Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 kwietnia 2025 r. w Warszawie

sprawy P. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania P. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. z dnia 22 czerwca 2023 roku nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od P. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Renata Gąsior

UZASADNIENIE

W dniu 24 lipca 2023 r. ubezpieczony P. S. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 22 czerwca 2023 r., nr (...), stwierdzającej, że jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu) od 1 listopada 2005 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz od 1 marca 2020 r. do 8 stycznia 2023 r. i wniósł o jej częściową zmianę poprzez uznanie, że w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 8 stycznia 2023 r., nie prowadził działalności gospodarczej i w związku z tym nie podlegał w tym okresie ubezpieczeniom społecznym.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że prowadzenie działalności gospodarczej to proces polegający na stworzeniu odpowiednich warunków do jej wykonywania, a nie tylko faktyczne jej wykonywanie. Odwołujący wskazał, że w ocenie zarobkowości lub niezarobkowości charakteru działalności nie decyduje faktyczne osiągnięcie tego zysku, ale decyduje zamiar jego osiągnięcia, a w uwarunkowaniach roku 2021 i 2022, dowodzących, że uzyskanie nie tylko dochodu, ale nawet przychodu było w sytuacji ubezpieczonego niemożliwe, a celem czynności podejmowanych w tym okresie nie było zarobkowanie, a zapewnienie możliwości zarobkowania w przyszłości. W ocenie ubezpieczonego, wobec pozbawienia aspektu zarobkowości, a w konsekwencji braku wykonywania czynności w sposób zorganizowany i ciągły, wykonywanie w tym okresie czynności nie jest działalnością gospodarczą (odwołanie od decyzji k. 7-9 a.s.).

W odpowiedzi z dnia 11 sierpnia 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy wskazał, że w oparciu o zapisy na prowadzanym koncie odwołującego ustalono, że od 1.07.2004 r. do 31.12.2015 r., oraz od 1.03.2020 r. do 8.01.2023 r. zgłosił prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Z tego tytułu od 1.07.2004 r. do 31.10.2005 r. zgłosił się wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego. Natomiast od 1.11.2005 r. do 31.12.2015 r. oraz od 1.03.2020 r. do 8.01.2023 r. ww. jest zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Następnie organ rentowy wskazał, że z informacji zawartych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej wynika, że od 5.04.2004 r. do 31.12.2015 r. oraz od 1.03.2020 r. ubezpieczony P. S. zgłosił prowadzenie działalności gospodarczej, a od dnia 9.01.2023 r. zawiesił jej wykonywanie. W toku prowadzonego postępowania organ rentowy uzyskał pismo z Urzędu Skarbowego W. T. informujące, że z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej ubezpieczony złożył zeznania podatkowe PIT-36 L za lata 2021-2022 oraz zestawienie danych z deklaracji VAT-7, VAT- 7K, VAT-7D za okres od 1.01.2021 do 31.03.2023 r. Z przesłanych przez Urząd Skarbowy informacji wynika, że w rozliczeniu za 2021 r. wykazał składki ZUS oraz składkę zdrowotną. Natomiast z zestawienia danych z deklaracji VAT wynika, że w III i IV kw. 2021 r. wykazał sprzedaż oraz za I-IV kw. 2021 r. i I-IV kw. 2022 r. pozostałe nabycia w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Ponadto organ rentowy podkreślił, że ubezpieczony jako płatnik składek złożył dokumenty rozliczeniowe ZUS DRA za miesiące od 07/2004 r. do 12/2015 r. oraz od 03/2020 r. do 01/2023r.

Organ rentowy podsumował, że zaskarżoną decyzją z dnia 22 czerwca 2023r. ustalił prawidłowy okres podlegania ubezpieczeniom społecznym i stwierdził, że P. S. w okresie od 1.11.2005 r. do 31.12.2015 r. oraz od 1.03.2020 r. do 8.01.2023 r. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą (odpowiedź na odwołanie k. 34-35v. a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. S., urodzony (...), od 5 kwietnia 2004 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz od 1 marca 2020 roku do 8 stycznia 2023 roku prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...), której wykonywanie zostało zawieszone. Przeważająca działalność gospodarcza jest związana z zarządzaniem urządzeniami informatycznymi. Odwołujący w ramach działalności gospodarczej pomagał klientom połączyć zapotrzebowanie na kogenerację z możliwościami technicznymi. W 2020 roku klientami ubezpieczonego były zakłady przemysłowe z branży spożywczej, mleczarskiej oraz firmy farmaceutyczne jak również firmy zagraniczne produkujące i dostarczające do Polski sprzęt niezbędny do kogeneracji. W związku z wybuchem epidemii (...), a następnie wojny i wzrostem cen gazu, nastąpiło zmniejszenie zasadności ekonomicznej stosowania kogeneracji i projekty ubezpieczonego zostały zawieszone, jako że są wysoko kosztochłonne. W spornym okresie ubezpieczony utrzymywał kontakty telefonicznie i mailowe z klientami, pozostawał w gotowości do kontynuowania projektów i w tym celu wydzielił w mieszkaniu pokój na biuro i odliczał część kosztów mieszkania, dodatkowo ponosił w związku z działalnością gospodarczą koszty telefonii, Internetu i energii elektrycznej. Ubezpieczony nie planował zawieszenia ani zamknięcia działalności ( wydruk z (...) 73 a.s., zeznania odwołującego z dnia 11 grudnia 2024 r. k. 95-99 a.s.).

Ubezpieczony z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej zgłosił się od 1 lipca 2004 r. do 31 października 2005 r. jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego natomiast od 1 listopada 2005 r. do 31 grudnia 2015 r. oraz od 1 marca 2020 r. do 8 stycznia 2023 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

W dniu 8 listopada 2021 r. P. S. (wierzyciel) zawarł z (...) ( (...)) SA z siedzibą w Luksemburgu (dłużnik) oraz (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. ugodę na mocy której dłużnik zobowiązał się dokonać na rzecz wierzyciela zapłaty odszkodowania w kwocie 58.000,00 euro. P. S. przysługiwała wierzytelność stwierdzona prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie XX Wydział Gospodarczy z dnia 19 czerwca 2018 roku (sygn. akt XX GC 351/15), której egzekucja okazała się bezskuteczna. Kwoty wynikające z ugody zostały wypłacone ubezpieczonemu w czterech transzach w 2021 roku - 21 września, 8 listopada, 19 listopada i 22 grudnia ( wyrok z dnia 19 czerwca 2018 r., sygn. akt XX GC 351/15 k. 12-13 a.s., ugoda z dnia 8 listopada 2021 r. k. 14-17 a.s., wydruki konta bankowego k. 57v.-59 a.s.).

W zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym 2021 (PIT-36L) ubezpieczony wykazał przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości 268.320,80 zł, koszty uzyskania przychodu 90.183,70 zł oraz dochód – 178.137,10 zł ( PIT-36L k. 23-26 a.s., PIT/B k. 27-28 a.s.).

W zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym 2022 (PIT-36L) ubezpieczony wykazał przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości 0,00 zł, koszty uzyskania przychodu 39.062,53 zł oraz stratę – 39.062,53 zł ( PIT-36L k. 28v.-31v. a.s., PIT/B k. 32-33 a.s.).

P. S. w spornym okresie złożył dokumenty rozliczeniowe ZUS DRA za miesiące od stycznia 2021 roku do listopada 2022 roku, natomiast za miesiące grudzień 2022 r. i styczeń 2023 r. nie złożył deklaracji w związku z czym zostały one utworzone z urzędu ( deklaracje rozliczeniowe ZUS DRA k. 107-144 a.s.).

W spornym okresie ubezpieczony dwukrotnie opłacił składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy – w dniu 22 lipca 2022 roku w kwocie 1.395,13 zł z opisem szczegółów płatności – 5.2022 r. oraz w dniu 27 lipca 2022 roku w kwocie 1.395,13 zł z opisem szczegółów płatności – 6.2022 r. Ubezpieczony miał świadomość, że jeśli nie opłaca składek, to nie przysługuje mu opieka zdrowotna i emerytalna, jednak nie opłacał ich z oszczędności, uznając to za mniejsze zło. Dwie składki zostały opłacone, gdyż posiadał środki ( zeznania odwołującego z dnia 11 grudnia 2024 r. k. 95-99 a.s.).

Wnioskiem z dnia 18 stycznia 2023 r. P. S. w związku z zawieszeniem w dniu 9 stycznia 2023 roku działalności gospodarczej, wniósł o wyłączenie go z ubezpieczeń społecznych za okres 2021 i 2022 r. oraz skorygowanie należnych składek ( wniosek – karta bez numeracji akt rentowych).

Pismem z 11 kwietnia 2023 roku organ rentowy poinformował ubezpieczonego, że z analizy jego konta wynika, że od 1 lipca 2004 r. do 31 grudnia 2015 roku oraz od 1 marca 2020 r. do 8 stycznia 2023 r. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą i jeśli nie zgadza się z ustalonym przez organ rentowy okresem podlegania, istnieje możliwość złożenia wniosku o wydanie decyzji o podleganiu ( pismo z 11 kwietnia 2023 k. bez numeracji a.r.).

Pismem z dnia 18 kwietnia 2023 roku ubezpieczony wniósł o wydanie decyzji o podleganiu do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej ( wniosek – karta bez numeracji akt rentowych).

Organ rentowy zawiadomił ubezpieczonego o wszczęciu na żądanie strony postępowania w sprawie ustalenia okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej ( zawiadomienie z dnia 16 maja 2023 r. – k. bez numeracji a.r.).

Decyzją z dnia 22 czerwca 2023 r., nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. stwierdził, że P. S., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) od 1.11.2005 r. do 31.12.2015 r. oraz od 1.03.2020 r. do 8.01.2023 r. ( decyzja z dnia 22 czerwca 2023 r. – k. bez numeracji a.r.).

W dniu 24 lipca 2023 r. ubezpieczony P. S. złożył odwołanie od ww. decyzji inicjując niniejsze postępowanie (odwołanie od decyzji k. 7-9 a.s.).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach rentowych ubezpieczonego oraz zgromadzonej w toku postępowania sądowego dokumentacji. Powołane dowody z dokumentów zostały ocenione jako wiarygodne, gdyż nie były kwestionowane przez strony postępowania.

Sąd oparł się również na zeznaniach ubezpieczonego P. S. w zakresie w jakim pokrywały się z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Sąd nie dał wiary odwołującemu w zakresie twierdzeń, że nie prowadził w spornym okresie działalności gospodarczej, gdyż twierdzenia te były sprzeczne z pozostałymi zeznaniami odwołującego się oraz zebranym materiałem dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie P. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 22 czerwca 2023 r. jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy ubezpieczony P. S. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 8 stycznia 2023 r. Ubezpieczony w toku postępowania wskazywał na okoliczność, że w spornym okresie nie prowadził działalności gospodarczej i w związku z tym nie podlegał w tym okresie ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z treścią przepisów art. 6 ust. 1 pkt. 5 i art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Przymus ubezpieczenia w myśl art. 8 ust. 6 pkt. 1 ustawy dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej. Obowiązek ubezpieczenia zgodnie z art. 13 pkt. 4 trwa od dnia rozpoczęcia działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

W myśl przepisu art. 11 ust. 2 ustawy systemowej, dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej. Jak stanowi przepis art. 12 ust. 1 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W świetle przepisu art. 13 pkt 4 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach: osoby prowadzące pozarolniczą działalność - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

W sytuacji prowadzenia działalności gospodarczej, z perspektywy przepisów prawa ubezpieczeń nie jest istotne, w jakim celu została zarejestrowana działalność gospodarcza, tylko, czy była ona faktycznie realizowana. Sąd Najwyższy niejednokrotnie podkreślał, że obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność gospodarczą, a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności tej nie prowadzi (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2008 r., sygn. akt II UK 94/08, z dnia 21 czerwca 2001 r., sygn. akt II UKN 428/00, z dnia 11 stycznia 2005 r., sygn. akt I UK 105/04, z dnia 25 listopada 2005 r., sygn. akt I UK 80/05 z dnia 30 listopada 2005 r., sygn. akt I UK 95/05, z dnia 19 marca 2007 r., sygn. akt III UK 133/06). W orzecznictwie utrwalone jest stanowisko, że niewątpliwe stwierdzenie, że w danym wypadku mamy do czynienia z działalnością gospodarczą, wymaga ustalenia kumulatywnego spełnienia kilku przesłanek, gdyż działalność taka charakteryzuje się specyficznymi właściwościami. Chodzi o takie elementy, jak jej profesjonalny charakter, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie na własny rachunek, powtarzalność działań oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2005 r., sygn. akt III CZP 11/05).

W dotychczasowym orzecznictwie Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał również na przesłankę zarobkowego charakteru działalności gospodarczej. I tak w wyroku z dnia 6 kwietnia 2017 r., sygn. akt II UK 98/16, Sąd Najwyższy stwierdził, że przesłanka zarobkowego charakteru działalności zostanie spełniona wtedy, gdy jej prowadzenie przynosi rzeczywisty zysk, ale należy również uznać sytuację, gdy pomimo jego nieosiągnięcia, przedsiębiorca nastawiony był na uzyskanie dochodu. W tej mierze istotny jest wyznaczony przez przedsiębiorcę cel, który w każdym przypadku, poprzez realizację zamierzonych przedsięwzięć musi zakładać wynik finansowy. Zarobkowy charakter musi być nastawiony na zysk, który powinien co najmniej pokryć koszty założenia i prowadzenia przedsięwzięcia. Cel zadaniowy, związany z prowadzeniem przedsiębiorstwa i jego utrzymaniem, wytyczony przez osobę podejmującą działalność musi więc zakładać nastawienie na trwanie działalności w dłuższym przedziale czasowym, co nie podlega wątpliwości w niniejszym postępowaniu, gdyż odwołujący się P. S. na rozprawie w dniu 11 grudnia 2024 roku sam zeznał, że w spornym okresie, pomimo braku bieżących przychodów, utrzymywał kontakty telefonicznie i mailowe z klientami, pozostawał w gotowości do kontynuowania projektów, co też pozostawało jego celem. Ubezpieczony wyraźnie też stwierdził, że nie planował w tamtym okresie zawieszenia ani zamknięcia działalności, ponosił koszty związane z utrzymywaniem działalności. Dodać należy, że w toku postępowania ubezpieczony przedstawiając charakter swojej pracy i osiąganych z tego tytułu dochodów, podkreślał że specyfika jego działalności gospodarczej zakłada nieregularne wpływy pieniężne, związane z prowadzonymi projektami. Należy również podkreślić, że w spornym okresie ubezpieczony dwukrotnie opłacił składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy i jak sam zeznał miał świadomość, że jeśli nie opłaca składek, to nie przysługuje mu opieka zdrowotna i emerytalna, jednak nie opłacał ich wyłącznie z oszczędności, uznając to za mniejsze zło.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany skarżonej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 czerwca 2023 r. W oparciu o dostępny materiał dowodowy Sąd nie miał bowiem podstaw do uznania, że organ rentowy dokonał w przedmiotowej sprawie błędnych ustaleń. W toku postępowania przed Sądem został przeprowadzony dowód z przesłuchania ubezpieczonego, który potwierdził zasadność decyzji. Ubezpieczony wielokrotnie wskazywał na przepisy prawne, mające wskazywać na błędy wydanej decyzji, jednak w ocenie Sądu to P. S. dokonał błędnej interpretacji przepisów, co dowiodło przeprowadzone postępowanie dowodowe.

Wskutek powyższego Sąd Okręgowy oddalił odwołanie P. S. jako niezasadne, o czym orzekł zgodnie z pkt 1 sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądził od P. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.