Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2025r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 kwietnia 2025r. w Warszawie

sprawy M. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o dodatek pielęgnacyjny

na skutek odwołania M. Ż.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 5 lipca 2022 roku, znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje M. Ż. dodatek pielęgnacyjny na stałe, począwszy od 20 grudnia 2022 roku.

UZASADNIENIE

M. Ż. w dniu 5 sierpnia 2022 roku złożyła odwołanie od orzeczenia Komisji Lekarskiej z 20 czerwca 2022 roku, która orzekła o braku niezdolności do samodzielnej egzystencji. Wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy jej stanu zdrowia, który jest bardzo zły. Wskazała, że sama, bez pomocy, nie jest w stanie zgłaszać się do lekarzy i na różne badania kontrolne. Potrzebuje transportu ze względu na ból i słabość nóg oraz szybkie męczenie się. W domu porusza się przy pomocy laski, od mebli do mebli, od ściany do ściany. Na zewnątrz np. do sklepu, nie chodzi, gdyż nie daje rady. Przyjmuje bardzo dużo leków, które ratują życie, a ktoś musi je dostarczyć (odwołanie z 5 sierpnia 2022r., k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania, a uzasadniając przedstawione stanowisko wskazał, że ubezpieczona pobiera emeryturę. W dniu 21 marca 2022r. złożyła wniosek o ustalenie prawa do dodatku pielęgnacyjnego. Orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z 20 czerwca 2022r. uznano, że nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, wobec czego organ rentowy odmówił przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego (odpowiedź na odwołanie z 17 sierpnia 2022r., k. 8 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. Ż., ur. (...), pobiera emeryturę od 30 listopada 2005 roku (decyzja z 29 listopada 2005r. – k. 5 akt ZUS). W przeszłości była zatrudniona na różnych stanowiskach m.in. kierownik baru, agent baru i pracownik inkasa (świadectwa pracy, k. 10-11 i k. 13 tom I akt ZUS).

Ubezpieczona od 2015 roku ma rozpoznane zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe obu stawów kolanowych, leczy się w poradni ortopedycznej w O.. Przyjmuje leki przeciwbólowe, nie może być operowana z powodu ran pozakrzepowych lewego podudzia. Porusza się z utykaniem, stawia drobne kroki, używa kuli łokciowej. Wstaje i siada z podparciem. Rozbiera się samodzielnie, zupełnie sprawnie. Występuje u niej znacznie pogłębiona kyfoza piersiowa. Napięcie mięśni około kręgosłupowych jest zupełnie niewzmożone, niebolesne przy palpacji. Ruchy kręgosłupa wykonuje w ograniczonym zakresie. Kończyny górne są równo, symetrycznie, prawidłowo zbudowane. Stawy niebolesne, bez wysięku i bez obrzęku oraz bez objawów stanu zapalnego. Na lewym podudziu występują zaawansowane zmiany troficzne z owrzodzeniem. Stawy kolanowe są bolesne, mają znacznie poszerzony obrys. Występuje ograniczenie wyprostu kolan i zgięcie. Poza tym stawy niebolesne, bez ruchów patologicznych. Chód jest niewydolny. Od daty badania u biegłego ortopedy, tj. od 20 grudnia 2022 roku, ubezpieczona na stałe jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Wszystkie czynności podczas badania ortopedycznego, choć wykonywała samodzielnie, to powoli i z trudnościami. Stopień występującej dysfunkcji wskazywał, że przy wykonywaniu czynności toaletowo higienicznych i przy kupowaniu, przynoszeniu pożywienia do domu oraz prowadzeniu gospodarstwa domowego ubezpieczona wymagałaby pomocy. Samodzielnie nie wejdzie po schodach, nie porusza się poza miejscem zamieszkania. Nie wykona zakupów ani nie przygotuje posiłków (opinia biegłego sądowego ortopedy M. G., k. 64-66 a.s.; opinia biegłego sądowego ortopedy K. K., k. 146 a.s.).

U M. Ż. występuje ponadto nadciśnienie tętnicze z powikłaniami w postaci migotania przedsionków z koniecznością leczenia przeciwkrzepliwego oraz umiarkowana niedomykalność zastawki mitralnej i trójdzielnej, a także mała niedomykalność zastawki aortalnej. Wymienione choroby układu krążenia nie osiągnęły takiego stopnia zaawansowania, który uzasadniałby orzeczenie niezdolności ubezpieczonej do samodzielnej egzystencji (opinia biegłego sądowego kardiologa W. S., k. 121-123 a.s.). Również z uwagi na stan neurologiczny brak jest u M. Ż. niezdolności do samodzielnej egzystencji (opinia biegłej sądowej neurolog B. A., k. 166-168 a.s.).

M. Ż. w dniu 21 marca 2022r. złożyła wniosek o dodatek pielęgnacyjny (wniosek, k. 11-13 akt ZUS). Lekarz orzecznik ZUS w orzeczeniu z 7 kwietnia 2022r. stwierdził brak niezdolności do samodzielnej egzystencji. Podobnie orzekła komisja lekarska ZUS w orzeczeniu z 20 czerwca 2022r. (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z 7 kwietnia 2022r., k. 15 akt ZUS; orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 20 czerwca 2022r., k. 19 akt ZUS). W związku z tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. w dniu 5 lipca 2022r. wydał decyzję, w której odmówił M. Ż. prawa do dodatku pielęgnacyjnego (decyzja z 5 lipca 2022r., k. 21 akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o wymienione dokumenty, które Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż ich treść i forma nie budziła zastrzeżeń i nie była kwestionowana przez strony postępowania.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły także opinie biegłych sądowych z zakresu ortopedii, neurologii oraz kardiologii. Każda z opinii została sporządzona w sposób fachowy i rzetelny, a także w oparciu o badania przedmiotowe oraz z uwzględnieniem dokumentacji medycznej. Poza tym wnioski biegłych, odnoszące się do tezy dowodowej, zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i konkretny oraz zostały należycie uzasadnione. Wyjątkiem są opinie uzupełniające biegłego sądowego M. G., które nie zostały przez Sąd zaaprobowane z powodów, o których będzie mowa w dalszej części.

Opinie biegłych B. A. i W. S. nie potwierdziły niezdolności ubezpieczonej do samodzielnej egzystencji z powodów neurologicznych i kardiologicznych, co nie było przedmiotem zarzutów tak ze strony organu rentowego, jak i ubezpieczonej. Jeśli chodzi zaś o opinie ortopedyczne, to dwóch specjalistów z tej dziedziny – M. G. i K. K., wskazało na trwałą niezdolność M. Ż. do samodzielnej egzystencji, trwającą od daty badania przez biegłego M. G.. Organ rentowy ostatecznie, co potwierdza pismo z 15 stycznia 2025r., do takiego stanowiska obu wymienionych biegłych nie wniósł uwag i zastrzeżeń. Zaaprobował stwierdzenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji oraz datę jej powstania równoznaczną z datą badania ortopedycznego przeprowadzonego przez M. G..

Sąd, uwzględniając wskazaną okoliczność oraz zgodność obu opinii biegłych, zaaprobował wskazane wnioski, choć podkreślić należy, że biegły sądowy M. G. w dwóch opiniach uzupełniających wydanych w późniejszym czasie, pytany o możliwość powstania u ubezpieczonej niezdolności do samodzielnej egzystencji w okresie przed datą badania, wskazał że wystąpiła ona już od daty wniosku o dodatek pielęgnacyjny. Tego stanowiska Sąd jednak nie zaaprobował, przychylając się do tego na co wskazuje opinia biegłego M. G., wydana jako pierwsza i potwierdzająca ją opinia ortopedy K. K.. Wynika to z tego, że biegły sądowy M. G. w obu opiniach uzupełniających wskazał, że z dużym prawdopodobieństwem, graniczącym z pewnością, niezdolność do samodzielnej egzystencji istniała już w dacie wniosku, a dla uzasadnienia takiego stanowiska ogólnie odwołał się do badań obrazowych z lat 2016 – 2018, nie wskazał jednak, na czym polegały uwidocznione w tych badaniach zmiany, uzasadniające wniosek, że ubezpieczona już w dacie złożenia wniosku o dodatek pielęgnacyjny była niezdolna do samodzielnej egzystencji, nie zaś wcześniej, czy też dopiero później – tak, jak wynika z pierwszej opinii ortopedycznej wydanej w sprawie.

W związku z powyższym, biorąc pod uwagę ogólną argumentację przedstawioną w opiniach uzupełniających, brak danych medycznych uzasadniających stanowisko przedstawione w tych opiniach oraz niepewność biegłego co do występowania niezdolności do samodzielnej egzystencji w dacie złożenia wniosku o dodatek pielęgnacyjny (tylko duże prawdopodobieństwo, graniczące z pewnością), Sąd zaaprobował wniosek biegłego K. K., prezentowany na początku również przez M. G., że niezdolność do samodzielnej egzystencji istniała u M. Ż. od 20 grudnia 2022r., a więc od daty pierwszego badania ortopedycznego, przeprowadzonego w przedmiotowej sprawie. Tym samym Sąd nie uwzględnił mało przekonujących wniosków, jakie biegły M. G. przedstawił w opiniach uzupełniających.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie art. 75 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 504 ze zm., dalej jako ustawa emerytalna) dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia, z zastrzeżeniem ust. 4.

Z art. 13 ust. 5 ustawy emerytalnej wynika że niezdolność do samodzielnej egzystencji to spowodowana naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem pojęcie to ma szeroki zakres przedmiotowy, obejmuje bowiem opiekę oznaczającą pielęgnację, a więc zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej, a także pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat czy składanie wizyt u lekarza. Niezdolność do samodzielnej egzystencji ma więc wymiar podwójny, dotyczący zarówno podstawowych czynności własnej osoby, jak i czynności życia codziennego. Orzeczenie niezdolności do samodzielnej egzystencji wymaga niemożności samodzielnego wykonywania tych czynności łącznie na obu wskazanych płaszczyznach. W ramach zakresu pojęcia „niezdolności do samodzielnej egzystencji” należy odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat czy składanie wizyt u lekarza ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 marca 2013r., III AUa 1235/12). Pojęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji obejmuje z jednej strony opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokojenia potrzeb fizjologicznych, czy utrzymania higieny osobistej, a z drugiej strony dotyczy też pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak: robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza, czy załatwianie spraw urzędowych. Dopiero te dwa aspekty ujmowane łącznie wyczerpują zakres znaczeniowy ustawowego pojęcia „niezdolności do samodzielnej egzystencji”. Pojęcie to w zaprezentowanym rozumieniu jest w orzecznictwie utrwalone (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2000r., III AUa 190/00, Prawo Pracy 2001/3/45; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 lutego 2002r., III AUa 1331/01, OSA 2003/7/28; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 marca 2003r., I AUa 651/02, Prawo Pracy 2004/7-8/65; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 czerwca 1995r., AUr 531/95, OSA 1995/7-8/56). Istotne jest przy tym, iż sam fakt, że osoba doznaje pewnych utrudnień w realizacji potrzeb życia codziennego nie może przesądzać o uznaniu jej za niezdolną do samodzielnej egzystencji (w yrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 3 września 2015r., III AUa 910/14). Z kolei w innych orzeczeniach wskazuje się, że niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje nawet wtedy, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy może wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie, o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiona praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej stałej lub długotrwałej pomocy ze strony osoby drugiej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 30 stycznia 2014r., III AUa 633/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 5 września 2013r., III AUa 1642/12).

W przedmiotowej sprawie Sąd ustalił, że M. Ż. w dacie składania wniosku o dodatek pielęgnacyjny jeszcze nie ukończyła 75 lat, a zatem uzyskanie prawa do dodatku pielęgnacyjnego w jej przypadku uzależnione było od stwierdzenia istnienia całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji. Organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję, wskazał na brak występowania niezdolności do samodzielnej egzystencji, z czym ubezpieczona nie zgodziła się. Konieczne było więc dokonanie ustaleń we wskazanym, spornym zakresie, co nie było możliwe bez odwołania się do wiadomości specjalnych i powołania biegłych w trybie art. 278 § 1 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. W tym znaczeniu biegły jest pomocnikiem sądu, jednakże prezentuje własne stanowisko w kwestii, którą sąd rozstrzyga. Dowód z opinii biegłego podlega ocenie według art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z wyjaśnieniem udzielonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 maja 1974r., sygn. akt I CR 100/74, opinia biegłego tak, jak każdy inny dowód, podlega ocenie sądu orzekającego tak co do jej zupełności i zgodności z wymaganiami formalnymi, jak i co do jej mocy przekonywującej. Kryteria mające w tym przypadku zastosowanie sformułował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 listopada 2000r. (I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64) wyjaśniając, iż opinia biegłego podlega ocenie na podstawie właściwych dla jej przymiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki, wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Podstawy do dokonania ustaleń faktycznych nie może stanowić opinia dowolna, sprzeczna z materiałem dowodowym, niezupełna oraz pozbawiona argumentacji umożliwiającej sądowi dokonanie wszechstronnej oceny złożonej przez biegłego opinii. Zgodnie z art. 286 k.p.c. sąd może zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych, nie oznacza to jednak, że w każdym przypadku jest to konieczne. Potrzeba dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych może wynikać z okoliczności sprawy i podlega ocenie sądu orzekającego. Jeżeli sąd uzyskał od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, to nie ma potrzeby żądania ponowienia lub uzupełnienia tego dowodu. Przede wszystkim zaś nie stanowi podstawy dopuszczenia dowodu z kolejnych biegłych sam fakt, iż złożona opinia jest niekorzystna dla strony (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974r., II CR 817/73, LEX nr 7404).

Badając istnienie analizowanej, a w przedmiotowej sprawie spornej przesłanki, warunkującej przyznanie ubezpieczonej prawa do dodatku pielęgnacyjnego, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych neurologa, ortopedy i kardiologa. Z opinii kardiologicznej i neurologicznej, których M. Ż. nie kwestionowała, wynika że ubezpieczona z uwagi na choroby układu krążenia i układu nerwowego nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, choć podkreślić należy, iż neurolog B. A. jednocześnie wskazała, że biorąc pod uwagę niewydolność narządu ruchu, podziela stanowisko biegłego z dziedziny ortopedii o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Na taką niezdolność wskazali ortopeda M. G. oraz ortopeda K. K.. Organ rentowy, który do opinii tych albo wnosił zastrzeżenia, albo nie zgłaszał uwag ze względu na to, że data niezdolności do samodzielnej egzystencji przypadała po dacie badania przez komisję lekarską ZUS, ostatecznie – po wydaniu opinii uzupełniających przez biegłego M. G. – wskazał, że wnosi o przyjęcie za prawidłową i rozstrzygającą opinii biegłego K. K., który za datę powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji przyjął niesporny dzień 20 grudnia 2022r. (k. 227). Sąd tak właśnie uczynił, choć trzeba zwrócić uwagę, że jako rzetelna i rozstrzygająca uwzględniona została nie tylko opinia biegłego K. K., ale także zgodna z nią pierwsza opinia biegłego M. G.. Z obu tych opinii wynika niezdolność M. Ż. do samodzielnej egzystencji od daty 20 grudnia 2022r. na stałe. Z kolei opinii uzupełniających, jakie wydał biegły M. G., Sąd nie zaakceptował, nie przyjmując tym samym daty złożenia wniosku o dodatek pielęgnacyjny jako daty powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji z przyczyn, które wcześniej zostały już przedstawione.

W dalszej kolejności okolicznością wymagającą rozważenia, było to, czy z uwagi na okoliczność, że niezdolność do samodzielnej egzystencji powstała u M. Ż. już po dacie wydania przez ZUS zaskarżonej decyzji, to możliwe było przyznanie prawa do dodatku pielęgnacyjnego. Wątpliwość w tym zakresie wynika z tego, że jak podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 maja 1999r. (II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601), decyzja organu rentowego zapada po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, którego przedmiotem i celem jest ustalenie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub ich wysokości - ubezpieczony przedstawia w nim wszelkie okoliczności wiążące się z warunkami stawianymi przez ustawę dla przyznania lub ustalania wysokości świadczeń. W późniejszym postępowaniu, wywołanym odwołaniem od decyzji organu rentowego do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, sąd nie rozstrzyga już o zasadności wniosku o świadczenie, lecz o prawidłowości zaskarżonej decyzji - sąd nie działa w zastępstwie organu rentowego, w związku z czym nie ustala prawa do świadczeń, a jego rozstrzygnięcie odnosi się tylko co do prawidłowości zaskarżonej decyzji. Z kolei w wyroku z dnia 20 maja 2004r. (II UK 395/03, OSNP 2005/3/43) Sąd Najwyższy, zajmując się zagadnieniem momentu dokonania oceny spełnienia warunków, od których zależy prawo do świadczenia, wskazał, że warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (analogicznie prawa do dodatku pielęgnacyjnego) muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. Sąd Najwyższy zwrócił jednocześnie uwagę na to, że w postępowaniu odwoławczym od decyzji organu rentowego sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania. Z uzasadnienia przytoczonego wyroku warto powołać ten fragment rozważań prawnych Sądu Najwyższego, w którym zwraca się uwagę na to, że warunki nabycia prawa do świadczenia muszą być spełnione łącznie w dacie orzekania przez organ rentowy, a postępowanie sądowe wywołane odwołaniem od decyzji organu rentowego ma na celu ocenę zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Mówiąc inaczej - o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa decyzją organu rentowego. W kontekście okoliczności, jakie zaistniały w przedmiotowej sprawie, wypada jednak podnieść, że w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest wyłączone stosowanie art. 316 § 1 k.p.c., ale należy mieć na względzie, że naczelną zasadą postępowania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pozostaje badanie legalności decyzji według stanu na dzień jej wydania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012r., II UK 235/11, LEX nr 1216853). Odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest w niektórych wypadkach dopuszczalne i uzasadnione, kiedy to np. ostatnia z przesłanek prawa do świadczenia zostanie spełniona w czasie postępowania odwoławczego przed sądem, jednak każdorazowo trzeba rozważyć, czy odstępstwo takie nie doprowadzi w konsekwencji do wypaczenia charakteru postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i całkowitego pozbawienia znaczenia postępowania administracyjnego poprzedzającego postępowanie sądowe. W drodze wyjątku od zasady, o której była mowa, orzecznictwo sądowe, odwołując się do normy art. 316 § 1 k.p.c., dopuszcza możliwość uwzględniania przez sąd okoliczności niebędących przedmiotem decyzji organu rentowego, wówczas, gdy podstawa faktyczna rozstrzygnięcia zawartego w wyroku sądu dotyczy "okoliczności pewnych". Wydanie w takiej sytuacji wyroku prowadzi do swoistego "skrócenia procedury" i jest podyktowane względami ekonomii procesowej. Eliminuje konieczność wystąpienia do organu rentowego przez osobę uprawnioną z kolejnym - tym razem zasadnym - wnioskiem o świadczenie niewątpliwie należne. To stanowisko jest konsekwentnie prezentowane w orzecznictwie (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 4 lipca 2000r., II UKN 55/00; z dnia 18 kwietnia 2001r., II UKN 335/00; z dnia 20 maja 2004r., II UK 395/03; z dnia 25 stycznia 2005r., I UK 152/04 i z dnia 2 sierpnia 2007r., III UK 25/07). Uogólniając, należy stwierdzić, że na podstawie art. 316 § 1 k.p.c. sąd ubezpieczeń społecznych - kierując się względami ekonomii procesowej - może wyjątkowo zmienić decyzję organu rentowego i przyznać prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, jeżeli podstawą odmowy przyznania świadczenia w postępowaniu przed organem rentowym było niespełnienie któregoś z wymaganych prawem warunków, a w toku postępowania sądowego warunek ten został niewątpliwie spełniony.

W przedmiotowej sprawie, zdaniem Sądu, zaistniały podstawy do zastosowania tego wyjątku, który pozwala na orzeczenie z uwzględnieniem okoliczności, które powstały po dniu wydania decyzji, ponieważ ubezpieczona, w trakcie postępowania sądowego, stała się niezdolna do samodzielnej egzystencji, co organ rentowy ostatecznie zaaprobował, wnioskując o przyjęcie jako słusznego i rozstrzygającego stanowiska, jakie przedstawił biegły ortopeda K. K.. To z kolei oznacza, że jedyny warunek, jaki był w sprawie sporny, a więc niezdolność do samodzielnej egzystencji, ziścił się. Nie było przy tym potrzeby badania spełnienia przez ubezpieczoną innych warunków, co w myśl powołanych poglądów orzecznictwa i przywoływanego art. 316 § 1 k.p.c., dało Sądowi podstawy do zmiany decyzji i przyznania ubezpieczonej świadczenia, o które wnioskowała, mimo że warunek konieczny do jego uzyskania spełniła dopiero w postępowaniu sądowym.

Zmieniając zaskarżoną decyzję, Sąd przyznał ubezpieczonej dodatek pielęgnacyjny na stałe, poczynając od 20 grudnia 2022r.