Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Dorota Michalska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 16 września 2025 r. w Warszawie

sprawy R. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wznowienie postępowania i przeliczenie emerytury

na skutek odwołania R. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 15 listopada 2024 r.

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje R. S. (1) prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury z pominięciem art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, począwszy od dnia 1 września 2024 r.

Sygn. akt VII U 1854/24

UZASADNIENIE

R. S. (2) w dniu 26 listopada 2024 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 15 listopada 2024 r., znak: (...), odmawiającej ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że nie zgadza się z treścią wydanej decyzji, ponieważ wyrok Trybunału Konstytucyjnego 4 czerwca 2024 r. w sprawie art. SK 140/20 jest przesłanką do zmiany lub uchylenia decyzji. Wobec powyższego ubezpieczony wniósł o ponowne przeliczenie emerytury oraz przyznanie wyrównania zgodnie z przepisami ustawy emerytalnej (odwołanie z dnia 26 listopada 2024 r. – k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołanie, a uzasadniając swe stanowiska wskazał, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 4 czerwca 2024 r., sygn. akt SK 140/20 orzekł, że artykuł 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej polskiej. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Orzeczenie Trybunału dotyczące ustawy ogłasza się w Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, a dniem ogłoszenia orzeczenia Trybunału jest dzień ogłoszenia tego orzeczenia w postaci elektronicznej na stronie internetowej organu wydającego dziennik urzędowy. Wskazany wyrok Trybunału z dnia 4 czerwca 2024 r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw i tym samym nie wszedł do porządku prawnego i nie wywołuje skutków prawnych. Zaskarżoną decyzją organ rentowy odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury, ponieważ wydanie wyroku przez Trybunał Konstytucyjny nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji wskazaną w art. 114 ustawy emerytalnej (odpowiedź na odwołanie z dnia 12 grudnia 2024 r. – k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. S. (2), ur. (...), przez wiele lat świadczył pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnych charakterze w (...) S.A. z siedzibą w W.. W dniu 20 sierpnia 2009 r. złożył wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury (wniosek z dnia 20 sierpnia 2009 r. – k. 1-5 a.r.). Decyzją z dnia 18 września 2009 r., znak: (...) (...), organ rentowy odmówił R. S. (1) prawa do emerytury, ponieważ pozostawał w stosunku pracy (decyzja ZUS z dnia 18 września 2009 r. – k. 15 a.r.). Po rozwiązaniu stosunku pracy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję z dnia 7 grudnia 2009 r., znak (...), którą przeliczył ubezpieczonemu emeryturę od 25 września 2009 r., tj. od daty osiągnięcia wieku emerytalnego (decyzja ZUS z dnia 7 grudnia 2009 r. – k. 37 a.r.). Kolejnymi decyzjami organu rentowego świadczenie emerytalne podlegało waloryzacji (bezsporne).

W dniu 21 kwietnia 2015 r. ubezpieczony złożył kolejny wniosek o emeryturę i decyzją z dnia 21 maja 2015 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przyznał świadczenie od 25 kwietnia 2015 r., tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury. Wysokość emerytury ustalono w ten sposób, że od podstawy obliczenia emerytury, stanowiącej sumę kwoty 35459,51 zł (kwota zewidencjonowanych składek na koncie) i 844.528,60 zł (kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego) odjęto 228.563,89 zł (sumę kwot pobranych emerytur), a następnie podzielono to przez 212,80 m-cy (wskaźnik średniego dalszego trwania życia) (wniosek z dnia 21 kwietnia 2015 r. – k. 247-251 a.r.; decyzja ZUS z dnia 21 maja 2015 r. – k. 254 a.r.).

W dniu 9 września 2024 r. ubezpieczony złożył w ZUS (...) Oddział w W. wniosek o przeliczenie emerytury w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024r., wydanym w sprawie SK 140/20 (wniosek z 9 września 2024 r., a.r. tom III, k. 258). Decyzją z 15 listopada 2024 r. organ rentowy odmówił ponownego ustalenia wysokości emerytury, wskazując w uzasadnieniu, że wydanie wyroku przez Trybunał nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji, wskazaną w art. 114 ustawy emerytalnej (decyzja ZUS z 15 listopada 2024 r., a.r. tom III, k. 259).

Powyższy stan faktyczny, który nie był sporny, Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego, których strony nie kwestionowały.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zachodziły podstawy do wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym. Zgodnie bowiem z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Mając na względzie, że żadna ze stron nie wnioskowała o przeprowadzenie rozprawy, zaś Sąd uznał, że jej przeprowadzenie nie jest konieczne - wyrok wydano na posiedzeniu niejawnym.

Odwołującemu się R. S. (1) przyznano prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. nr. 39, poz. 353 ze zm.) od dnia 25 września 2009 r.

Następnie, decyzją z dnia 21 maja 2015 r., znak (...) organ rentowy przyznał odwołującemu emeryturę w powszechnym wieku emerytalnym. Wysokość emerytury ustalono na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej z uwzględnieniem art. 25 ust. 1b, tzn. kwota emerytury powszechnej została obliczona z pomniejszeniem o sumę kwot pobranych wcześniej emerytur. Przepis ten został dodany ustawą z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012 r., poz. 637 z 6 czerwca 2012 r.). Dokonano wówczas nowelizacji przepisu art. 25 ustawy emerytalno-rentowej poprzez dodanie w art. 25 ustępu 1b w brzmieniu: Jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Organ rentowy obliczając wysokość emerytury ubezpieczonego w wieku powszechnym zastosował ten przepis, pomniejszając podstawę obliczenia jego emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranej przez niego dotychczas emerytury wcześniejszej.

Spór w rozpatrywanej sprawie dotyczy możliwości przeliczenia emerytury ubezpieczonego, który o takie przeliczenie wniósł w związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20). W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia z 4 czerwca 2024 r. (SK 140/20), Trybunał orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które przed 6 czerwca 2012 r. złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z tym ubezpieczona wniosła o ponowne obliczenie wysokości należnej jej świadczenia. Organ rentowy, wnosząc o oddalenie odwołania, powołał się jedynie na fakt, że wyrok wydany przez Trybunał Konstytucyjny nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i odmówił wznowienia postępowania. Przy czym, do dnia wyrokowania w niniejszej sprawie wymienione orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego nie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw.

Uwzględniając przedmiot sporu i odnosząc się do stanowiska organu rentowego, rozważania rozpocząć należy od wskazania, że w doktrynie i orzecznictwie zwrócono uwagę, że nie samo orzeczenie TK, ale dopiero jego publikacja we właściwym dzienniku urzędowym wywołuje skutek derogujący dany przepis z systemu prawa, tworząc od tego momentu nowy stan prawny. W przypadku wskazywanego przez ubezpieczoną wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. do takiej publikacji faktycznie jeszcze nie doszło, ale pamiętać należy, że od utraty mocy obowiązującej przepisu należy odróżniać utratę domniemania konstytucyjności wadliwej regulacji. Domniemanie to stanowi jedno z domniemań interpretacyjnych, mające charakter domniemania wzruszalnego. Do jego utraty dochodzi z chwilą publicznego ogłoszenia wyroku przez skład TK, mającego już wówczas walor orzeczenia ostatecznego. Obalenie domniemania konstytucyjności danego przepisu stanowi asumpt do uwzględniania przede wszystkim przez sądy powszechne i administracyjne wskazówek zawartych w uzasadnieniu orzeczenia TK, aby te przy zastosowaniu obowiązujących procedur, w miarę prawnych i faktycznych możliwości, zmieniły - w ramach tzw. kontroli incydentalnej - sposób stosowania niekonstytucyjnego przepisu, m.in. poprzez reinterpretacje danego przepisu w zgodzie z Konstytucją, zgodnie z zasadą bezpośredniego stosowania Konstytucji - art. 8 ust. 2 Konstytucji RP (M. Safian, Skutki prawne orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, PiP 2003/3, s. 13; M. Matczak i in., O sposobach obowiązywania i stosowania niekonstytucyjnych przepisów. Uwagi na tle art. 190 Konstytucji RP, Przegląd Sejmowy 2007/5, s. 279 i n.; P. Radziewicz, Wzruszenie "domniemania konstytucyjności" aktu normatywnego przez Trybunał Konstytucyjny, Przegląd Sejmowy 2008/5, s. 59, 65, 73-77, 83-85; B. Banaszak, Skutki prawne pod względem czasowym orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w stosunku do aktu prawnego uznanego za niekonstytucyjny, ZNSA 2014/5, s. 10-13; M. Ziółkowski, Skutki czasowe wyroków Trybunału Konstytucyjnego (w świetle orzecznictwa SN i TK), EPS 2021/4, s. 12, 14-16; M. Florczak-Wątor, O skutkach prawnych niepublikowanego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Rozważania na tle oczekującego na publikację wyroku z 9 marca 2016 r. (K 47/15), Przegląd Sądowy 2016/10, s. 10-13).

Z uwagi na przedstawione uwagi wyrok TK z 4 czerwca 2024 r., ze względu na brak jego publikacji, nie spowodował utraty mocy obowiązującej art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej. To nie oznacza jednak, że nieopublikowanego wyroku TK, w szczególności rozważań zawartych w jego uzasadnieniu, nie powinno się uwzględniać w konkretnym przypadku, gdzie istotna jest możliwość zastosowania ww. przepisu. Trybunał wskazał w tym wyroku, że nie tylko wobec kobiet - emerytek z rocznika 1953 przepis art. 25 ust. 1b ustawy stał się "swoistą pułapką", ale również dla tych wszystkich ubezpieczonych, którzy przed dniem 6 czerwca 2012 r. (przed datą wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej dodającej m.in. art. 25 ust. 1b) nabyli prawo do jednego z rodzajów emerytur wcześniejszych wymienionych w tym przepisie, a tym samym - działając w zaufaniu do obowiązującego wówczas prawa - nie mogli przewidzieć, że podstawa obliczenia emerytur nabytych kilka lat później (w związku z osiągnieciem powszechnego wieku emerytalnego) zostanie pomniejszona o kwoty wypłaconych emerytur wcześniejszych.

Wskazać w tym miejscu należy na wyrok Sądu Najwyższego z 4 lipca 2018 r. sygn. akt I PK 163/17, gdzie wskazano, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ugruntowało się stanowisko, zgodnie z którym odroczenie wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niekonstytucyjność nie jest przeszkodą do uznania przez sąd, że przepis ten był sprzeczny z Konstytucją od chwili jego uchwalenia (wyroki Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2007 r., III PK 96/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 61; z 5 czerwca 2007 r., I PK 6/07, OSNP 2008 nr 15-16, poz. 213; z 24 stycznia 2006 r., I PK 116/05, OSNP 2006 nr 23-24, po. 353). Za niestosowaniem przepisów uznanych za niekonstytucyjne w okresie między ogłoszeniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego w dzienniku urzędowym a utratą mocy obowiązującej tych przepisów przemawiały następujące argumenty. Po pierwsze, zapewnienie skuteczności postanowieniom Konstytucji. Po drugie, zasada bezpośredniego stosowania Konstytucji oraz podlegania sędziów nie tylko ustawie zwykłej, ale i ustawie zasadniczej. Skoro sędziowie podlegają także Konstytucji to nie można od nich oczekiwać dalszego stosowania przepisów, co do których właściwy sąd - sąd konstytucyjny - stwierdził już sprzeczność z ustawą zasadniczą. Po trzecie, bezsensowność orzekania na podstawie przepisu uznanego za sprzeczny z Konstytucją do czasu utraty mocy obowiązującej, a następnie wznawiania postępowania w sprawie opartej na przepisie, który został uznany za sprzeczny z Konstytucją. Po czwarte, inny krąg adresatów orzeczenia stwierdzającego nie konstytutywność (wszyscy stosujący prawo) oraz orzeczenia o odroczeniu utraty mocy obowiązującej przepisu odnosi się wyłącznie do skutku derogacyjnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, ale nie dotyczy samego uznania określonej normy za niekonstytucyjną. Dalej Sąd Najwyższy podał, że zgodnie ze stanowiskiem podzielanym przez Sąd Najwyższy - Izbę Pracy i Ubezpieczeń Społecznych należy odróżnić skutki aplikacyjne od derogacyjnych wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem Sądu Najwyższego, art. 190 ust. 3 Konstytucji RP stanowi bowiem o "wejściu w życie z dniem" orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego tylko w odniesieniu do terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego, skoro w dalszej części zdania 1 tego przepisu mowa o kompetencji Trybunału Konstytucyjnego do określenia innego terminu utraty tej mocy.

Ponadto Sąd Najwyższy wskazał, że związanie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego (wynikające z art. 190 ust. 1 Konstytucji) w połączeniu z dyspozycją art. 8 ust. 1 traktującego Konstytucję jako najwyższe prawo RP oraz konstytucyjną zasadą wznawiania prawomocnie zakończonych postępowań, w którym orzeczono na podstawie aktów normatywnych uznanych za niezgodne z Konstytucją (art. 190 ust. 4 Konstytucji RP), nakazuje rozpatrywać termin początkowy wywoływania przez orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego skutków aplikacyjnych wyroku stwierdzającego niekonstytucyjność w oderwaniu od dopełnienia wymogu publikacji orzeczenia w stosownym dzienniku urzędowym. Co prawda we wcześniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego łączono skutek w postaci utraty domniemania konstytucyjności ustaw z dniem ogłoszenia sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego (zobacz: wyroki Sądu Najwyższego z 18 maja 2010 r., III UK 2/10, OSNP 2011 nr 21-22, poz. 278; z 7 maja 2009 r., III UK 96/08), jednakże nielogiczne byłoby dopuszczanie do dalszego naruszania Konstytucji RP przez stosowanie przepisu uznanego za niekonstytucyjny w okresie między ogłoszeniem wyroku stwierdzającego taką niekonstytucyjność a datą publikacji tego orzeczenia w stosownym dzienniku urzędowym (tak również wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 marca 2007 r., K 8/07, OTK-A 2007 Nr 3, poz. 26). Dlatego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego już 10 lat temu ukształtowała się linia orzeczenia, zgodnie z którą sam fakt ogłoszenia wyroku przez Trybunał Konstytucyjny nie jest pozbawiony prawnego znaczenia dla postępowań toczących się przed sądami, w których należy zastosować przepisy dotknięte niekonstytucyjnością. Z momentem publicznego ogłoszenia wyroku upada bowiem domniemanie konstytucyjności kontrolowanego przepisu (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 marca 2007 r., K 8/07, OTK-A 2007 Nr 3, poz. 26; z 5 września 2007 r., P 21/06, OTK-A 2007 Nr 8, poz. 96; postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 8 października 2007 r., P 45/07, OTK- A 2007 Nr 9, poz. 112). Stanowisko to potwierdzono wyraźnie w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego z 9 marca 2016, K 47/15 (OTK-A 2018, poz. 31) oraz z 6 kwietnia 2016 r., SK 67/13 (OTK-A 2016, poz. 10), z 6 kwietnia 2016 r., P 2/14 (OTK-A 2016, poz. 8) oraz z 5 kwietnia 2017 r., K 33/15 (OTK-A 2017, poz. 24).

Sąd Najwyższy w powyższym wyroku odwołał się też do celu kontroli konstytucyjności ustaw, jakim jest usuwanie z systemu prawnego hierarchicznej niezgodności norm. Cel ten realizowany jest zasadniczo przez pozbawianie mocy obowiązującej przepisów zawierających normę niższego rzędu niezgodną z normą wyższego rzędu. Cel ten może być także zrealizowany incydentalnie przez niezastosowanie w konkretnej sprawie normy opartej na przepisach prawa uznanych za niekonstytucyjne przez Trybunał Konstytucyjny. Skoro zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem przepis uznany przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczny z Konstytucją lub innym aktem nadrzędnym, był niekonstytucyjny od dnia jego wydania i jako akt niższej rangi nie powinien być stosowany od dnia jego wejścia w życie (wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2007 r., III PK 96/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 61), a z chwilą publicznego ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego dochodzi do zakończenia procesu kontroli konstytucyjności, to już w tym momencie aktualizuje się obowiązek zapewnienia przez sądy orzekające w sprawach, w których przepis ten ma zastosowanie, stanu zgodnego z Konstytucją wynikającego z wyroku Trybunału Konstytucyjnego (wyrok Sądu Najwyższego z 20 września 2017 r., I UK 341/16, OSNP 2018 Nr 7, poz. 97; postanowienie Sądu Najwyższego z 9 maja 2017 r., II UZ 11/17, OSNP 2018 Nr 6, poz. 85). W sytuacji, gdy stosowanej przez sąd regulacji nie udaje się zinterpretować w sposób odpowiadający wzorcowi konstytucyjnemu wynikającemu z wyroku Trybunału Konstytucyjnego, sądowi pozostaje tylko odmowa zastosowania przepisu w konkretnej sprawie. Należy także zwrócić uwagę, że uchwałą Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2016 r. stwierdzono, że nieopublikowany wyrok Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzający niezgodność z Konstytucją określonego przepisu uchyla domniemanie jego zgodności z Konstytucją z chwilą ogłoszenia wyroku przez Trybunał w toku postępowania.

Choć wyrok TK z 4 czerwca 2024 r. nie został opublikowany, to argumenty, jakie zostały w tym orzeczeniu przedstawione, jak również we wcześniejszym wyroku wydanym w sprawie P 20/16, wskazują, że emeryci (tak kobiety i mężczyźni) z roczników innych niż kobiety z rocznika 1953, którzy nabyli prawo do emerytury (lub domagali się takiego uprawnienia) jeszcze przed uchwaleniem przepisów ustawy nowelizacyjnej, dodającej do art. 25 ustawy ustęp 1b, znaleźli się w podobnej sytuacji prawnej - określonej w obu przytoczonych orzeczeniach TK jako swoista pułapka legislacyjna - jak osoby, wobec których w wyroku TK w sprawie 20/16 uznano przepis art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej za niezgodny z normami konstytucyjnymi. Istotną cechą wspólną wszystkich tych grup jest uzyskanie prawa do wcześniejszej emerytury (czy nawet złożenie wniosku o takie świadczenie) bez świadomości, że na mocy przyszłej regulacji podstawy obliczenia emerytury związanych z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego zostaną pomniejszone o kwoty pobranych przez te osoby emerytur wcześniejszych. Podobnie zatem jak emerytki z rocznika 1953, osoby te nie były w stanie dokonać świadomego wyboru czy zamierzają korzystać z wcześniejszej emerytury (kosztem wysokości przyszłej emerytury nabytej na podstawie art. 24 i nast. ustawy), czy też rezygnują z takiego uprawnienia na rzecz niepomniejszonej przyszłej emerytury. Właśnie ze względu na tę cechę wspólną została w wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. stwierdzona niekonstytucyjność owego przepisu w stosunku do innych grup ubezpieczonych i Sąd Okręgowy pogląd ten podziela. Wprawdzie, co już kilkukrotnie było sygnalizowane, wyrok TK z 4 czerwca 2024 r. nie został opublikowany, jednak sąd uprawniony jest do przeprowadzania kontroli konstytucyjności przepisów ustaw w przypadku dostrzeżenia oczywistej niekonstytucyjności przepisów. W piśmiennictwie i judykaturze niejednokrotnie podkreślono, że związanie sędziego Konstytucją obejmuje zakaz wydawania przez sąd rozstrzygnięć z nią niezgodnych. Sądy powszechne posiadają więc kompetencję do odmowy zastosowania przepisu ustawy uznawanego przez nie za niekonstytucyjny i mogą wyrokować z pominięciem takiego przepisu, stosując bezpośrednio Konstytucję (zob. P. Jabłońska, Konstytucyjne podstawy rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa, PS 2020/11-12, s. 21-33; M. Jabłoński, Odmowa zastosowania przepisu w praktyce stosowania prawa administracyjnego przez sądy administracyjne i organy administracji publicznej - wybrane problemy (w:) J. Zimmermann (red.), Aksjologia prawa administracyjnego. Tom I, Warszawa 2017, str. 936-937; także wyroki Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 1998 r., I PKN 90/98, OSNP 2000/1/6, z 19 kwietnia 2000 r., II CKN 272/00, LEX nr 530757, z 26 września 2000 r., III CKN 1089/00, LEX nr 442/88 oraz z 25 lipca 2003 r., V CK 47/02, LEX nr 157312; wyroki NSA z 16 października 2009 r., I OSK 52/09, LEX nr 571042 i z 14 lutego 2002 r., I SA/Po 461/01, OSP 2003/2/17). Tym bardziej dotyczy to sytuacji, w której doszło już do obalenia domniemania konstytucyjności danego przepisu, o czym była mowa na wstępie rozważań.

Reasumując, nieuprawnione zaniechanie władzy wykonawczej w publikacji przedmiotowego orzeczenia, w ocenie Sądu Okręgowego nie może wpływać na brak możliwości jego zastosowania. Z uwagi na powyższe Sąd, opierając się treść wymienionego wyroku z 4 czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20), dokonał wykładni konstytucyjnej (nie kontrolował konstytucyjności przepisu) przepisu art. 25 ust. 1b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przyjmując, że nie może on mieć zastosowania w sytuacji faktycznej odwołującej się.

W konsekwencji, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał R. S. (1) prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury z pominięciem art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, począwszy od 1 września 2024 r. Świadczenie zostało przyznane od ww. daty, bowiem zgodnie z art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej przewiduje, że w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3.