Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

23 marca 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: Magdalena Adamska

po rozpoznaniu na rozprawie 23 marca 2023 r. w Warszawie

sprawy z odwołania M. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

o wysokość kapitału początkowego

z 5 października 2022 r., znak (...) (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zalicza M. D. okres zatrudnienia w (...) (...) w W. od 1.10.1984 r. do 9.01.1986 r. do ustalenia wartości kapitału początkowego.

Sygn. akt VII U 1208/22

UZASADNIENIE

Odwołująca M. D. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 5 października 2022 r. znak (...) (...), zaskarżając ją w części dotyczącej nieuwzględnienia okresu zatrudnienia od 1 października 1984 r. do 9 stycznia 1986 r. i wniosła o jej zmianę poprzez uwzględnienie okresów składkowych u obu pracodawców.

Odwołująca wskazała, że nie zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego, który nie uwzględnił powyższego okresu zatrudnienia ubezpieczonej z uwagi na fakt, że załączone świadectwo pracy zostało wystawione z datą wcześniejszą niż zakończenie zatrudnienia, zaś w dacie rozpoczęcia pracy dokonano korekty. Odwołująca podkreśliła, że jej ówczesny pracodawca wystawił świadectwo pracy ostatniego dnia jej obecności w biurze, gdyż potem skorzystała z urlopu wypoczynkowego. Odwołująca wskazała, że nie miała wpływu na dzień wystawienia świadectwa pracy przez jej ówczesnego pracodawcę.

Zdaniem odwołującej, powszechną praktyką w latach 80 było sporządzanie świadectw pracy z wykorzystaniem gotowych formularzy uzupełnianych maszyną do pisania. W przypadku pomyłek nie drukowano dokumentu ponownie, jak to się robi obecnie, a używano korektorów. Tak też się stało w przypadku świadectwa pracy z (...) (...).

Ubezpieczona wskazała, że kolejne świadectwo pracy, wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. na drugiej stronie (na odwrocie) również enumeruje jej poprzedni okres zatrudnienia w (...) (...) i to świadectwo pracy pozbawione jest jakichkolwiek błędów/korekt (odwołanie k. 3-4v a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił do ustalenia wartości kapitału początkowego okresu od 1 października 1984 r. do 9 stycznia 1986 r. z tytułu zatrudnienia w (...) (...), gdyż załączone świadectwo pracy zostało wystawione wcześniej, niż zakończył się stosunek pracy, tj. 31 grudnia 1985 r. Ponadto organ podkreślił, że w ww. świadectwie dokonano korekty daty rozpoczęcia zatrudnienia, a brak jest parafy i pieczątki osoby dokonującej poprawy. Organ rentowy podniósł również, że ubezpieczona nie załączyła innych dokumentów (np. legitymacji ubezpieczeniowej, zaświadczenia płatnika składek), które mogłyby potwierdzić zatrudnienie odwołującej w sporny okresie (odpowiedź na odwołanie k. 9-9v a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. D. była zatrudniona w (...) w W. w okresie od 1 października 1984 r. do 9 stycznia 1986 r. na stanowisku stażysty i sekretarki z pełnieniem obowiązków kasjera. Następnie od 9 stycznia 1986 r. do 30 lipca 1986 r. była zatrudniona na stanowisku korespondentki w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. w W. (świadectwa pracy z 31 grudnia 1985 r. i z 30 lipca 1986 r. k 5 a.s., umowa o pracę z 1 października 1984 r. k. 13-14 a.s., umowa o pracę z 1 stycznia 1985 r. k. 15-16 a.s.).

13 maja 2022 r. M. D. złożyła wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Decyzją z 5 października 2022 r. organ rentowy ustalił kapitał początkowy przyjmując okresy składkowe 6 miesięcy i 23 dni. Wartość kapitału początkowego ustalono w wysokości 8750,83 zł. Do jego ustalenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił okresu od 1 października 1984 r. do 9 stycznia 1986 r., gdyż w ocenie organu nie został wystarczająco udowodniony, załączone świadectwo pracy zostało wystawione z datą wcześniejszą niż zakończenie zatrudnienia, zaś w dacie rozpoczęcia pracy dokonano korekty (wniosek w sprawie kapitału początkowego k. 1-5 a.r., decyzja z 5 października 2022 r. k. 31-33 a.r.)

Od powyższej decyzji odwołanie wniosła M. D., inicjując niniejsze postępowanie (odwołanie k. 3-4v a.s.).

Odwołująca otrzymała w ostatnim dniu przed jej urlopem świadectwo pracy od (...) w W.. Odwołująca nie zna miejsca położenia akt osobowych, których poszukiwała, jednak nie dotarła do nich. Nie posiada ona także legitymacji ubezpieczeniowej. Odwołująca złożyła w toku postępowania umowy o pracę zawarte z (...) w W., które potwierdzają, że została zatrudniona 1 października 1984 r. na okres próbny a następnie od 1 stycznia 1985 r. na czas nieokreślony (zeznania odwołującej się k. 29 a.s.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, aktach rentowych oraz zeznań odwołującej się. Sąd opierał się na przedstawionym przez ubezpieczoną świadectwie pracy (...) w W., gdyż wykazała ona w toku postępowania sądowego, że pomimo korekty daty rozpoczęcia pracy była to data prawidłowa, co potwierdza załączona do akt sprawy umowa o pracę zawarta z tym pracodawcą. W zakresie wcześniejszej daty wystawienia świadectwa pracy niż data zakończenia stosunku pracy, sąd miał na uwadze zeznania odwołującej, która wskazała, że pracodawca wprawdzie wydał jej świadectwo zbyt wcześnie, jednak wynikało to jedynie z jej urlopu wypoczynkowego przed zakończeniem pracy. W tym zakresie sąd dał wiarę zeznaniom odwołującej się, która wskazała, że Spółdzielnia Pracy Doradców (...) w W. wydała jej świadectwo pracy przed urlopem wypoczynkowym, co spowodowało opatrzenie tego dokumentu datą wcześniejszą niż data faktycznego zakończania okresu jej zatrudnienia. W toku postępowania nie wykazano bowiem okoliczności mogących zaprzeczyć tej okoliczności. Zeznania odwołującej w tym zakresie są wiarygodne i zgodne z datami wskazanymi w obu świadectwach pracy przedstawionych przez odwołującą. Dowody przeprowadzone przez sąd w toku postępowania sądowego wykazały więc prawdziwość danych w świadectwie pracy, na którym sąd się oparł. Ponadto dane z tego świadectwa pracy dotyczące okresu zatrudnienia w (...) w W. zostały potwierdzone również w świadectwie pracy kolejnego pracodawcy z 30 lipca 1986 r. Dokumenty te, w zakresie w jakim sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. D. było uzasadnione.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył odmowy uwzględnienia przy obliczaniu wartości kapitału początkowego okresu pracy ubezpieczonej od 1 października 1984 r. do 9 stycznia 1986 r.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w myśl art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 504), zwanej dalej ustawą emerytalną, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). Z kolei art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przewiduje, że kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Sąd zważył, że kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed 1 stycznia 1999 r. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2022 r., poz. 504), a wysokość kapitału początkowego zależy od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu.

Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy emerytalnej, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów.

Sąd jednakże nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi
dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Według art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt, może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007r., I UK 111/07). Pogląd wyrażony w cytowanym wyżej orzecznictwie jest uzasadniony tym, że z uwagi na upływ lat ubezpieczeni wnioskujący o ustalenie kapitału początkowego lub przyznanie im prawa do świadczenia emerytalnego mogą napotkać pewne trudności w należytym udokumentowaniu nie tylko przebiegu zatrudnienia czy też faktu otrzymywania konkretnych składników wynagrodzeń bądź ich wysokości, lecz również samej okoliczności zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Praktyka orzecznicza zna zresztą wiele przypadków, w których dostęp ubezpieczonych do pełnych akt osobowych jest problematyczny. Przyczyną tego stanu rzeczy najczęściej jest likwidacja zakładu pracy, w którym ubezpieczony przed laty pracował, zagubienie dokumentacji w związku z krótkim termin jej obowiązkowej archiwizacji czy przejęciem zakładu pracy przez inny podmiot, lecz również niestaranne prowadzenie dokumentacji kadrowo-płacowej przez byłego pracodawcę. Ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu okresów składkowych czy też wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny jednak obciążać wyłącznie ubezpieczonych, przy czym nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić w całości na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, z tym że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007r., I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013 r., III AUa 269/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 marca 2006 r., III AUa 1096/05). Mając to na uwadze sąd przeprowadził postępowanie dowodowe związane ze spornym okresem pracy ubezpieczonej.

Organ rentowy zakwestionował świadectwo pracy, które miało potwierdzić okres zatrudnienia odwołującej od 1 października 1984 r. do 9 stycznia 1986 r. z uwagi na to, że świadectwo to było opatrzone korektą, przy której brak było parafy i pieczątki osoby dokonującej poprawy, a okres końcowy zatrudnienia przypadał na datę późniejszą niż data wystawienia świadectwa pracy.

W toku postępowania przed sądem odwołująca dostarczyła dokumenty, które w ocenie sądu rozwiewają wątpliwości co do daty rozpoczęcia i zakończenia okresu zatrudnienia w (...) w W.. Są nimi zarówno świadectwo pracy kolejnego pracodawcy i umowy o pracę ze (...) w W.. Powyższe dokumenty w połączeniu z zeznaniami odwołującej się wskazują, że zatrudnienie ubezpieczonej u tego pracodawcy trwało od 1 października 1984 r. do 9 stycznia 1986 r. Natomiast brak dostępu do akt osobowych odwołującej się, wyklucza możliwości przeprowadzenia dalszego postępowania dowodowego. Jednak w ocenie sądu nawet przy braku dostępu do tych akt osobowych, dokumenty, które złożyła odwołująca na okoliczność zatrudnienia w spornym okresie są dostateczne i wystarczające do tego, by potwierdzić ten okres pracy ubezpieczonej w (...) w W.. Wobec powyższych okoliczności oraz ustalenia na podstawie zeznań odwołującej, że świadectwo pracy wydano jej przed urlopem wypoczynkowym i z powyższego wynikała wcześniejsza data jego wystawienia, sąd na podstawie art. 477 (14) § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i uwzględnił okres zatrudnienia ubezpieczonej od 1 października 1984 r. do 9 stycznia 1986 r. do ustalenia wartości kapitału początkowego.