Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Michalska

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Kapanowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lutego 2025 r. w Warszawie

sprawy H. Ś. (1)

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w W.

o emeryturę rolniczą

na skutek odwołania H. Ś. (1)

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w W.

z dnia 25 marca 2024 r. znak (...) (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt VII U 987/24

UZASADNIENIE

W dniu 29 kwietnia 2024 r. H. Ś. (1) odwołał się od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w W. z dnia 25 marca 2024 r. znak (...) (...), którą odmówiono mu prawa do emerytury rolniczej. Odwołujący się wniósł o zmianę decyzji ewentualnie o jej uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi rentowemu. Przedmiotowej decyzji zarzucił:

1.  naruszenie art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez jego błędną wykładnię i ustalenie, że odwołujący się nie udowodnił wymaganego okresu pracy uprawniającego do emerytury rolniczej poprzez brak zaliczenia do okresu uprawniającego do emerytury rolniczej lat pracy we własnym gospodarstwie rolnym oraz małżonka w latach 1990-2000 oraz 2003-2008;

2.  naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, które miały wpływ na wynik sprawy, co dotyczy art. 7, art. 9, art. 77 § 1, art. 80 kodeksu postępowania administracyjnego, poprzez zaniechanie zebrania i w sposób wyczerpujący rozpatrzenia całego dostępnego materiału dowodowego, bez rzetelnego rozpoznania stanu faktycznego sprawy i zastosowania odpowiednich przepisów, poprzez brak zaliczenia odwołującemu się do okresu uprawniającego do emerytury rolniczej lat pracy w jego gospodarstwie rolnym w latach 1990-2000 oraz 2003-2008;

3.  naruszenie przepisów postępowania administracyjnego, które miały wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 107 § 3 kodeksu postępowania administracyjnego, poprzez brak racjonalnego uzasadnienia stanowiska organu, skrótowe uzasadnienie decyzji, z podaniem jedynie przepisów prawa bez odniesienia się do nich.

W uzasadnieniu stanowiska odwołujący się wskazał, że nie zgadza się z decyzją KRUS, a z całokształtu jego twierdzeń wynika, iż powinien być traktowany, jako osoba, która brała czynny udział w pracach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, własnego, współmałżonka czy rodziców i okresy tej pracy powinny zostać zaliczonemu mu do stażu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników (odwołanie H. Ś. – k. 3-5 a.s.).

W odpowiedzi Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniósł o oddalenie odwołania w całości. W uzasadnieniu stanowiska scharakteryzował przebieg toczącego się przed nim postępowania poprzedzającego wydanie zaskarżonej decyzji. Następnie, powołując się na przepis art. 19 ust. 1 w zw. z art. 20 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U z 2024 r. poz. 90), zakwestionował spełnienie przez H. Ś. (1) warunków uprawniających go do otrzymania emerytury rolniczej. Organ rentowy wskazał, że odwołujący się legitymuje się okresem ubezpieczenia emerytalno-rentowego w wymiarze 15 lat, 7 miesięcy i 9 dni, który w świetle ww. przepisów jest niewystarczający do nabycia prawa do roszczonego świadczenia. Organ rentowy uzasadnił, że okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia, których zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego domagał się H. Ś. (1) nie zostały uwzględnione, ponieważ ubezpieczony w tym czasie uczył się, w W., a następnie pracował tam zawodowo i odbywał służbę wojskową. Zdaniem organu rentowego ww. zajęcia uniemożliwiały ubezpieczonemu stałą pracę w gospodarstwie rolnym rodziców, a czynności jakie w nim wykonywał należy kwalifikować jako okazjonalną pomoc. Odnosząc się do wskazanego w odwołaniu zarzutu o niezaliczeniu okresu pracy H. Ś. (1) w gospodarstwie rolnym własnym i małżonki w latach 1990 do 2000 i od 2003 r. do 2008 r. organ rentowy wskazał, że w tych latach odwołujący nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników jako rolnik i nie opłacał składek. Zatem, okres ten nie może zostać zaliczony do stażu emerytalnego, o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy (odpowiedź KRUS na odwołanie – k. 11-15 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. Ś. (1) urodził się (...) w miejscowości Ś. gm. S., gdzie jego rodzice, A. i E. Ś. (1) byli właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni 12,2 ha (akt własności ziemi – k. 35 akt KRUS, zaświadczenie Starosty (...) z dnia 11 marca 2004 r. – k. 95 akt Krus).

W latach 1964 – 1970 odwołujący się pobierał naukę w szkole ponadpodstawowej i Technikum Elektrycznym w W., gdzie lekcje trwały 4-5 godzin dziennie. W czasie nauki w technikum odwołujący się mieszkał na stancji w W., od której jego miejscowość rodzinna była oddalona o ok. 120 km. W okresie letnim, kiedy późno robiło się ciemno wracał pociągiem do domu na wieś i pomagał w pracach rodzicom w gospodarstwie. (zeznania H. S. – 52 – 53 a.s.).

W 1967 r. H. Ś. (1) rozpoczął pracę w (...), gdzie był zatrudniony do 1972 r. (bezsporne). Od 14 sierpnia 1972 r. do 30 czerwca 2000 r. pracował w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W. w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 1 lipca 1982 r. zatrudniony był w ww. zakładzie pracy na stanowisku elektromontera – konserwatora, a od 29 lipca 1985 r. na stanowisku brygadzisty. Obowiązki służbowe polegały na sprawdzaniu działalności kontrolerów obchodowych, praca przy konserwacji znaków była wykonywana w godzinach, gdy były one włączone, tj. po zmroku. Początek pracy zależał od pory roku, a średni czas pracy wynosił na dobę 8 godzin ( świadectwo pracy z dnia 30 czerwca lutego 2000 r. – k. 15 akt KRUS, informacja pochodząca od pracodawcy z dnia 28 marca 2018 r. – k. 49 akt KRUS).

W czasie zatrudnienia ww. zakładzie pracy odwołujący się odbył zawodową służbę wojskową w okresie od 25 kwietnia 1973 r. do 8 kwietnia 1975 r. zaświadczenie o odbyciu służby wojskowej Nr 62/A. z 28 czerwca 2010 r – k. 91 akt KRUS).

W okresie od stycznia 1976 r. do marca 1982 r., odwołujący się, będąc zatrudnionym u ww. mieszkał w hotelu robotniczym w W. przy ul. (...), będąc zameldowanym na pobyt czasowy (zaświadczenie z dnia 14 lipca 1982 r. Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) – k. 90 akt Krus).

Od 1 października 2003 r. do 31 stycznia 2008 r. odwołujący się wykonywał pracę w (...) usługi elektryczne w W. jako elektromechanik w wymiarze 5/8 etatu (świadectwo pracy z dnia 17 lutego 2008 r. – k. 16 akt Krus).

W 1970 r., kiedy odwołujący mieszkał w W., gdzie początkowo uczył się a potem pracował, zmarł jego ojciec, co spowodowało potrzebę pomocy matce w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. W tym celu, odwołujący się w miarę wolnego czasu, w niedzielę oraz w okresie urlopu, pomagał w pracach w gospodarstwie rolnym rodziców (oświadczenie ubezpieczonego z dnia 8 marca 2024 r. – k. 86 akt KRUS).

W dniu 26 sierpnia 1978 r. ubezpieczony zawarł związek małżeński z E. T. (odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 4 akt KRUS). Teściowie H. Ś. (3) byli właścicielami gospodarstwa we wsi M., które podzielili pomiędzy swoje dzieci. W latach 90-tych odwołujący się wraz z żoną zaczęli budowę domu na działce przepisanej im przez jej rodziców. W 1994 r. małżonkowie Ś. wyprowadzili się do miejscowości M., do 2011 r. H. Ś. (1) pełnił funkcję sołtysa wsi M. w Gminie W. (zeznania E. Ś. (2) – k. 51 a.s., zaświadczenie – k. 28 akt KRUS). Umową dzierżawy zawartą w dniu 06 lutego 2017 r. H. Ś. (1) i E. Ś. (2) jako właściciele nieruchomości we wsi M. oznaczonej jako działka (...) o powierzchni 3,50 hektara (KW WA 1W/ (...)) wydzierżawili synowi P. Ś. ww. nieruchomość na okres 10 lat. (k. 23 i nast. umowa dzierżawy). Aneksem zawartym w dniu 24 lutego 2017 r. do ww. umowy dzierżawy H. Ś. (1) i E. Ś. (2) oświadczyli, że są właścicielami nieruchomości we wsi M. oznaczonej jako działka (...) o powierzchni 0, (...) hektara i działki (...) o powierzchni 3,4970 hektara wydzierżawili synowi P. Ś. ww. nieruchomości na okres 10 lat. (k. 26 i nast. aneks do umowy dzierżawy).

W dniu 4 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wydał decyzję znak (...), którą przyznał odwołującemu się emeryturę.

W dniu 31 sierpnia 2017 r. H. Ś. (1) złożył do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wniosek o emeryturę rolniczą. W załączonym do wniosku kwestionariuszu określił lata od 1967 r. do 1972 r., od 1972 r. do 1973 r. i od 1975 r. do 2000 r., jako okres pracy zawodowej, a lata od 1973 r. do 1975 r., jako okres służby wojskowej (wniosek o emeryturę rolniczą z załącznikami – k. 1 – 5 akt KRUS).

Prezes KRUS w dniu z 11 września 2017 r. wydał decyzję nr (...), którą odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury rolniczej wskazując, że nie posiada on wymaganego okresu ubezpieczenia emerytalno – rentowego (wyłącznie rolniczego), tj. 25 lat. Na dzień wydania wzmiankowanej decyzji za udowodniony przez H. S. okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego KRUS przyjął 11 lat i 3 miesiące i 4 dni. Organ rentowy do ww. okresu nie uwzględnił ubezpieczonemu czasu pracy w gospodarstwie rolnym teściów od 1978 r. do 1990 r. i okresu pracy zawodowej oraz okresu odbywania służby wojskowej (decyzja z dnia 11 września 2017 r. – k. 34 akt KRUS).

H. Ś. (1) w dniu 13 października 2017 r. odwołał się od ww. decyzji, co zainicjowało postępowanie sądowe prowadzone przez Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pod sygnaturą VII U 1524/17, a zakończone wydaniem w dniu 28 lutego 2018 r. wyroku oddalającego odwołanie. H. Ś. (1) wywiódł apelację od ww. wyroku. Po jej rozpoznaniu, Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 22 stycznia 2020 r. oddalił apelację. Sąd okręgowy ustalił, a sąd apelacyjny ustalenia te uznał za słuszne, że okres od 1978 r. do 1990 r. nie stanowił okresu, jaki może być zaliczony odwołującemu się do wymaganego ustawą 25 - letniego okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu zaliczanego przy przyznaniu prawa do emerytury rolniczej, ponieważ okres ten bezspornie pokrywa się z okresem, w którym odwołujący się pracował zawodowo poza rolnictwem w pełnym wymiarze czasu pracy (wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 lutego 2018 r. wraz z uzasadnieniem – k. 41i 44 – 55 akt sądowych VII U 1524/17, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 stycznia 2020 r. wraz z uzasadnieniem – k. 93 i 95 – 120 akt sądowych VII U 1524/17).

W styczniu 2024 r. H. Ś. (1) wystąpił do Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ze skargą dotyczącą ustalonego braku uprawnień do emerytury rolniczej, do której dołączył kserokopie dokumentów, tj. zaświadczenie ZUS z 30 października 2023 r., decyzję przyznającą emeryturę pracowniczą z 4 stycznia 2016 r., decyzję odmawiającą prawa do emerytury rolniczej z 11 września 2017 r., pismo Oddziału (...) KRUS w W. z 14 lipca 2023 r. i decyzję Burmistrza W. w sprawie łącznego zobowiązania pieniężnego na 2023 r. Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – Biuro Interwencyjnej Pomocy Prawnej i Listów przekazała pismo do Biura Świadczeń Centrali Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (skarga – k. 9 a.s., Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – k. 10 a.s., k. 106 akt KRUS).

Złożona przez H. Ś. (1) skarga została potraktowana przez KRUS jako ponowny wniosek o emeryturę rolniczą i na tej podstawie Kasa wszczęła postępowanie wyjaśniające (pismo z dnia 24 marca 2024 r. – k. 105 akt KRUS).

Po zakończeniu postępowania, Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w dniu 25 marca 2024 r. wydał decyzję znak (...) (...), którą odmówił H. Ś. (1) prawa do emerytury rolniczej wobec niespełnienia warunku posiadania 25 lat ubezpieczenia. Jako udowodniony okres ubezpieczenia, do ustalonego uprzednio – decyzją z 11 września 2017 r. – stażu ubezpieczenia rolniczego w wymiarze 11 lat i 3 miesiące i 4 dni, KRUS doliczył okres pracy w gospodarstwie rolnym teściów – od 26 sierpnia 1978 r. do 31 grudnia 1982 r. W konsekwencji, organ rentowy stwierdził, że H. Ś. (1) legitymuje się okresem 15 lat 7 miesięcy i 9 dni pracy w gospodarstwie rolnym (decyzja z dnia 25 marca 2024 r., znak (...) (...) – k. 103 akt KRUS).

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie powołanych dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach KRUS, których wiarygodność nie budzi wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Konsekwencją obdarzenia dowodów dokumentarnych przymiotem wiarygodności było przyjęcie, że zeznania odwołującego się i jego żony – świadka E. Ś. (2) – jakie złożyli w toku rozprawy, nie są wiarygodne w zakresie, w jakim nie korelują z okolicznościami stwierdzonymi w treści dowodów z dokumentów. Zeznania odwołującego się i świadka nie obaliły faktów wprost wynikających z dokumentów. Ponadto, co istotne, zostały złożone później, względem dat powstania dowodów dokumentarnych i w ocenie sądu stanowią przede wszystkim wyraz ustalonej na potrzeby toczącego się postępowania wersji wydarzeń. Zeznania te mogłyby potwierdzać lub uzupełniać, to co wynika z treści dokumentów, jeżeli jednak są z nimi sprzeczne, a nadto nie przekonujące, nie mogą stanowić dowodu w sprawie. Zatem, nie dał sąd wiary twierdzeniom świadka E. Ś. (2) i zeznaniom odwołującego się H. Ś. (1), z których wynika, że nie mieszkał w hotelu robotniczym, a jedynie miał tam meldunek. Twierdzenia te stoją w sprzeczności z informacją pochodzącą od pracodawcy, który poświadczył nie tylko fakt meldunku czasowego, ale i zamieszkiwania odwołującego się w hotelu pracowniczym w W. od stycznia 1976 r. do 15 marca 1982 r. Ponadto, również jako niewiarygodne, albowiem nie korelujące z treścią dowodu z dokumentu są twierdzenia odwołującego się, w których podnosi, że praca w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W. wymagała od niego zaangażowania w obowiązki służbowe jedynie przez około jedną godzinę dziennie, i jako taka umożliwiała mu pracę w gospodarstwie rolnym, podczas gdy z pisma pochodzącego od pracodawcy z dnia 28 marca 2018 r. wynika, że średni czas pracy na dobę wynosił 8 godzin. Za niewiarygodne uznał sąd również zeznania odwołującego się i jego twierdzenia wynikające z pism składnych w toku postępowania, w których wskazywał, że w okresie 3 stycznia 1967 r. do 24 kwietnia 1973 r. i od 9 kwietnia 1975 r. do 25 sierpnia 1978 r. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, podczas gdy z treści dokumentów, które złożył osobiście i poświadczył ich prawdziwość własnoręcznym podpisem, tj. z kwestionariusza dołączonego do wniosku o emeryturę rolniczą z dnia 31 sierpnia 2017 r. wynika, że okres ten, a dokładnie lata od 1967 r. do 1972 r., od 1972 r. do 1973 r. i od 1975 r. do 2000 r., sam odwołujący się określił wówczas, jako okres pracy zawodowej a nie, jak obecnie próbuje wykazać, jako okres pracy w gospodarstwie rolnym.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie H. Ś. (1) od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział (...) w W. z dnia 25 marca 2024 r. znak (...) (...)nie zasługiwało na uwzględnienie.

Rozważania należy rozpocząć od przypomnienia, że H. Ś. (1) domagał się już przyznania prawa do emerytury rolniczej, w konsekwencji czego została wydana przez KRUS decyzja z dnia 11 września 2017 r. nr (...), którą odmówiono prawa do emerytury rolniczej. Sprawa z odwołania H. Ś. (1) zawisła przed Sądem Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie, który orzekając jako sąd I instancji odwołanie oddalił. Następnie, Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację, jaką odwołujący się wywiódł od wyroku sądu okręgowego. W związku z tym, zaskarżony wyrok sądu okręgowego stał się prawomocny, a co za tym idzie to, co stanowiło przedmiot i podstawę faktyczną tego rozstrzygnięcia w chwili wyrokowania uzyskało przymiot powagi rzeczy osądzonej. Wniesienie przez H. Ś. (1) kolejnego wniosku do KRUS o emeryturę rolniczą doprowadziło do wydania przez organ rentowy decyzji odmownej, od której H. Ś. (1) również odwołał się do sądu, co zainicjowało przedmiotowe postępowanie sądowe. W kontekście tego, istotne jest, że powaga rzeczy osądzonej ( res iudicata) zaliczana jest do tzw. negatywnych przesłanek procesowych i oznacza niedopuszczalność prowadzenia drugiego procesu co do tego samego roszczenia, o którym już orzeczono prawomocnie, pod rygorem nieważności postępowania. Zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Określone w art. 365 § 1 k.p.c. związanie stron, sądów oraz innych organów i osób treścią prawomocnego orzeczenia wyraża nakaz przyjmowania przez nie, że w objętej nim sytuacji stan prawny przedstawiał się tak, jak to wynika z sentencji wyroku. Natomiast negatywna strona prawomocności materialnej polega na wykluczeniu możliwości ponownego rozpoznania sprawy między tymi samymi stronami co do tego samego przedmiotu.

Kwestią sporną na gruncie postępowania prowadzonego uprzednio przez sąd okręgowy i następnie sąd apelacyjny – zakończonego już prawomocnie – było osiągniecie przez odwołującego się co najmniej 25 - letniego okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu zaliczanego przy ustalaniu prawa do emerytury rolnicze poprzez zaliczenia do ww. okresu pracy rolniczej, okresu od 1978 r. do 1990 r. W obecnym postępowaniu sądowym H. Ś. (1) domagał się zaliczenia do okresu podlegania ubezpieczenia społecznemu rolników, okresów od 3 stycznia 1967 r. do 24 kwietnia 1973 r. i od 9 kwietnia 1975 r. do 25 sierpnia 1978 r. – wskazując, że w ww. okresach, po ukończeniu 16 roku życia pracował w gospodarstwie rolnym rodziców oraz okresu pracy we własnym gospodarstwie rolnym, tj. lat od 1990 r. do 2000 i od 2003 r. do 2008 r. Były to zatem, innych okresów niż te, których dotyczyło wspominane wyżej, prawomocne już rozstrzygnięcie sądu. Z tego powodu możliwe było prowadzenie przez sąd postępowania w niniejszej sprawie, ponieważ nie zachodzi co do nich, powaga rzeczy osądzonej.

Dokonując dalszych rozważań dotyczących niezasadności odwołania, w pierwszej kolejności odnieść należy się do przepisów, które określają warunki nabycia uprawnienia do emerytury rolniczej. Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2024 r. poz. 90) emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat,
z uwzględnieniem art. 20. Przepis ten stanowi z kolei, że do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:

1) podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2) prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.;

3) od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r.) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: po pierwsze - wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i po drugie – czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie. (zob. wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 stycznia 1996 r., III AUr 833/95 (OSA 1998, z. 4, poz. 15) i wyroki SN: z dnia 28 maja 1997 r., II UKN 96/96 (OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 473), z dnia 13 stycznia 1998 r., II UKN 433/97 (OSNAPiUS 1998, nr 22, poz. 668), z dnia 13 listopada 1998 r., II UKN 299/98 (OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 799), z dnia 18 lutego 1999 r., II UKN 491/98 (OSNAPiUS 2000, nr 8, poz. 324), z dnia 9 listopada 1999 r., II UKN 190/90 (OSNAPiUS 2001, nr 4, poz. 122), z dnia 3 grudnia 1999 r., II UKN 235/99 (OSNAPiUS 2001, nr 7, poz. 236), z dnia 10 maja 2000 r., II UKN 535/99 (OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 650), z dnia 12 maja 2000 r., II UKN 538/99 (OSNAPiUS 2001, nr 21, poz. 651), z dnia 27 czerwca 2000 r., II UKN 612/99 (OSNAPiUS 2002, nr 1, poz. 21), z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00 (OSNPUSiSP 2003, nr 7, poz. 186). W powyższych orzeczeniach kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Nadto podkreślenia wymaga, że w orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że praca w gospodarstwie rolnym domownika musi mieć charakter stały i wymiar czasu odpowiadający co najmniej połowie etatu pracowniczego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.06.2013 r. w sprawie II UK 368/12, z dnia 08.03.2011 r. w sprawie II UK 305/10). Praca ta powinna charakteryzować się stałością i dyspozycyjnością w stosunku do wymagań wynikających z funkcjonowania gospodarstwa rolnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.02.2011 r. w sprawie III UK 70/10). Przy ustaleniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczonej przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, także w czasie wakacji szkolnych. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.12.2000 r. w sprawie II UKN 155/00)

Za potrzebne uznał sąd poczynienie uwagi na temat rozkładu ciężaru dowodowego w postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Otóż, godzi się zauważyć, że w tych sprawach odwołanie zastępuje pozew, a zatem to na odwołującym spoczywa ciężar wykazania, że zaskarżona decyzja jest z pewnych względów wadliwa. Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie toczy się od nowa, lecz stanowi kontynuację uprzedniego postępowania przed organem rentowym (np. wyrok Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2008 r., I UK 151/08, OSNP 2010 nr 11-12, poz. 146). Z tej przyczyny obowiązkiem strony wnoszącej odwołanie jest ustosunkowanie się do twierdzeń organu rentowego ze wszystkimi konsekwencjami wynikającymi z art. 232 k.p.c. W tym zatem celu to odwołujący musi przedstawić dowody, które uzasadniają zarzut wadliwości decyzji. W każdym przypadku, gdy adresat decyzji nie zgadza się z faktami stanowiącymi podstawę zastosowania konkretnej normy prawa musi przedstawić dowody okoliczności przeciwnych. Ze względu na obowiązującą zasadę prawdy materialnej wynikającą z art. 3 k.p.c., sąd – a więc także sąd pracy i ubezpieczeń społecznych – nie ma obowiązku dążenia do wszechstronnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy i do wyjaśnienia rzeczywistej treści stosunków faktycznych i prawnych. Ustawodawca do minimum ograniczył uprawnienia sądu do działania z urzędu, zatem szczególnego znaczenia nabiera aktywność stron w prezentowaniu dowodów oraz przytaczaniu faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2017 r., I UK 215/16, LEX nr 2329474).

Zatem odnosząc całokształt dotychczasowych rozważań do realiów sprawy wskazać należy, że skoro H. Ś. (1) domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i uwzględniania do stażu wymaganego do nabycia prawa do emerytury rolniczej okresu od 3 stycznia 1967 r. do 24 kwietnia 1973 r. i od 9 kwietnia 1975 r. do 25 sierpnia 1978 r., jako okresu wymienionego w art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, tj. okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r. – to na odwołującym się spoczywał ciężar udowodnienia, że ww. okresie stale pracował w gospodarstwie rolnym rodziców.

W ocenie Sądu ubezpieczony nie udźwignął ciążącego na nim ciężaru dowodowego
i nie wykazał w sposób przekonujący, że od ukończenia 16 roku życia, w spornym okresie 3 stycznia 1967 r. do 24 kwietnia 1973 r. i od 9 kwietnia 1975 r. do 25 sierpnia 1978 r. pracował w gospodarstwie rolnym w sposób stały. Materiał dowodowy nie wspierał wystarczająco stanowiska odwołującego się, co do tego, że czynnościom jakie wykonywał w gospodarstwie rolnym rodziców, można nadać przymiot pracy stałej. Sąd stoi na stanowisku, że dowody, jakie zgromadzono w toku postępowania pozwalają jedynie na ustalenie, że ubezpieczany, pomagał rodziców w sposób okazjonalny, w czasie wolnym od szkoły, przede wszystkim w okresie letnim i w okresach urlopów od pracy zawodowej. Wniosek ten oparł sąd na ustaleniu, że H. Ś. (1) w spornym okresie uczył się w W., oddolnej od domu rodzinnego i miejsca zlokalizowania gospodarstwa rolnego o około 120 km. Nauka wiązała się z przebywania w W., gdzie odwołujący się mieszkał na stancji. Sąd daje wiarę ubezpieczonemu co do tego, że śmierć ojca w 1970 r. spotęgowała potrzebę pomocy w gospodarstwie rolnym, jednak obowiązki szkolne i zawodowe, jakie odwołujący się realizował w W., kolidowały nie pozwalały na to, aby wymiar czasu poświęcony na tę pomoc, był na tyle duży, że obecnie daną pracę można by uznać za stałą, na potrzeby otrzymania emerytury rolniczej. Zdaniem sądu, z uwagi na brak stałej i codziennej obecności w gospodarstwie, ubezpieczony mógł wykonywać jedynie doraźną pomoc w pracach gospodarskich. Niewątpliwie konieczność codziennego uczęszczania do szkoły powodowała, że odwołujący się nie mógł dysponować taką ilością czasu, aby w okresie pobierania nauki wykonywać pracę w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze pozwalającym na uwzględnienie go do rolniczego stażu ubezpieczeniowego, a okres pracy w wakacje i weekendy jest do tego niewystarczający.

Sporny okres od 3 stycznia 1967 r. do 24 kwietnia 1973 r. i od 9 kwietnia 1975 r. do 25 sierpnia 1978 r., co do którego ubezpieczony wysuwał żądanie uznania go za czas pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, obejmował nie tylko czas pobierania nauki w technikum, ale także czas, kiedy ubezpieczony pracował zawodowo od 1972 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w W. w pełnym wymiarze czasu pracy. Zdaniem sądu wykonywanie czynności służbowych, w pełnym wymiarze czasu pracy, które – co potwierdził pracodawca w piśmie z dnia 28 marca 2018 r. – wiązały się z potrzebą pracy w ilości około 8 godzin na dobę, uniemożliwiały ubezpieczonemu, tak samo jako wcześniej pobieranie nauki – wykonywanie w gospodarstwie rolnym rodziców pracy w sposób stały, z uwagi na codzienną konieczność realizacji obowiązków służbowych w W.. Ponadto, w toku postępowania sądowego odwołujący się nie obalił domniemania wynikającego z zameldowania, a sąd za niewiarygodne uznał twierdzenia ubezpieczonego, iż po pracy w W. wracał na oddaloną o 120 km. wieś, by także i tam pracować – nadto w wymiarze i w sposób pozwalający prace tą uznać za stałą, na potrzeby przyznania emerytury rolniczej.

Co za się tyczy twierdzeń odwołującego, o wadliwości decyzji, z powodu niezaliczeniu przez organ rentowy do stażu ubezpieczenia społecznego rolników okresu jego pracy we własnym gospodarstwie rolnym w latach 1990 do 2000 i od 2003 r. do 2008 r., to sąd podziela argumentację organu rentowego. Brak jest podstaw prawnych, by lata, w jakich odwołujący się nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników jako rolnik i nie opłacał składek, z powodu podlegania wówczas ubezpieczeniu społecznemu. Odwołujący nie spełnił warunków do ubezpieczenia, o których mowa w art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 1 i ust. 3 w zw. z art. 6 pkt 12 i 13 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, ponieważ pracował zawodowo i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniu powszechnemu od 14 sierpnia 1997 r. do 30 czerwca 2000 r. i od 1 października 2003 r. do 31 stycznia 2008 r. Ubezpieczeniem rolniczym został objęty w przerwach w zatrudnieniu, tj. od 1 lipca 2000 r. do 30 września 2003 r. i od 1 lutego 2008 r. do 4 stycznia 2016 r. – do czasu przyznania prawa do emerytury decyzją ZUS. Zatem, skoro w spornym okresie odwołujący nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, to okres ten nie może zostać zaliczony do stażu emerytalnego, o którym mowa w art. 19 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy. Samo prowadzenie gospodarstwa rolnego wraz z małżonką, bez podlegania ubezpieczeniu, nie jest wystarczające do zaliczenia spornego okresu.

Konkludując, sąd mając na względzie zebrany w sprawie materiał dowodowy, przyjęte na jego podstawie ustalenia i całokształt zaprezentowanych wyżej rozważań, uznał, że organ rentowy prawidłowo ustalił co do H. Ś. (1) posiadany przez niego okres legitymowania się rolniczym ubezpieczeniem emerytalno – rentowym w wymiarze 15 lat 7 miesięcy i 9 dni , a w konsekwencji, zasadnie odmówił mu prawa do wnioskowanego świadczenia, wobec niespełnienia ustawowych przesłanek, warunkujących jego otrzymanie.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. należało oddalić odwołanie.