Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lipca 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 1 lipca 2025 r. w Warszawie

sprawy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wydanie interpretacji

na skutek odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 19 lipca 2023 roku, Nr (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

W dniu 16 sierpnia 2023 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 19 lipca 2023 r., znak (...), uznającej za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. złożonym dnia 29 czerwca 2023 r. o wydanie indywidualnej interpretacji w przedmiocie braku tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od wypłaconego w oparciu o art. 176 Kodeksu spółek handlowych wspólnikom spółki wynagrodzenia, zaskarżając ją w całości.

Spółka zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie art. 176 § 1, 2 i 3 k.s.h. w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 4) Ustawy przez przyjęcie, że

1. w stanie faktycznym opisanym we wniosku z dnia 29.06.2023 r. powtarzające się świadczenia niepieniężne, do których zostaną zobowiązani wspólnicy spółki:

a)  są świadczeniami o charakterze ciągłym, stałym a więc nie mieszczącym się w dyspozycji art. 176 § 1, 2 i 3 k.s.h.;

b)  są świadczeniami, których zakres, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązani zostali wspólnicy w połączeniu z przedmiotem działalności spółki, wskazuje że stanowią one obowiązki charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług (są zadaniami o charakterze usługowym), a więc umowy opisanej w art. 750 k.c.;

- a tym samym ma do nich zastosowanie art. 6 ust. 1 pkt 4) Ustawy, w zakresie obowiązku ubezpieczeń społecznych;

2. w opisanym zdarzeniu przyszłym wnioskodawca zmierza do posłużenia się regulacją art. 176 § 1, 2 i 3 k.s.h. do stworzenia mechanizmu wynagradzania wspólników w sposób niezgodny z ratio legis tej instytucji prawnej;

które to naruszenie miało wpływ na wynik sprawy polegający na tym, że w jego wyniku stanowisko wnioskodawcy, opisane we wniosku z dnia 29.06.2023 r., zostało uznane za nieprawidłowe, podczas gdy prawidłowa wykładnia art. 176 § 1, 2 i 3 k.s.h. w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 4) Ustawy wskazuje, że:

1. w stanie faktycznym opisanym we wniosku z dnia 29.06.2023 r. powtarzające się świadczenia niepieniężne, do których zostaną zobowiązani wspólnicy spółki:

a)  są świadczeniami powtarzającym się w rozumieniu art. 176 § 1, 2 i 3 k.s.h., tj. świadczeniami, których liczba jest z góry i szczegółowo określona, realizowanymi regularnie, cyklicznie, z uchwytnymi i zauważalnymi przerwami przy czym czas nie jest wyznacznikiem ich rozmiaru, a strony (tj. spółka i konkretny wspólnik) uznają świadczenie za wykonane po zrealizowaniu konkretnego zadania a nie po upływie czasu;

b)  są pozbawione charakteru ciągłego przez co nie mają cech charakterystycznych dla umowy o świadczenie usług (a więc umowy opisanej w art. 750 k.c.);

- a tym samym nie mają do nich zastosowania przepisy Ustawy, w szczególności art. 6 ust. 1 pkt 4) Ustawy;

2. w opisanym zdarzeniu przyszłym wnioskodawca zmierza do wykorzystania regulacji art. 176 § 1, 2 i 3 k.s.h. w zgodzie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa, w szczególności w sposób zgodny z ratio legis tej instytucji prawnej;

a w konsekwencji stanowisko wnioskodawcy, w stanie faktycznym opisanym we wniosku z dnia 29.06.2023 r., powinno zostać uznane za prawidłowe.

Mając na uwadze powyższe, odwołująca się spółka wniosła o zmianę decyzji w całości przez uznanie za prawidłowe stanowiska opisanego we wniosku z dnia 29.06.2023 r. w zakresie niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wykonujących na rzecz tej spółki powtarzające się świadczenia niepieniężne w rozumieniu normy art. 176 § 1, 2 i 3 k.s.h., których rodzaj i zakres został oznaczony w umowie tej spółki na podstawie klauzuli o następującym brzmieniu:

„1. Wspólnicy zgodnie z art. 176 Kodeksu spółek handlowych są zobowiązani do powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz Spółki:

a)  wspólnik XY - realizacja świadczeń przewozu osób taksówką w wymiarze 100 kursów w miesiącu;

b)  pozostali wspólnicy będący osobami fizycznymi - każdy wspólnik - realizacja świadczeń przewozu osób taksówką w wymiarze 110 kursów w miesiącu;

2. Wynagrodzenie za powtarzające się świadczenia niepieniężne na rzecz spółki przez wspólników zostaną ustalone w drodze uchwały Zarządu biorąc pod uwagę aktualne stawki lub ceny za tożsame lub podobne świadczenia przyjęte w obrocie.

3. W przypadku zmiany zapotrzebowania Spółki na usługi określone w ust. 1 Zgromadzenie Wspólników może zmienić wymiar świadczonych usług podejmując stosowną uchwałę.

4. Obowiązek wykonywania świadczeń określonych w ust. 1 obciąża jedynie jeden udział każdego ze Wspólników. W przypadku zbycia udziałów związanych z obowiązkiem dokonywania powtarzających się świadczeń względem spółki, Wspólnicy w drodze jednomyślnej uchwały mogą zwolnić nabywcę tych udziałów z obowiązku dokonywania powtarzających się świadczeń.”

- a w konsekwencji braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia od wynagrodzenia wpłaconego wspólnikom tej spółki z tytułu wykonania na rzecz tej spółki tak określonych powtarzających się świadczeń niepieniężnych (odwołanie– k. 3-10 a.s.).

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania w całości oraz o zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy wskazał, że zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej jako „usus"). Natomiast katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 wskazanej ustawy. Ponadto stosownie do art. 11 i 12 ww. ustawy ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu mogą podlegać wyłącznie niektóre z grup wskazanych w art. 6 ustawy. W rezultacie dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych wskazanym przepisem. Jednocześnie wyliczenie tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarte w powyższym artykule ma charakter katalogu zamkniętego i nie podlega wykładni rozszerzającej. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wiążą bezpośrednio zaistnienie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z posiadaniem tytułu rodzącego taki obowiązek.

Następnie organ rentowy podniósł, że zgodnie z treścią art. 176 § 1 i 2 k.s.h., jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. Wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wskazuje zysku. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie. Przedmiotem nałożonego obowiązku może być wyłącznie powtarzające się świadczenie niepieniężne (art. 176 § 1 k.s.h.). „Powtarzające się” jest świadczenie, które jest periodyczne (okresowe), ale nie jest ani świadczeniem jednorazowym, ani mającym charakter ciągły lub stały. Zobowiązanie do powtarzających się świadczeń niepieniężnych jest wyjątkiem od zasady ograniczenia obowiązków wspólników do wniesienia wkładów (art. 3 k.s.h.). Jako wyjątek od zasady przepis art. 176 k.s.h. powinien być interpretowany zawężająco. Najczęściej obowiązek świadczenia ma związek zarówno z możliwościami faktycznymi, jak i prawnymi zobowiązanego wspólnika oraz związany jest z przedmiotem działalności spółki.

W ocenie organu rentowego, jak wynika z treści wniosku i uzupełnienia, świadczenia, o których mowa we wniosku są świadczeniami o charakterze, który nie mieści się w dyspozycji art. 176 § 1 k.s.h. Przytoczony w opisie zdarzenia przyszłego wniosku zakres, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązani zostaną wspólnicy w połączeniu z przedmiotem działalności spółki, wskazuje że obowiązki wspólników są zadaniami o charakterze usługowym. Opisane we wniosku o interpretację i uzupełnieniu czynności wspólników stanowią obowiązki charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, a więc umowy opisanej w art. 750 kc. W opisanym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawca zmierza do posłużenia się regulacją art. 176 k.s.h. do stworzenia mechanizmu wynagradzania wspólników w sposób niezgodny z ratio legis tej instytucji prawnej.

Organ rentowy podkreślił, że wspólnicy de facto (mając na uwadze charakter i zakres wykonywanych czynności), będą świadczyć na rzecz spółki usługi charakterystyczne dla cywilnoprawnych stosunków zobowiązaniowych. Tym samym ma do nich zastosowanie art. 6 ust. 1 pkt 4 usus w zakresie obowiązku ubezpieczeń społecznych (odpowiedź Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na odwołanie – k. 17-18 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Spółka (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. została zawiązana przez O. G. oraz D. G. umową z dnia 9 czerwca 2021 roku ( umowa spółki – k. 73-74 a.s.).

W dniu 29 czerwca 2023 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji w zakresie daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne. Spółka wskazała we wniosku, że prowadzi działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jej głównym przedmiotem działalności jest działalność taksówek osobowych (PKD. 49.32.Z). W najbliższym czasie ma zamiar powiększyć kapitał zakładowy spółki poprzez utworzenie nowych uprzywilejowanych udziałów, objęcia ich przez dotychczasowych wspólników a następnie sprzedaż ich na rzecz osób fizycznych. Umowa spółki w trybie art. 176 kodeksu spółek handlowych będzie zobowiązywała każdego wspólnika uprzywilejowanych udziałów do powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki. Świadczenia te będą polegały na wykonywaniu przewozu osób taksówką. Ze wspólnikami nie będą podpisywane dodatkowe umowy bowiem obowiązek świadczeń będzie wynikał wyłącznie z umowy spółki. Wydatki ponoszone na wynagrodzenie dla wspólników, należne za powtarzające się świadczenia niepieniężne, będą ponoszone w celu osiągnięcia przez spółkę przychodów. Spółka będzie zobowiązana do wypłaty wynagrodzenia za świadczenia niepieniężne niezależnie od tego czy będzie osiągała zyski czy też nie. Świadczenia niepieniężne wykonywane przez wspólników nie będą miały charakteru ciągłego ani stałego. Treść umowy spółki w zakresie powtarzających się świadczeń niepieniężnych wykonywanych przez wspólników będzie brzmiała następująco:

„1. Wspólnicy zgodnie z art. 176 kodeksu spółek handlowych są zobowiązani do powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz Spółki:

a)  wspólnik XY - realizacja świadczeń przewozu osób taksówką w wymiarze 100 kursów w miesiącu;

b)  pozostali wspólnicy będący osobami fizycznymi - każdy wspólnik - realizacja świadczeń przewozu osób taksówką w wymiarze 110 kursów w miesiącu;

2. Wynagrodzenie za powtarzające się świadczenia niepieniężne na rzecz spółki przez wspólników zostaną ustalone w drodze uchwały Zarządu biorąc pod uwagę aktualne stawki lub ceny za tożsame lub podobne świadczenia przyjęte w obrocie.

3. W przypadku zmiany zapotrzebowania Spółki na usługi określone w ust. 1 Zgromadzenie Wspólników może zmienić wymiar świadczonych usług podejmując stosowną uchwałę.

4. Obowiązek wykonywania świadczeń określonych w ust. 1 obciąża jedynie jeden udział każdego ze Wspólników. W przypadku zbycia udziałów związanych z obowiązkiem dokonywania powtarzających się świadczeń względem spółki, Wspólnicy w drodze jednomyślnej uchwały mogą zwolnić nabywcę tych udziałów z obowiązku dokonywania powtarzających się świadczeń."

Mając na uwadze powyższe wnioskodawca zadał pytanie czy powstaje obowiązek opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne od wypłacanych wynagrodzeń za powtarzające się świadczenia niepieniężne na rzecz wspólników wypłacanych w oparciu o art. 176 kodeksu spółek handlowych? Zaznaczając, że stan faktyczny sprawy nie jest tożsamy z przedstawionym we wniosku płatnika z grudnia 2022r.

Następnie wnioskodawca przedstawił własne stanowisko w sprawie, wskazując że wykonywanie przez wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w oparciu o art. 176 Kodeksu spółek handlowych świadczeń niepieniężnych za wynagrodzeniem ani wypłata tego wynagrodzenia nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu) oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2022.1009 t.j. z dnia 2022.05.13). Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 wskazanej ustawy. Ponadto stosownie do art. 11 i 12 tejże ustawy ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu mogą podlegać wyłącznie niektóre z grup wskazanych w art. 6 ustawy. W rezultacie dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych wskazanym przepisem. Jednocześnie wyliczenie tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarte w powyższym artykule ma charakter katalogu zamkniętego i nie podlega wykładni rozszerzającej.

Zatem, w ocenie wnioskodawcy, przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wiążą bezpośrednio zaistnienie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z posiadaniem tytułu rodzącego taki obowiązek. Następnie wnioskodawca podniósł, że zgodnie z art. 176 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - kodeks spółek handlowych (Dz.U.2022.1467 t.j. z dnia 2022.07.12) jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. W ocenie wnioskodawcy powołany wyżej przepis umożliwia tworzenie takich relacji miedzy wspólnikiem a spółką, które pozwolą im wzajemnie odnosić określone korzyści. Dla spółki może to być pewność otrzymania w określonym czasie pewnych świadczeń, dla wspólnika możliwość zbytu świadczeń i otrzymania wynagrodzenia. Wypłacenie wynagrodzenia jest niezależne od tego, czy spółka wykazuje zysk czy też nie. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie.

Wnioskodawca podniósł, że powołany powyżej przepis umożliwia tworzenie takich relacji między wspólnikiem a spółką, które pozwolą im wzajemnie odnosić określone korzyści. Ewentualne zobowiązanie wspólnika w umowie spółki do powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki jest jego dodatkowym, obok zobowiązania do wniesienia wkładu, zobowiązaniem, którego wykonanie ma przyczynić się do realizacji zawiązania spółki.

Wnioskodawca podsumował, że katalog tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń nie zawiera w swej treści osób fizycznych wykonujących za wynagrodzeniem powtarzające się świadczenia niepieniężne w rozumieniu art. 176 kodeksu spółek handlowych wyłącznie na podstawie umowy spółki. W konsekwencji samo wykonywanie przez te osoby świadczeń niepieniężnych za wynagrodzeniem nie powoduje powstania tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, tym samym w ocenie wnioskodawcy wypłacane w oparciu o art. 176 Kodeksu spółek handlowych wynagrodzenie nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (wniosek k. 12-9 akt ZUS).

W dniu 19 lipca 2023 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wydał decyzję nr (...), w której na podstawie art. 34 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r., poz.221 ze zm.), w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023r., poz. 1230), uznał za nieprawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. złożonym dnia 29 czerwca 2023r. w przedmiocie braku tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od wypłacanego w oparciu o art. 176 kodeksu spółek handlowych wspólnikom spółki wynagrodzenia.

W uzasadnieniu decyzji, organ rentowy podniósł, że stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w trybie art. 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców dotyczące braku tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od wypłacanego w oparciu o art.176 Kodeksu spółek handlowych wspólnikom spółki wynagrodzenia uznać należy za nieprawidłowe.

Następnie wskazał, że zgodnie z przepisem art 34 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Natomiast w myśl art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.

W drodze decyzji Zakład dokonuje jedynie, oceny stanowiska przedsiębiorcy w zakresie przedstawionej przez niego interpretacji przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek. Organ rentowy wskazał, że mocą niniejszej decyzji nie przyznaje natomiast jakiegokolwiek prawa ani nie stwierdza jakiegokolwiek obowiązku ubezpieczeniowego. Ocena stanowiska przedsiębiorcy dokonywana pod katem prawidłowości przyjętego przez wnioskodawcę rozumienia treści przepisu prawa, czyniona jest w oparciu o kompletny opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zawartego w treści wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji. Podkreślił, że granice sprawy wszczętej wniesieniem wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji zakreślają jedynie ramy opisu stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Wydając indywidualną interpretację Zakład przyjmuje więc jako prawdziwe złożone przez wnioskodawcę oświadczenia, zwracając jednocześnie uwagę na fakt, że wiążący charakter niniejszej decyzji ograniczony został jedynie do stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji.

Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz opłacania składek na te ubezpieczenia regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 wskazanej ustawy. W rezultacie dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych wskazanym przepisem. Jednocześnie wyliczenie tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zawarte w powyższym artykule ma charakter katalogu zamkniętego i nie podlega wykładni rozszerzającej. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wiążą bezpośrednio zaistnienie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z posiadaniem tytułu rodzącego taki obowiązek.

Zgodnie z treścią art. 176 § 1 i 2 kodeksu spółek handlowych jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. Wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku. Wynagrodzenie to nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie. Przedmiotem nałożonego obowiązku może być wyłącznie powtarzające się świadczenie niepieniężne (art. 176 § 1 k.s.h.). „Powtarzające się” jest świadczenie, które jest periodyczne (okresowe), ale nie jest ani świadczeniem jednorazowym, ani mającym charakter ciągły lub stały. Zobowiązanie do powtarzających się świadczeń niepieniężnych jest wyjątkiem od zasady ograniczenia obowiązków wspólników do wniesienia wkładów (art. 3 k.s.h.). Jako wyjątek od zasady przepis art. 176 k.s.h. powinien być interpretowany zawężająco. Najczęściej obowiązek świadczenia ma związek zarówno z możliwościami faktycznymi, jak i prawnymi zobowiązanego wspólnika oraz związany jest z przedmiotem działalności spółki.

Następnie organ rentowy wskazał, że jak wynika z treści wniosku świadczenia, o których mowa są świadczeniami o charakterze, ciągłym, stałym a więc takim, który nie mieści się w dyspozycji art. 176 § 1 Kodeksu spółek handlowych. Przytoczony w opisie zdarzenia przyszłego wniosku zakres, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązani zostali wspólnicy w połączeniu z przedmiotem działalności spółki, wskazuje, że obowiązki wspólników są zadaniami o charakterze usługowym. Opisane we wniosku o interpretację czynności wspólników stanowią obowiązki charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, a więc umowy opisanej w art. 750 kodeksu cywilnego.

Organ rentowy podniósł, że w opisanym zdarzeniu przyszłym wnioskodawca zmierza do posłużenia się regulacją art. 176 kodeksu spółek handlowych do stworzenia mechanizmu wynagradzania wspólników w sposób niezgodny z ratio legis tej instytucji prawnej. Wspólnicy de facto (mając na uwadze charakter i zakres wykonywanych czynności), będą świadczyć na rzecz spółki usługi charakterystyczne dla cywilnoprawnych stosunków zobowiązaniowych. Tym samym ma do nich zastosowanie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe organ rentowy przyjął, że nie można uznać stanowiska wnioskodawcy odnośnie braku tytułu podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od wypłacanego w oparciu o art.176 kodeksu spółek handlowych wspólnikom spółki wynagrodzenia za prawidłowe (decyzja – k. 15-13 akt ZUS.).

W dniu 16 sierpnia 2024 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła odwołanie od ww. decyzji organu rentowego (odwołanie– k. 3-10 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych. Ich autentyczność, jak również zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie była kwestionowana przez żadną ze stron, dlatego Sąd ocenił je jako wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. z 2024 r. poz. 1568) Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Sąd biorąc pod uwagę zgromadzony materiał dowodowy, na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Zgodnie z treścią art. 34 ust. 1 i 5 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). W ust. 2 tego przepisu wskazano, że wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Z kolei w ust. 3, zaznaczono, że przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie. Istotą decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o powyższe przepisy jest stwierdzenie czy stanowisko wnioskodawcy w przedstawionym przez niego stanie faktycznym jest prawidłowe. W sprawie takiej organ rentowy i sąd nie dokonują ustaleń stanu faktycznego na podstawie dowodów, ale przyjmują stan faktyczny przedstawiony przez wnioskodawcę.

Zgodnie z art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne, Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz (...), Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru składek.

Wzajemna relacja art. 83d ustawy i art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców polega na doprecyzowaniu przez ustawodawcę zwrotu użytego w art. 34: „zakres i sposób stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne”. Chodzi zatem o interpretację tych wszystkich przepisów, z których wynika obowiązek opłacania przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, wymienione wyżej Fundusze oraz ich wysokość ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 sierpnia 2022 r., III AUa 1317/21).

Wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa wiąże organ wydający decyzję w aspekcie zakresu i przedmiotu sprawy. Rolą właściwego organu jest ocena stanowiska strony występującej z wnioskiem o udzielenie interpretacji. W tym zakresie obowiązkiem organu staje się dokonanie wykładni treści przepisów prawa, które znajdują zastosowanie w sprawie oraz sposób ich zastosowania w odniesieniu do indywidualnej sprawy (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 16 lipca 2009 r., II SAB/Go 8/09).

Składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Stan faktyczny należy rozumieć jako pewien zbiór faktów składających się na sprawę interpretacyjną, faktem zaś jest „to co zaszło lub zachodzi w rzeczywistości; zdarzenie, zjawisko; określony stan rzeczy”. (...) to „przedstawiający jakieś zagadnienie wszechstronnie, dogłębnie, szczegółowo; gruntowny, dokładny”, a zatem w taki sposób, by wnioskodawca mógł zająć stanowisko w stosunku do prezentowanego stanu rzeczy, zaś organ wydający interpretację na tej podstawie udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Stanowisko wnioskodawcy w sprawie winno być sformułowane w taki sposób, by organ interpretacyjny mógł w sposób jednoznaczny zidentyfikować obszar prawny, którego dotyczy zapytanie. Natomiast odpowiedź organu ma być tak sformułowana, ażeby wnioskodawca uzyskał informację co do trafności jego stanowiska, a ewentualna interpretacja organów ma wyjaśnić, jaki przepis znajdzie zastosowanie w jego indywidualnej sprawie. Organ nie ma obowiązku ustosunkowywania się do wszystkich wymienionych we wniosku przepisów. Jego zadaniem jest udzielenie odpowiedzi, która pozwoli wnioskodawcy na wypełnienie spoczywających na nim obowiązków nałożonych przez przepisy prawa ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 sierpnia 2022 r., III AUa 1317/21).

Przechodząc do analizy przedmiotowej sprawy, należy wskazać, że stosownie do art. 176 k.s.h., jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres tych świadczeń (§ 1); wynagrodzenie wspólnika za takie świadczenia na rzecz spółki jest wypłacane przez spółkę także w przypadku, gdy sprawozdanie finansowe nie wykazuje zysku (§ 2); w przypadku określonym w art. 176 § 1 k.s.h. zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części, bądź obciążenie udziału, może nastąpić jedynie za zgodą spółki, o której mowa w art. 182 k.s.h., chyba że umowa spółki stanowi inaczej (§ 3). Nie ulega kwestii, że relacja cywilna nawiązywana między wspólnikiem a spółką na podstawie art. 176 § 1 k.s.h. ma podłoże korporacyjne i stanowi z założenia wyjątkowe rozwiązanie (na co wskazuje zwrot „jeżeli wspólnik ma być zobowiązany...”), co oznacza, że nie stanowi normy w relacjach wykonywania działalności gospodarczej w formie spółki prawa handlowego. Musi więc wiązać się z dbałością umawiających się stron aby wymagane przez art. 176 § 1 k.s.h. elementy przedmiotowo istotne nie wykraczały poza katalog czynności „powtarzających się”, natury „niepieniężnej” oraz aby ich rodzaj i zakres nie wypaczały natury dozwolonej tak zakreślonymi granicami osobistej ingerencji wspólnika w wykonywanie działalności przez spółkę (art. 2 k.s.h. w zw. z art. 353 ^{( 1)} k.c.). Jak przyjmuje się w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, obowiązki wspólnika określane w umowie zawartej na podstawie art. 176 k.s.h. muszą być obowiązkami korporacyjnymi i w żadnym razie nie mogą być traktowane zamiennie względem obowiązków odpowiadających jakościowo zatrudnieniu, a więc wykonywaniu w spółce zajęć stałych ( wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 stycznia 2024 r., II GSK 677/23). W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 sierpnia 2024 r., II GSK 500/24 stwierdzono, że świadczenie ciągłe zostało wykluczone z zakresu przedmiotowego art. 176 k.s.h. Ciągłe zaś są te świadczenia, które wymagają stałego zachowywania się dłużnika w ramach stosunku zobowiązaniowego. Ciągłość nie oznacza zawsze stanu nieprzerywania, nierozdzielania czynności czy ciągłości działania. Zachodzi również wówczas gdy akty psychofizyczne zobowiązanego, choć rozdzielone w czasie, tworzą funkcjonalną całość. Nadto, ocenić też należy ilość świadczeń spełnianych w ramach jednego stosunku. Ilość również może mieć wpływ na utratę przez świadczenie cechy świadczenia powtarzającego się i sprowadzić nań cechę ciągłości. Oceniać należy miejsce i czas oraz sposób wykonywania czynności, które wykluczają art. 176 k.s.h., jako podstawę tak ukształtowanej relacji prawnej. Zespół tych cech nie może wskazywać na stałe zatrudnienie w spółce i świadczenie na jej rzecz pracy ( wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 września 2023 r., II GSK 1810/22 ). Konstrukcja art. 176 k.s.h. wymaga periodyczności aktywności wspólnika; „powtarzanie się” czynności oznacza, że dają się wyraźnie w czasie ulokować czynności, które dzieli zwolnienie od wszelkiej aktywności psychofizycznej wspólnika. Art. 176 k.s.h. przez warunek „zakresu” umowy wymaga przewidywalności co do jednostek czasu, jakich będzie wymagała czynność wspólnika.

Na tle zakresu projektowanej przez skarżącą spółkę zmiany umowy spółki w trybie art. 176 k.s.h., jak słusznie wskazał organ rentowy, świadczenia o których mowa, są świadczeniami o charakterze ciągłym, stałym, a więc takim, który nie mieści się w dyspozycji art. 176 § 1 kodeksu spółek handlowych. Przytoczony w opisie zdarzenia przyszłego wniosku zakres, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązani zostali wspólnicy w połączeniu z przedmiotem działalności spółki, wskazuje, że obowiązki wspólników są zadaniami o charakterze usługowym (przewóz osób taksówką). Organ rentowy trafnie ocenił, że opisane we wniosku o interpretację czynności wspólników stanowią obowiązki charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, a więc umowy opisanej w art. 750 kodeksu cywilnego.

Sąd Okręgowy w pełni podtrzymuje pogląd organu rentowego, że w opisanym zdarzeniu przyszłym wnioskodawca zmierza do posłużenia się regulacją art. 176 kodeksu spółek handlowych do stworzenia mechanizmu wynagradzania wspólników w sposób niezgodny z ratio legis tej instytucji prawnej. Wspólnicy de facto (mając na uwadze charakter i zakres wykonywanych czynności), będą świadczyć na rzecz spółki usługi charakterystyczne dla cywilnoprawnych stosunków zobowiązaniowych. Tym samym ma do nich zastosowanie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zakresie obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.