Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Paulina Filipkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 września 2017 r. w Warszawie

sprawy K. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

z udziałem (...) Sp. z o.o. w Z.

na skutek odwołania K. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 19 marca 2013 r. znak: (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż K.

UZASADNIENIE

K. K. (1) w dniu 22 kwietnia 2013 r. złożyła do Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., odwołanie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 19 marca 2013 r., znak: (...) dotyczącej podlegania ubezpieczeniom społecznym.

W uzasadnieniu odwołująca wskazała, że organ rentowy oparł swoje twierdzenia na błędnie ustalonym stanie faktycznym. Zdaniem odwołującej istotne jest zweryfikowanie wypłaty wynagrodzenia ze stosunku pracy oraz dokonanie ustalenia, czy praca była faktycznie wykonywana. Wobec powyższego odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez stwierdzenie, że podlega ona ubezpieczeniu emerytalnemu, chorobowemu, rentowemu i wypadkowemu, z tytułu świadczenia pracy na rzecz (...) sp. z o.o. oraz o zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania wg norm przepisanych (odwołanie z dnia 22 kwietnia 2013 r., k. 2-6 a.s. tom I).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 22 maja 2013 r. wniósł o jego oddalenie.

W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy wskazał, że odwołująca K. K. (1)- prezes zarządu spółki (...) sp. z o.o. w dniu 20 sierpnia 2011 r. została zatrudniona w spółce na podstawie umowy o pracę, na stanowisku prezesa zarządu, za wynagrodzeniem 8.516 zł brutto. Organ rentowy zaznaczył, że wynagrodzenie pozostałych pracowników spółki oscylowało w okolicach minimalnej krajowej. Dodał, że umowa o pracę z odwołującą została podpisana przez wspólników spółki, co zdaniem organu rentowego stanowi naruszenia art. 210 k.s.h. Organ rentowy podkreślił, iż nie zostały wykazane wymierne korzyści dla spółki, z tytułu zatrudnienia ubezpieczonej. Nadto w toku postępowanie przed ZUS nie przedstawiono dowodów na wykonywanie pracy. Powyższe, w świetle okoliczności sprawy i zgłoszonego roszczenia o zasiłek chorobowy, złożonego w krótkim czasie od zatrudnienia daje, zdaniem organu rentowego, podstawę do uznania, że umowa o pracę zawarta z K. K. (1) jest nieważna z mocy art. 210 k.s.h. Jednocześnie została zawarta dla pozoru w rozumieniu art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p. i z naruszeniem zasad współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), jedynie w celu uzyskania wysokich świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa. Wobec powyższego, decyzją z dnia 19 marca 2013 r. znak: (...) organ rentowy stwierdził, że K. K. (1) nie podlega od dnia 20 sierpnia 2011 r. ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika (...) sp. z o.o. z siedzibą w Z.. Nadto organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości na okoliczność ustalenia, czy sytuacja finansowa płatnika składek pozwalała na zatrudnienie pracownika za wynagrodzeniem w kwocie 8.516 zł brutto (odpowiedź na odwołanie z dnia 22 maja 2013 r., k.8 -11 a.s. tom I).

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2014 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił, iż K. K. (1) podlega ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek - (...) sp. z o.o. w Z., z podstawą wymiaru składki w wysokości 8.516 zł brutto oraz zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz K. K. (1) kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ( wyrok SO z dnia 28 lutego 2014 r. wraz z uzasadnieniem, k.159-169 a.s. tom I).

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy zaskarżając ten wyrok w całości. Organ rentowy wyrokowi Sądu Okręgowego zarzucił:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez przyjęcie, iż odwołująca wykonywała pracę pod kierownictwem pracodawcy,

2.  naruszenie przepisów postępowania, w szczególności: art. 217 § 1 k.p.c., art.227 i art. 232 k.p.c. polegające na pominięciu wyjaśnienia i ustalenia istotnej dla sprawy okoliczności, czyli nie przeprowadzeniu prawidłowego postępowania dowodowego i nie rozważenia w sposób bezstronny i wszechstronny (art. 233 § 1 k.p.c.) dowodów świadczących o tym, iż praca odwołującej nie była wykonywana w ramach podporządkowania pracowniczego,

3.  naruszenia przepisów prawa materialnego w szczególności:

a.  art. 6 ust. 1, art.8 ust. 1, art. 13 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez przyjęcie, że odwołująca K. K. (1) podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika (...) sp. z o.o.,

b.  art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. i art. 210 k.s.h. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy osoby, które zawierały z odwołującą umowy o pracę nie posiadały prawidłowego umocowania do reprezentacji (...) sp. z o.o.,

c.  art. 11 oraz art. 22 § 1 k.p. przez uwzględnienie, że do nawiązania stosunku pracy doszło przez złożenie oświadczeń dorozumianych, wynikających z zachowania stron, w szczególności przez dopuszczenie odwołującej do wykonywania pracy i zapłatę wynagrodzenia, gdy w spółce brak było organu, pod którego kierownictwem odwołująca mogła wykonywać pracę.

Mając na uwadze powyższe, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania K. K. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 marca 2013r. znak: (...), ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania (apelacja organu rentowego z dnia 22 kwietnia 2014 r. k.173-176 t. I a.s.).

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 1007/14 Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie od dnia 22 sierpnia 2013 r. i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Apelacyjny wskazał, że apelacja organu rentowego jest uzasadniona aczkolwiek z całkowicie odmiennych powodów niż te w niej podniesione. Sąd Apelacyjny zaakcentował, iż zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W świetle art. 386 § 2 k.p.c. w razie stwierdzenia nieważności postępowania sąd II instancji uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazuje sprawę sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Zdaniem Sądu Apelacyjnego taka właśnie sytuacja zaistniała niniejszej w sprawie. Nie ulega wątpliwości, iż postanowieniem z dnia 12 czerwca 2013r. Sąd Okręgowy wezwał do udziału w sprawie na podstawie art. 477 ^{( 11 )}k.p.c. (...) sp. z o.o. w Z. w charakterze zainteresowanego, określając pozycję procesową spółki w zaistniałym sporze. W takiej sprawie status ubezpieczonego przysługuje pracownikowi wyłączonemu z pracowniczego ubezpieczenia społecznego, natomiast status zainteresowanego w rozumieniu art. 477 ^{( 11)} § 1 k.p.c. przysługuje jego pracodawcy, który w stosunku ubezpieczenia społecznego jest płatnikiem składek zobowiązanym do zgłoszenia pracowników do ubezpieczenia oraz do obliczania i przekazywania należnych składek z tytułu tego ubezpieczenia. Z decyzji z dnia 19 marca 2013 r. skierowanej do płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w Z. przy ul. (...) oraz K. K. (1) zam. (...) w Z. wynika, iż organ rentowy wyłączył K. K. (1) jako pracownika zatrudnionego na stanowisku prezesa zarządu u płatnika składek (...) sp. z o.o. z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych: emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego od dnia 20 sierpnia 2012 r. Na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2013 r. w imieniu zainteresowanej spółki stawiła się M. J., która oświadczyła, że jest prokurentem spółki i będzie występować w imieniu zainteresowanego. Złożyła pełnomocnictwo do reprezentowania spółki oraz uchwałę Zarządu nr (...) o powołaniu prokurenta. Z Uchwały nr (...) Zarządu (...) sp. z o.o. z dnia 15 sierpnia 2013 r. dotyczącej powołania prokurenta i podpisanej przez prezesa zarządu K. K. (1) wynika, iż działając na podstawie art. 109 i nast. kodeksu cywilnego Zarząd spółki postanowił ustanowić prokurenta w osobie M. J.. Do akt sądowych dołączono notarialnie potwierdzony podpis wraz z potwierdzonym notarialnie pełnomocnictwem udzielonym M. J., m.in.: do występowania w imieniu spółki (...) sp. z o.o. oraz do reprezentowania spółki przed sądami i udzielania dalszych pełnomocnictw. Z dołączonego do akt sprawy wypisu z KRS na dzień 21 sierpnia 2013 r. wynikało, iż K. K. (1) jest jednoosobowym Zarządem, spółka nie posiada Rady Nadzorczej, zaś wspólnikami spółki są: B. K. i K. K. (2).

Sąd Apelacyjny podkreślił, iż reprezentantem spółki kapitałowej zgodnie z art. 201 § 1 k.s.h. jest zarząd, który prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Z kolei zgodnie z art. 210 § 1 k.s.h. w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim, spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Odstępstwa od tej zasady zostały wprowadzone do kodeksu spółek handlowych ze względu na potrzebę ochrony interesów spółek wobec możliwości wystąpienia kolizji pomiędzy interesem indywidualnym członka zarządu a interesem spółki, którą ma prawo reprezentować. Temu celowi podporządkowane są też inne rozwiązania, polegające między innymi na nakazie wyłączenia się przez członków zarządu z rozstrzygania spraw w przypadku sprzeczności interesu spółki z ich interesem lub interesem ich bliskich (art. 209 i 377 k.s.h.), jak również, szczególne wobec treści art. 210 k.s.h., 379 k.s.h. rozwiązanie w art. 253 i 426 k.s.h. kwestii reprezentacji spółki w sprawie o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia). Nie ulega wątpliwości, iż wnioskodawczyni K. K. (1) i spółka (...) sp. z o.o. są stronami jednego postępowania sądowego, w którym możliwa jest kolizja ich interesów, niezależnie od tego, czy można uznać ich za przeciwników procesowych. W stosunku do K. K. (1), prezesa zarządu (...) sp. z o.o. posiadającej przymiot odwołującej się od decyzji organu rentowego zniesiono przysługujące jej uprawnienie w postaci pozostawania w stosunku ubezpieczenia społecznego, z tytułu którego pracodawca (...) sp. z o.o. był płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne. Opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne ma wpływ na przyszłe świadczenia przysługujące z tytułu spełnienia się ryzyka ubezpieczeniowego skutkującego nabyciem określonych świadczeń przysługujących z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych np. emerytur, rent oraz ich wysokość stąd też udział pracodawcy w tym sporze słusznie Sąd Okręgowy uznał za konieczny. W sprawie niniejszej, w ocenie Sądu Apelacyjnego, nie ma zastosowania art. 210 § 2 k.s.h. bowiem pomimo, iż odwołująca się jest jedynym członkiem zarządu tej spółki to nie przysługują jej żadne udziały, a zatem zastosowanie ma w stosunku do spółki art. 210 § 1 k.s.h. stanowiący, że w umowie między spółka a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Brak w spółce Rady Nadzorczej skutkuje tym, że spółkę w niniejszym sporze winien reprezentować pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Jak wyżej wskazano wspólnikami (...) sp. z o. o są B. K. i K. K. (2). Zatem poczynając od rozprawy przeprowadzonej w dniu 22 sierpnia 2013 r. spółka ta nie mogła być reprezentowana przez M. J.. Brak uchwały Zgromadzenia Wspólników powołującej pełnomocnika do reprezentowania spółki w niniejszym sporze skutkuje tym, iż wyrok Sądu wydany został w warunkach nieważności (art. 379 pkt. 2 i 5 k.p.c.), bo spółka nie była należycie reprezentowana, a zatem od dnia 22 sierpnia 2013 r. spółka (...) sp. z o.o. z siedziba w Z. pozbawiona została obrony swych praw (wyrok SA z dnia 30 czerwca 2015 r. wraz z uzasadnieniem, k.215-238 a.s. tom II).

Zarządzeniem z dnia 19 sierpnia 2015 r. Sąd Okręgowy zobowiązał wspólników (...) sp. z o.o. do ustanowienia pełnomocnika, uprawnionego do reprezentowania spółki, powołanego uchwałą Zgromadzenia Wspólników (zarządzenie z dnia 19 sierpnia 2015 r., k.241 a.s. tom II).

W wykonaniu Zarządzenia Sądu Zgromadzenie Wspólników (...) sp. z o. o. w Z. uchwałą z dnia 8 września 2015 r., nr (...), ustanowiło M. J. pełnomocnikiem spółki w niniejszej sprawie ( uchwała z dnia 8 września 2015 r., k.274 a.s. tom II).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca K. K. (1), ur. (...) w dniu 15 września 2004 r. zawarła z (...) (NIP- (...)) umowę o pracę na czas nieokreślony, w wymiarze ½ etatu, na stanowisku kierownika ds. transportu. Dnia 1 lipca 2011 r. strony podpisały aneks do powyższej umowy, w którym zmieniono wymiar czasu pracy odwołującej na pełen etat, a także zwiększono jej wynagrodzenie do 3.700 brutto. W ramach tego stosunku pracy odwołująca świadczyła pracę w godzinach od 7: 00 do 15: 00 (umowa o pracę z dnia 15 września 2004 r., k. nienumerowana a.r., aneks do umowy z dnia 1 lipca 2011 r., k. nienumerowana a.r., oświadczenie odwołującej złożone w toku postępowania przed organem rentowym, k. nienumerowana a.r.).

W odniesieniu do zainteresowanej Sąd ustalił, iż (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Z. została zawiązana 17 lipca 2012r. W umowie spółki do pełnienia funkcji prezesa zarządu powołano K. K. (1). Wpisanie spółki do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego nastąpiło z dniem 20 sierpnia 2012 r. Wspólnikami spółki są B. K. i K. K. (2) (rodzice odwołującej). Spółka (...) została założona jako spółka rodzinna. Jej celem było sukcesywnie przejmowanie działalności dotychczas prowadzonej przez wspólników, w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej. Spółka jest firmą rodzinną i zajmuje się przede wszystkim transportem drogowym. Do prowadzenia niniejszej działalności spółka musi zatrudniać osobę posiadającą certyfikat kompetencji zawodowych. Sytuacja finansowa spółki jest bardzo dobra. Spółka cały czas funkcjonuje i przynosi zyski, nie ma długów ani zaległości w opłacaniu składek ZUS lub należności publiczno-prawnych. Dochód spółki w 2013 r. wyniósł 367.933,86 zł, w 2014r. 262.577,73 zł, a w 2015 r. 86.698,68 zł. Stały rozwój spółki pozwolił na zakup 8 samochodów dostawczych, które początkowo były leasingowane. Liczba osób zatrudnionych w spółce stale wzrasta. Obecnie w spółce jest zatrudnionych 12 osób (umowa spółki, k. 401 a.s. tom II, KRS spółki, k.244-249 a.s. tom II, zeznania odwołującej, k. 393 a.s. tom II, CIT 8 za lata 2013-2015, k.350-361 a.s tom II, zeznania M. J., k.404 a.s. tom III).

W dniu 20 sierpnia 2012 r. odwołująca zawarła z (...) sp. z o.o., reprezentowaną przez B. K. i K. K. (2), umowę o pracę na czas nieokreślony. W ramach tej umowy odwołująca została zatrudniona na pełen etat, na stanowisku prezesa zarządu, za wynagrodzeniem 8.516 zł brutto. Z tytułu zawartej umowy o pracę K. K. (1) została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych. Przed podjęciem pracy odwołująca odbyła szkolenie z zakresu BHP oraz przedstawiła zaświadczenie lekarskie o braku przeciwskazań do pracy na wymienionym stanowisku. Do obowiązków odwołującej należało: prowadzenie spraw spółki, reprezentowanie spółki przed urzędami, bankami, kontrahentami, podpisywanie umów handlowych, dokonywanie analiz ekonomicznych, badanie opłacalności działalności spółki całościowo i w przekrojach branżowych, kierowanie pracą i bezpośredni nadzór nad pracą pracowników spółki, planowanie i efektywne wykorzystywanie posiadanych zasobów spółki, zapewnianie sprawnej organizacji realizowanych zadań, zapewnianie prawidłowego przepływu informacji, nadzór nad flotą transportową. Praca odwołującej była nadzorowana przez wspólników spółki, tj. B. i K. K. (2) ( umowa z dnia 20 sierpnia 2012 r. wraz z zakresem obowiązków, k.362-363 a.s. tom II, karta szkolenia BHP, k. nienumerowana a.r., zaświadczenie lekarskie, k. nienumerowana a.r., zeznania M. P., k.391 a.s. tom II).

Odwołująca się K. K. (1) koordynowała pracę całej spółki. Zajmowała się wszelkimi sprawami urzędowymi, wystawiała faktury, podpisywała umowy z kontrahentami, nadzorowała pracowników. W ramach swoich obowiązków odwołująca m.in.: założyła konta bankowe dla spółki, wyrobiła pieczątki, nawiązała współpracę z B. D., która zajmowała się księgowością spółki, nawiązała współpracę z Kancelarią E. K., wynegocjowała i podpisała umowę faktoringu. Odwołująca wykonywała swoje obowiązki w siedzibie firmy. Zaznaczenia wymaga, iż K. K. (1), jako jedyna osoba w spółce posiada wymagane kompetencje zawodowe potwierdzone Certyfikatem Kompetencji Zawodowych (umowa ramowa o świadczenie usług bankowych, k.377-379 a.s. tom II, zeznania M. P., k.391-392 a.s. tom II, zeznania B. D., k.392 a.s. tom II, umowa z kancelarią księgowo-podatkową, k.401 a.s. tom II, korespondencja dotycząca umowy faktoringu, k.365-370 a.s. tom II, umowa o współpracę, k.373-376 a.s. tom II, umowa o świadczeni pomocy prawnej, k.387-389 a.s. tom II, zaświadczenie ws. umowy faktoringu, k. 389 a.s. tom II, certyfikat, k.364 a.s. tom II).

Z uwagi na dolegliwości związane z ciążą od dnia 11 września 2012 r. do 1 października 2012 r. oraz od 16 października 2012 r. do rozwiązania, tj. 16 kwietnia 2013r. odwołująca przebywała na zwolnieniu lekarskim (dokumentacja zgromadzona w aktach rentowych.).

W czasie zwolnień odwołującej się, jej obowiązki w spółce związane z podpisywaniem umów i współpracą z firmą faktoringową przejęła początkowo M. P., natomiast nadzorem nad pracownikami oraz kontaktami z klientami zajęła się M. J.. Z czasem wszystkie dotychczasowe obowiązki odwołującej przejęła M. J. (zeznania M. P., k.391-392 a.s. tom II, zeznania B. D., k.392 a.s. tom II, zeznania M. J., k.404-405 a.s. tom III).

W dniu 18 października 2012 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynął wniosek odwołującej o wypłatę zasiłku chorobowego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jako organ uprawniony do kontroli i weryfikacji podstawy wymiaru składek i prawidłowości zgłoszenia do systemu ubezpieczeń społecznych wszczął w tym zakresie postępowanie wyjaśniające ( pismo z dnia 20 listopada 2012 r., k. nienumerowana a.r.).

W dniu 19 marca 2013 r. organ rentowy wydał decyzję znak: (...), którą stwierdził, że K. K. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 20 sierpnia 2012 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że zawarta umowa o pracę z firmą (...) sp. z o.o. jako czynność zmierzająca do obejścia prawa jest nieważna. Organ rentowy powołując się na art. 210 § 1 k.s.h. w nawiązaniu do art. 3 § 1 k.p. i art. 379 § 1 k.s.h. stwierdził, że umowę o pracę z członkiem zarządu w imieniu spółki zawiera Rada Nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą Zgromadzenia Wspólników. Natomiast przedmiotowa umowa została podpisana w imieniu pracodawcy przez rodziców odwołującej, B. i K. K. (2). Zdaniem organu rentowego, strony nie miały zamiaru i nie realizowały cech stosunku pracy. Organ rentowy przyjęcie takiego stanowiska uzasadnił tym, że K. K. (1) została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych po obowiązującym terminie, a od 11 września 2012 r. zgodnie ze złożonymi dokumentami rozliczeniowymi była niezdolna do pracy z powodu przebywania na zwolnieniu lekarskim. W wyniku weryfikacji danych figurujących na koncie ubezpieczonej ustalono nadto, że odwołująca od dnia 15 września 2004 r. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania umowy o pracę w firmie (...). W spółce (...) sp. z o.o. ubezpieczona posiadała nienormowany czas pracy, natomiast w firmie (...) świadczyła pracę w stałych i ustalonych godzinach tj. od 7: 00 do 15:00. Wątpliwości organu rentowego wzbudziła kwestia możliwości realizowania przez K. K. (1) obowiązków wynikających z załącznika do umowy o pracę z dnia 20 sierpnia 2012 r., w szczególności świadczenie pracy po godzinie 15:00, w pełnym wymiarze godzin. Z tych względów organ rentowy uznał, że umowa o pracę zawarta pomiędzy stronami była czynnością zmierzającą do obejścia prawa, w celu uzyskania świadczeń z tytułu zasiłku chorobowego (decyzja k. nieponumerowane a.r.).

K. K. (1) odwołała się od powyższej decyzji do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, inicjując tym samym postępowanie sądowe (odwołanie z dnia 22 kwietnia 2013 r., k. 2-6 a.s. tom I).

W toku postepowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu ginekologii i położnictwa, celem ustalenia czy odwołująca była zdolna do pracy na stanowisku prezesa zarządu spółki w okresie od 20 sierpnia 2012 r., aż do dnia porodu i czy zasadnie korzystała w czasie ciąży ze zwolnień lekarskich (postanowienie z dnia 26 stycznia 2017 r., k.405 a.s. tom III).

W opinii z dnia 21 marca 2017 r. biegły sądowy specjalista ginekolog-położnik dr n. med. S. B., po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną odwołującej wskazał, że w dacie zwarcia umowy o pracę odwołująca była w bardzo wczesnej ciąży. Pierwsza wizyta potwierdzająca istnienie ciąży nastąpiła 27 sierpnia 2012 r. Wobec tego biegły stwierdził, że w dniu 20 sierpnia 2012 r. odwołująca była zdolna do pracy na stanowisku prezesa zarządu spółki. Biegły dodał, że dr T. Z. w dniu 10 września 2012 r. rozpoznał u odwołującej zagrożenie poronieniem z zaleceniem leżenia, zatem od daty tej zasadne było korzystanie przez odwołującą ze zwolnienia lekarskiego (opinia biegłego, k.415-416 a.s. tom III).

Do powyższej opinii żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń (pismo procesowe organu rentowego z dnia 25 kwietnia 2017 r., k.424 a.s tom III).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym, w aktach rentowych K. K. (1) oraz w oparciu o zeznania świadków: M. P. (k.391-392 a.s. tom II), B. D. (k.392-393 a.s. tom II) oraz stron postępowania – odwołującej K. K. (1) (k.393-394 a.s. tom II) i występującej w imieniu zainteresowanej spółki M. J. (k.404-405 a.s tom III).

Powołane przez Sąd Okręgowy dowody z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów, należało uznać za mające wysoki walor dowodowy, a przez to mogące stanowić podstawę do czynienia ustaleń faktycznych w sprawie.

Okoliczności ustalone na podstawie zeznań wszystkich świadków, zainteresowanej oraz odwołującej wzajemnie się uzupełniały, tworząc jednolity, logiczny i niebudzący wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego obraz okoliczności sprawy. Korespondowały także ze zgromadzoną dokumentacją znajdująca się w aktach sądowych oraz aktach rentowych. Z tego też względu, Sąd nie znalazł żadnych powodów, aby kwestionować ich wiarygodność w jakiejkolwiek części.

Sąd w całości podzielił opinię biegłego sądowego z zakresu ginekologii i położnictwa S. B., albowiem wnioski z niej płynące – w kwestii dotyczącej tego, czy odwołująca z chwilą podpisania umowy była zdolna do podjęcia pracy na wskazanym stanowisku nie nasuwają żadnych wątpliwości. Dodatkowo opinia ta nie została zakwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. K. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 19 marca 2013r., znak: (...), jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią sporną w niniejszym postępowaniu było rozstrzygnięcie, czy odwołująca K. K. (1) od dnia 8 sierpnia 2012 r. podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia w na podstawie umowy o pracę zawartej z (...) sp. o.o. z siedziba w Z..

W tym względzie należało dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 r. poz.1778 ze zm., dalej: ustawa systemowa).

Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. W myśl art. 11 ust. 1 ustawy systemowej pracownicy, podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Natomiast osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają także obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1 ustawy systemowej). Ponadto w myśl art. 13 pkt. 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Definicję pracownika zawiera art. 8 ust. 1 ustawy systemowej, zgodnie z którym za pracownika uważa się osobę pozostająca w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a.

Stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok SA w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r., III AUa 433/2005, Legalis). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok SN z dnia 18 października 2005 r., II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15-16/251).

W zaskarżonej decyzji organ rentowy podniósł, iż umowa o pracę z dnia 20 sierpnia 2012 r. pomiędzy odwołującą a (...) sp. o.o., została zawarta z naruszeniem art. 210 k.s.h, w następstwie czego jest nieważna. Zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że umowa o pracę łącząca odwołującą ze spółką była obciążona wadą. Należy jednak zaznaczyć, iż naruszenie zasad reprezentacji spółki wynikających z art. 210 § 1 k.s.h., nie wyklucza nawiązania przez strony stosunku pracy i to na warunkach określonych w tej umowie przez czynności konkludentne, w szczególności przez dopuszczenie pracownika do pracy. W orzecznictwie panuje utrwalony pogląd, zgodnie z którym ze względu na specyfikę stosunku pracy uregulowanego w kodeksie pracy, a zwłaszcza ze względu na konsensualno-realny charakter umów o pracę, zawarcie nieważnej umowy o pracę może w pewnych przypadkach prowadzić do nawiązania stosunku pracy. Może to mieć miejsce wówczas, gdy pracownik za wiedzą i wolą osób (organów) uprawnionych do działania za pracodawcę został dopuszczony do wykonywania pracy na warunkach przewidzianych taką umową (wyrok SA w Łodzi z 22 marca 2013 r., III AU 1142/12, Legalis), bądź przyjmowania pracy przez pracodawcę i realizowania takiego stosunku prawnego, który odpowiada celom stosunku pracy określonym w art. 22 k.p. (wyrok SN z 16 stycznia 2013 r., II CSK 280/12, Legalis, wyrok SN z dnia 8 czerwca 2010 r., I PK 16/10, Legalis). W wyroku z dnia 20 stycznia 2010 r. (II PK 178/09, Legalis) Sąd Najwyższy podkreślił, że jeżeli praca była faktycznie wykonywana według przymiotów stosunku pracy (czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 kp), zgodnie z wolą pracodawcy i pracownika (art. 11 kp), to wadliwości towarzyszące zawieraniu pisemnej umowy o pracę same przez się nie stanowią przeszkody do przyjęcia, że doszło do nawiązania przez strony stosunku pracy.

Przenosząc powyższe rozważenia na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że odwołująca została faktycznie dopuszczona do wykonywania zadań pracowniczych i pełnienia funkcji prezesa zarządu. Z tych względów Sąd doszedł do przekonania, iż pomiędzy stronami doszło do nawiązania stosunku pracy.

Z uwagi na charakter decyzji organu rentowego oraz zawarte w treści decyzji stanowisko ustalenia wymagało również, czy faktycznie wyczerpana została dyspozycja art. 83 § 1 k.c., zgodnie z którym nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Organ rentowy podważył w trybie postępowania administracyjnego zasadność objęcia K. K. (1) ubezpieczeniem społecznym wskazując, że umowa o pracę została zawarta pozornie, w celu obejścia przepisów prawa, bowiem nawiązanie stosunku pracy zmierzało tylko do uzyskania przez odwołującą świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Sąd Okręgowy odnosząc się w pierwszej kolejności do elementu dotyczącego pozorności umowy o pracę zauważa, że w tym aspekcie odwołać się należy do słusznego stanowiska Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 8 lipca 2009 r. (I UK 43/09, Legalis) wskazał, że pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. W każdym przypadku decydujące znaczenie ma treść umowy i okoliczności faktyczne jej wykonywania. Oceniając powyższe kwestie Sąd w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowe stwierdził, że w niniejsze sprawie zostały spełnione naczelne przesłanki wynikające z art. 22 § 1 k.p. W myśl tego przepisu przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Istotą stosunku pracy jest zatem, aby m.in. praca odbywała się pod kierownictwem pracodawcy i by pracownik stosował się do jego poleceń związanych zwłaszcza z organizacją i przebiegiem pracy.

W przypadku osób zarządzających zakładem pracy pracownicze podporządkowanie pracownika pracodawcy może budzić pewne wątpliwości. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie przyjmuje się, że osoba zarządzająca zakładem może wykonywać pracę w ramach stosunku pracy, według koncepcji podporządkowania autonomicznego, polegającego na wyznaczeniu pracownikowi przez pracodawcę zadań bez ingerowania w sposób ich wykonania. Wykonywanie obowiązków prezesa zarządu spółki polegające na samodzielnym sposobie podejmowania decyzji o wykonywanych przez siebie obowiązkach prezesa zarządu spółki mieści się w modelu „autonomicznego” podporządkowania pracowniczego osoby zarządzającej zakładem pracy (wyrok SN z dnia 12 maja 2010 r., II UK 20/11, Legalis). Podległość prezesa zarządu wobec pracodawcy (spółki) wyraża się w respektowaniu uchwał wspólników i w wypełnianiu obowiązków płynących z Kodeksu spółek handlowych ciążących z jednej strony na spółce, z drugiej zaś na członku zarządu (wyrok SA w Łodzi z dnia 22 marca 2013 r., III AUa 1142/12, Legalis).

Sąd Okręgowy w pełni podziela kierunek wykładni omawianych przepisów, zaprezentowany w wyżej wymienionych orzeczeniach. Zdaniem Sądu, fakt wykonywania przez K. K. (1) czynności na rzecz (...) sp. z o.o. w Z. może stanowić o nawiązaniu stosunku pracy, pomimo zawarcia wadliwej umowy o pracę. Sąd Okręgowy uznał, że odwołująca działała za wiedzą i zgodą wspólników spółki (rodziców odwołującej). Zaznaczenia wymaga, iż w dniu 20 sierpnia 2012 r. odwołująca była zdolna do pracy na stanowisku prezesa zarządu spółki. Zatem dokonując analizy niniejszej sprawy przez pryzmat 83 § 1 k.c. Sąd uznał, iż zawarcie umowy o pracę nie miało charakteru pozornego, nie miało na celu ani obejścia przepisów prawa, ani też nie miało na celu nieuprawnione korzystanie ze świadczeń związanych z macierzyństwem.

Postępowanie dowodowe (w tym materiał dowodowy w postaci dokumentów oraz zeznań świadków, zainteresowanej, a także odwołującej) wykazało, że odwołująca od dnia 20 sierpnia 2012 r. była pracownikiem zainteresowanej i wykonywała pracę na stanowisku prezesa zarządu. K. K. (1) zajmowała się wszelkimi sprawami urzędowymi, podpisywała umowy z kontrahentami, zajmowała się negocjacjami biznesowymi, koordynowała pracę całej spółki, w tym pracowników i kierowców. Odwołująca wykonywała swoje obowiązki w siedzibie firmy. Jej praca była nadzorowana przez wspólników spółki, a podejmowane przez nią zadania mieściły się w modelu autonomicznego podporządkowania. Wobec tego należy uznać, iż a istniejący między (...) sp. z o.o. w Z. a odwołującą stosunek prawny nosił wszystkie cechy stosunku pracy, o których mowa w art. 22 k.p.

Nadto Sąd miał na uwadze, że z ekonomicznego punktu widzenia zatrudnienie ubezpieczonej było całkowicie uzasadnione potrzebami pracodawcy. Należy podkreślić, że zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającym wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego oraz nowelizacji ustawy o transporcie drogowym, prowadzenie usług jako przewoźnik wymaga obecnie posiadania zezwolenia na wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. K. K. (1) jako jedyna osoba w spółce posiada wymagane kompetencje zawodowe potwierdzone Certyfikatem Kompetencji Zawodowych. W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczona spełnia zatem rolę kluczowej osoby, bez której spółka nie mogłaby ze względu na wymogi nałożone ustawą, prowadzić działalności, dla której została powołana.

Mając na uwadze powyższe, Sąd doszedł do przekonania, że nie można uznać, aby czynność prawna w postaci zawarcia przez odwołującą się umowy o pracę mogła być kwalifikowana jako sprzeczna z prawem bądź mająca na celu obejście ustawy ( art. 58 §1 k.c.). Nie jest również uzasadnionym twierdzenie, że zawarcie umowy o pracę było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Zawarcie umowy o pracę nie było bowiem sprzeczne z ustawą, a jednocześnie nie zmierzało wyłącznie dla uzyskania korzystnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu urodzenia dziecka. Nie można wskazać w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, na jakąkolwiek konkretną zasadę współżycia społecznego, która miałaby zostać przez odwołującą naruszona. Nie można też dopatrzeć się ustalenia przez strony rażąco wysokiego wynagrodzenia, bowiem nie odbiega ono od wynagrodzeń uzyskiwanych przez pracowników zatrudnionych na podobnych stanowiskach. Wynagrodzenia za pracę na poziomie 8.516 zł brutto odpowiadało zakresowi wykonywanych przez odwołującą obowiązków i było adekwatne do stanowiska, które obejmowała.

Reasumując przedstawione okoliczności Sąd uznał, że K. K. (1) podlega ubezpieczeniu społecznemu, emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika (...) sp. z o.o. w Z., od dnia 20 sierpnia 2012 r. i dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)