Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2021 r. w Warszawie

sprawy S. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania S. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 2 sierpnia 2018 r., znak (...)

z dnia 21 września 2018 r., znak (...)

oddala odwołania.

UZASADNIENIE

S. M. w dniu 30 sierpnia 2018r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 2 sierpnia 2018r., znak: (...)a w dniu 2 października 2018r. odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 21 września 2018r., znak: (...) domagając się ich zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury pomostowej z uwagi na przepracowanie 15 lat w warunkach szczególnych.

Uzasadniając swe stanowisko ubezpieczony wskazał, że złożone do ZUS zaświadczenie wystawione przez pracodawcę (...) S.A. potwierdza, że był zatrudniony w okresie od 11 października 1993r. do 30 czerwca 1996r. w charakterze kowala piecowego, a od 1 lipca 1996r. do 31 grudnia 2009r. dodatkowo powierzono mu obowiązki brygadzisty. W zaświadczeniu wskazane zostało, że wykonywana przez niego praca, została wymieniona w zarządzeniu nr 7 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 19 maja 1983r., a dokładniej w załączniku nr 1, w Dziale III (hutnictwo i przemysł metalowy), pod poz. 14 (obsługa pieców grzewczych, młotów, pras), w punkcie 2 (kowal). To samo stanowisko wskazuje również wymienione w zaświadczeniu rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. - Wykaz A, Dział III (w hutnictwie i przemyśle), poz. 14 (obsługa pieców grzewczych, młotów, pras, kuźniarek, walcarek obręczy i kół, walcarek gwintów i wierteł, ręczna obróbka na gorąco oraz regeneracja oprzyrządowania kuźniczego).

Ubezpieczony podkreślił dodatkowo, że w ponownie wystawionym zaświadczeniu z 20 sierpnia 2018r. pracodawca doprecyzował charakter wykonywanych przez niego prac i wskazał, że nałożone na niego w okresie od 1 lipca 1993r. do 31 grudnia 2009r. obowiązki brygadzisty, nie ograniczały czasu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Nadal, zgodnie z przepisami, ubezpieczony wykonywał pracę kowala piecowego przez cały powyższy okres i w pełnym wymiarze czasu pracy.

S. M. podniósł także, że łącznie przepracował 41 lat, w większości w warunkach szczególnych (przez cały ten czas wykonywał tę samą pracę, która tylko w przepisach zakładowych nosiła inną nazwę). Po roku 2009, a więc po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, nadal pracował w tym samym zakładzie pracy, wykonując ten sam rodzaj pracy, który został uwzględniony w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, w punktach 5 i 6 (odwołanie z dnia 26 sierpnia 2018r., k. 3-6 a.s., odwołanie z dnia 28 września 2018r., k. 3-6 akt o sygn. VII U 1211/18).

Sprawy zainicjowane ww. odwołaniami zostały zarejestrowane jako odrębne, a następnie zarządzeniem z dnia 26 października 2018r. nastąpiło ich połączenie, na podstawie art. 219 k.p.c., celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie z dnia 26 października 2018r., k. 8 akt o sygn. VII U 1211/18).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ¹³ k.p.c. w zakresie, w jakim zaskarżona decyzja z dnia 2 sierpnia 2018r. została zamieniona decyzją z dnia 21 września 2018r. oraz o oddalenie odwołania w pozostałej części na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał, że w związku z wpływem w dniu 20 września 2018r. poprawionego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionego przez (...) S.A., został uwzględniony ubezpieczonemu okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach od 11 października 1993r. do 31 grudnia 2008r. Jednak po 31 grudnia 2008r. S. M. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, dlatego odmówiono mu przyznania emerytury pomostowej. Przy tym organ rentowy zaznaczył, że do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnił S. M. łącznie 25 lat, 6 miesięcy i 24 dni. Jako taki nie został uwzględniony okres zatrudnienia od 1 stycznia 2009r. do 31 grudnia 2009r., ponieważ w tym czasie ubezpieczony nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych. Zakład poinformował, że za okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach od 1 stycznia 2009r., zgodnie z art. 38 ustawy o emeryturach pomostowych, płatnik składek jest zobowiązany złożyć druki (...) do 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok. W przypadku wystąpienia z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do Zakładu w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku.

Dodatkowo organ rentowy wskazał, że ogólny staż pracy ubezpieczonego wynosi 41 lat, 9 miesięcy i 17 dni, a poza tym w dniu 19 maja 2018r. ubezpieczony ukończył wiek 60 lat (odpowiedź na odwołanie z dnia 8 października 2018r., k. 8 a.s., pismo procesowe organu rentowego z dnia 15 października 2018r., k. 2 akt o sygn. VIIU 1211/18).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. M., ur. w dniu (...), był zatrudniony:

- w okresie od dnia 16 stycznia 1975r. do dnia 30 września 1976r. w Fabryce (...) jako uczeń (...) pracownik młodociany od dnia 16 stycznia 1975r. do dnia 31 października 1975r., a potem jako monter pojazdów i urządzeń transportu drogowego;

- w okresie od 8 grudnia 1976r. do 30 czerwca 1980r. w Zakładzie (...) jako pomoc magazynu;

- w okresie od 15 lipca 1980r. do 30 kwietnia 1988r. w (...) Fabryce (...) W. jako kowal tłoczarz na gorąco;

- w okresie od 11 lipca 1988r. do 30 kwietnia 1991r. w (...) jako monter remontu kotłów;

- w okresie od 1 maja 1991r. do 31 marca 1992r. w (...) sp. z o.o. na stanowisku montera kotłów;

- w okresie od 6 kwietnia 1992r. do 30 września 1993r. w Zakładzie (...) i Ochrony (...) na stanowisku montera;

- w okresie od 11 października 1993r. do 31 grudnia 2015r. w (...) S.A. w W. jako kowal piecowy od 11 października 1993r. do 30 czerwca 1996r. oraz jako kowal piecowy – brygadzista od 1 lipca 1996r. do 31 grudnia 2015r. (świadectwo pracy z dnia 31 grudnia 2015r., k. 7 tom I akt ZUS, świadectwo pracy z 13 stycznia 2016r., k. 6 tom I akt ZUS, świadectwo pracy z dnia 13 października 1976r., k. 3 akt kapitałowych, świadectwo pracy z dnia 3 lipca 1980r., k. 5 akt kapitałowych, świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1988r., k. 6 akt kapitałowych, świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1991r., k. 7 akt kapitałowych, świadectwo pracy z dnia 31 marca 1992r., k. 8 akt kapitałowych, świadectwo pracy z 30 września 1993r., k. 9 akt kapitałowych, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 11, 12, 14 akt kapitałowych).

(...) S.A. wystawił ubezpieczonemu kilka świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych potwierdzających, że:

- w okresie od 15 lipca 1980r. do 12 listopada 1981r., od 14 stycznia 1982r. do 10 marca 1986r., a także od 2 maja 1986r. do dnia 30 kwietnia 1988r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) S.A. i wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych, polegającą na obsłudze pieców grzewczych i pras, wymienioną w wykazie A Dział III poz. 14, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze, na stanowiskach: tłoczarz piecowy (od 17 lipca 1980r. do 30 lipca 1981r.), kowal pras ciernych (od 1 sierpnia 1981r. do 12 listopada 1981r.), tłoczarz piecowy (od 14 stycznia 1982r. do 31 maja 1985r.), kowal tłoczarz na gorąco - nagrzewacz (od 1 czerwca 1985r. do 10 marca 1986r.) oraz tłoczarz piecowy (od 2 maja 1986r. do 30 kwietnia 1988r.), wymienione w Dziale III, poz. 14, pkt 21 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 19 maja 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy nadzorowanych przez Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego;

- ubezpieczony w okresie od 11 lipca 1988r. do 30 kwietnia 1991r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, prace w warunkach szczególnych przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń energetycznych w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku monter remontu kotłów, wymienionym w wykazie A, Dział II, poz. I, pkt 29, stanowiącym załącznik Nr 1 do zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki nr 17 z dnia 12 sierpnia 1983r. w sprawie prac zaliczonych do pierwszej kategorii zatrudnienia;

- w okresie od 1 maja 1991r. do dnia 31 marca 1992r. ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w warunkach szczególnych przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń energetycznych, na stanowisku monter kotłów, wymienionym w wykazie A, Dział II, poz. I, pkt 29, stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki nr 17 z dnia 12 sierpnia 1983r. w sprawie prac zaliczonych do pierwszej kategorii zatrudnienia;

- w okresie od 11 października 1993r. do 30 czerwca 1996r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace polegające na obsłudze pieców grzewczych w charakterze kowala piecowego, a od 1 lipca 1996r. do 31 grudnia 2009r. na stanowisku kowala piecowego – brygadzisty, wymienione w Dziale III, poz. 14, pkt 2 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministerstwa Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 19 maja 1983r. oraz w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy ( świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z dnia 26 stycznia 2018r., k. 5 i 12 tom II akt ZUS, świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do pierwszej kategorii zatrudnienia, k. 6 tom II akt ZUS, świadectwo wykonywania pracy zaliczonej do pierwszej kategorii zatrudnienia k. 7 tom II akt ZUS, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 31 grudnia 2015r., k. 8 tom II akt ZUS, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 20 sierpnia 2018r., k. 7 a.s.).

Pracując w (...) S.A. S. M. – mimo różnych nazw stanowisk – przez cały czas wykonywał te same czynności. Pracował w hali, nazywanej prasownią o wymiarach około 15x30 m. Praca odbywała się w dwuosobowych zespołach – jedna osoba z zespołu pracowała przy prasie, druga przy piecu, a potem następowała zamiana. Piec musiał być rozgrzany do temperatury (...). Osoba obsługująca go rozgrzewała materiał, dokonując wizualnie oceny, czy jest już gotowy do prasowania. Jeśli tak było, to drugi z pracowników zespołu, będący operatorem prasy, włączał palnik. Wówczas osoba obsługująca piec podawała materiał i obsługujący prasę, matrycą kuł materiał. Odbywało się to maszynowo. Odkuwki były odkładane na bok. Ich ilość zależała od wagi i wielkości materiału. Im materiał był cięższy, tym trudniej było go włożyć do pieca i rozgrzać. Z kolei prasa, zależnie od wielkości materiału, musiała być odpowiednio ustawiona - należało zmienić matrycę i narzędzia. Stempel przed włożeniem materiału, był smarowany łojem zwierzęcym, w wyniku czego powstawało zadymienie. Poza tym w hali panował duży hałas, powstający na skutek uderzenia stempla przez cztery pracujące jednocześnie zespoły. Temperatura wewnątrz hali w lecie sięgała nawet (...), a w pobliżu pieca była jeszcze wyższa. Pracownicy byli wyposażeni w strój drelichowy i spawalniczy fartuch skórzany. Ubezpieczony, pracując w (...) S.A., naprzemiennie pracował przy piecu i przy prasie. Od 1 lipca 1996r., kiedy został brygadzistą, nadal wykonywał te same czynności. Dodatkowo przed rozpoczęciem pracy uruchamiał urządzenia i ustalał z pracownikami kto, jaką pracę będzie wykonywał. Poza tym w ciągu dnia pracy pomagał, w razie problemów, w ustawianiu wymiarów odkuwek, a także w domu przygotowywał harmonogramy pracy na kolejne dni ( zeznania świadków: G. A., k. 47 verte a.s. i k. 156 a.s., W. Z., k. 47 verte - 48 a.s. i 156 verte a.s., K. W., k. 48 a.s. i k. 131 a.s., zeznania ubezpieczonego S. M., k. 156 verte – 157 a.s.).

Ubezpieczony w dniu 23 kwietnia 2018r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o przyznanie emerytury. Decyzją z dnia 4 czerwca 2018r. organ rentowy odmówił mu prawa do emerytury, wskazując że na dzień 1 stycznia 1999r. S. M. nie posiada wymaganego 25 - letniego okresu składkowego i nieskładkowego (wniosek z dnia 23 kwietnia 2018r., k. 1 tom II akt ZUS, decyzja z dnia 4 czerwca 2018r., znak: (...), k. 24 tom II akt ZUS).

W dniu 10 lipca 2018r. S. M. złożył w organie rentowym wniosek o emeryturę pomostową. W dniu 2 sierpnia 2018r. została wydana decyzja odmowna, znak: (...)w której Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej do dnia 31 grudnia 2008r., a także po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych Zakład uwzględnił okresy: od 15 lipca 1980r. do 12 listopada 1981r., od 14 stycznia 1982r. do 10 marca 1986r., od 2 maja 1986r. do 30 kwietnia 1988r., od 11 lipca 1988r. do 31 marca 1992r., tj. łącznie 11 lat i 25 dni (wniosek z dnia 10 lipca 2018r., k. 1 tom III akt ZUS, decyzja z dnia 2 sierpnia 2018r., k. 11, tom III akt ZUS).

Od wskazanej decyzji z dnia 2 sierpnia 2018r. S. M. złożył odwołanie, do którego dołączył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 20 sierpnia 2018r. (odwołanie z dnia 26 sierpnia 2018r. z załącznikiem, k. 3-7 a.s.). W związku z tym organ rentowy w dniu 21 września 2018r. wydał nową decyzję znak: (...) w której ponownie odmówił przyznania prawa do emerytury, wskazując że po dniu 31 grudnia 2008r. ubezpieczony nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 niniejszej ustawy. Wskazał ponadto, że na podstawie dowodów dołączonych do wniosku i uzyskanych w toku prowadzonego postępowania, przyjął za udowodnione okresy nieskładkowe w wymiarze 2 lat, 4 miesięcy i 13 dni, okresy składkowe wynoszące 39 lat, 5 miesięcy i 4 dni, a więc staż sumaryczny w wymiarze 41 lat, 9 miesięcy i 17 dni, a także staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 25 lat, 6 miesięcy i 24 dni (decyzja z dnia 21 września 2018r., znak: (...), k. 17 tom III akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, a także w oparciu o zeznania ubezpieczonego S. M. oraz świadków: G. A., W. Z. i K. W..

Dokumenty w zakresie, w jakim Sąd poczynił ustalenia faktyczne, nie budziły wątpliwości i ostatecznie nie były kwestionowane przez strony. Zeznania świadków i ubezpieczonego, jako korespondujące ze sobą, zostały ocenione jako wiarygodne, szczególnie że przesłuchani świadkowie przez wiele lat pracowali w tym samym zakładzie pracy co S. M. i mieli wiedzę na temat rzeczywistego charakteru jego pracy na stanowiskach kowala piecowego i kowala piecowego - brygadzisty. Opisali jego obowiązki z różną szczegółowością, ze względu na miejsce ich pracy i stanowiska, jakie sami zajmowali, jednak całościowo zeznania, jakie złożyli, w połączeniu z tym, co zeznał sam ubezpieczony, były spójne. Stały się one podstawą do poczynionych w sprawie ustaleń, a także oceny biegłego sądowego z zakresu BHP.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania S. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 2 sierpnia 2018r. oraz z dnia 21 września 2018r., jako niezasadne, podlegały oddaleniu.

Podstawę prawną żądania ubezpieczonego stanowią przepisy ustawy z dnia
19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018r., poz. 1924) – dalej jako u.e.p. Ogólne warunki uzyskania prawa do emerytury pomostowej określa art. 4, zgodnie z którym prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12 ustawy, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.,

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,

5)  przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej,

6)  po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Dla osób, które nie spełniają powyższych kryteriów ustawodawca przewidział dodatkową możliwość ubiegania się o prawo do emerytury pomostowej na nieco odmiennych zasadach, tj. po spełnieniu warunków określonych w art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych. W myśl tego przepisu emerytura pomostowa przysługuje również osobie, która:

1)  po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy,

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12 ustawy,

3)  w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 2009r. (zgodnie z art. 57 ustawy), miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Definicja wskazanych wyżej rodzajów pracy została określona w art. 3 ust. 1-3 u.e.p. Ustęp 1 tego przepisu określa, że prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Czynniki ryzyka, o których mowa w powyższym przepisie, zostały określone w art. 3 ust. 2 u.e.p. Zgodnie z tym przepisem są one związane z pracami w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury (pod ziemią, na wodzie, pod wodą, w powietrzu) oraz w szczególnych warunkach determinowanych procesami technologicznymi (prace w warunkach gorącego, zimnego mikroklimatu i podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, bardzo ciężkie prace fizyczne i ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała). Z kolei w myśl art. 3 ust. 3 u.e.p., prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności i szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

W przedmiotowej sprawie Sąd, analizując w pierwszej kolejności możliwość przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej w oparciu o art. 4 u.e.p., podzielił stanowisko organu rentowego zaprezentowane w decyzji z dnia 21 września 2018r. Wynika z niej, że organ rentowy odmówił prawa do ww. świadczenia, gdyż – mimo wykazania ponad 15 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej i spełnienia innych warunków – S. M. po 31 grudnia 2008r. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Co prawda po wskazanej dacie wciąż wykonywał te same czynności co wcześniej, jednak nie mieszczą się one w katalogu prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jaki przewiduje ustawa o emeryturach pomostowych, co w dalszej części będzie szerzej analizowane.

W związku z powyższym jedyną możliwością, aby uzyskać prawo do emerytury pomostowej, było w przypadku ubezpieczonego spełnienie tych warunków, jakie wprowadził cytowany art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Jego analiza prowadzi do wniosku, że w miejsce warunku z art. 4 pkt 6 ustawodawca wprowadził wymaganie, aby wnioskodawca spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. To oznacza, że osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która po dniu 31 grudnia 2008r. nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy „szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013r., akt II UK 159/13, LEX nr 1405231; wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 lipca 2018r., III AUa 491/18; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013r., I UK 448/12; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012r., II UK 164/11). Wynika to z tego, że ustawa o emeryturach pomostowych zawiera autonomiczną (w stosunku do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) definicję prac wykonywanych odpowiednio w szczególnych warunkach i prac o szczególnym charakterze. Innymi słowy zakwalifikowanie danej pracy jako pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie jest równoznaczne z uznaniem tej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Wynika to z tego, że ustawa o emeryturach pomostowych znacznie zawęziła rodzaje prac i stanowiska, na których wykonuje się prace w warunkach szczególnych w porównaniu do tych prac i stanowisk, jakie zawiera wykaz A, będący załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Co więcej, w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z 2008r. o emeryturach pomostowych jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy "o szczególnym charakterze" lub "w szczególnych warunkach" nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i jakość mogła obniżyć się z wiekiem (wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 2012r., II UK 164/11, LEX nr 1171289).

Uwzględniając zaprezentowane wywody oraz stan faktyczny przedmiotowej sprawy, na plan pierwszy – niezależne od tego, czy analizie podlegało będzie spełnienie warunków z art. 4, czy z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych – wysuwa się kwestia kwalifikacji prac wykonywanych przez S. M. w (...) S.A. w całym okresie zatrudnienia jako prac w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ww. ustawy. Dla oceny tej kwestii dopuszczony został w sprawie dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP. W opinii z dnia 2 marca 2020r. biegły sądowy wskazanej specjalności J. D. (1) wyjaśnił, po uprzedniej analizie akt osobowych ubezpieczonego oraz jego zeznań i zeznań świadków, a także na podstawie rysu historycznego zawodu kowala, że praca kowala w warunkach szczególnych w rozumieniu zarówno ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 roku, jak i przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, była pracą wykonywaną ręcznie, polegającą na plastycznej obróbce elementów metalowych. Według biegłego z całokształtu materiału dowodowego wynika, że S. M. nie pracował w kuźni przy ręcznej obróbce plastycznej metali, choć nadal wykonywał takie same prace jak w latach poprzednich. Nie występują one jednak w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 roku. Pod poz. 9 wymienione są tam tylko prace bezpośrednio przy kuciu ręcznym w kuźniach, a takich ubezpieczony nie wykonywał (opinia biegłego sądowego z zakresu BHP J. D. (1), k. 70 – 87 a.s.).

W zastrzeżeniach do opinii biegłego ubezpieczony wniósł o ponowne przesłuchanie świadków i jego przesłuchanie na okoliczność rodzaju wykonywanej pracy oraz o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego sądowego. Podniósł, że w toku postępowania ani jemu, ani świadkom nie zostały zadane pytania, na które zwrócił uwagę biegły, a które mogą mieć znaczenie dla oceny wykonywanej przez niego pracy. Podkreślił także, że biegły nie ustosunkował się do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r. w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego. Zarządzenie to zawierało wykaz stanowisk pracy, na których wykonywane były prace w szczególnych warunkach. Pod poz. 14 wymienione były zawody związane z obsługą pieców grzewczych, młotów, pras kuźniarek, walcarek, obręczy i kół, walcarek gwintów i wierteł, ręczną obróbką na gorąco oraz regeneracją oprzyrządowania kuźniczego, w tym zawody kowala, frezera odkuwek, operatora urządzeń kuźniczych, operatora urządzeń załadowczych i wyładowczych pieców grzewczych, tłoczarza oraz prasera. Wskazał przy tym, że po roku 2009 wykonywał tę samą pracę i w tym samym zakładzie pracy i stąd nie jest dla niego zrozumiałe dlaczego okres pracy po 2009 roku nie został przez ZUS uznany, tym bardziej, iż wykonywana przez niego praca jest uwzględniona w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, w punktach 5 i 6 (pismo ubezpieczonego z dnia 20 marca 2020r., k. 94 – 96 a.s.).

W opinii uzupełniającej biegły sądowy J. D. (1), po zapoznaniu się z dodatkowym materiałem dowodowym, tj. uzupełniającymi zeznaniami świadków oraz zeznaniami S. M., podtrzymał wnioski zaprezentowane w opinii pierwotnej, w tym odniósł się do zarzutów ubezpieczonego. Podkreślił, że wszystkie czynności wykonywane przez niego były realizowane maszynowo na prasie, ubezpieczony wykonywał kucie maszyną, przy użyciu pracy, a nie młotkiem. Dodatkowo biegły wyjaśnił, jakie akty prawne uwzględniał do oceny pracy ubezpieczonego w poszczególnych okresach. Podkreślił również, że nie można wykluczyć, że w hali, w której pracował ubezpieczony mogły występować warunki szkodliwe dla zdrowia np. hałas, zadymienie, niemniej nie można przyjąć, że takie warunki występowały cały czas w spornym okresie. Biegły zwracał także uwagę, iż należy odróżnić pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze od pracy w warunkach uciążliwych dla zdrowia. Wyjaśnił, iż z pracą w warunkach uciążliwych dla zdrowia mamy do czynienia, gdy w środowisku pracy przekroczone są najwyższe dopuszczalne stężenia czynników określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2002r., Nr 217, poz. 883 ze zm.). Biegły podkreślił również, iż mimo, że niektórzy pracodawcy wypłacają swoim pracownikom z tego tytułu dodatkowe wynagrodzenie, nie uprawnia to do wcześniejszej emerytury ani do innych świadczeń po ustaniu zatrudnienia.

Odnosząc się wprost do załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, biegły sądowy wyjaśnił, że pod poz. 9 zostały przewidziane prace wykonywane bezpośrednio przy kuciu ręcznym w kuźniach, ale ubezpieczony w spornym okresie nie wykonywał takich prac (opinia uzupełniająca biegłego sądowego BHP J. D. (2), k. 162-174 a.s.).

Sąd opinie biegłego sądowego J. D. (1) ocenił jako rzetelne. Zostały one poprzedzone wnikliwą oceną zgromadzonego materiału dowodowego, w tym zeznań ubezpieczonego i świadków, a także biegły odwołał się w nich do właściwych przepisów. Sąd uzupełniając wywody biegłego wskazuje, że ubezpieczony prezentując sprzeciw wobec obu opinii J. D. (1), nie wskazywał, aby jego praca polegała na kuciu ręcznym. Wręcz przeciwnie, tak w jego zeznaniach, jak i w zeznaniach świadków, znalazł się taki opis wykonywanych czynności, który jednoznacznie wskazuje, że S. M. nie pracował bezpośrednio przy kuciu ręcznym. Niezrozumienie ubezpieczonego, jak się wydaje, wynika więc z tego, że prace jakie wykonywał przed 1 stycznia 2009r. zostały zakwalifikowane jako prace w warunkach szczególnych, zaś te, które realizował po tej dacie już nie. Biegły sądowy, jak i Sąd w zaprezentowanych wywodach wskazał na różnicę regulacji prawnych, wedle których ocenia się pracę ubezpieczonego. Regulacje te nie są takie same, jeśli chodzi o wykazy prac w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i dlatego te prace, które były pracami w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r., w ustawie o emeryturach pomostowych nie są już tak kwalifikowane. Ustawa ta w załączniku nr 1 przewiduje szereg różnych prac, z tym że zawężonych w stosunku do regulacji wcześniejszych. Biorąc pod uwagę pracę S. M. istotne są punkty 9, 4 oraz 5 i 6 tego załącznika. W punkcie 9 przewidziano prace bezpośrednio przy kuciu ręcznym, których ubezpieczony nie wykonywał, natomiast w punkcie 4, który wskazał sam ubezpieczony na rozprawie, zostały przewidziane prace bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy). Jak jednak wynika z zeznań ubezpieczonego nie zalewał form, nie pracował również z płynnym, rozgrzanym materiałem. Jego pracy nie można więc kwalifikować jako wykonywanej w warunkach szczególnych na podstawie ustawy o emeryturach pomostowych. Tak samo rzecz ma się z pracami, jakie ustawa o emeryturach pomostowych wymienia w puntach 5 i 6 załącznika nr 1. Są to odpowiednio „prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy: usuwanie elementów układu wlewowego, ścinanie, szlifowanie powierzchni odlewów oraz ich malowanie na gorąco” oraz „prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub odlewniczych”. Zdaniem Sądu, co potwierdził biegły sądowy z zakresu BHP, S. M. nie wykonywał takich prac. Nie przeprowadzał ręcznej obróbki odlewów, a w każdym razie nie wynika to z zeznań świadków i samego ubezpieczonego. Wreszcie nie pracował przy obsłudze takich pieców, jakie wymienia załącznik nr 1 do u.e.p. w punkcie 6. Co prawda wykonywał pracę naprzemiennie przy obsłudze pieca i przy obsłudze prasy, jednak ze względu na tą naprzemienność trudno mówić o tym, aby stale wykonywał prace w warunkach szczególnych. Istotniejsze jest jednak to, że w ww. punkcie załącznika nr 1 chodzi o wielkie piece, a – jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 14 września 2018r. (III AUa 1380/18) - wyniki wykładni językowo-logicznej zwrotu: „wielki piec", prowadzą do wniosku, że jest to termin techniczny oznaczający piec szybowy do wytapiania surówki ze wsadu składającego się z rud metalu i topników (por. encyklopedia.pwn.pl oraz sjp.pwn.pl). Na takie rozumienie tego terminu wskazuje jednoznacznie treść rozdziału 3 (zatytułowanego: "Wielkie piece"), rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 lipca 2010r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w hutnictwie żelaza i stali (Dz. U. Nr 142, poz. 951). Również w wykazie A działu III: "W hutnictwie i przemyśle metalowym" - stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. wyodrębniono: "spiekanie rud i wielkie piece " (pkt 4. "obsługa urządzeń wielkiego pieca”) oraz "prace różne w hutnictwie i w przemyśle metalowym" (pkt 76. "prace w hartowniach").

Powyższe oznacza, że nie można zasadnie twierdzić, że ubezpieczony pracował przy obsłudze wielkiego pieca w ww. rozumieniu. Nie spełnił zatem warunków do przyznania emerytury pomostowej, określonych tak w art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r., jak i w art. 49. Odwołania podlegały więc oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.