Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 maja 2025 r. w Warszawie

sprawy W. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o ustalenie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu

na skutek odwołania W. K. (2)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 kwietnia 2024 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 kwietnia 2024 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że Pani W. K. (1) od 01.05.2021 do 04.11.2022 podlegała do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz W. K. (1) kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

W. K. (1) w dniu 3 czerwca 2021 r . złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 kwietnia 2024 r. nr (...) zarzucając jej naruszenie przepisów prawa tj.: art. 83 ust. 1 pkt. 2, art. 11 ust. 2 oraz art.14 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 497) poprzez przyjęcie, że odwołująca W. K. (1) w okresie od 1 maja 2021 r. do 4 listopada 2022 r. nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i umorzenie postępowania w pozostałym zakresie, podczas gdy odwołująca podlegała w tym okresie ubezpieczeniu chorobowemu. Mając na uwadze powyższe zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i stwierdzenie, że odwołująca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej w okresie od 1 maja 2021 r. do 4 listopada 2022 r. (odwołanie z dnia 27 maja 2024 r. k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie, sporządzonej w dniu 17 czerwca 2024 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wedle norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko wyjaśnił, że zgodnie z przepisem art. 18 ust. 8a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2024 r. poz. 497 - dalej u.s.u.s.) w przypadku gdy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, zadeklarowanie przez ubezpieczonego kwoty wyższej niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek oznacza rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej i nie podlega korekcie przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym zadeklarował wyższą kwotę podstawy wymiaru składek. Dalej Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że zgodnie z art. 18 ust. 9 i 10 powołanej ustawy za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Wobec powyższego organ z urzędu skorygował podstawę wymiary składki na ubezpieczenia społeczne za 05/2021 na kwotę 10.297,46 zł. W dniu 17 lutego 2022 r. płatnik ponownie skorygował podstawę wymiaru składek za 05/2021 na kwotę 305,37 zł. Wobec powyższego organ ponownie z urzędu skorygował podstawę składek za 05/2021 na kwotę 10.297,46 zł. Organ rentowy powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2019 r. sygn. III UZP 1/19, w której Sąd Najwyższy dokonał analizy rozbieżności interpretacyjnych związanych z kwestią możliwości proporcjonalnego obniżenia podstawy wymiaru składek w przypadku zadeklarowania przez płatnika podstawy wyższej niż minimalne. W dalszej kolejności organ rentowy wskazał, że w stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2021 roku dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustawało od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność - art. 14 ust 2 u.s.u.s. w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. Organ rentowy zauważył, że wobec tego wskutek błędnie skorygowanej podstawy wymiaru składek i opłacenia należnej składki w zaniżonej wysokości za 05/2021, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, zgodnie z dyspozycją przywołanego art. 14 ust. 2 u.s.u.s. ustało z dniem 1 maja 2021 r. Od 1 stycznia 2022 r. w przypadku ubezpieczonych, których dobrowolne ubezpieczenia ustały przed grudniem 2021 r. i w listopadzie dana osoba nie była objęta tymi ubezpieczeniami, nie ma możliwości objęcia jej ubezpieczeniami dobrowolnymi od 1 grudnia 2021 r. na zasadzie wniosku dorozumianego, tj. na podstawie terminowego opłacenia składek w styczniu. Oznacza to, że osoba taka, aby zostać ponownie objęta tymi ubezpieczeniami powinna dokonać ponownego zgłoszenie do tych ubezpieczeń. Objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami następuje na podstawie zgłoszenia do ubezpieczeń, na zasadach wskazanych w art. 14 u.s.u.s. Mając powyższe okoliczności na względzie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania (odpowiedź na odwołanie z dnia 17 czerwca 2024 r. k. 5-7 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. K. (1) prowadziła działalność gospodarczą od 10 czerwca 2013 roku do 4 listopada 2022 roku. Przedmiotem działalności odwołującej były usługi utrzymania czystości oraz usługi ogólnobudowlane. Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej odwołująca w okresie od dnia 10 czerwca 2013 r. do dnia 10 czerwca 2015 r. zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota nie niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (kod tytułu ubezpieczenia 057000), w okresie od dnia 11 czerwca 2015 r. do dnia 4 listopada 2021 r. – do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota nie niższa niż 60 % kwoty przeciętnego wynagrodzenia za pracę (kod tytułu ubezpieczenia 051000). W złożonych za 05/2021 dokumentach rozliczeniowych z tytułu działalności gospodarczej, ubezpieczona zadeklarowała podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 13.147,50 zł. W dniu 8 lipca 2021 r. ubezpieczona złożyła korektę deklaracji za 05/2021, w której obniżyła podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne do kwoty 1.272,36 złotych. Za okres od dnia 4 maja 2021 r. do dnia 4 listopada 2021 r. ubezpieczona wystąpiła o przyznanie zasiłku chorobowego. Od dnia 5 listopada 2021 r. do 3 listopada 2022 r. W. K. (1) pobierała zasiłek macierzyński.

W dniu 16 lutego 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych z urzędu skorygował podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za miesiąc maj 2021 roku do kwoty 10.297,46 zł. W dniu 17 lutego 2022 roku odwołująca ponownie złożyła korektę ZUS DRA za maj 2021 roku z kwotą podstawy wymiaru składek w wysokości 305,37 zł, która ponownie została skorygowana przez ZUS do kwoty w wysokości 10.297,46 zł. Odwołująca od momentu zajścia w ciążę w marcu 2021 stopniowo zwalniała pracowników i zaczęła wyciszać prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą, ponieważ chciała skupić się na macierzyństwie. Deklaracje ZUS za odwołującą składało biuro rachunkowe. Odwołująca została poinformowana przez biuro rachunkowe, aby składkę za maj 2021 r. zapłaciła w pełnej wysokości po to, żeby nie straciła prawa do zasiłku chorobowego. W kolejnych miesiącach również opłacała składkę w pełnej wysokości, od tej samej co wcześniej wysokości podstawy wymiaru składki, ponieważ tak doradziło jej biuro rachunkowe. Odwołująca składkę opłacała tak jakby ją opłacała, gdyby nie była na zwolnieniu lekarskim. Ubezpieczona nie miała zamiaru rezygnować z ubezpieczenia chorobowego, wszystkie składki opłacała w terminie od podstaw wymiaru składek wcześniej zadeklarowanych i była przekonana o prawidłowości opłacanych przez nią składek. Odwołująca w momencie likwidowania działalności gospodarczej miała nadpłatę w ZUS, która nie została jej zwrócona (okoliczności bezsporne, dokumentacja znajdująca się w aktach rentowych ubezpieczonej, zeznania ubezpieczonej k. 65-68 a.s.).

Zawiadomieniem z dnia 5 marca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował ubezpieczoną o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia podlegania przez odwołującą obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 maja 2019 r. do 31 maja 2019 r. oraz podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 1 maja 2021 r. do 4 listopada 2022 r. Po zakończeniu postępowania organ rentowy decyzją z dnia 30 kwietnia 2024 roku, znak: 01450000/D/2024-001695/001, nr. (...) na podstaw art. 83 ust. 1 pkt. 2. art. 11 ust. 2, art. 14 ust. 1 i la, art. 14 ust. 2. pkt. 2, art. 68 ust. 1, pkt 1 lit. a. ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego stwierdził, że odwołująca nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od 1 maja 2021 r. do 4 listopada 2022 r., ponieważ na skutek błędnie skorygowanej podstawy wymiaru składek za 5/2021, opłacono ww. należną składkę w zaniżonej wysokości, co doprowadziło do wyłączenia odwołującej z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z dniem 1 maja 2021 roku na podstawie art. 14 ust. 2 u.s.u.s. W pozostałym zakresie organ rentowy postępowanie umorzył (zawiadomienie o wszczęciu postępowania z dnia 5 marca 2024 r., decyzja z dnia 30 kwietnia 2024 r. – nienumerowane karty a.r.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego w aktach sprawy, w tym w aktach organu rentowego oraz na podstawie wiarygodnych zeznań odwołującej W. K. (1). Sąd uznał dokumenty za w pełni wiarygodne, bowiem wynikająca z nich treść nie była kwestionowana przez strony procesu. Zeznania ubezpieczonej Sąd ocenił jako wiarygodne, odwołująca opisała w sposób wiarygodny okoliczności opłacanych przez nią składek oraz fakt, że nie miała woli rezygnowania z ubezpieczenia chorobowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wniesione przez W. K. (1) od decyzji od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 kwietnia 2024 r. nr (...) okazało się zasadne.

Zgodnie z brzmieniem art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 497 t.j.- dalej jako ustawa systemowa; u.s.u.s.) osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Stosownie do treści art. 8 ust. 6 pkt 1 za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a. Na mocy art. 13 pkt 4 ustawy systemowej osoby prowadzące działalność pozarolniczą, z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 4a i 4b - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Z mocy art. 11 ust. 2 ww. ustawy ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek. Na podstawie art. 36 ust. 1, ust. 3 i ust. 4 cytowanej ustawy każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych, w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób prowadzących działalność gospodarczą należy do tych osób.

Art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi natomiast, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 5a, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku. Z mocy art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 (to jest osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a), w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie z art. 18 ust. 8a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w przypadku, gdy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, zadeklarowanie przez ubezpieczonego kwoty wyższej niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek oznacza rezygnację z ustalenia podstawy wymiaru składek w kwocie najniższej i nie podlega korekcie przez ubezpieczonego za miesiąc, w którym zadeklarował wyższą kwotę podstawy wymiaru składek.

W myśl zaś art. 14 ust. 2 pkt 2 tego aktu, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2021 r., w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a. Z przywołanego przepisu wynika, że jedną z przesłanek ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jest nieopłacenie w terminie składki należnej na to ubezpieczenie. Nie budzi przy tym żadnych zastrzeżeń stwierdzenie, że nieopłacenie w ogóle składki na dobrowolne ubezpieczenie albo opłacenie jej w całości po ustawowym terminie rodzi skutek przewidziany w przepisie art. 14 ust. 2 pkt 2. Skutek ten powstaje ex lege, bez względu na wolę stron.

Ponadto należy zauważyć, że regulacja określona w art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie powinna być interpretowana z nadmiernym rygoryzmem mając na względzie dotkliwe skutki ustania w tym trybie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przy jednoczesnej woli jego kontynuowania przez ubezpieczonego, który ostatecznie po terminie reguluje jednak składkę. Zgoda na uiszczenie składki po terminie na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy nie wiąże się z koniecznością wystąpienia szczególnie uzasadnionego, wyjątkowego przypadku, czy szczególnie uzasadnionych okoliczności. Przepis ten nie uzależnia też udzielenia zgody na opłacenie składek po terminie od braku winy po stronie ubezpieczonego. Ustawa wymaga jedynie, aby zaistniał przypadek "uzasadniony", czyli taki, który obiektywnie uzasadnia opóźnienie i tłumaczy z jakich powodów składka nie została uiszczona w terminie. Przepis ten nie powinien być interpretowany w ten sposób, tak aby każde uchybienie terminowi opłacenia składki prowadziło niejako automatycznie do wyłącznie z ubezpieczenia, bez względu na zaistniałe okoliczności. W każdym przypadku wyrażenie zgody na uiszczenie składek po terminie powinno zależeć od oceny indywidualnych okoliczności danej sprawy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 19 lipca 2022 r., sygn. akt III AUa 1479/21).

W przedmiotowej sprawie ZUS wyciągnął konsekwencje wyłącznie z błędnie wypełnionego dokumentu rozliczeniowego ZUS RCA za maj 2021 r. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego korekty deklaracji za maj 2021 r. składane przez odwołującą były spowodowane koniecznością obniżenia deklarowanej podstawy wymiaru składki ze względu na przebywanie na zwolnieniach lekarskich, a fakt ich dwukrotnego złożenia wynikał z popełnienia błędu przy pierwszej korekcie dokonanej w dniu 8 lipca 2021 r. Tymczasem art. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje wyłączenie z ubezpieczenia jedynie w przypadku nieopłacenia składki. Nie wiąże statusu ubezpieczeniowego z faktem złożenia błędnej deklaracji. W przedmiotowej sprawie nawet pomimo złożenia błędnej deklaracji, składki były przez odwołującą opłacone w prawidłowej wysokości wynikającej z pierwotnej deklaracji DRA z uwzględnieniem pełnej podstawy wymiaru składki i w terminie, zatem brak podstaw do ustania ubezpieczenia w tym miesiącu. Ubezpieczona nie może odpowiadać za to, w jaki sposób Zakład księguje składki. Zasady określone m.in. w § 7, § 12 i § 13 rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1771 – dalej jako rozporządzenie), nie usprawiedliwiają błędu pozwanego przy wydawaniu zaskarżonej decyzji. Odwołująca się wykonała wszystkie swoje obowiązki, które w świetle przepisów art. 11 i art. 14 ustawy systemowej są niezbędne do uzyskania ochrony ubezpieczeniowej z tytułu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego dla osoby wykonującej pozarolniczą działalność. Już z powyższych przyczyn Sąd nie ma wątpliwości, że odwołanie jest zasadne, ponieważ organ rentowy błędnie ocenił fakt nieopłacenia składki w odpowiednim terminie przez ubezpieczoną. W przedmiotowej sprawie kwestia składanych przez odwołującą korekt deklaracji oraz tego czy ubezpieczona mogła tych korekt dokonać nie jest istotna mając na względzie, że składka za miesiąc maj 2021 r. została opłacona w pełnej wysokości i w odpowiednim terminie.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie organ rentowy dokonał błędnych ustaleń, co do tego, że wypełniona została przesłanka art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej (w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.), zgodnie z którym ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych w art. 7. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołująca uiściła wymagane składki w terminie wynikającym z pierwotnych deklaracji, które ostatecznie okazały się wpłacone w wyższej wysokości niż były faktycznie wymagane. W związku z tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych niewłaściwie zastosował art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy systemowej i w konsekwencji uznał, że odwołująca nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 maja 2021 r. do 4 listopada 2022 r. Równocześnie Sąd Okręgowy podzielił twierdzenia odwołującej, że niezależnie od tego, co wynikało z korekt deklaracji i czy te korekty zostały złożone w sposób prawidłowy (z których wynikają podstawy wymiaru składek i wysokości składek), składka za maj 2021 roku została opłacona w terminie i w pełnej wysokości, wynikającej z pierwotnej deklaracji DRA z uwzględnieniem pełnej podstawy wymiaru składki. Jeśli odwołująca składała korekty deklaracji rozliczeniowych, które nie odpowiadały liczbie dni niezdolności do pracy to wówczas ZUS powinien był odpowiednio zareagować i wobec zapłaty pełnej składki za te miesiące w terminie - wezwać odwołującą do wyjaśnień, a nie ustalać, że błędna deklaracja z maja 2021 r. spowodowała wygaśnięcie ubezpieczenia chorobowego z powodu nieopłacenia składki za ww. miesiąc w prawidłowej wysokości. Zgodnie z § 28 ust. 1 rozporządzenia organ rentowy powinien informować odwołującą o sporządzonych lub skorygowanych z urzędu dokumentach ubezpieczeniowych oraz o danych wprowadzonych lub skorygowanych bezpośrednio na koncie odwołującej. Jeśli więc złożenie błędnej (omyłkowej) korekty deklaracji za maj 2021 r. powodowało ustalenie organu rentowego, że w sensie formalnoprawnym składka za ten miesiąc została uiszczona w nieprawidłowej wysokości (wynikającej z błędnej korekty), to w świetle tego, że faktycznie składka była uiszczona w pełnej wysokości organ rentowy powinien poinformować odwołującą jak będzie rozliczana.

Zdaniem Sądu, celem odwołującej nie było wprowadzenie organu rentowego w błąd czy uchylanie się od zapłaty składek, co zostało potwierdzone w toku przeprowadzonego postępowania. Również ugruntowane w tym zakresie orzecznictwo wskazuje, że przepis art. 14 ust. 2 pkt 2 nie powinien być traktowany z nadmiernym rygoryzmem, w tym znaczeniu, że niejako automatycznie prowadzi do wyłączenia z ubezpieczenia, bez względu na okoliczności. Jak wskazał Sąd Najwyższy, tylko zaniechanie zapłaty składki w terminie wyraża wolę zaprzestania podleganiu ubezpieczeniu, opłacenie zaś składki wiąże się zawsze z wolą jego kontynuowania, dlatego opłaceniu składki w niższej od należnej wysokości nie należy nadawać znaczenia powodującego ustanie ubezpieczenia, wbrew woli ubezpieczonego. Jeżeli taka jest wola ubezpieczonego, to nie może jej być przeciwstawiona decyzja organu ubezpieczeń społecznych o odmowie przyjęcia uzupełnienia składki w późniejszym terminie. Deklaratoryjna decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przedmiocie zgody na późniejsze opłacenie składki, której skutek polega na zniwelowaniu faktu ustania ubezpieczenia, w tym wypadku potwierdza jedynie uprawnienia danej osoby (Wyrok SN z 8.12.2015 r., II UK 443/14, LEX nr 1962525.). Opłacenie w terminie tylko części należnej składki, traktowane jako podstawa ustania ubezpieczenia dobrowolnego ex lege, jest co najmniej wątpliwe. Opłacenie składki w niepełnej wysokości w ogóle nie wyczerpuje przesłanki ustania ubezpieczenia jako "nieopłacenie" składki, lecz może być ewentualnie podstawą do stosowania przez organ rentowy sankcji określonych w art. 24 ustawy, np. wymierzenia dodatkowej opłaty lub pociągać konieczność zapłacenia odsetek (Wyrok SN z 23.01.2020 r., I UK 342/18, LEX nr 3220745.).

Należy także zauważyć, że w toku sprawy ubezpieczona składała wymagane przez ZUS wyjaśnienia i dokumenty terminowo, wypełniała wszystkie zobowiązania nałożone przez organ rentowy. Składki za maj 2021 r. również zostały uiszczone w terminie, choć w zawyżonej wysokości. Uchybienie to ma charakter nieznaczny, dotyczy wyłącznie błędu w deklaracji, w sytuacji, w której na koncie widniały środki pozwalające na opłacenie składki z zaistniałej nadwyżki.

Mając to wszystko na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku i zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 30 kwietnia 2024 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdził, że W. K. (1) od 1 maja 2021 r. do 4 listopada 2022 r. podlegała do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

O kosztach zastępstwa procesowego (pkt 2) orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023.1935 t.j.).