Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

6 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 6 lutego 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

odwołania E. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 15 czerwca 2022 r., znak (...)

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

z udziałem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, ze stwierdza, że E. G. (1) jako pracownik płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 stycznia 2022 r.;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. na rzecz E. G. (1) 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 839/22

UZASADNIENIE

E. G. (1) 25 lipca 2022 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 15 czerwca 2022 r., nr (...) (...), stwierdzającej, że nie podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. od 1 stycznia 2022 r. Zaskarżonej decyzji odwołująca się zarzuciła naruszenie art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, że E. G. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. od 1 stycznia 2022 r. oraz zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu stanowiska odwołująca się wskazała, że od stycznia 2022 r. prowadziła terapie wyłącznie w ośrodku w Z. w wymiarze 3/5 etatu. Jest to całodobowy ośrodek terapeutyczny, gdzie trafiają osoby (głównie niepełnoletnie) w ciężkim stanie psychicznym, często po próbach samobójczych. Odwołująca musi współpracować z prokuraturą w sprawie nadużyć dot. niepełnoletnich. Jest to ciężka, niebezpieczna i odpowiedzialna praca. Od stycznia 2022 r. ośrodek był stałym i jedynym u płatnika miejscem świadczenia pracy przez odwołującą, gdyż zarówno płatnik, jak i odwołująca postanowili, że bezpieczniejszą formą zatrudnienia będzie umowa o pracę na czas nieokreślony. Taka forma zatrudnienia gwarantowała większą kontrolę pracodawcy i stabilizację zatrudnienia. Nadto, w przypadku umowy o pracę, odpowiedzialność za zdarzenia dot. pacjentów spoczywa na pracodawcy, a nie na odwołującej jako osobie prowadzącej działalność gospodarczą. Dodatkowe argumenty po stronie odwołującej to niekorzystne zmiany podatkowe dla przedsiębiorców od 2022 r., zdolność kredytowa oraz ciąża. Ze względu na szczególne warunku wykonywania pracy związane ze stresem, potencjalną agresją ze strony pacjentów – strony postanowiły, że ciężarna odwołująca winna być zatrudniona na podstawie umowy o pracę (odwołanie z 25 lipca 2022 r. – k. 3-11 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie w całości oraz zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu stanowiska, organ rentowy wskazał, że z uwagi na wątpliwości co do prawidłowości zgłoszenia E. G. (1) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) sp. z o.o., Zakład przeprowadził postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego ustalił, że pomiędzy stronami nie doszło do nawiązania stosunku pracy, a w konsekwencji wydał zaskarżoną decyzję stwierdzając, że odwołująca od 1 stycznia 2022 r. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Organ rentowy wskazał, że przedmiot niniejszej sprawy sprowadza się do ustalenia, czy od 1 stycznia 2022 r. między stronami nawiązano stosunek pracy w rozumieniu art. 22 k.p. Zdaniem organu rentowego, okoliczności niniejszej sprawy nie potwierdzają faktu świadczenia pracy przez ubezpieczoną. Odwołująca w toku postępowania nie przedstawiła żadnych dowodów świadczących o wykonywaniu obowiązków pracowniczych, a samo zawarcie umowy, czy wypłata wynagrodzenia nie przesądza o rzeczywistym wykonywaniu czynności pracowniczych. Organ rentowy wskazał, że odwołująca tuż po nawiązaniu umowy o pracę stała się niezdolna do pracy (od 10 stycznia 2022 r.), zatem Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że umowa o pracę nie miała na celu świadczenia pracy ale uzyskanie tytułu do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (odpowiedź na odwołanie z 8 sierpnia 2022 r. – k. 16-17 a.s.).

Płatnik składek przychylił się do odwołania (k. 37 – oświadczenie złożone na rozprawie).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. G. (1) w 2015 r. ukończyła studia magisterskie na Wydziale (...) Uniwersytetu (...) w W. na kierunku (...). Natomiast w 2016 r. ukończyła studia podyplomowe w Wyższej Szkole (...) w G., w zakresie przygotowania pedagogicznego. Aktualnie bierze udział w kursie psychoterapii poznawczo-behawioralnej z dialogiem motywującym w Akademii (...) w W.. Odbyła również kursy i szkolenia w zakresie: psychoterapii opartej na analizie funkcjonalnej, interwencji kryzysowej w czasie pandemii COVID-19, terapii dziecka z mutyzmem wybiórczym oraz III stopniowy kurs „(...)”. Od 2016 r. pracowała w kilku placówkach jako psycholog i psychoterapeuta (CV – k. 13-14 a.s., zeznania E. G. (1) – k. 39 a.s.). (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. 20 września 2016 r. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. w Warszawie, XIV Wydział Gospodarczy KRS (...). Spółka prowadzi działalność w szczególności związaną z praktyką lekarską specjalistyczną (86.22.Z). Siedziba spółki znajduje się w P. przy ul. (...). Prezesem zarządu jest K. K., a wiceprezesem zarządu jest E. B. (KRS spółki). Płatnik składek prowadzi poradnie psychologiczno-psychiatryczną oraz trzy specjalistyczne ośrodki terapeutyczne - dwa w Z. i jeden w K.. (...) sp. z o.o. od 2016 r. prowadzi działalność w zakresie leczenia pacjentów w trybie ambulatoryjnym w przychodni, a od kwietnia 2018 r. otworzona została placówka stacjonarna – (...) Centrum (...) w Z. przy ul. (...). Placówka zajmuje się leczeniem pacjentów z zaburzeniami lękowymi, depresyjnymi, osobowości, odżywiania, identyfikacji płciowej, spektrum autyzmu od strony psychoterapeutycznej, internistycznej i dietetycznej. Spółka zatrudnia wielu specjalistów ambulatoryjnych przychodzących na 1-2 godziny w tygodniu. Zawiera umowy zlecenia, umowy o pracę i umowy o współpracę. Na początku współpracy z terapeutą członkowie zarządu zawierają umowy zlecenia, by poznać przyszłego pracownika. Po 3 miesiącach, gdy terapeuta sprawdza się, spółka zawiera umowę o pracę. Umowa o współpracę zawierana jest w sytuacji, gdy terapeuta ma własną działalność gospodarczą. Spółce zależy na stabilnym zespole, skupia się na współpracy na jak największe zaangażowanie tych osób w pracę z nimi, dzięki któremu pacjenci mają większy dostęp do specjalistów (zeznania E. B. – k. 39-40 a.s.).

9 czerwca 2020 r. (...) Sp. z o.o. zawarła z E. G. (1) umowę zlecenia na okres od 9 czerwca 2020 r. na czas nieokreślony, na podstawie której E. G. (1) zobowiązała się do świadczenia konsultacji psychoterapeutycznych. Wynagrodzenie ustalone zostało na kwotę 75 zł brutto za wizytę (umowa zlecenia z 9 czerwca 2020 r. – k. 147-155 a.r.). 27 października 2020 r. ubezpieczona ukończyła szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy „(...)” (zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy z 28 października 2020 r. – k. 115 a.s.).

Następnie, 1 marca 2021 r. (...) Sp. z o.o. i E. G. (1) podpisali umowę o pracę na czas nieokreślony od począwszy od 1 marca 2021 r., w połowie wymiaru czasu pracy, na stanowisku psycholog/psychoterapeuta, za wynagrodzeniem 3000 zł brutto miesięcznie (umowa o pracę z 1 marca 2021 r. – k. 19-25, aneks do umowy o pracę z 1 marca 2021 r. – k. 31-33 a.r., zakres obowiązków do umowy o pracę z 1 marca 2021 r. – k. 53-57 a.r., karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP – k. 113).

E. G. (1) chciała przyjmować własnych pacjentów, dlatego od 1 kwietnia 2021 r. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą „(...) E. G. (1)”. Przeważająca działalność gospodarcza to pozostała działalność w zakresie opieki zdrowotnej, gdzie indziej niesklasyfikowana (86.90.E) (wpis CEiDG). 1 kwietnia 2021 r. strony podpisały umowę o współpracy na czas nieokreślony. Podstawowym zadaniem odwołującej się było świadczenie usług psychologicznych i psychoterapeutycznych w (...) sp. z o.o. E. G. (1) była zobowiązana do terapii indywidualnej, prowadzenia zajęć, interwencji kryzysowych, diagnozy i dokumentacji. Strony ustaliły następujące wynagrodzenie: 200 zł – terapia grupowa, 75 zł/50 min – terapia indywidualna, 60 zł/60 min – zajęcia, 60 zł/60 min – interwencje, 40zł/60 min praca administracyjna, społeczność, zebranie zespołu, dokumentacja (umowa o współpracy z 1 kwietnia 2021 r. – k. 37-49 a.r.).

Ubezpieczona prowadziła terapię w Specjalistycznym Ośrodku (...) w Z. i jednocześnie przyjmowała pacjentów w poradni psychologiczno-specjalistycznej. Pod koniec 2021 r. jeden z pacjentów w ośrodku zachorował na C.-19 i pacjenci zostali odesłani do domu, a ośrodek został na ten czas zamknięty. Nastąpiły także zmiany w prawie podatkowym. Kiedy wchodził w życie „Nowy Ład” ubezpieczona kończyła okres uprawniający do obniżonych składek do ZUS. Umowa o współpracę stała się dla niej mniej korzystna, niż umowy o pracę. Ubezpieczona chciała też skupić się na pracy w jednym miejscu, bowiem praca w przychodni i prowadzenie własnych zajęć było dużym obciążeniem. Zatem wiceprezes spółki po rozmowie z ubezpieczoną podjęła decyzję o ponownym zawarciu umowy o pracę. Chcąc uzyskać stabilizacje finansową, 3 stycznia 2022 r. odwołująca zawarła umowę o pracę z (...) sp. z o.o. na czas nieokreślony w wymiarze 3/5 etatu na stanowisku psycholog, za wynagrodzeniem w kwocie 6000 zł brutto miesięcznie (umowa o pracę 3 stycznia 2022 r. – k. 69 75 a.r., zeznania E. G. (1) – k. 39 a.s., zeznania E. B. – k. 39-40 a.s.). Odwołująca pracę wykonywała w Specjalistycznym Ośrodku (...) w Z. w godzinach 8.00-13.00. Podpisywała się na liście obecności. Jej przełożonym była E. B., bezpośrednio także kierownik administracyjna T. K.. Do zakresu obowiązków odwołującej należało prowadzenie terapii grupowej i indywidualnej, m.in. trening społeczny, trening dla młodzieży oraz trening społecznego poznania. Odwołująca się brała udział w konsyliach z lekarzami i innymi psychoterapeutami w celu omówienia poszczególnych pacjentów. Ubezpieczona prowadziła dokumentację z terapii każdego pacjenta i dokonywania wpisów w kartach wypisu z ośrodka. Nadto brała udział w superwizjach. Prowadziła konsultacje interwencyjne i spotkania kliniczne z rodzicami pacjentów. Współpracowała z prokuraturą w zakresie dotyczącym nadużyć nieletnich pacjentów (lista obecności – k. 59-63 a.r., dokumentacja sporządzona przez ubezpieczoną od 3 stycznia 2022 r. – k. 45-49 a.s., dowody wypłaty wynagrodzenia – k. 77-85 a.r., zeznania M. B. – k. 38 a.s., zeznania E. B. – k. 39-40 a.s.) W dniu 3 stycznia 2022r. E. G. (1) odbyła instruktaż ogólny BHP oraz instruktaż stanowiskowy (karta szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP – k. 125 a.r.).

11 lutego 2022 r. E. G. (1) zawiesiła swoją działalność gospodarczą (wpis CEiDG).

Od 10 stycznia do 14 stycznia 2022 r. ubezpieczona była niezdolna do pracy w związku z ostrym zakażaniem górnych dróg oddechowych. Następnie od 22 lutego 2022 r. do 28 lutego 2022 r. odwołująca się chorowała na COVID-19 i była na izolacji domowej. Od 28 marca 2022 r. odwołująca się była niezdolna do pracy z związku z ciążą. Dziecko urodziła 11 lipca 2022 r. (zeznania E. G. (1) – k. 39 a.s.). Obowiązki ubezpieczonej na czas jej nieobecności przejęła J. C. (...) L. na podstawie umowy o współpracę (wyjaśnienia płatnika składek – k. 15 a.r.).

Pismami z 4 maja 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił strony stosunku pracy o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia E. G. (1) z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. (zawiadomienia o wszczęciu postępowania – k. 187-189 a.r.).

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję z 15 czerwca 2022 r., nr (...), w której stwierdził, że E. G. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 stycznia 2022 r. (decyzja ZUS z 15 czerwca 2022 r. – k. 1-7 a.r.).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione dokumenty oraz na podstawie zeznań świadka M. B., a także w oparciu o zeznania ubezpieczonej E. G. (1) oraz wiceprezesa zarządu spółki (...).

Dokumenty w zakresie, w jakim potwierdzają wynikające z nich okoliczności, zostały ocenione jako wiarygodne, tym bardziej, że ich treść koresponduje z tym na co wskazują osobowe środki dowodowe.

Sąd dał wiarę zeznaniom odwołującej, która przekonująca i spójnie przedstawiła okoliczności, które doprowadziły do zawarcia 3 stycznia 2022 r. umowy o pracę, a także zakres wykonywanych przez nią czynności.

Sąd za wiarygodne uznał również zeznania świadka M. B. oraz wiceprezesa zarządu spółki (...), którzy potwierdzili, że E. G. (1) świadczyła pracę na rzecz płatnika składek od 3 stycznia 2022 r., a także przedstawili okoliczności podjęcia zatrudnienia przez ubezpieczoną w ramach umowy o pracę i zakres wykonywanych przez nią prac. E. B. wskazywała również na okoliczności dotyczące zmiany formy współpracy z odwołującą. W ocenie Sądu zeznania świadków są wiarygodne, gdyż wzajemnie ze sobą korespondują, wspólnie tworzą jednolity, logiczny i nie budzący wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego obraz okoliczności sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie E. G. (1) od decyzji organu rentowego z 15 czerwca 2022 r., nr (...) jest uzasadnione.

Sporne w rozpatrywanej sprawie było to, czy E. G. (1) od 1 stycznia 2022 r. realizowała umowę o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. i czy z tego tytułu powinna podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Aby tę kwestię rozstrzygnąć należało dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022r., poz. 1009), zwanej dalej ustawą systemową . Art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy systemowej następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 kodeksu pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2022r., poz. 1510, dalej: k.p. ) pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia pracownika ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Organ rentowy podniósł, że materiał dowodowy wskazuje, że nie istniał ważny pracowniczy stosunek prawny i ubezpieczona nie wykonywała obowiązków w warunkach umowy o pracę. Organ rentowy powołał się na treść art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. wskazując, że zawarta między stronami umowa o pracę z 3 stycznia 2022 r. jest pozorna.

Z art. 83 § 1 k.c. wynika, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Przy czym należy odróżnić nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z 8 marca 1995r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z 23 września 1997r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

Uwzględniając poczynione ustalenia faktyczne, sąd nie podzielił stanowiska organu rentowego. W oparciu o cytowane na wstępie przepisy, dla objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu wykonywania pracy zasadnicze znaczenie ma bowiem nie to, czy umowa o pracę została zawarta i czy jest ważna, ani również faktyczny cel zgłoszenia danej osoby do ubezpieczeń społecznych (jako nienaruszające art. 58 § 1 lub 2 k.c. albo 83 § 1 k.c.), lecz tylko to, czy strony umowy pozostawały w stosunku pracy (art. 8 ust. 1 u.s.u.s.). O tym zaś, czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały i stosunek ten stanowi tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy (essentialia negotii), a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Dla objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi wymagane jest zatem ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu odpłatnej pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem.

Zdaniem sądu, wobec dokonanych w sprawie ustaleń nie można stwierdzić, że zgłoszenie E. G. (1) do ubezpieczeń społecznych nosiło znamiona świadomego i zamierzonego działania, którego celem był uzyskanie w sposób nieuprawniony świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W uzasadnieniu skarżonej decyzji nie ma argumentów, które można byłoby uznać za wystarczające do sformułowania takiego twierdzenia, tym bardziej, że umowa o pracę faktycznie była realizowana, co potwierdził zgromadzony materiał dowodowy. To oznacza, że o pozorności oświadczeń stron stosunku pracy nie może być mowy, tym bardziej, że zaistniały te elementy, na które wskazuje art. 22 § 1 k.p., a mianowicie praca była wykonywana odpłatnie, a także w miejscu i w czasie wskazanym przez pracodawcę oraz pod jego kierownictwem.

Dowodem potwierdzającym fakt wykonywania pracy przez ubezpieczoną są dokumenty, zeznania świadka, wiceprezesa zarządu spółki oraz zeznania odwołującej się, które wskazują, że ubezpieczona wykonywała zadania, jakie zostały przypisane do powierzonego jej stanowiska pracy. Do zakresu obowiązków odwołującej należało prowadzenie terapii grupowej i indywidualnej, m.in. trening społeczny, trening dla młodzieży oraz trening społecznego poznania. Odwołująca się brała udział w konsyliach wspólnie z lekarzami i innymi psychoterapeutami w celu omówienia poszczególnych pacjentów. Ubezpieczona prowadziła dokumentacje z terapii każdego pacjenta i dokonywania wpisów w kartach wypisu z ośrodka. Nadto brała udział w superwizjach. Prowadziła konsultacje interwencyjne i spotkania kliniczne z rodzicami pacjentów. Współpracowała z Prokuraturą w zakresie dotyczącym nadużyć nieletnich pacjentów. Jej przełożonym była E. B.. Wskazać należy, że okoliczność zmiany formy zatrudnienia na umowę o pracę była związana z tym, że od stycznia 2022 r. (...) Ośrodek (...) w Z. był stałym i jednym miejscem świadczenia pracy przez odwołującą, dlatego też płatnika składek i ubezpieczona postanowili, że bezpieczniejszą formą zatrudnienia będzie umowa o pracę na czas nieokreślony. Taka forma zatrudnienia gwarantowała większą kontrolę pracodawcy i stabilizację zatrudnienia. Wskazać należy, że w przypadku umowy o pracę, odpowiedzialność za różne zdarzenia dotyczące pacjentów spoczywała na pracodawcy, a nie na odwołującej jako osobie prowadzącej działalność gospodarcza. Dodatkowo, od 2022 r. nastąpiły niekorzystne dla przedsiębiorców zmiany podatkowe, ubezpieczona kończyła okres uprawniający do obniżonych składek do ZUS. Zauważyć należy, że odwołująca była już wcześniej zatrudniona na podstawie umowy o pracę u płatnika składek, w marcu 2021 r., ale nie prowadziła wówczas terapii w ośrodku w Z., a jedynie zajęcia z pacjentami. Wskazać również należy, że przed 1 stycznia 2022 r. nie była prowadzona rekrutacja, bowiem nie było takiej konieczności – kompetencje ubezpieczonej były już potwierdzone wcześniejszą współpracą.

Sąd oceniając, że umowa nie była pozorna, wiązł pod uwagę, że za taką nie można uznać umowy, która w rzeczywistości była wykonywana, tj. takiej, w ramach której pracownik faktycznie świadczy na rzecz pracodawcy pracę podporządkowaną. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 28 lutego 2001 r. (sygn. akt UK 244/00) wskazując, że o fikcyjności umowy o pracę świadczy zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego bez rzeczywistego wykonywania tej umowy. Dodatkowo, jak wynika z poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w innym wyroku z dnia 13 czerwca 2006 r. (sygn. akt II UK 202/05), nie jest istotne, czy strony zawierające umowę o pracę miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do zapewnienia pracy i wynagrodzenia za nią, lecz to, czy taki zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany.

Zaakcentować przy tym należy, że przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych nie uzależniają także skuteczności nawiązania stosunku pracowniczego od czasookresu trwania konkretnej umowy, od długości wcześniej przysługującej ochrony ubezpieczeniowej, czy też od stanu zdrowia pracownika. Z tego wynika, że nagłe przerwanie relacji z pracodawcą bądź nieprzystąpienie do realizacji umowy o pracę w ustalonym czasie z powodu pogorszenia stanu zdrowia pracownika, nie może wpływać negatywnie na powstały stosunek ubezpieczenia społecznego i skutki z niego wynikające. Dla powstania wskazanych skutków konieczne jest bowiem skuteczne nawiązanie umowy o pracę. Skutku takiego nie rodzi zawarcie przez strony umowy o pracę bez woli jej realizacji, nawet jeżeli strony podejmują jakieś czynności, które mają na zewnątrz pozorować realizację umowy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 15 maja 2014r., III AUa 826/13). Nie ulega wątpliwości, że E. G. (1) była podporządkowana swojemu pracodawcy. Wykonywała pracę w miejscu przez niego wskazanym, a więc w Specjalistycznym Ośrodku (...) w Z. przy ul. (...). Odwołująca pracę wykonywała od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00-13.00.

Z tego też względu w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy uznać należy, że ziściły się przesłanki przewidziane w treści art. 22 § 1 k.p. Mimo okoliczności, że odwołująca w dniu podpisania umowy o pracę była w ciąży, należy wskazać, że nawet w przypadku, kiedy kobieta będąca w ciąży poszukuje ochrony ubezpieczeniowej, może dojść do nawiązania ważnego stosunku pracy. Na przeszkodzie temu nie stoi nawet zaawansowana ciąża, jeśli stosunek pracy faktycznie jest realizowany. Wynika to z tego, że fakt ciąży nie przekreśla aktywności zawodowej. Również przepisy prawa nie zawierają żadnych ograniczeń w tym względzie i nie wskazują, w jakim czasie może dojść do nawiązania stosunku pracy, ani przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, by późniejsza wypłata świadczeń związanych z chorobą i macierzyństwem nie naruszała zasad solidaryzmu, równego traktowania ubezpieczonych, ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych oraz nieuszczuplania środków zgromadzonych w ramach ubezpieczenia. Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy więc o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak i inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak chociażby chęć uzyskania środków utrzymania (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 26 lutego 2013r., I UK 472/12; z 11 września 2013r., II UK 36/13; także: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 16 marca 2017r., III AUa 1003/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 10 lutego 2017r., III AUa 1270/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 5 lipca 2018r., III AUa 297/18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11 maja 2018r., III AUa 858/17). Nawet zawarcie umowy o pracę wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie powoduje samo w sobie nieważności takiej czynności prawnej, jako mającej na celu obejście ustawy, czy też jej pozorności, o ile na jej podstawie praca w reżimie określonym w przepisie art. 22 § 1 k.p. faktycznie jest wykonywana. Innymi słowy, motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu rzeczywistego świadczenia pracy zgodnie z warunkami określonymi w w/w przepisie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 10 kwietnia 2018r., III AUa 141/18).

Powyższe przeczy zatem ustaleniom organu rentowego, że umowa o pracę z 3 stycznia 2022 r. została zawarta wyłącznie w celu obejścia ustawy i uzyskania korzyści z ubezpieczenia społecznego.

W związku z powyższym, nawet gdyby E. G. (2) celowo zawarła umowę o pracę, aby uzyskać świadczenia w związku z chorobą i macierzyństwem, to nie czyni to tej umowy pozorną, gdyż była realizowana. W takiej sytuacji nie ma podstaw, by z uwagi na stan, w jakim ubezpieczona się znajdowała, czynić zarzuty nawiązania nieważnego, bo pozornego stosunku pracy. Jednocześnie płatnik składek nie zdecydował się zatrudnić nikogo na miejsce ubezpieczonej, bowiem jej obowiązki na czas nieobecności przejęła J. C. (...) L. na podstawie umowy o współpracę.

Konkludując, w rozważanej sprawie ustalone przez sąd okoliczności, które zostały omówione, nie wskazują, by działania stron były naganne oraz by stanowisko organu rentowego prowadzące do wydania zaskarżonej decyzji było zasadne. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że strony realizowały podpisaną umowę. W związku z powyższym, nie może być mowy o zawarciu pozornej umowy o pracę. O pozorności danej umowy decydują okoliczności wskazane w art. 83 § 1 k.c., które występować muszą w czasie składania przez strony oświadczeń woli. W judykaturze przyjmuje się, iż wady oświadczenia woli dotykające umowy o pracę, nawet powodujące nieważność, nie skutkują w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W tych stosunkach prawną doniosłość ma jedynie zamiar obejścia prawa przez fikcyjne (pozorne) zawarcie umowy, czyli takie, które nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia. Jeżeli zatem po zawarciu umowy o pracę pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował, to nie można mówić o pozorności złożonych oświadczeń woli przy zawarciu umowy o pracę (wyrok Sądu Najwyższego z 5 października 2005r., I UK 32/05). Wskazana sytuacja miała miejsce w rozważanym przypadku, gdzie E. G. (1) faktycznie wykonywała pracę na rzecz (...) sp. z o.o. i z tego względu zarzut pozorności zawartej umowy o pracę jest bezpodstawny.

Mając na względzie poczynione ustalenia faktyczne i zaprezentowaną argumentację, sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, że E. G. (1) jako pracownik u płatnika składek G. M. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 stycznia 2022 r., o czym orzekł w punkcie I. sentencji wyroku.

Zgodnie z odpowiedzialnością stron za wynik procesu zawartą w art. 98 k.p.c., Sąd obciążył kosztami zastępstwa procesowego organ rentowy w punkcie II. wydanego orzeczenia. Odwołująca została uznana za osobę wygrywającą proces, a co za tym idzie należało na jej rzecz zasądzić kwotę 180,00 złotych w oparciu o § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).