14 maja 2019 r., znak: (...), jako niezasadne, podlega oddaleniu.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył prawa odwołującego do emerytury w oparciu o art. 55 w związku z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2020 r., poz. 53 z późn. zm.), zwanej dalej ,,ustawą’’. Początkowo organ rentowy wskazywał, że ubezpieczony nie legitymuje się odpowiednim stażem pracy. Jednakże w toku postępowania sądowego zostały uwzględnione odwołującemu okresy zatrudnienia zarówno w Spółdzielni (...) od 12 kwietnia 1969 r. do 8 marca 1973 r., jak i w (...) Zakładach (...) – (...) w N. (...) w okresie od 9 marca 1973 r. do 30 kwietnia 1977 r. Tym samym przy zaliczeniu okresu podlegania ubezpieczenia rolników od 5 grudnia 2001 r. do 31 marca 2019 r. odwołujący udokumentował 25-letni staż pracy. Pomimo tego organ rentowy stanął na stanowisku, że odwołujący nie uzyskał prawa do emerytury, ponieważ nie kontynuował ubezpieczenia emerytalno-rentowego przed ukończeniem wieku emerytalnego ani w dniu jego osiągnięcia.

Zgodnie z art. 55 ustawy ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem
o emeryturę po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53 tej ustawy.

W myśl art. 27 ust. 1 i 2 ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny określony w ust. 2 albo 3 oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a. Wiek emerytalny dla kobiet wynosi co najmniej 60 lat.

Sąd zważył, że dla niektórych osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. przewidziana została możliwość obliczenia emerytury według wartości zgromadzonych składek, na zasadach określonych w art. 25 i 26 ustawy. Jak wskazuje powołany wyżej art. 55 ustawy, dotyczy to tych osób, które po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego pozostawały w ubezpieczeniach emerytalnym i rentowych, a z wnioskiem o emeryturę wystąpiły po dniu 31 grudnia 2008 r. Warunkiem uwzględnienia takiego wniosku jest ustalenie, że emerytura obliczona na podstawie art. 26 jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53, co jest możliwe w przypadku osób, które po wejściu w życie ustawy podlegały ubezpieczeniom przez odpowiednio długi okres i osiągały wysokie przychody.

Sąd Najwyższy, porównując w istocie prawa ubezpieczonych do pobierania świadczenia emerytalnego ze względu na przesłankę wieku, wskazał, że odwołujący urodzony przed dniem 1 stycznia 1949 r., który osiągnął powszechny wiek emerytalny, kontynuował ubezpieczenie i wystąpił o emeryturę dopiero po dniu 31 grudnia 2008 r., może złożyć wniosek o wyliczenie tego świadczenia niezależnie od tego, czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o emeryturę wcześniejszą. Przepis art. 55 tej ustawy, umożliwiając ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. wyliczenie emerytury
w wieku powszechnym według jej art. 26, "zrównuje" w pewnym sensie sytuacje tych osób (urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.) z sytuacją osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które nabywając prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym albo do tzw. emerytury wcześniejszej mogą złożyć wniosek o ustalenie prawa do emerytury
w powszechnym wieku emerytalnym wyliczanej według art. 24 ustawy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2014 r., sygn. akt I UK 345/13).

Zakresem podmiotowym tego przepisu objęci są ubezpieczeni „spełniający warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27” kontynuujący ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Z tego wynika, że chodzi o nabycie prawa do tego świadczenia in abstracto, a nie in concreto przez osobę, która po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego kontynuowała ubezpieczenia emerytalne i rentowe występując następnie z wnioskiem o emeryturę. Taka interpretacja odpowiada również wynikom wykładni systemowej i celowościowej. Przepis art. 55 ustawy został umieszczony
w Dziale II Rozdziale 4 ustawy emerytalnej, zatytułowanym „Ustalanie wysokości emerytur,
o których mowa w art. 27-50e”. Nie budzi wątpliwości, że wszystkie przepisy zawarte w tym rozdziale ustawy dotyczą ustalania wysokości emerytury z określonego tytułu przyznawanej na skutek pierwszego wniosku o to świadczenie, a nie przeliczania wysokości wcześniej przyznanej tego rodzaju emerytury. Przepisy odnoszące się do przeliczania wysokości nabytej wcześniej emerytury umieszczone są w zupełnie innej części ustawy emerytalnej, a mianowicie w Dziale VIII Rozdziale 3 tej ustawy, zatytułowanym „Zmiany w prawie do świadczeń i ich wysokości”. Oznacza to, że w art. 55 ustawy uregulowano sposób obliczenia wysokości emerytury uzyskanej w wieku powszechnym na skutek pierwotnego wniosku o to świadczenie. Dotyczy on zatem tylko tych ubezpieczonych, którzy w chwili składania tego wniosku spełniali warunki z art. 55 ustawy, a więc przede wszystkim kontynuowali ubezpieczenie emerytalne
i rentowe po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, nie realizując uprawnienia do emerytury i w ten sposób przyczyniając się do powiększenia Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2018 r., sygn. akt III PK 86/17).

Możliwość skorzystania z wtórnego przeliczenia świadczenia na podstawie art. 55 ustawy została przez ustawodawcę ściśle określona i nie dopuszcza wykładni rozszerzającej. Ustawodawca wyraźnie przewidział możliwość zastosowania art. 55 ustawy tylko dla osób spełniających warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 ustawy, które kontynuowały ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego, a z wnioskiem o przyznanie emerytury wystąpiły po dniu 31 grudnia 2008 r., ergo wyraźnie wyłączył przeliczenie „starej” emerytury według nowych zasad ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2017 r., sygn. akt II UK 652/15).

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 r. ( sygn. akt II UZP 4/13) wytłumaczono sformułowanie „kontynuował ubezpieczenie” jako oznaczające emeryta, który nie rozwiązał stosunku pracy, nawiązując do zmian prawa po wejściu w życie art. 103 ust. 2a ustawy. Przed tą zmianą prawo do emerytury przysługiwało bez względu na rozwiązanie stosunku pracy, a po niej ulegało zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Sąd Najwyższy stwierdził, że warunek kontynuowania ubezpieczenia i wystąpienia z wnioskiem po dniu 31 grudnia 2008 r. miał umożliwić wyliczenie emerytury w tzw. formule zdefiniowanej składki, biorąc pod uwagę, że sposób wyliczania emerytury przewidziany w art. 55 w związku art. 26 ustawy zaczął obowiązywać od dnia 1 stycznia 2009 r.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego, począwszy od w/w uchwały, przesłankę kontynuowania ubezpieczenia wiązano z dalszym i nieprzerwanym zatrudnieniem. Uznawano, że przesłanka ta została spełniona, jeżeli w dniu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu i kontynuował je bez przerwy ( wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 7 listopada 2013 r., sygn. akt II UK 143/13, 6 kwietnia 2016 r., sygn. akt II UK 78/15, oraz 8 marca 2017 r., sygn. akt II UK 755/15). Należy zatem stwierdzić, że zwrot kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w art. 27 ustawy wieku emerytalnego należy odczytywać jako konieczność pozostawiania
w wymienionych ubezpieczeniach w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, nieskorzystanie z powstałego w tym dniu prawa do emerytury i pozostawanie w ubezpieczeniu po tym dniu.

W wyroku z dnia 20 września 2017 r. ( sygn. akt I UK 339/16) Sąd Najwyższy dokonał wprost wykładni wykorzystanego w art. 55 ustawy o emeryturach i rentach zwrotu „kontynuował ubezpieczenia”. Stwierdzono wówczas, że wzmocnieniem poglądu
o konieczności pozostawania w ubezpieczeniu w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego oraz przynajmniej w dniu następnym jest przywołanie art. 108 ust. 1 ustawy, który chociaż nie dotyczy obliczenia, lecz przeliczenia emerytury, zawiera podobną przesłankę. W rzeczonym przepisie ustawodawca posłużył się zwrotem, „jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę (…), emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (…)”. Przypomniano także, że reguły wykładni językowo-logicznej nakazują nadawanie odmiennych znaczeń różnym pojęciom wykorzystywanym w jednym akcie prawnym, a zatem konfrontacja pojęcia „podlegania ubezpieczeniu po dniu” z wykorzystanym w art. 55 ustawy zwrotem „kontynuowanie ubezpieczeń po osiągnięciu wieku” skłoniła wówczas Sąd Najwyższy do wniosku, że o ile w pierwszej sytuacji możliwe jest zastosowanie przepisu względem osoby, która rozpoczęła stosunek ubezpieczenia po wskazanym w przepisie dniu, o tyle drugi zwrot wskazuje na okresowość i ciągłość podlegania ubezpieczeniom, która powinna rozpocząć się co najmniej w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego i trwać po tym dniu. Podsumowano, że osoba, która nie podlegała w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, nie kontynuowała tych ubezpieczeń po tym dniu, lecz przystąpiła do nich dopiero po osiągnięciu wieku emerytalnego, nie spełnia jednej
z przesłanek zawartych w art. 55 ustawy.

Opierając się na treści obowiązujących przepisów prawnych, jak również orzeczeniach Sądu Najwyższego, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że aby nabyć prawo do emerytury obliczonej na podstawie art. 55 w związku z art. 26 ustawy, należy spełnić przesłanki zawarte w art. 27 ustawy kumulatywnie. Poza sporem pozostaje, że ubezpieczony spełniał dwie pierwsze przesłanki z art. 55 ustawy, a więc urodził się przed dniem 1 stycznia 1949 r.
i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury w wieku powszechnym po dniu 31 grudnia 2008 r. Natomiast nie spełnił trzeciej przesłanki z powyższego przepisu, tj. kontynuowania ubezpieczenia emerytalnego i rentowego po osiągnięciu przewidzianego wieku emerytalnego, czyli w przypadku mężczyzn po ukończeniu 65 lat. Powszechny wiek emerytalny odwołujący osiągnął z dniem 24 czerwca 2012 r. i w tym dniu, jak również w dniu następnym, nie kontynuował ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Wobec tego mimo wystąpienia
z wnioskiem o emeryturę z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego po dniu 31 grudnia 2008 r., z uwagi na brak przesłanki kontynuowania ubezpieczenia emerytalnego
i rentowego nie ma do niego zastosowania art. 55 ustawy.