Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan - Karasińska

Protokolant: sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 grudnia 2021 r. w Warszawie

sprawy J. M.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek odwołania J. M.

od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

z dnia 29 czerwca 2017 r. nr ZER-SW1- (...) ( (...))

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. z dnia 29 czerwca 2017 r. nr ZER-SW1- (...) ( (...)) w ten sposób, że zobowiązuje Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. do przeliczenia emerytury J. M. poczynając od dnia 1 października 2017 roku z pominięciem art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt. 1 Ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708 z późn. zm.);

2.  zasądza od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. na rzecz odwołującego się J. M. łącznie kwotę 317,00 zł (trzysta siedemnaście) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 120,00 zł (sto dwadzieścia) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Monika Rosłan - Karasińska

Sygn. akt VII U 1658/21

UZASADNIENIE

J. M. w dniu 18 września 2017 r. złożył odwołanie za pośrednictwem Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji od decyzji z dnia 29 czerwca 2017 r., nr ewid: (...). Odwołujący zarzucił rozstrzygnięciu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

– art. 2 Konstytucji RP polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego świadczenia emerytalnego, co narusza zasady ochrony praw nabytych, sprawiedliwości społecznej, zaufania obywatela państwa i tworzonego prawa oraz, że prawo nie działa wstecz, co wynika z zasady demokratycznego państwa prawnego;

– art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP polegające na arbitralnym obniżeniu przysługującego świadczenia emerytalnego, co stanowi nieproporcjonalne i nieuzasadnione naruszenie przysługującego prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego;

– art. 30 i art. 47 Konstytucji RP w związku z art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na naruszeniu godności, prawa do ochrony czci, dobrego imienia, prawa do prywatności i prawa do poszanowania życia rodzinnego poprzez przyjęcie, że jego służba w okresie przed 31 lipca 1990 r. stanowiła ,,służbę na rzecz totalitarnego państwa", a tym samym arbitralne przypisanie winy za działania związane z naruszeniami praw człowieka, których dopuszczali się niektórzy przedstawiciele władzy publicznej PRL oraz niektórzy funkcjonariusze organów bezpieczeństwa PRL;

– art. 32 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 1 i 2 i art. 67 ust. 1 Konstytucji RP w związku z art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w związku z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na nieuzasadnionym i dyskryminującym zróżnicowaniu jego uprawnień o charakterze majątkowym wynikających ze służby w Policja po 1990 r. i obniżeniu należnych świadczeń emerytalnych w stosunku do osób, które nie pełniły służby w okresie PRL w sposób naruszający zasadę równości wobec prawa;

– art. 45 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 42 ust. 1 Konstytucji RP w związku z art. 6 ust. 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na zastosowaniu represji bez wykazania winy indywidualnej, zastąpienie w tym zakresie władzy sądowniczej – władzą ustawodawcą i odwróceniu w ten sposób zasady domniemania niewinności przez uznanie wszystkich funkcjonariuszy będących w służbie przed 31 lipca 1990 r. za winnych działań zasługujących na penalizację;

– art. 9 Konstytucji RP w związku z art. 22 Konwencji o Stosunkach Dyplomatycznych sporządzonej w W. w dniu 18 kwietnia 1961 r. polegające na zastosowaniu nieuzasadnionej represji za wypełnianie obowiązków wynikających z umowy międzynarodowej polegających na zapewnieniu bezpieczeństwa placówkom dyplomatycznych państw obcych w Polsce oraz personelowi dyplomatycznemu i jego mieniu;

– art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w związku z art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności w związku z art. 14 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności polegające na arbitralnym naruszeniu osobistych praw majątkowych i prawa do poszanowania mienia, które podlegają równej ochronie dla wszystkich, na skutek nieproporcjonalnego naruszenia prawa do zabezpieczenia społecznego, co stanowi przejaw nieuzasadnionej represji ekonomicznej.

Mając na uwadze powyższe odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji przez przyznanie mu świadczenia emerytalnego w dotychczasowej wysokości w kwocie 3.267,68 złotych brutto oraz o zasądzenie od organu rentowego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając swoje odwołanie ubezpieczony przedstawił historię swojej służby począwszy od 1 lipca 1977 r. W jego ocenie zarówno w Wydziale Kryminalnym, jak i przy ochronie placówek dyplomatycznych chronił życie, zdrowie i mienie obywateli, co wiązało się z ryzykiem utraty przez niego zdrowia, a nawet życia (odwołanie z dnia 18 września 2017 r., k. 3-10 a. s.).

Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w odpowiedzi na odwołanie z dnia 31 sierpnia 2018 r. wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującego na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy w uzasadnieniu swojego stanowiska powołał treść przepisów wprowadzonych przez ustawę z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Służby Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Zakład wskazał, że ubezpieczony w okresie od 1 września 1988 r. do 1 grudnia 1989 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, co wynika z notatki z dnia 5 kwietnia 2017 r. sporządzonej przez Instytut Pamięci Narodowej. Organ rentowy podniósł, że informacja o przebiegu służby była dla niego wiążąca przy wydaniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie z dnia 31 sierpnia 2018 r., k. 12-15 a. s.).

Sąd Okręgowy po uchyleniu sprawy do ponownego rozpoznania biorąc pod uwagę wytyczne Sądu Apelacyjnego ustalił następujący stan faktyczny:

J. M. w dniu 27 stycznia 1977 r. spełnił wymogi stawiane funkcjonariuszom MO oraz wyraził zgodę na przedstawione mu warunki pracy i płacy (notatka z dnia 27 stycznia 1977 r.).

Odwołujący pełnił służbę w Policji (MO) w okresach od 1 lipca 1977 r. do 31 sierpnia 1988 r. oraz od 2 grudnia 1989 r. do 31 sierpnia 1998 r. Ubezpieczony z dniem 1 września 1988 r. został odwołany z zajmowanego stanowiska starszego inspektora sekcji Kadr (...) i został przeniesiony do MSW na stanowisko młodszego inspektora Wydziału XVI Biura (...). W dniu 31 grudnia 1989 r. ubezpieczony został przeniesiony do dyspozycji szefa (...) (przebieg służby odwołującego i tabela Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA, k. 5 a. r.).

W trakcie służby ubezpieczony zajmował się zwalczaniem przestępczości przeciwko mieniu, w sekcji zwalczającej kradzieże z włamaniem. Wydział XVI zajmował się ochroną fizyczną placówek dyplomatycznych znajdujących się w Polsce. Zadaniem milicjantów była ochrona tych obiektów przed niepowołanym wtargnięciem, aktami wandalizmu i przeciwdziałanie aktom terroryzmu. Służba odbywała się zmianowo, zmiany poranne, popołudniowe i nocne po 8 godzin. Ubezpieczony jako zastępca dowódcy zmiany wyznaczał konkretnych ludzi na konkretne posterunki w chronionych obiektach. W czasie 8 godzinnej zmiany musiał dwukrotnie kontrolować wszystkie obiekty i sprawdzać jak jest pełniona służba na posterunkach. Kontrole wykonywał poruszając się samochodem służbowym. Sprawdzał czy pod obiektem nie znajdują się nieprawidłowo zaparkowane samochody. Był zobowiązany reagować na każde zauważone przestępstwo i udzielać pomocy milicjantom w razie wystąpienia incydentów na terenie chronionych obiektów. Ubezpieczony został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi w 1997 r. J. M. nie wykonywał pracy operacyjnej, nie prowadził osobowych źródeł operacyjnych i nikogo nie rozpracowywał. W czasie przekształcenia Milicji w Policję przeszedł proces weryfikacji i został pozytywnie zweryfikowany otrzymując posadę funkcjonariusza Policji. W okresie od sierpnia 1990 r. do lipca 1997 r. pełnił służbę w jednostce ochraniającej placówki dyplomatyczne w strukturze Komendy Stołecznej Policji. Odwołujący odszedł ze służby w Policji 31 lipca 1998 r. z uwagi na orzeczenie komicji lekarskiej o trwałej niezdolności do służby (zeznania J. M., k. 235-236 a.s.).

Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji przyznał odwołującemu prawo do emerytury policyjnej na mocy decyzji z dnia 10 sierpnia 1998 r., nr ewid: (...). Jednocześnie tego samego dnia wydano decyzję, zgodnie z którą ubezpieczony uzyskał prawo do policyjnej renty inwalidzkiej (decyzje z dnia 10 sierpnia 1998 r., k. 1-2 a. r.).

Dyrektor organu rentowego wydał również decyzję z dnia 27 lutego 2017 r., znak: (...), w której od dnia 1 marca 2017 r. ustalił odwołującemu nową kwotę policyjnej emerytury w wysokości 3.267,68 złotych (decyzja z dnia 27 lutego 2017 r., k. 3 a. r.).

Instytut Pamięci Narodowej poinformował, że na podstawie posiadanych akt osobowych odwołujący w okresie od 1 września 1988 r. do 1 grudnia 1989 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której jest mowa w art. 13b ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Służby Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (informacja o przebiegu służby z dnia 5 kwietnia 2017 r., k. 4 a. r.).

Dyrektor organu rentowego na podstawie uzyskanych informacji wydał zaskarżoną decyzję z dnia 29 czerwca 2017 r., nr ewid: (...), zgodnie z którą od dnia 1 października 2017 r. ponownie ustalił odwołującemu wysokość emerytury na kwotę 1.716,81 złotych (decyzja z dnia 29 czerwca 2017 r., k. 11 a. r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach organu rentowego oraz kopii akt osobowych odwołującego udostępnionych przez Instytut Pamięci Narodowej, a także na podstawie wiarygodnych zeznań odwołującego J. M.. Treści wynikające z materiału dowodowego nie były kwestionowane przez strony postępowania, a co za tym idzie były pełnowartościowe i wiarygodne.

Sąd Okręgowy po uchyleniu sprawy do ponownego rozpoznania biorąc pod uwagę wytyczne Sądu Apelacyjnego zważył, co następuje:

Odwołanie J. M. od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. z dnia 29 czerwca 2017 r., nr ewid: (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie zarówno stan faktyczny, jak też stan prawny zastosowany przez Dyrektora MSWiA nie były sporne. Sporna natomiast była ocena zgodności zastosowanych przez organ rentowy przepisów ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708) w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z dnia 30 grudnia 2016 r.) z Konstytucją RP jak również wiążącymi umowami międzynarodowymi.

Przechodząc do rozpoznania niniejszej sprawy wskazać należy, iż z dniem 1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz.), na mocy której wprowadzono art. 13b ustalający katalog cywilnych i wojskowych instytucji i formacji, w których służba od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. jest uznawana za służbę na rzecz totalitarnego państwa. Ustawa zmieniająca wprowadziła też zasady ustalania wysokości policyjnej emerytury i renty inwalidzkiej nakazując stosowanie art. 15c i 22a ustawy. Przepisy te stanowią, iż w przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi 0% podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b i 2,6% podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1, 1a oraz 2-4. Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z tymi przepisami nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 15c). Natomiast rentę inwalidzką ustaloną zgodnie z art. 22 zmniejsza się o 10% podstawy wymiaru za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b (art. 22a). Ustawodawca zobowiązał też organ rentowy do wszczynania z urzędu postępowania w przedmiocie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń stosownie do wyżej wymienionych przepisów (art. 2).

Wydane przez organ rentowy decyzje na mocy w/w przepisów są niezgodne z ustawą zasadniczą oraz międzynarodowymi umowami, których Rzeczpospolita jest stroną jako że naruszają w sposób oczywisty i jawny prawa emerytalne i rentowe ubezpieczonego. Idea sprawowania sądowego wymiaru sprawiedliwości opiera się na indywidualnej winie i jest opozycyjna wobec zbiorowej sprawiedliwości ustawodawcy.

Wskazać należy, że zastosowane wobec odwołującego przepisy wprowadzone na mocy art. 1 ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2016 r. są już drugą regulacją sprowadzającą się do obniżenia emerytur oraz rent osobom, które pełniły służbę w organach bezpieczeństwa PRL, które to pojęcie obecnie zastąpiono pojęciem ”służby na rzecz państwa totalitarnego”. Zgodnie z art. 15c powoływanej ustawy w przypadku osoby, która pełniła „służbę na rzecz totalitarnego państwa” i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1990 r., emerytura wynosi: 0% podstawy wymiaru - za każdy rok tej służby a przy tym, emerytury nie podwyższa się zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3 ustawy nowelizowanej, jeżeli okoliczności uzasadniające podwyższenie wystąpiły w związku z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b. Jednocześnie ustawodawca wprowadził ograniczenie, zgodnie z którym wysokość emerytury ustalonej zgodnie z art. 15c ust. l i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ustawę uchwalono po blisko 27 latach od transformacji ustrojowej państwa, mimo istnienia konstytucyjnej zasady ciągłości państwa (art. 2 i art. 241 Konstytucji RP) i jego przynależności do systemu prawnego Unii Europejskiej oraz związania Rzeczpospolitej Polskiej Traktatem o Unii Europejskiej (art. 4 i art. 6).

Dodatkowo należy zauważyć, że ustawa zmieniająca z 2016 r. wprowadza zasadę jednakowej odpowiedzialności wszystkich funkcjonariuszy, co pozostaje w rażącej sprzeczności z podstawami funkcjonowania demokratycznego państwa prawa. Negatywna ocena skutków działalności służby bezpieczeństwa nie powinna wpływać na stwierdzenie słuszności lub niesłuszności praw nabytych przez poszczególnych funkcjonariuszy indywidualnie. W ocenie Sądu wydanie decyzji obniżających emeryturę J. M. bez badania jego czynów i indywidualnej winy stanowi w rzeczywistości sankcję karną i dyskryminację w porównaniu do ubezpieczonych pozostających w zatrudnieniu przed 1990r. (...) emerytalny i kształtowane w jego ramach uprawnienia emerytalne nie mogą być instrumentem prowadzenia polityki represyjnej przez państwo. Oznacza to, że służba w określonym organie bezpieczeństwa państwa nie może być uznana za istotne i jedyne kryterium różnicujące wysokość emerytalnych uprawnień. (...) emerytalny w państwie prawa nie może być elementem karania obywateli za przeszłość neutralną prawnie, gdyż uprawnienia emerytalno-rentowe nie są szczególnymi korzyściami nawet w odniesieniu do służb mundurowych. Jest to uprawnienie z tytułu pełnienia tej służby w organach państwa. Emerytura należy się za pełnienie służby. Reformy systemu emerytalnego nie można więc dokonywać pod pozorem likwidacji "nienależnych", czy "nadmiernych" przywilejów.

Wskazać należy, że emerytura i renta wypłacana z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest w szczególny sposób chroniona i nikt dotychczas nie ograniczał nabytych już uprawnień z tytułu zatrudnienia w innych niż mundurowe instytucjach państwa, działających w ramach tej samej Konstytucji. Zasada ochrony praw nabytych, wypracowana przez orzecznictwo sądów, zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczania praw podmiotowych przysługujących jednostce. Tym bardziej, że przyjęty w ustawie wskaźnik podstawy emerytury tworzy fikcję niepozostawania w zatrudnieniu, zaś obecna reforma jak już wskazano powyższej jest drugą regulacją sprowadzającą się do obniżenia emerytur oraz rent osobom, które pełniły służbę w organach bezpieczeństwa PRL.

Odwołujący podnosił, że zastosowane przepisy są niezgodne z art. 30 Konstytucji RP i określoną w niej zasadą ochrony godności człowieka. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie ustawą o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy ograniczono prawa do godności odwołującego poprzez naznaczenie go jako współuczestnika bezprawia, definicją służby na rzecz totalitarnego państwa zawartą w art. 13b.

W wyroku z 4 kwietnia 2001 r., sygn. K 11/00, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że "będąc źródłem praw i wolności jednostki, pojęcie godności determinuje sposób ich rozumienia i urzeczywistniania przez państwo. Zakaz naruszania godności człowieka ma charakter bezwzględny i dotyczy wszystkich. Natomiast obowiązek poszanowania i ochrony godności nałożony został na władze publiczne państwa. W konsekwencji wszelkie działania władz publicznych powinny z jednej strony uwzględniać istnienie pewnej sfery autonomii, w ramach której człowiek może się w pełni realizować społecznie a z drugiej działania te nie mogą prowadzić do tworzenia sytuacji prawnych lub faktycznych odbierających jednostce poczucie godności. Przesłanką poszanowania tak rozumianej godności człowieka jest między innymi istnienie pewnego minimum materialnego, zapewniającego jednostce możliwość samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie oraz stworzenie każdemu człowiekowi szans na pełny rozwój osobowości w otaczającym go środowisku kulturowym i cywilizacyjnym" (OTK ZU nr 3/2001, poz. 54). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego godność człowieka może w szczególności zostać naruszona przez stanowienie regulacji prawnych, których celem jest poniżenie człowieka.

Biorąc pod uwagę, że w toku procesu nie ujawniono żadnych dowodów przestępczej działalności odwołującego, zarzut bycia współuczestnikiem bezprawia pełniącego służbę na rzecz totalitarnego państwa, bez badania indywidualnej winy i popełnionych czynów, uzasadnia naruszenie zasady godności wobec odwołującego. Zgodnie zaś z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2020 r. kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” określone w art. 13b ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, (...) Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz. U. z 2020 r., poz. 723) powinno być oceniane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka (Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2020 r., III UZP 1/20). W ślad za uzasadnieniem tego rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego, stwierdzenie pełnienia służby na rzecz totalitarnego państwa w okresie od dnia 1 grudnia 1987 r. do dnia 31 lipca 1990 r. nie może być dokonane wyłącznie na podstawie informacji Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (kryterium formalnej przynależności do służb), lecz na podstawie wszystkich okoliczności sprawy, w tym także na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka służących reżimowi komunistycznemu (art. 13b ust. 1 w związku z art. 13a ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r.). W tym kontekście Sąd Najwyższy w ustnych motywach zwrócił również uwagę, że pozbawienie sądu ubezpieczeń społecznych prawa do przeprowadzenia interpretacji przepisu art. 13b ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej naruszałoby wprost art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Sąd Najwyższy uznał, że rolą sądu powszechnego jest w szczególności ustalenie długości okresu i miejsca pełnienia służby oraz stanowiska i stopnia służbowego odwołującego. Przy tym istotne jest ustalenie indywidualnych czynów ubezpieczonego pod kątem zweryfikowania, czy naruszały one podstawowe prawa i wolności człowieka.

W konsekwencji powyższych rozważań, w niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe w wyniku którego ustalił, że w przypadku J. M. nie zachodziły okoliczności pozwalające na zakwalifikowanie jego służby w okresie od dnia 1 września 1988 r. do dnia 1 grudnia 1989 r. za służę na rzecz państwa totalitarnego. Zebrany w sprawie materiał dowodowy, zdaniem Sądu nie daje podstaw do stanowczego i jednoznacznego ustalenia, że ubezpieczony swoimi działaniami w jakikolwiek sposób naruszył prawa człowieka podczas służby na rzecz państwa totalitarnego, bądź też popełnił jakiekolwiek przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, czy prywatnego. Sąd zwrócił przy tym uwagę, że zgodnie z treścią art. 13b ust. 1 pkt 5 lit. d ustawy zaopatrzeniowej – co prawdopodobnie stanowiło podstawę negatywnej kwalifikacji spornego okresu służby odwołującego przez IPN, czego jednak, jak wskazano wyżej, nie sprecyzowano – za służbę na rzecz totalitarnego państwa uznaje się służbę od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. m. in. w jednostkach Milicji Obywatelskiej, a także w służbach i jednostkach organizacyjnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, ich poprzedniczkach i odpowiednikach terenowych, jak również w komórkach wypełniających czynności operacyjno-techniczne niezbędne w działalności Służby Bezpieczeństwa, w tym w Biurze (...). Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że ubezpieczony od 1 września 1988 r. został przyjęty do służby w Milicji Obywatelskiej, na stanowisko młodszego inspektora Wydziału XVI Biura (...), a z dniem 1 grudnia 1989 r. został przeniesiony do dyspozycji Szefa (...). Przez cały okres służby jego praca w Wydziale XVI polegała na fizycznej ochronie placówek dyplomatycznych znajdujących się w Polsce. Ubezpieczony jako zastępca dowódcy zmiany wyznaczał konkretnych ludzi na konkretne posterunki w chronionych obiektach. W czasie 8 godzinnej zmiany dwukrotnie kontrolował wszystkie obiekty i sprawdzał jak jest pełniona służba na posterunkach. Kontrolę wykonywał poruszając się samochodem służbowym. Sprawdzał czy pod obiektem nie znajdują się nieprawidłowo zaparkowane samochody. Odwołujący reagował na każde zauważone przestępstwo i udzielał pomocy milicjantom w razie wystąpienia incydentów na terenie chronionych obiektów. Z dokumentów z przebiegu służby nie wynika jednak w żaden sposób, aby J. M. wykonywał jakiekolwiek czynności wywiadowcze i kontrwywiadowcze, czy operacyjne, takiego wniosku zdaniem Sądu nie można wyprowadzić wyłącznie z faktu zatrudnienia w danej jednostce organizacyjnej MSWiA. Jedyne informacje dotyczące czynności jakie odwołujący wykonywał znajdują się w wnioskach personalnych i wnioskach o nadanie stopnia MO. Informacje uzyskane na podstawie powyższych dokumentów nie pozwalają zatem na ustalenie, że odwołujący w okresie od dnia 1 września 1988 r. do dnia 1 grudnia 1989 r. dopuścił się jakichkolwiek naruszeń prawa m.in. poprzez uczestnictwo w praktykach bezprawia. Ponadto Sąd miał na uwadze, że jego służba w Biurze (...) była wykonywana przez krótki okres trwający rok i trzy miesiące, co więcej po zakończeniu służby w Milicji Obywatelskiej w grudniu 1989 r. ubezpieczony pozytywnie przeszedł proces weryfikacji otrzymał posadę funkcjonariusza Policji. W okresie od sierpnia 1990 r. do lipca 1997 r. pełnił służbę w jednostce ochraniającej placówki dyplomatyczne w strukturze Komendy Stołecznej Policji. W 1997 r. ubezpieczony został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi. Pozwala to na stwierdzenie, że dotychczasowa służba odwołującego w strukturach MO nie stanowiła przeszkody jego dalszego zatrudnienia w tworzonych po zmianie ustroju jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych aż do momentu nabycia uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy. Okoliczność ta nie pozostaje bez znaczenia z perspektywy powszechnie znanej okoliczności związanej z weryfikacją funkcjonariuszy służb mundurowych na przełomie lat 1990. Również i ta okoliczność zdaniem Sądu przemawia za brakiem podstaw do przypisania odwołującemu się działań polegających na naruszaniu podstawowych praw i wolności człowieka, służących reżimowi komunistycznemu w okresie przed 1990 r.

Jednocześnie wskazać należy, że zgodnie z zasadą kontradyktoryjności obowiązującą w procesie cywilnym, to na stronach postępowania ciąży obowiązek udowodnienia swoich twierdzeń poprzez prezentowanie materiału dowodowego na ich poparcie. W myśl art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Zasada kontradyktoryjności i dowodzenia swoich twierdzeń obowiązuje również w odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2008r., I UK 151/08). Zaskarżenie decyzji organu rentowego nie powoduje zmiany w rozkładzie ciężaru dowodu. Jednocześnie wskazać trzeba, że w sytuacji, gdy zmiana decyzji organu rentowego następuje niejako z inicjatywy organu, to na organie spoczywa powinność udowodnienia faktów, z których wywodzi skutki prawne w postaci zmiany decyzji. Swoje stanowisko w zakresie oceny przebiegu służby odwołującego oparł wyłącznie na informacji Instytutu Pamięci Narodowej, nie czyniąc zadość obowiązkowi dowodzenia, o którym była mowa. Wobec powyższego, Sąd Okręgowy zważył, że w przypadku odwołującego przepisy ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2016 r. nie mogły mieć zastosowania. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę, że w toku procesu nie ujawniono żadnych dowodów przestępczej działalności J. M., zarzut współudziału w bezprawiu w okresie pełnienia służby w latach 1988-1989 bez badania indywidualnej winy i popełnionych czynów, uzasadnia naruszenie zasady godności wobec odwołującego.

Dlatego też mając na względzie powyższe, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. do przeliczenia emerytury J. M. poczynając od dnia 1 października 2017 roku z pominięciem art. 15c w zw. z art. 32 ust. 1 pkt. 1 Ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708 z późn. zm.), o czym orzekł w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa prawnego sąd orzekł w pkt. 2 sentencji wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 i § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265) w brzmieniu obowiązującym od 27 października 2016 r., zasądzając kwotę 180,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i kwotę 17,00 zł tytułem zwrotu opłaty od pełnomocnictwa oraz kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.