Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2013 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Lucyna Łaciak

Protokolant: Olga Gutowska

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2013 r. w Warszawie

sprawy W. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o ustalenie odpowiedzialności członka zarządu spółki za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne

z udziałem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Przedsiębiorstwo Usługowe (...) z siedzibą w L.

na skutek odwołania W. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 31 grudnia 2008 r. znak: (...)

oraz od decyzji z dnia 27 czerwca 2012r.

znak: (...)

1)  oddala odwołanie od decyzji z dnia 31 grudnia 2008r. oraz od decyzji z dnia 27 czerwca 2012r.,

2)  umarza postępowanie w zakresie odpowiedzialności wnioskodawcy jako członka zarządu z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za miesiąc styczeń 2004r.,

3)  zasądza od wnioskodawcy W. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. kwotę 3600 zł ( trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotów kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1357/11

UZASADNIENIE

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 13 lipca 2011 r. uchylił wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 18 listopada 2010 r. sygn. akt VII U 330/09 i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy nie zbadał szczegółowo wszystkich przesłanek pozytywnych lub negatywnych wynikających z przepisu art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1998 r. Ordynacja podatkowa, albowiem uznał, że do wydania decyzji o odpowiedzialności wnioskodawcy doszło z naruszeniem terminu określonego w art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej. Sąd Apelacyjny nie zgodził się z twierdzeniem, że „wydanie” decyzji w rozumieniu art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej oznacza również jej doręczenie lub przynajmniej „wyekspediowanie” z siedziby organu. Tym samym Sąd Apelacyjny nie podzielił poglądu Sądu Okręgowego, iż nastąpiło przedawnienie wydania decyzji w znaczeniu art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej. Uznał także, że wydana decyzja z przyczyn formalnych mogła ostać się w obrocie prawnym, a tym samym konieczne jest wyjaśnienie czy zostały spełnione przesłanki pozytywne i negatywne z art. 116 Ordynacji podatkowej.

Sąd Okręgowy, po ponownym rozpoznaniu sprawy, dokonał następujący ustaleń:

W. S. w okresie od dnia 8 maja 1991 r. do dnia 22 stycznia 2004 r. był członkiem zarządu Przedsiębiorstwa Usługowego (...) sp. z o.o. w L. (k. 11-19 a.r.. k. 225 a.s.). W okresie objętym sporną decyzją wymieniona Spółka nie odprowadzała należności wymienionych w treści zaskarżonej decyzji (k. 99-104 a.s.). W latach 2002-2004 organ rentowy kierował do Spółki liczne upomnienia i monity wzywające do uiszczenia zaległych należności (okoliczność bezsporna).

W dniu 26 kwietnia 2002 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych skierował do Spółki (...) tytuły wykonawcze wraz z zawiadomieniami o zajęciu rachunku bankowego (teczka II a.r.). Nie wyegzekwowano jednak żadnych należności, gdyż rachunek Spółki został zamknięty. W okresie od marca do lipca 2003 r. i w styczniu 2004 r. egzekucję prowadził Naczelnik Urzędu Skarbowego w L., jednak nie doprowadziło to do wyegzekwowania jakichkolwiek należności. W toku postępowania egzekucyjnego ustalono, że spółka posiada dwa samochody-(...) i (...), które były w dobrym stanie technicznym. Oba samochody nie mogły być przedmiotem egzekucji z uwagi na nieznane miejsce postoju. Spółka (...) posiadała także wierzytelności wobec firmy (...), ale ich ściągnięcie okazało się niemożliwe (zeznania W. S. k. 43-44 a.s.). Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia 25 stycznia 2007 r. umorzył postępowanie egzekucyjne, ze względu na zaprzestanie prowadzenie działalności gospodarczej i brak majątku, z którego egzekucja byłaby możliwa (k. 23 a.s.).

W dniu 19 stycznia 2004 r. odwołujący się zawarł z S. J. umowę, na mocy której S. J. nabył od odwołującego się wszystkie udziały w spółce Przedsiębiorstwo Usługowe (...) sp. z o.o. w L., zaś na mocy aneksu nr (...) z dnia 20 stycznia 2004 r. do wymienionej umowy S. J. zobowiązał się do uregulowania wszelkich zobowiązań spółki (k. 7-9 a.s.). S. J. w dniu 22 stycznia 2004 r. przekazano dokumentację firmy za lata styczeń 1998- grudzień 2003 r., w tym bilanse i rachunki wyników za lata 1998-2002, sprawozdania za lata 1998-2003- VAT, CIT 2, PIT 4 i PIT 11, ZUS, GUS, polecenia księgowania, wyciągi bankowe, raporty kasowe, listy płac i kartoteki wynagrodzeń, dokumenty kadrowe, faktury sprzedaży i zakupu, kartoteki wynagrodzeń, kartoteki czasu pracy, kartoteki chorobowe, akty prawne spółki (k. 10-12 a.s.). W dniu 23 stycznia 2004 r. na nadzwyczajnym zgromadzeniu wspólników spółki Przedsiębiorstwo Usługowe (...) sp. z o.o. w L. odwołano W. S. z funkcji prezesa jednoosobowego zarządu spółki, powołując w jego miejsce S. J. (k. 13-16 a.s.).

Organ rentowy w dniu 19 grudnia 2008 r. wysłał do W. S. zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego. Przesyłka nie została doręczona (k. 21 a.r.).

Odwołujący się nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości Spółki (...), ani wniosku o zawarcie układu, nie wskazał mienia spółki, z którego można przeprowadzić egzekucję umożliwiającą zaspokojenie należności.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. Inspektorat w L. w dniu 31 grudnia 2008 r. wydał decyzję, znak: (...), w której ustalił odpowiedzialność W. S. -jako członka zarządu spółki Przedsiębiorstwo Usługowe (...) sp. z o.o. - za zaległe należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od grudnia 2002 r. do stycznia 2004 r. Łączna kwota należności z tytułu w/w składek wyniosła na dzień 31 grudnia 2008 r. 54.444,05 zł. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy stwierdził, że spółka Przedsiębiorstwo Usługowe (...) sp. z o.o. nie uregulowała obciążających ją składek za wskazane okresy, prowadzona przeciwko niej egzekucja okazała, się zaś bezskuteczna (k. 105-107 a.r.).

W dniu 27 czerwca 2012 r. organ rentowy wydał decyzję nr (...), znak: (...) zmieniającą decyzję z dnia 31 grudnia 2008 r. znak (...) w ten sposób, że W. S. jako członek Zarządu Przedsiębiorstwa Usługowego (...) sp. z o.o. odpowiada solidarnie ze spółką za zaległe należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, a ponadto, że jako członek zarządu nie odpowiada za należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres styczeń 2004 r. (k. 111-113 a.r.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zgromadzonych
w sprawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, aktach rentowych oraz w oparciu o zeznania W. S..

Sąd uznał dowody w postaci dokumentów urzędowych zawartych w aktach sprawy za bezsporne dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem cechują się one wysokim walorem dowodowym. Pozostałe dokumenty znajdujące się w aktach sprawy także nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z treści tych dokumentów okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy. Z dużą dbałością Sąd poddał weryfikacji także stanowisko stron postępowania i skonfrontował je ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Zeznania odwołującego się cechuje wysoki walor wiarygodności, albowiem są one spójne i logiczne, a także korespondują ze zgromadzony w sprawie materiałem dowodowym. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw by odmówić im wiarygodności.

Sąd Okręgowy, zgodnie z zaleceniami Sądu Apelacyjnego, wielokrotnie podejmował działania zmierzające do ustalenia gdzie obecnie przebywa S. J. w celu przesłuchania go w sprawie. S. J. co prawda odebrał osobiście jedno
ze skierowanych do niego wezwań, ale nie stawił się na terminie posiedzenia. Jego aktualnego miejsca pobytu nie udało się ustalić mimo, że Sąd podjął wszelkie przewidziane prawem czynności. W toku postępowania ustalono, iż S. J. jest osobą poszukiwaną przez organy ścigania, ale jego faktyczne miejsce pobytu nie jest znane, zaś pod adresem wskazanym w akcie notarialnym sprzedaży udziałów faktycznie mieszka S. J., ale nie jest to osoba, z którą powód zawarł umowę sprzedaży. Wobec powyższego Sąd Okręgowy odstąpił od przesłuchania S. J., z uwagi na brak obiektywnej możliwości ustalenia jego aktualnego miejsca pobytu, a także brak efektów dotychczasowych działań podjętych przez Sąd, których kontynuowanie zmierzałoby tylko do przedłużenia postępowania w sprawie.

Sąd uznał zatem zgromadzony w sprawie materiał dowodowy za jednoznaczny,
nie budzący wątpliwości i wystarczający do wydania orzeczenia kończącego postępowanie
w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.
z dnia 31 grudnia 2008 r. znak , znak: (...) ustalającej odpowiedzialność odwołującego się W. S. oraz od decyzji z dnia 27 czerwca 2012 r. znak (...) ustalającej odpowiedzialność odwołującego się W. S. jako członka zarządu za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy
i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami, jest niezasadne i podlega oddaleniu, zaś w zakresie objętym zmianą co do odpowiedzialności za nieopłacone składki za miesiąc styczeń 2004 r. postępowanie należało umorzyć.

Jeśli chodzi o spór stron to obejmuje on kilka kwestii. Pierwsza z nich dotyczy orzeczenia odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okresy wynikające z decyzji wraz z odsetkami. Stosownie do treści art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 1997 r., Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) zwanej dalej „ordynacją podatkową” (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2003 r.)
za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy,

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Zgodnie z art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej odpowiedzialność członków zarządu, określona w art. 116 § 1 obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Przepisy § 1-3 stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki
w organizacji (art. 116 § 4 Ordynacji podatkowej).

Na podstawie art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1998 r., Nr 137, poz. 887 z późn. zm.) art. 116 Ordynacji podatkowej stosuje się do należności z tytułu składek, a art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż w zakresie poboru składek na ubezpieczenia zdrowotne
oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne.

Sąd w pełni podziela stanowisko wyrażone w wyroku NSA z dnia 7 lipca 2009 r. (sygn. akt II FSK 372/2008), z którego wynika, że dla orzeczenia o odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zaległości podatkowe
tej spółki konieczne jest wykazanie istnienia przesłanek pozytywnych, natomiast wykazanie istnienia którejkolwiek z przesłanek negatywnych wyklucza możliwość orzeczenia
o tej odpowiedzialności. Przesłanki pozytywne to, po pierwsze, pełnienie funkcji przez członka zarządu w okresie, kiedy powstało zobowiązanie podatkowe spółki oraz, po drugie, całkowita lub częściowa bezskuteczność egzekucji zaległości podatkowej z majątku spółki (art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej). Przesłanki negatywne to, po pierwsze, wykazanie,
że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe), albo, po drugie, wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez winy członka zarządu, albo też, po trzecie, wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości spółki w znacznej części. Konstrukcja art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, której cechą charakterystyczną jest to, że najpierw określa przesłanki pozytywne przeniesienia odpowiedzialności, a następnie w punkcie pierwszym i drugim cytowanego paragrafu, wylicza przesłanki negatywne, wyliczenie to poprzedzając zwrotem „a członek zarządu:” „nie wykazał, że” (punkt pierwszy) oraz „nie wskazuje” (punkt drugi), determinuje ocenę, że ciężar dowodu istnienia negatywnych przesłanek przeniesienia odpowiedzialności obciąża zainteresowanego członka zarządu. Zwrot „a członek zarządu nie wykazał”
lub „nie wskazuje” wyklucza możliwość rozumienia tego przepisu w ten sposób, że to organ podatkowy ma „wykazać” istnienie przesłanki negatywnej lub „wskazać” na istnienie
tej przesłanki, gdyż byłaby to wykładnia pozostająca w wyraźnej sprzeczności
z gramatycznym brzmieniem przepisu i prowadząca do odwrócenia jego znaczenia.
Warto przy tym też zauważyć, iż pogląd o spoczywaniu na członku zarządu ciężaru wykazania okoliczności uwalniających go od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki jest ugruntowany w orzecznictwie, co znajduje potwierdzenie w licznych wyrokach sądowych (por. wyroki NSA: z dnia 11 lutego 2003 r. I SA/Łd 1006/2001, z dnia 6 marca 2003 r. SA/Bd 85/2003, z dnia 8 kwietnia 2003 r. II SA/Łd 1959/2001, z dnia 26 października 2005 r. I FSK 30 i 192/2005, z dnia 18 listopada 2005 r. I FSK 2548/2004, z dnia 22 listopada 2006 r. I FSK 189/2006).

Odpowiedzialność członków zarządu spółki obejmuje zobowiązania podatkowe,
które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członków zarządu spółki.
Zgodnie z art. 116 Ordynacji podatkowej przesłankami odpowiedzialności członka zarządu spółki, których wykazanie ciąży na organie podatkowym są: powstanie zobowiązania (zaległości podatkowych) w czasie pełnienia funkcji członka zarządu i bezskuteczność egzekucji w stosunku do spółki. Podstawową zatem kwestią przy obciążeniu osoby trzeciej odpowiedzialnością za zaległości podatkowe spółki, na podstawie wyżej wskazanego przepisu jest jednoznaczne ustalenie, czy w danym okresie osoba ta pełniła funkcję członka zarządu oraz czy egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna. Organ rentowy
jest zobowiązany wskazać okoliczności pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową spółki oraz wykazać bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce.

Organ rentowy wyjaśnił aspekty odpowiedzialności odwołującego się za zobowiązania spółki z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Nie budzi żadnych wątpliwości, że W. S. pełnił funkcję członka zarządu w okresie od grudnia 2002 r. do 19 stycznia 2004 r., kiedy to odwołujący się zawarł z S. J. umowę, na mocy której S. J. nabył od odwołującego się wszystkie udziały w spółce Przedsiębiorstwo Usługowe (...) sp. z o.o. w L. i w konsekwencji w dniu 23 stycznia 2004 r. przestał pełnić funkcje członka zarządu. Bezspornym przy tym jest, że co najmniej do grudnia 2002 r., kiedy powstały zaległości składkowe, odwołujący się był jedynym członkiem zarządu spółki (...) o czym świadczą znajdujące się w aktach sprawy dokumenty. Nadto okres pełnienia przez odwołującego się funkcji członka zarządu do grudnia 2002 r. nie był przez niego kwestionowany. Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie organ rentowy w sposób jednoznaczny wykazał, że W. S. do grudnia 2002 r. był członkiem zarządu w (...) sp. z o.o. w L..

Odwołujący się faktycznie sprawował funkcję członka zarządu, aż do 22 stycznia 2004 r., a zatem przed terminem płatności składek za miesiąc styczeń 2004 r. Zeznania odwołującego się oraz zgromadzone w sprawie dokumenty jednoznacznie wskazują, iż od 23 stycznia 2004 r. odwołujący się nie pełnił funkcji członka zarządu i całkowicie zerwał kontakt ze spółką. Zmiana zaskarżonej decyzji, zgodnie z wnioskiem odwołującego się, co do odpowiedzialności za składki za miesiąc styczeń 2004 r., spowodowała, że rozpoznawanie odwołania w tym zakresie stało się zbędne. Skoro odwołujący się sprzedał należące do niego udziały i został odwołany z pełnienia funkcji członka zarządu w spółce w dniu 23 stycznia 2004 r., to tym samym nie może ponosić odpowiedzialności za zobowiązania względem organu rentowego powstałe od stycznia 2004 r. Członek zarządu spółki odpowiada bowiem za zaległości składkowe, które powstały przed wygaśnięciem jego mandatu, bo istotne dla tej odpowiedzialności jest członkostwo powiązane z mandatem, czyli z upoważnieniem do pełnienia obowiązków i wykonywania praw członka zarządu, a więc z kompetencją do realizowania funkcji członka zarządu, z umocowaniem i uprawnieniem do pełnienia funkcji w zarządzie, „urzędowaniem” i pełnieniem wszystkich funkcji piastuna organu osoby prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2010 r., I UK 47/10).

Na uwagę zasługuje także okoliczność, iż nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności z tytułu zaległych składek na nabywcę udziałów, w drodze umowy cywilnoprawnej, do której zawarcia doszło pomiędzy S. J. a odwołującym się.

Odnosząc się do spełnienia przesłanek pozytywnych w postaci bezskuteczności prowadzonej egzekucji, o której mowa w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej zdaniem Sądu akta sprawy pozwalają stwierdzić, że wobec spółki prowadzone było postępowanie egzekucyjne, zaś organ egzekucyjny podjął szereg czynności egzekucyjnych celem ustalenia składników majątkowych spółki i przymusowego wyegzekwowania należności podatkowych. Jak wynika z akt rentowych prowadzono postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułów wykonawczych z rachunków bankowych spółki oraz z należącego do spółki mienia ruchomego w postaci samochodów S. i N.. Mienia ruchomego nie udało się jednak odnaleźć. Nawet odwołujący się nie był w stanie wskazać co się z nim stało. Ponadto egzekucja została przekazana do prowadzenia przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w W.. Podjęte działania nie doprowadziły jednak do zaspokojenia należności Skarbu Państwa z ww. tytułów, albowiem rachunki bankowe spółki zostały zamknięte.

Bezskuteczność egzekucji z majątku spółki może być stwierdzona wyłącznie w postępowaniu w sprawie egzekucji należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, poprzedzającym wydanie decyzji o odpowiedzialności członka zarządu za te należności (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2009 r., I UZP 4/09). Dowodem na te okoliczność jest zaś przede wszystkim wydane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego przez organ egzekucyjny postanowienie o umorzeniu egzekucji z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Stan bezskuteczności egzekucji może być także stwierdzony poprzez przedłożenie postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego, oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości bądź zgodnie z art. 71 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i art. 913 § 1 k.p.c. po zwróceniu się do sądu o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku. Na podstawie okoliczności wynikających z czynności prowadzonych w postępowaniu egzekucyjnym nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego, iż organ rentowy wykazał bezskuteczności egzekucji, co potwierdza postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. W chwili wydawania decyzji egzekucja wobec spółki została zakończona i w sposób uzasadniony dawała podstawę do stwierdzenia, że egzekucja była nieskuteczna.

Zdaniem Sądu w rozpatrywanym przypadku nie zaistniały przesłanki egzoneracyjne (negatywne), tj. wyłączające możliwość orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu osoby prawnej za zaległości tej osoby prawnej. O ile w wypadku wcześniej omówionych przesłanek pozytywnych orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu,
to na organie ciążył obowiązek ich wykazania, to sposób redakcji przepisu art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, w kontekście przesłanek egzoneracyjnych wyraźnie przesuwa ciężar dowodu na stronę postępowania - na co Sąd zwracał już uwagę powyżej. Zatem to strona postępowania winna wykazać aktywność w kierunku wskazania dowodów potwierdzających istnienie okoliczności wyłączających jej odpowiedzialność za zobowiązania osoby prawnej, powstałe w czasie, kiedy wchodziła w skład zarządu tej osoby prawnej. Należy podkreślić,
że każda z przesłanek wymienionych w treści art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej stanowi samodzielną i odrębną podstawę uwolnienia się od odpowiedzialności posiłkowej.

Z powołanego wyżej przepisu art. 116 Ordynacji podatkowej jednoznacznie wynika, że zwolnienie członka zarządu z odpowiedzialności za zobowiązanie podatkowe spółki może nastąpić, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono upadłość lub wszczęto postępowanie układowe albo, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości
lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości nastąpiło bez jego winy. Bezspornym jest także, że w ramach rozważań w zakresie przesłanek egzonerujących nie była brana pod uwagę przesłanka z § 1 pkt 1a i b art. 116 Ordynacji Podatkowej, bowiem nie zgłoszono wniosku o ogłoszenie upadłości ani nie wszczęto postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe).

Kolejna z przesłanek, jaka może wyłączyć odpowiedzialność członka zarządu spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością za zaległości składkowe spółki, jest wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości spółki z tytułu składek
na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Ciężar wykazania tych okoliczności uwalniających
od odpowiedzialności spoczywa na stronie, która tego w odpowiednim czasie nie uczyniła. Należy zauważyć, że w toku postępowania przed organem rentowym odwołujący się nie wykazał istnienia mienia należącego do spółki, które mogłoby służyć pokryciu zaległości podatkowych ciążących na niej i z którego mogłaby być prowadzona skuteczna egzekucja. Mieniem takim, w rozumieniu art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, mogły być wymagalne wierzytelności spółki lub inne jednoznacznie określone składniki majątkowe należące do spółki. Stwierdzić też należy, iż przepis art. 116 Ordynacji podatkowej obciąża członka zarządu obowiązkiem wykazania ww. mienia, co wiąże się z koniecznością wskazania konkretnego i istniejącego na moment prowadzonego postępowania podatkowego majątku spółki, który umożliwi zaspokojenie w drodze egzekucji znacznej części dochodzonych zaległości składkowych. Trudno uznać za spełnienie tej przesłanki podnoszenie przez odwołującego się ogólnikowych twierdzeń czy formułowanie przypuszczeń co do istnienia takiego majątku. Samo oświadczenie, że spółka zapewne posiada majątek w postaci samochodów i wierzytelności pozostają jedynie twierdzeniami, albowiem zgodnie z regułą z art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Wykrycie prawdy przez Sąd ogranicza się w zasadzie do: przeprowadzenia dowodów zgłoszonych przez strony, bowiem na nich spoczywa ciężar dowodu (art. 6 k.c.), zasada prawdy materialnej nie może bowiem przekreślać kontradyktoryjności procesu, gdyż - ciężar wskazania niezbędnych dowodów spoczywa przede wszystkim na stronach procesowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2010 r., I BU 8/10, LEX nr 785642). Nadto organ rentowy nie może być obciążony ściąganiem znacznej sumy należności składkowych z wątpliwych co do zaistnienia środków finansowych w postaci wierzytelności wobec firmy (...).

Niewątpliwy wpływ na zasadność odwołań ma czas wydania samych decyzji w aspekcie treści art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że organ rentowy wydał decyzje w powyższym okresie. Sąd rozpatrujący niniejszą sprawę opowiada się za poglądem wyrażonym
w orzeczeniu Sądu Najwyższego, który już w wyroku z dnia 16 listopada 2009 r., II UK 111/09 zajął stanowisko, iż dla potrzeb prawidłowego orzekania na podstawie art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej ważny jest dzień wydania decyzji, a nie data jej doręczenia,
uznając że wydanie decyzji na podstawie tego przepisu nie obejmuje jej doręczenia. Należy też tutaj zwrócić uwagę, iż brzmienie § 1 art. 118 Ordynacji nie podlegało żadnym zmianom nowelizacyjnym w przeciwieństwie do § 2 tego przepisu, który w wersji pierwotnej
tego przepisu stanowił o przedawnieniu zobowiązania wynikającego z decyzji o której mowa w § 1 po upływie 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja
o odpowiedzialności osoby trzeciej została wydana, po zmianie z dniem 1 marca 2003 r.
w zakresie powstania obowiązku doręczenia decyzji o odpowiedzialności podatkowej.
Tym samym ustawodawca w jednym przepisie w odrębnych paragrafach używa dwóch odmiennych pojęć prawnych: wydanie decyzji w § 1 i doręczenie wydanej decyzji w § 2. Tymczasem z dyrektyw wykładni językowej i systemowej wypływa nakaz jednakowego rozumienia takich samych pojęć użytych w tym samym akcie prawnym i nienadawania różnym nazwom tego samego znaczenia. Stąd w ocenie Sądu nie należy przez wydanie decyzji rozumieć jej doręczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2010 r. III UK 23/10).

Okres przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wynosił
5 lat, zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 11 poz. 74 ze zm.) w pierwotnym jego brzmieniu, jednakże został wydłużony do 10 lat ustawą z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 241 poz. 2074). W orzecznictwie jednolicie przyjęto, że dłuższy, dziesięcioletni termin przedawnienia ma zastosowanie do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, które stały się wymagalne przed 1 stycznia 2003 r. (data wejścia w życie ustawy nowelizującej), jeżeli do tego dnia nie uległy przedawnieniu według dotychczasowych przepisów. Taki pogląd wyrażony został między innymi w dwóch uchwałach: z dnia 2 lipca 2008 r. II UZP 5/2008 i z dnia 8 lipca 2008 r. I UZP 4/2008. Sąd Najwyższy podzielił dokonane w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego rozróżnienie między retroaktywnością a retrospektywnością prawa i wyraził pogląd, że nowelizacja art. 24 ust. 4 ustawy systemowej stanowi przykład regulacji przewidującej bezpośrednie działanie ustawy nowej,
nie ma natomiast charakteru działania prawa wstecz (retroakcji).

Z materiału dowodowego zebranego w toku postępowania przed Sądem wynika jednoznacznie, że należności z tytułu składek wynikające z decyzji w przedmiocie przeniesienia odpowiedzialności na członka zarządu w myśl art. 24 ust. 5 d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie uległy przedawnieniu. W chwili wydawania decyzji przez organ rentowy w dniu 31 grudnia 2008 r. i 27 czerwca 2012 r. przedawnienie to nie miało miejsca.

Niewykazanie zaistnienia przesłanek zwalniających odwołującego z odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki oznacza, przy jednoczesnym dowiedzeniu przez organy podatkowe bezskuteczności egzekucji oraz faktu pełnienia przez odwołującego funkcji członka zarządu w czasie powstania zaległości podatkowych, że prawidłowo organ rentowy orzekł o odpowiedzialności odwołującego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił w punkcie 1 wyroku odwołanie od decyzji z dnia 31 grudnia 2008 r. oraz od decyzji z dnia 27 czerwca 2012 r. Na podstawie art. 355 k.p.c. § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy w punkcie 2 wyroku umorzył w postępowanie w sprawie w zakresie w jakim decyzją z dnia 27 czerwca 2012 r. organ rentowy zwolnił W. S. od odpowiedzialności za zobowiązania spółki za miesiąc styczeń 2004 r.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 490), zasądzając na rzecz organu rentowego od odwołującej się kwotę 3600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za I i II instancję.

(...)