Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2024r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 października 2024r. w Warszawie

sprawy K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne

na skutek odwołania K. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 5 października 2023 roku, nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od K. M. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

K. M. w dniu 6 listopada 2023 roku złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 5 października 2023r., znak: (...), w której stwierdzono, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej według skali wynosi w 2022r. 33.110,00 zł. Ubezpieczony wniósł o uchylenie decyzji w całości oraz o umorzenie postępowania z uwagi na uchybienie przez przepisom ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. kodeks postępowania administracyjnego. Wskazał, że w jego ocenie decyzja została wydana bez podstawy prawnej oraz z uchybieniem terminu do jej wydania. Jednocześnie zaznaczył, że pismem z dnia 12 lipca 2023r. poinformował ZUS, że nie zgadza się z roczną korektą deklaracji DRA, dokonaną z urzędu i zażądał przywrócenia deklaracji, którą sporządził w dniu 23 czerwca 2023r., a którą ZUS niezasadnie unieważnił, względnie wydania decyzji administracyjnej. Stanowisko swoje obszernie uzasadnił, powołując się między innymi, że działalność gospodarcza w roku kalendarzowym 2022r. była przez niego prowadzona przez 11 miesięcy, tj. od stycznia do listopada 2022r., natomiast w roku składkowym przez 10 miesięcy, tj. od lutego do listopada 2022r., a potem była zawieszona. Z przepisów wynika, że roczna podstawa wymiaru składki nie może być niższa od iloczynu liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym, za który ustalony był dochód i kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, zatem w korekcie deklaracji z dnia 23 czerwca 2023r. uwzględniona została kwota najniższego wynagrodzenia w pierwszym dniu roku składkowego, tj. 3.010,00 zł na dzień 1 lutego 2022r., która została pomnożona przez 10 miesięcy prowadzenia działalności w okresie składkowym, dając podstawę opodatkowania w wysokości 30.100,00 zł (wg księgi podatkowej podstawa wymiaru za okres prowadzenia działalności, tj. styczeń - listopad 2022r. była niższa i wynosiła 25.366,01 zł). Ponadto ubezpieczony zaznaczył, że jego wniosek został dostarczony do ZUS Inspektorat w O. w dniu 18 lipca 2023r., zatem w tym dniu nastąpiło wszczęcie postępowania na żądanie strony. Jednak jego sprawa nie została przez ZUS rozstrzygnięta w określonym przepisami terminie, co spowodowało, że została załatwiona przez organ milcząco. W tej sytuacji zaskarżona decyzja powinna zostać uchylona w całości. Skoro decyzja milcząca ZUS jest wiążąca zarówno dla strony, jak i dla organu, to zaskarżoną decyzję, jako kolejną w tej samej sprawie, należy uchylić.

W dalszej części odwołania ubezpieczony wskazał okoliczności, z których wynikało składanie korekt deklaracji oraz wyjaśnił, że fakt korygowania deklaracji nie spowodował powstania różnicy w podstawie wymiaru składki zdrowotnej. Ilość miesięcy przyjętych do rozliczenia w okresie składkowym to jest 11 miesięcy, jakie uwzględnił ZUS, natomiast ubezpieczony przyjął, że powinno to być 10 miesięcy (odwołanie ubezpieczonego z dnia 27 października 2023r. k.3-6 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Odnosząc się do zarzutu uchybienia terminowi do wydania decyzji administracyjnej, wskazał że co do zasady w przypadku uchybienia terminowi z kodeksu postępowania administracyjnego organ rentowy nie traci uprawnień do wydania rozstrzygnięcia, a samo przekroczenie kodeksowego terminu nie powoduje też wadliwości decyzji z racji tego, że terminy przewidziane w art. 35 k.p.a. mają charakter procesowy (Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz Becka 2021, wyd. 7 red. prof. dr hab. Roman Hauser, prof. dr hab. Marek Wierzbowski). Organ rentowy podkreślił ponadto, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do milczącego załatwienia sprawy, ponieważ zgodnie z art. 122a k.p.a. sprawa może być załatwiona milcząco, jeżeli przepis szczególny prawa materialnego tak stanowi. W zakresie przedmiotu sprawy brak jest przepisów szczególnych, które stanowiłyby przesłankę do zastosowana instytucji milczącego załatwienia sprawy. Dalej, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, organ rentowy odniósł się do braku podania w decyzji art. 104 k.p.a., wskazując że niepowołanie podstawy prawnej decyzji, o ile ona istnieje, nie stanowi przesłanki nieważności decyzji i nie może być utożsamiane z wydaniem decyzji bez podstawy prawnej.

W dalszej części odpowiedzi na odwołanie organ rentowy, wskazując na art. 81 ust. 2b ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zaznaczył że w przypadku, gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, ustalona zgodnie z ust. 2 tej ustawy, jest niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym, za który ustalony był dochód, o którym jest mowa w ust. 2, i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy stanowi ta kwota. W myśl art. 81 ust. 2 ww. ustawy, ubezpieczony o którym mowa w ust. 2 lub 2e, wpłaca kwotę stanowiącą różnicę między roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy, określonej w ust. 2 albo 2e, a sumą wynikającą z złożonych dokumentów za poszczególne miesiące roku składkowego albo roku kalendarzowego. Rozliczenie roczne obejmuje okres roku składkowego, który trwa od lutego danego roku do stycznia roku następnego. W ramach rozliczenia rocznego porównywana jest suma należnych składek wykazanych w dokumentach rozliczeniowych złożonych za okres roku składkowego ze składką roczną ustaloną od rocznej podstawy jej wymiaru. Organ rentowy podkreślił, że składka za styczeń 2022r. nie jest uwzględniana w rozliczeniu rocznym, ponieważ została rozliczona na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2021r., a miesiąc ten nie przynależy do roku składkowego rozpoczynającego się 1 lutego 2022r. Na tej podstawie w dniu 5 października 2023r. organ rentowy wydał decyzję nr (...) stwierdzającą, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022r. z tytułu prowadzonej przez ubezpieczonego działalności wynosi 33.110,00 zł, a roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne należna jest wysokości 2.979,90 zł (odpowiedź na odwołanie z dnia 1 grudnia 2023r., k. 7-9 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W roku 2002r. K. M. prowadził działalność gospodarczą do 29 listopada 2022r. Od 30 listopada 2022r. działalność została zawieszona (okoliczności bezsporne). W dniu 23 czerwca 2023r. ubezpieczony przesłał do ZUS dokument rozliczeniowy ZUS DRA, obejmujący rozliczenie składki zdrowotnej za 2022r. Pismem ZUS z dnia 28 czerwca 2023r. został poinformowany, że ww. dokument został uznany za błędny z uwagi na wpisanie w bloku XII w punkcie 07 błędnej rocznej podstawy wymiaru składki i w punkcie 08 błędnej rocznej składki. W związku z tym został unieważniony. Ponadto organ rentowy wskazał, że z urzędu sporządził dokument ZUS DRA i w wyniku korekty zmieniła się kwota składki zdrowotnej (pismo ZUS z dnia 28 czerwca 2023r. - nienumerowana karta akt ZUS).

18 lipca 2023r. do ZUS wpłynęło pismo ubezpieczonego, w którym K. M. nie zgodził się z roczną korektą deklaracji dokonaną przez ZUS, jednocześnie wnosząc o przywrócenie deklaracji, którą sporządził w dniu 23 czerwca 2023r., względnie o wydanie decyzji administracyjnej. Dodatkowo wyjaśnił, że działalność gospodarcza w roku kalendarzowym 2022 była przez niego prowadzona przez 11 miesięcy tj. od stycznia do listopada 2022r., a zgodnie z przepisami „nowego ładu” pełen rok kalendarzowy rozpoczynał się 1 lutego 2022r. i kończył 31 stycznia 2023r., wobec czego wymiar składki w nowej wysokości również obowiązywał w tym okresie. Dalej ubezpieczony wskazał, że działalność gospodarcza w grudniu 2022r. i styczniu 2023r. była zawieszona, a ostatnia deklaracja miesięczna ZUS DRA została złożona w okresie zawieszenia za listopad 2022r., w terminie ustawowym, czyli do 20 grudnia 2022r. W tej sytuacji, według ubezpieczonego, powinno nastąpić przywrócenie deklaracji z dnia 23 czerwca 2023r. z uwagi na błędną interpretację przepisów przez ZUS (pismo z dnia 12 lipca 2023r. - nienumerowana karta akt ZUS).

W związku z powyższym organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające na wniosek strony i poinformował ubezpieczonego o możliwości brania aktywnego udziału w postępowaniu. Ubezpieczony odebrał zawiadomienie w dniu 11 września 2023r. (zawiadomienie z dnia 6 września 2023r. wraz z potwierdzeniem odbioru - nienumerowane karty akt ZUS).

Decyzją z dnia 5 października 2023r. organ rentowy, na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2022r., poz. 2561) oraz art. 81 ust. 2b i 2j ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022r., poz. 2561) stwierdził, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności opodatkowanej wedle skali wynosi za rok 2022 - 33.110,00 zł. W uzasadnieniu decyzji Zakład wyjaśnił, że rozliczenie roczne obejmuje okres roku składkowego, który trwa od lutego danego roku do stycznia roku następnego. W ramach rozliczenia rocznego porównywana jest suma należnych składek wykazanych w dokumentach rozliczeniowych złożonych za okres roku składkowego ze składką roczną ustaloną od rocznej podstawy jej wymiaru. Składka za styczeń 2022r. nie jest uwzględniana w rozliczeniu rocznym, ponieważ została rozliczona na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2021r., a miesiąc ten nie należy do roku składkowego rozpoczynającego się 1 lutego 2022r. Wobec powyższego organ rentowy uznał, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przez ubezpieczonego wynosi 33.110,00 zł, a roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne należna jest w kwocie 2.979,90 zł (decyzja z dnia 5 października 2023r. wraz z potwierdzeniem odbioru - nienumerowane karty akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny, który nie był w sprawie sporny, Sąd ustalił opierając się na dokumentach zgromadzonych w aktach ZUS. Ich wiarygodność nie była kwestionowana, bo spór, jaki w sprawie zaistniał miał charakter prawny, nie zaś faktyczny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. M. podlegało oddaleniu.

Na wstępie, odnosząc się do zarzutów ubezpieczonego w przedmiocie naruszenia przez organ rentowy przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, wskazać należy na pogląd wyrażony w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z 11 czerwca 2013r., II UK 74/13, zgodnie z którym od momentu wniesienia odwołania od decyzji ZUS do sądu rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tej kategorii. Odwołanie pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Postępowanie sądowe skupia się na wadach wynikających z naruszenia przez organ rentowy prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnej, spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. Sąd ubezpieczeń społecznych - jako sąd powszechny - może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego (vide też uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1980r., III CZP 43/80, OSNCP 1981 nr 8, poz. 142; z dnia 21 września 1984r., III CZP 53/84, OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65 i z dnia 27 listopada 1984r., III CZP 70/84, OSNCP 1985 nr 8, poz. 108 oraz postanowienia z dnia 19 czerwca 1998r., II UKN 105/98, OSNP 1999 nr 16, poz. 529 i z dnia 29 maja 2006r., I UK 314/05, OSNP 2007 nr 11-12, poz. 173, a nadto wyroki z dnia 28 października 2009r., I UK 132/09, z dnia 2 grudnia 2009r., I UK 189/09, i z dnia 14 stycznia 2010r., I UK 252/09).

W przedmiotowej sprawie zaskarżona decyzja posiada wszystkie cechy właściwe dla decyzji administracyjnej, dlatego zarzuty odnoszące się do naruszenia przepisów procedury administracyjnej pozostawały w zasadzie poza przedmiotem analizy sądu, który koncentrował się na przepisach prawa materialnego, analizując, czy organ rentowy poprawnie je zastosował, ustalając roczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej. Niemniej jednak wskazać należy, że zarzut jakoby decyzja została wydana bez podstawy prawnej jest bezzasadny. To, że organ rentowy nie przywołał w decyzji art. 104 k.p.a., na który wskazał ubezpieczony, nie świadczy o jej wadliwości. Organ rentowy, wydając decyzję, powołał się w jej treści na przepisy, na podstawie których orzekł w sprawie, a więc art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 81 ust. 2b i 2j ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Powyższe jest w zupełności wystarczające, szczególnie, że w świetle orzecznictwa błędne powołanie podstawy decyzji lub jej niepowołanie w okolicznościach, gdy podstawa taka istnieje w przepisach prawa, a nadto przesłanki do jej zastosowania zostały spełnione, nie możne zostać uznane za istotne naruszenie prawa, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (wyrok NSA z 15 lipca 2003r., I SA 371/03, LEX nr 149553).

Dodatkowo, na marginesie właściwych rozważań obejmujących interpretację przepisów prawa materialnego, należy wskazać, że postępowanie w analizowanym przypadku - wbrew twierdzeniu ubezpieczonego - zostało przeprowadzone w prawidłowy sposób. Jeśli chodzi o zarzut dotyczący uchybienia terminowi do wydania decyzji administracyjnej, to jak zasadnie wskazał w odpowiedzi na odwołanie organ rentowy, takie uchybienie nie niweczy prawidłowości wydanej decyzji i nie powoduje jej wadliwości. Niezasadne jest także twierdzenie ubezpieczonego, jakoby sprawa została załatwiona milcząco. Zgodnie z art. 122a k.p.a. sprawa może być załatwiona milcząco jedynie, gdy przepis tak stanowi, a w przedmiotowej sprawie brak jest przepisów szczególnych pozwalających na taki sposób załatwienia sprawy. Określenie "jeżeli przepis szczególny tak stanowi" należy rozumieć w ten sposób, że obowiązuje przepis szczególny, który organowi administracji publicznej przyznaje kompetencję do milczącego załatwienia sprawy. Przepis szczególny nie musi być sformułowany w ten sam sposób co przepis komentowany, tzn. że sprawa należąca do właściwości organu administracji publicznej "może być załatwiona milcząco", podobnie jak nie zawsze przepisy szczególne stanowią, że sprawę administracyjną załatwia się w formie decyzji administracyjnej. Ocena, czy przepis szczególny upoważnia do milczącego załatwienia sprawy, powinna być dokonywana z uwzględnieniem treści art. 122a § 2 k.p.a. Nie chodzi tu więc o interpretację zachowania się organu administracji publicznej jako milczącego załatwienia sprawy administracyjnej, lecz o interpretację przepisu szczególnego, w kontekście dyrektywy interpretacyjnej, którą w tym zakresie stanowi art. 122a § 2 k.p.a. (wyrok WSA w Warszawie z 3 listopada 2020r., IV SA/Wa 1365/20, LEX nr 3114093.). W sprawie, która jest przedmiotem rozstrzygnięcia w toczącym się sporze, taki przepis szczególny nie został zamieszczony ani w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ani w innych aktach prawnych, których treść wskazywałaby na możliwość ustalenia podstawy wymiaru składki w sposób milczący. Nie ma więc racji ubezpieczony, wskazując, iż jego sprawę w takim trybie załatwiono.

Przechodząc do istoty powstałego sporu i rozważań dotyczących przepisów prawa materialnego, przypomnieć należy, że od 1 stycznia 2022r. uległy znacznym zmianom zasady opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Sposób ustalania dla ww. osób podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne i wysokość płaconej składki są uzależnione m.in. od formy opodatkowania dochodów z tej działalności. W art. 81 ust. 2 i 2e ustawy z 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024r., poz. 146) - dalej u.ś.o.z. - wprowadzona została nieznana przed 1 stycznia 2022r. roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność. Adresatami art. 81 ust. 2 są osoby prowadzące pozarolniczą działalność wskazane w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz przedsiębiorcy, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018r. - Prawo przedsiębiorców (tj. przedsiębiorcy korzystający z tzw. ulgi na start), opłacający podatek dochodowy na zasadach ogólnych (według skali podatkowej lub w formie podatku liniowego). Do tej właśnie grupy zalicza się K. M..

Roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla ww. osób, w tym dla ubezpieczonego, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 24 ust. 1-2b ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego "rokiem składkowym” (art. 81 ust 2). Za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu osoba, o której mowa w ust. 2, wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka (art. 81 ust. 2c u.ś.o.z.). Ubezpieczony, który ustala roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie dochodu, wpłaca kwotę stanowiąca różnicę między roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy, a sumą składek na ubezpieczenie zdrowotne wynikającą ze złożonych dokumentów za poszczególne miesiące roku składkowego (art. 81 ust 2j).

Cytowane przepisy posługują się dwoma pojęciami – rok kalendarzowy i rok składkowy. Rok kalendarzowy, jak powszechnie wiadomo, obejmuje miesiące od stycznia do grudnia, zaś formuła roku składkowego jest przesunięta i obejmuje miesiące od lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego. W przypadku ubezpieczonego, który w 2022r. prowadził działalność od stycznia do 29 listopada, a więc przez 11 miesięcy, kluczowe jest ustalenie, czy roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022r. należy ustalić posługując się, jak ubezpieczony, formułą roku składkowego, czy jak ZUS, w odniesieniu do roku kalendarzowego. Odpowiedź w tym zakresie daje cytowany art. 81 ust. 2 u.ś.o.z. Jak już wcześniej zostało wskazane wyraźnie przewiduje on, że dla grupy prowadzących działalność gospodarczą, którą ten przepis wymienia, a znajduje się w tej grupie również K. M., roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż wskazane w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b oraz 152–154 u.p.d.o.f.) a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (z uwzględnieniem art. 24 ust. 1–2b u.p.d.o.f.). Dochód pomniejsza się o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Ustalona, jak wskazano, roczna podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje w tzw. roku składkowym, czyli od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego. Ustawodawca wprowadził także dla wskazanej grupy ubezpieczonych roczną minimalną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jeśli bowiem podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalona na podstawie art. 81 ust. 2 u.ś.o.z. jest niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym (za który ustalany był wskazany powyżej dochód) i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy stanowi ta kwota (art. 81 ust. 2b u.ś.o.z.).

W świetle wskazanych przepisów nie ulega wątpliwości, iż roczną podstawą wymiaru składki jest dochód osiągnięty w danym roku kalendarzowym, a nie składkowym. W konsekwencji dla celów wyliczenia minimalnej wysokości rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ww. osób uzasadnione jest odniesienie się do miesięcy roku kalendarzowego, a nie roku składkowego. W rozliczeniu rocznym podstawę wymiaru stanowi zatem dochód uzyskany w roku kalendarzowym, który zestawia się z sumą składek zapłaconych od lutego danego roku do stycznia roku następnego, co stanowi rok składkowy, który został celowo tak zdefiniowany przez prawodawcę, aby uwzględniać, że miesięczna składka zdrowotna jest ustalana z miesięcznym przesunięciem (od dochodu z miesiąca poprzedniego). Dzięki takiemu rozwiązaniu ubezpieczony ma czas na dokładne ustalenie podstawy wymiaru składki miesięcznej. Minimalna roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych jest ustalana jako iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym, za który ustalany był dochód i kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego. W przypadku zawieszenia lub zakończenia działalności gospodarczej dochód uzyskany przez przedsiębiorcę w skali roku kalendarzowego do czasu zawieszenia działalności podlega pełnemu rozliczeniu. Składka wyliczona od rocznej podstawy jej wymiaru może odbiegać od sumy składek na ubezpieczenie zdrowotne opłaconych za poszczególne miesiące w sytuacji np. zawieszenia albo zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej w trakcie roku. Jeśli np. z końcem sierpnia doszło do zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej, to dochody z sierpnia nie stanowiły podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ze względu na braku miesiąca, dla którego miałyby być podstawą. Jednak w rozliczeniu rocznym konieczne będzie uwzględnienie dochodów osiągniętych w sierpniu i zbilansowanie ich z zapłaconymi składkami (A. Sidorko [w:] Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Komentarz, wyd. IV, red. A. Pietraszewska-Macheta, Warszawa 2023, art. 81).

W przedmiotowej sprawie K. M. od 30 listopada 2022r. zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej. Uwzględniając więc w rozliczeniu rocznym, obejmującym rok kalendarzowy, miesiące prowadzenia działalności, ubezpieczony w 2022r. powinien uwzględnić 11 miesięcy, nie zaś 10, jak przyjął.

Wobec tego organ rentowy zasadnie ustalił w zaskarżonej decyzji, że roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ww. rok z tytułu prowadzonej przez K. M. działalności gospodarczej wynosi 33.110,00 zł, a roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne należna jest w kwocie 2.979,90 zł.

Ubezpieczony przyjął inaczej, wobec czego powstała w jego przypadku niedopłata składki na ubezpieczenie zdrowotne. Konieczność dopłaty w rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej nie powstała jednak w następstwie braku uwzględniania składki za styczeń 2022r., ponieważ nie jest ona objęta rokiem składkowym, który rozpoczął się 1 lutego 2022r. i zakończył 31 stycznia 2023r., ale wynika z faktu, że zawieszając działalność gospodarczą od 30 listopada 2022r. ubezpieczony nie oskładkował dochodu uzyskanego w listopadzie 2022r. Dochód ten stanowiłby podstawę wymiaru składki zdrowotnej za grudzień 2022r., ale nie został uwzględniony w comiesięcznym rozliczeniach płatnika z ZUS.

Tak przedstawione i zastosowane mechanizmy miesięcznego i rocznego rozliczenia składki zdrowotnej sprawiają, że w przypadku płatników zawieszających lub kończących działalność gospodarczą nie powstaje obowiązek opłacenia „dodatkowej" składki zdrowotnej. U takiego płatnika nie powstaje „dodatkowa" składka zdrowotna, ale zgodnie z zasadą równości wobec prawa, tak jak u pozostałych przedsiębiorców, oskładkowaniu polega całość dochodu w rozumieniu ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, uzyskanego w okresie prowadzenia działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym

W konsekwencji odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 1 ¹ k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1935). Ich wysokość została ustalona przy uwzględnieniu okoliczności, że w decyzji z 5 października 2023r. ZUS ustalił podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 33.110 zł, a według ubezpieczonego kwota ta powinna wynosić 30.100 zł. Różnica między ww. kwotami, stanowiąca zarazem wartość przedmiotu sporu, wyniosła więc 3.010 zł, a w przypadku wartości przedmiotu sporu mieszczącej się w granicach od 1.500 zł do 5.000 zł koszty zastępstwa procesowego wynoszą 900 zł.