Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Jarząbek

Protokolant: Magdalena Adamska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 r. w Warszawie

sprawy E. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania E. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 26 maja 2022 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  przyznaje adwokat K. B. kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) powiększoną o podatek VAT tytułem opłaty za udzielenie nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu.

c

Sygn. akt VII U 740/22

UZASADNIENIE

E. K. w dniu 14 czerwca 2022 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 26 maja 2022 r. znak (...) i wniosła o jej uchylenie.

Odwołująca nie zgodziła się z uznaniem przez organ rentowy, że niezdolność do pracy nie powstała w ciągu 18 miesięcy od ustania ostatniego okresu ubezpieczenia i nie powstała w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do poprzedniej renty. Podniosła, że jej niezdolność do pracy powstała wcześniej i stosowne dokumenty złożone zostały na komisję lekarską. Odwołująca zaznaczyła, że poprzednio miała przyznane prawo do renty od 1 maja 2018 do 30 kwietnia 2019r. W czasie między zakończeniem renty od 30 kwietnia 2019 r. do komisji lekarskiej z dnia 20 grudnia 2021 r. została poddana 4 operacjom, a od 1986 r. do listopada 2021 r. przeszła 19 zabiegów chirurgicznych, nadal czeka na zabieg usunięcia ganglionu z użyciem implantu. Odwołująca posiada orzeczenie o niepełnosprawności od 2010 r. do 9 lipca 2023 r. o symbolu przyczyny 05R, 040. Na co dzień porusza się z białą laską, okresowo używa ortezy obydwu kolan, gorsetu Wiliamsa na kręgosłup, doraźnie ortezy na kciuk ręki prawej. Wskazała, że leczy się od lat i jest pod stałą opieką specjalistów neurochirurga, kardiologa, internisty, ortopedy, gastrologa, psychiatry. Podkreśliła, że choroby z jakimi się zmaga to: dychwica oskrzelowa z przyczyn uczuleniowych, alergie, jaskra, cukrzyca , inne zaburzenia siatkówki, AMD suche, ZZSK, fibromialgia, wielostawowe zmiany zwyrodnieniowe, niedomykalność zastawki dwudzielnej i trójdzielnej, samoistne nadciśnienie pierwotne, hipotonia ortostatyczna, przepuklina rozworu przełykowego przepony, nadżerki w antrum, zapalenie przełyku. Zdaniem odwołującej komisja lekarska ZUS pominęła 3 przedostatnie operacje jakim została poddana, a które rzutują na obraz ogólnego jej stanu zdrowia. Zaznaczyła, że stan zdrowia cały czas się pogarsza w związku z chorobami przewlekłymi i ich postępowaniem (odwołanie, k. 3-8 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wskazał, że decyzją z dnia 20 listopada 2018r. ubezpieczonej przyznano prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do 30 kwietnia 2019r. W dniu 9 kwietnia 2019r. złożyła ona wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, w wyniku którego, decyzją z dnia 4 lipca 2019r. odmówiono jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 2 lipca 2019r. uznano, że nie jest niezdolna do pracy. Decyzja uprawomocniła się. W dniu 24 listopada 202lr., ubezpieczona złożyła kolejny wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Powołując się na brzmienie art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, organ rentowy wyjaśnił, że Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 16 maja 2022r. uznała ubezpieczoną za trwale częściowo niezdolną do pracy, jednak komisja wskazała, że daty powstania niezdolności do pracy nie da się ustalić, ale nie powstała ona przed dniem 31 października 2020r. Organ rentowy powołując się na brzmienie art. 14 ust. 2 ustawy emerytalnej podniósł, że jeżeli nie ma możliwości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, natomiast ustalono okres, w którym niezdolność do pracy powstała, za datę powitania niezdolności przyjmuje się datę końcową tego okresu. Jeżeli nie ma możliwości ustalenia ani daty, ani okresu powstania niezdolności do pracy, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku o świadczenie. Zdaniem organu rentowego z powyższego wynika, że ubezpieczona nie spełniała warunku o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Ubezpieczona pobierała zasiłek dla bezrobotnych do 7 stycznia 2020r. Organ rentowy uznał, że za datę powstania niezdolności do pracy należy ustalić datę złożenia wniosku tj. 24 listopada 2021r., co nastąpiło po upływie 18 miesięcy od 7 stycznia 2020 r. Ponadto ubezpieczona nie spełnia również warunków o których mowa w art. 57 ust. 2 ustawy emerytalnej, ponieważ nie udowodniła co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych i nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Ubezpieczona nie spełnia także przesłanek z art. 61 ustawy, ponieważ niezdolność do pracy powstała po upływie 18 miesięcy od ustania prawa do poprzedniej renty z tytułu niezdolności do pracy (odpowiedź na odwołanie, k. 10-10v. a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. K. urodzona w dniu (...) miała przyznane prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 maja 2018 r. do 30 kwietnia 2019r. W dniu 9 kwietnia 2019r. złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, w wyniku którego, decyzją z dnia 4 lipca 2019r. odmówiono jej prawa do tego śwaidczenia, ponieważ orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 2 lipca 2019r. uznano, że nie jest niezdolna do pracy. Decyzja uprawomocniła się. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustało z dniem 1 maja 2019 r. (decyzje ZUS z 1 czerwca 2018 r., 4 lipca 2019 r. – nienumerowane karty a.r.).

Ubezpieczona pobierała zasiłek dla bezrobotnych do 7 stycznia 2020r. (bezsporne).

W dniu 24 listopada 202lr., złożyła kolejny wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek z 24 listopada 202lr. – nienumerowane karty a.r.). W toku postępowania lekarz orzecznik ZUS wydał orzeczenie z dnia 20 grudnia 2021 r., w którym wskazał, że ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy do 31 maja 2022 r., a data powstania całkowitej niezdolności do pracy to 10 listopada 2021 r. Organ rentowy w dniu 25 lutego 2022 r. wydał decyzję znak (...), którą odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy ponieważ nie został spełniony trzeci warunek wynikający z art. 57 ustawy emerytalnej, a mianowicie, niezdolność do pracy powstała później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania ostatniego okresu ubezpieczenia, ponowna niezdolność do pracy nie powstała również w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do poprzedniej renty, a ponadto nie udowodniono okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet (decyzja ZUS z 25 lutego 2022 r. – nienumerowane karty a.r.).

Organ rentowy w ramach wewnętrznej kontroli uchylił powyższą decyzję z 25 lutego 2022 r. Ubezpieczona została ponownie skierowana na badanie do lekarza orzecznika ZUS, który w dniu 15 kwietnia 2022 r. wydał orzeczenie, w którym ustalił, że ubezpieczona jest trwale częściowo niezdolna do pracy, a data powstania częściowej niezdolności to 10 listopada 2021 r., zaznaczono, że niezdolność nie powstała w ciągu 18 miesięcy przed 31 października 2020r. Następnie została skierowana na badanie do komisji lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 16 maja 2022 r. uznała ubezpieczoną za trwale częściowo niezdolną do pracy oraz zaznaczono, że daty powstania częściowej niezdolności do pracy nie da się ustalić, nie powstała ona przed dniem 31 października 2020r. W związku z powyższym Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję z dnia 26 maja 2022 r. znak (...), odmawiającą przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy ponieważ niezdolność do pracy powstała później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania ostatniego okresu ubezpieczenia, częściowa niezdolność do pracy nie powstała również w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do poprzedniej renty (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z 15 kwietnia 2022 r., orzeczenie komisji lekarskiej ZUS z 16 maja 2022 r., decyzja ZUS z 26 maja 2022 r. – nienumerowane karty a.r.).

Ubezpieczona odwołała się od powyższej decyzji, a Sąd postanowieniem z dnia 29 lipca 2022 r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów: neurologa, ortopedy i internisty celem ustalenia, czy E. K. jest niezdolna do pracy, a jeśli tak, to czy jest to niezdolność częściowa czy całkowita i na jaki okres, wraz ze wskazaniem daty powstania tej niezdolności, a jeżeli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonej (poprawa lub pogorszenie) to na czym ona polegała (k.25).

W opinii z dnia 6 września 2022 r. biegła sądowa z zakresu chorób wewnętrznych E. R. w oparciu o dokumentację medyczną oraz bezpośrednie badanie, rozpoznała u E. K. cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemię, astmę oskrzelową, stan po strumectomii z powodu wola guzowatego – niedoczynność pooperacyjną leczoną substytucją hormonalną, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, wielopoziomową dyskopatię szyjną i lędźwiową, przebytą dyscektomię i spondylozę międzytrzonową, stan po operacji plastyki pochlewki A1 zginaczy palca II lewej ręki i plastykę pochlewki A1 zginaczy palca II i III lewej ręki, stan po operacji ganglionu palca II stopy prawej, stan po leczeniu operacyjnym plastyka pochlewki PPP ręki prawej z powodu silnych dolegliwości bólowych, stan po alloplastyce stawu CMC I z użyciem systemu Tauch dłoni i przedramienia prawego, stan po artroskopii kolana lewego, chorobę zwyrodnieniową stawów biodrowych, fibromialgię, przepuklinę rozworu przełykowego przepony, zaburzenia adaptacyjne. Ponadto biegła ustaliła, że ubezpieczona leczy się z powodu jelita drażliwego, zapalenia błony śluzowej żołądka. W sierpniu 2021 przebyła infekcję sarscov-2 z objawami zapalenia płuc. BMI ubezpieczonej w wysokości 30,43 wskazuje na 1 stopień otyłości. Biegła wskazała, że z uwagi na istniejące u ubezpieczonej schorzenia wymaga ona systematycznego leczenia, oznaczania poziomów glikemii, przestrzegania diety cukrzycowej, edukacji diabetologicznej, redukcji wagi ciała. Biegła wskazała, że przebieg cukrzycy jest stabilny, bez niedocukrzeń, bez ostrych metabolicznych powikłań cukrzycy, bez późnych narządowych powikłań cukrzycy. Współistniejące nadciśnienie tętnicze jest dobrze kontrolowane farmakologicznie i nie doprowadziło do narządowych powikłań nadciśnienia. Ze względu na przebytą strumectonmię z powodu wola guzowatego nawrotowego ubezpieczona przyjmuje aktualnie substytucję hormonalną – L., leczenie jest prowadzone prawidłowo. Astma oskrzelowa jest dobrze kontrolowana farmakologicznie. Schorzenia reumatologiczne wymagają systematycznego leczenia w poradni reumatologicznej i nie rokują wyleczenia. Ze względu na zaawansowane zmiany w układzie konsto-stawowym wskazana jest opinia biegłego z zakresu ortopedii. Współistniejące choroby internistyczne dają podstawę do orzeczenia trwałej częściowej niezdolności do pracy, z datą jej powstania od 10 listopada 2021 r. (opinia biegłej z zakresu chorób wewnętrznych – internisty E. R., k. 56-59 a.s.).

W opinii z dnia 15 marca 2023 r. biegły sądowy specjalista z zakresu neurologii W. G. opiniując na podstawie bezpośredniego badania i dokumentacji medycznej, stwierdził, że ubezpieczona cierpi na niewydolność statyczno-lokomocyjną kręgosłupa w przebiegu przewlekłego zespołu bólowo-korzeniowego szyjnego i lędźwiowo-krzyżowego spowodowanego nasilonymi zmianami zwyrodnieniowo-zniekształacającymi kręgosłupa z zajęciem stawów międzykręgowych, osteofitozą na krawędziach trzonów kręgowych, przerostem więzadeł żółtych oraz wielopoziomowymi wypuklinami krążków międzykręgowych. Zmiany te powodują zwężenie kanału kręgowego i wtórny ucisk struktur nerwowych (korzenie nerwów rdzeniowych), worka oponowego i elementów więzadłowych tworzących kręgosłup najbardziej nasilonymi w odcinku lędźwiowym. W grudniu 2017r operowana - wykonano usunięcie dysków C5/C6, C6/C7 ze stabilizacją instrumentalną na tym poziomie. Potwierdzone badaniami obrazowymi zmiany w zakresie kręgosłupa i pozostałych elementów narządu ruchu korelują z subiektywnymi dolegliwościami zgłaszanymi przez ubezpieczoną i mają odniesienie w przedmiotowym badaniu neurologicznym. Ubezpieczona wielokrotnie korzystała z leczenia rehabilitacyjnego i fizykoterapii, co pozwala na utrzymanie sprawności ruchowej, ale nie powoduje całkowitego jej wyleczenia. Z punktu widzenia neurologicznego ubezpieczona jest osobą częściowo niezdolną do pracy, a biorąc pod uwagę charakter potwierdzonych badaniami dodatkowymi schorzeń i jej stan przedmiotowy, należy uznać, że jest to trwała częściowa niezdolność do pracy, gdyż nie rokuje ona poprawy stanu zdrowia w następstwie stosowanej terapii i leczenia usprawniającego. Ze względu na wielochorobowość i charakter leczonych schorzeń, nie da się precyzyjnie wskazać daty powstania częściowej niezdolności do pracy - schorzenia te nie powstają konkretnego dnia i o konkretnej godzinie, tylko narastają w czasie powodując stopniowe pogarszanie się stanu funkcjonalnego, aż do stopnia gdy doprowadzą do upośledzenia zdolności wykonywania pracy. Zmiany w zakresie kręgosłupa były stwierdzane u powódki już w badaniach rezonansu magnetycznego w odcinku szyjnym (badania 21-02-2017r. i 25-09-2018r.) i lędźwiowo-krzyżowym (22-02-2017r.). Wykonywane w kolejnych latach badania kontrolne (szyjny 23-03-202lr; lędźwiowy 07-02-2022r. i 02-03-2023r.) potwierdziły ich istnienie i narastanie, obecnie są one bardziej nasilone w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa. Z powodu zmian dyskopatycznych w odcinku szyjnym ubezpieczona była operowana w grudniu 2017r., korzystała także z zabiegów rehabilitacyjnych i fizykoterapeutycznych, pozostawała i pozostaje cały czas pod opieką Poradni (...) (...) i innych Poradni specjalistycznych. Pomimo tego, że nie składała wniosku o rentę w okresie lipca 2019r. do października 2020r. ubezpieczona pozostawała pod opieką lekarską, była leczona operacyjnie, farmakologicznie i korzystała z rehabilitacji i fizykoterapii. Biegły na podstawie analizy dostępnej dokumentacji medycznej i osobistego badania ubezpieczonej stwierdził, że przed 31 października 2020r. u powódki nie istniała częściowa trwała niezdolność do pracy w związku ze stanem układu nerwowego ośrodkowego lub obwodowego. Wcześniejsze orzeczenia brały pod uwagę przede wszystkim schorzenia związane z zaburzeniami innymi niż te ze strony układu nerwowego. W ocenie biegłego neurologa konieczna jest dodatkowa ocena stanu zdrowia ubezpieczonej dokonana przez biegłego z zakresu ortopedii i traumatologii (opinia biegłego neurologa W. G., k. 89-96 a.s.).

Biegły sądowy specjalista z zakresu ortopedii P. R. w opinii z dnia 15 lipca 2023 r. w oparciu o dokumentację medyczną oraz bezpośrednie badanie, wskazał, że E. K. leczy schorzenia w zakresie ortopedycznym z powodu choroby deQurvain prawej ręki, palców trzaskających obu rąk, artrozy I stawu śródręczno-palcowego prawej ręki, ganglionów lewej stopy, zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa, wielopoziomowej dyskopatii kręgosłupa szyjnego oraz lędźwiowo- krzyżowego, skoliozy kręgosłupa. Biegły wyjaśnił, że ubezpieczona była operowana w 2004 r. oraz 2015r., wykonano artroskopię lewego kolana, w 2019r. z powodu choroby deQurvain prawej ręki, kilkukrotnie operowana z powodu palców zatrzaskujących się oraz z powodu ganglionów stopy lewej. W 2021r. przebyła operację alloplastyki I stawu śródręczno-nadgarstkowego ręki prawej. Leczy się także z powodu zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa oraz choroby dyskopatycznej kręgosłupa szyjnego oraz lędźwiowo-krzyżowego, w 2017r. leczona operacyjne- dyscektomia i spondylodeza międzytrzonowa C5/C6/C7. Stan ortopedyczny opiniowanej nie narusza sprawności organizmu w stopniu uzasadniającym uznanie całkowitej i częściowej niezdolności do pracy z powodów ortopedycznych. Schorzenia narządu ruchu dotyczące kończyn górnych i dolnych, a w szczególności te, które wymagały leczenia operacyjnego, czyli zespół (...) oraz palce zatrzaskujące oraz artroza I stawu śródręczno-palcowego ręki zostały skutecznie wyleczone. Zabiegi operacyjne przyniosły zamierzony skutek i funkcja obu rąk uległa poprawie. Zabiegi operacyjne usunięcia ganglionów także są operacjami skutkującymi poprawą funkcji, a nawet w przypadku nawrotu ganglionu (torbieli galaretowatej) dysfunkcja stopy/ręki nie daje podstaw do uznania niezdolności do pracy. Biegły nie neguje występowania u ubezpieczonej wielu schorzeń, które wymagają oceny biegłych innych specjalności, ale schorzenia narządu ruchu nie dają podstaw do uznania u ubezpieczonej niezdolności do pracy. Leczenie operacyjne schorzeń rąk i stopy mogły wymagać co najwyżej miesięcznej niezdolności do pracy (opinia biegłego ortopedy P. R., k. 139-142 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną E. K., konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń i nie została zakwestionowana przez strony.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na opiniach sporządzonych przez biegłych sądowych z zakresu: chorób wewnętrznych E. R., neurologii W. G., ortopedii P. R.. Wskazane opinie zostały sporządzone w sposób rzetelny i fachowy z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonej. Ponadto prezentowane przez biegłych z zakresu neurologii wnioski, dotyczące braku istnienia trwałej częściowej niezdolności do pracy przed 31 października 2020r., czy biegłego z zakresu z zakresu chorób wewnętrznych wnioski, dotyczące braku istnienia trwałej częściowej niezdolności do pracy przed 10 listopada 2021 r., jak również wnioski biegłego specjalisty z zakresu ortopedii w zakresie jakim stwierdził, brak występowania u ubezpieczonej naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym całkowitą, czy częściową niezdolność do pracy, mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały należycie i przekonująco uzasadnione.

Odwołująca zgłosiła zarzuty do opinii biegłej sądowej z zakresu chorób wewnętrznych E. R.. Zarzuty skupiały się jednak wyłącznie na stwierdzeniu, że opinia mimo iż wymienia operacje i zabiegi jakim poddana była ubezpieczona już w 2019 r. - co zdaniem ubezpieczonej powinno wpłynąć na ustalenie daty powstania niezdolności do pracy – to okoliczności te nie wpłynęły na końcowe wnioski biegłej w tym zakresie. Odwołująca nie przedstawiła żadnych argumentów przemawiających za tym, aby uznać jakiekolwiek wnioski biegłego za nierzetelne, czy niewłaściwe. Odnosząc się do powyższych zastrzeżeń należy wskazać, że biegła w swojej opinii brała pod uwagę szereg schorzeń występujących u ubezpieczonej, ale znaczenie dla końcowej oceny odnośnie czasu powstania niezdolności do pracy miały schorzenia, które odnosiły się do specjalności biegłej, a więc diabetologiczne. Oczywiście biegła brała przy tym pod uwagę całokształt okoliczności wynikających ze zgłaszanych przez ubezpieczoną dolegliwości, jednak to nie tylko wywiad, a przede wszystkim dokumentacja medyczna ubezpieczonej miała kluczowe i przeważające znaczenie przy formułowaniu przez biegłą wniosków końcowych opinii. Biegła jednoznacznie wskazała, że zarówno cukrzyca, nadciśnienie i leczenie hormonalne jest prowadzone prawidłowo, nie ma podstaw do ustalenia wcześniejszej niż 10 listopada 2021 r. daty powstania niezdolności do pracy. W ocenie Sądu końcowe wnioski biegłej zostały więc prawidłowo sformułowane. Odwołująca wnosiła o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego neurologa i ortopedy, Sąd ten wniosek uwzględnił i dopuścił dowód z opinii biegłych ww. specjalności.

Odwołująca zgłosiła również zarzuty do opinii biegłego sądowego neurologa W. G., które w dużej mierze były tożsame, z tymi które odwołująca sformułowała pod adresem opinii biegłej z zakresu chorób wewnętrznych. Zarzuty te opierały się na nie uwzględnieniu przy ocenie daty powstania niezdolności do pracy ubezpieczonej tych operacji, jakim ubezpieczona była poddana od 2019 r. Wbrew twierdzeniom i zarzutom ubezpieczonej, biegły odniósł się szczegółowo do tego, jakim operacjom była poddana ubezpieczona oraz jakie skutki odniosło leczenie. Biegły uzasadnił swoje wnioski końcowe opierając się na wynikach badań, które w ocenie biegłego nie wskazywały na to, aby ubezpieczona przed 31 października 2020r. była niezdolna do pracy. Wobec tego brak jest podstaw aby negować wnioski końcowe biegłego.

Jeżeli chodzi o zarzuty odwołującej pod adresem opinii biegłego ortopedy, to koncentrowały się one na braku ustalenia przez biegłego niezdolności do pracy i daty jej powstania. Natomiast z opinii biegłego wynika jednoznacznie, że nie stwierdzono niezdolności do pracy z przyczyn ortopedycznych w jakimkolwiek stopniu, a zatem nie było podstawy do wskazywania daty powstania niezdolności, skoro jej nie stwierdzono. Dalej odwołująca wskazała, że opinia zawiera wiele niejasności oraz jest niespójna z dokumentacją medyczną. Odwołująca nie wskazała o jakie dokładnie niejasności chodzi, ani też z jaką konkretnie dokumentacją medyczną wnioski biegłego są niespójne. Odwołująca nie przedstawiła żadnych argumentów przemawiających za tym, aby uznać jakiekolwiek wnioski biegłego za nierzetelne, czy niewłaściwe. W istocie zarzuty odwołującej do opinii biegłego ortopedy stanowiły jedynie polemikę z ustaleniami i wnioskami biegłego, zawierały w większości własną i subiektywną ocenę stanu zdrowia. Odwołująca wniosła o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej ustnej opinii biegłego sądowego ortopedy P. R. celem ustalenia faktycznego stanu zdrowia ubezpieczonej, ustalenia, czy jest zdolna całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy. Na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 r. Sąd pominął ww. wniosek na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. To, że strona nie zgadza się z opinią i końcowymi wnioskami biegłego, nie jest okolicznością przemawiającą za uwzględnieniem wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej tego samego biegłego, na te same okoliczności, na które biegły udzielił już wyczerpujących odpowiedzi w opinii głównej. Z tych wszystkich przyczyn, o których była mowa powyżej, wniosek odwołującej został oddalony jako zmierzający do przedłużenia postępowania. Organ rentowy nie kwestionował żadnej z opinii wydanych w niniejszej sprawie.

Uwzględniając powołane okoliczności, Sąd zaaprobował wszystkie opinie biegłych, ponieważ są one wyczerpujące i – mimo zastrzeżeń ubezpieczonej, zgłoszonych wobec opinii biegłych wszystkich specjalności - nie dały one podstaw do ustalenia, że E. K. była niezdolna do pracy przed 31 października 2020r. z przyczyn diabetologicznych, neurologicznych, czy ortopedycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył kwestii prawa E. K. do renty z tytułu niezdolności do pracy. W myśl art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 – dalej jako ustawa emerytalna) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i pkt 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11, 12 i pkt 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, pkt 5 lit. a, pkt 6 i 12, oraz w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;

4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

W treści wskazanej powyżej regulacji zostały określone warunki konieczne do powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunki te muszą być spełnione łącznie.

Natomiast zgodnie z art. 61 ustawy emerytalnej prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy, z zastrzeżeniem art. 101a.

Zgodnie z brzmieniem art. 14 ust. 2 ustawy emerytalnej jeżeli nie ma możliwości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy, natomiast ustalono okres, w którym niezdolność do pracy powstała, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę końcową tego okresu. Jeżeli nie ma możliwości ustalenia ani daty, ani okresu powstania niezdolności do pracy, za datę powstania niezdolności przyjmuje się datę zgłoszenia wniosku o świadczenie.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie zaskarżonej przez odwołującą decyzji odmówił przyznania jej prawa do renty powołując się na orzeczenie komisji lekarskiej ZUS, która wprawdzie uznała odwołującą za osobę trwale i częściowo niezdolną do pracy, jednocześnie jednak określiła, że daty powstania częściowej niezdolności do pracy nie da się ustalić, nie powstała przed 31 października 2020r. Organ rentowy uznał, że za datę powstania niezdolności do pracy należy uznać datę złożenia wniosku tj. 24 listopada 2021r., co nastąpiło po upływie 18 miesięcy od 7 stycznia 2020 r. Tym samym, zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego, odwołująca nie spełniała przesłanki określonej w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, gdyż stwierdzona u niej niezdolność do pracy nie powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie bądź nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. W sprawie było przy tym bezsporne, czego odwołująca nie kwestionowała, że ostatni okres ubezpieczenia odwołującej ustał 7 stycznia 2020r., bowiem do tego czasu pobierała zasiek dla bezrobotnych. Ponadto ubezpieczona nie spełnia także przesłanek z art. 61 ustawy, ponieważ niezdolność do pracy powstała po upływie 18 miesięcy od ustania prawa do poprzedniej renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona nie posiada również okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat, odwołująca okoliczności tej nie kwestionowała.

Rozważania Sądu sprowadzały się zatem do weryfikacji skarżonej decyzji pod kątem prawidłowości ustalenia daty powstania niezdolności do pracy. Przepis art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wymaga, aby niezdolność do pracy powstała w okresach w przepisie tym wskazanych. Pogorszenie istniejącej przed podjęciem zatrudnienia niezdolności do pracy w ramach danego jej stopnia uzasadnia prawo do renty, gdy po pierwsze – powstało w okresach wskazanych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy oraz po drugie – spowodowało autonomicznie utratę zdolności do wykonywania pracy w dotychczasowym zakresie. Dokonanie oceny niezdolności do pracy ubezpieczonego powinno nastąpić przy uwzględnieniu regulacji art. 12 ustawy emerytalnej, zgodnie z treścią którego niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu. Przepis art. 12 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. W myśl ww. przepisów osobą częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu. Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania, co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej). Istotne pogorszenie stanu zdrowia uzasadniające nabycie prawa do świadczenia rentowego występuje wtedy, gdy następstwa postępującego schorzenia istniejącego przed podjęciem zatrudnienia i powodującego całkowitą niezdolność do pracy, powstałe w okresach wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy, samodzielnie spowodowały utratę zdolności do wykonywania pracy odpowiadającej dotychczasowym możliwościom zdrowotnym ubezpieczonego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2015 r., sygn. akt I UK 357/14).

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia, jak również momentu ich powstania, w postępowaniu odwoławczym wymaga z reguły wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. W tym znaczeniu biegły jest pomocnikiem sądu, jednakże prezentuje własne stanowisko w kwestii, którą sąd rozstrzyga. Biegły zachowuje niezawisłość co do merytorycznej treści opinii, co zapewnia prawidłową rolę tej opinii w postępowaniu sądowym. Dlatego też opinie sądowo-lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń ubezpieczonego.

Odwołując się od skarżonej decyzji ubezpieczona zajęła stanowisko, zgodnie z którym organ rentowy nieprawidłowo określił datę powstania jego niezdolności do pracy na dzień 10 listopada 2021 r. oraz, że niezdolność nie powstała w ciągu 18 miesięcy przed 31 października 2020r. W ocenie odwołującej za datę powstania niezdolności do pracy należało przyjąć okres hospitalizacji, w takcie których była operowana począwszy od 2019 r., a więc w czasie przypadającym po zakończeniu pobierania poprzedniej renty z tytułu niezdolności do pracy. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd nie podzielił jednak tego stanowiska. Zebrany materiał dowody potwierdza, że obwołująca w okresie lipca 2019r. do października 2020r. pozostawała pod opieką lekarską, była leczona operacyjnie, farmakologicznie i korzystała z rehabilitacji i fizykoterapii. Stan ortopedyczny ubezpieczonej nie narusza sprawności organizmu w stopniu uzasadniającym uznanie całkowitej i częściowej niezdolności do pracy z powodów ortopedycznych. Schorzenia narządu ruchu dotyczące kończyn górnych i dolnych, a w szczególności te, które wymagały leczenia operacyjnego, czyli zespół (...) oraz palce zatrzaskujące oraz artroza I stawu śródręczno-palcowego ręki zostały skutecznie wyleczone. Zabiegi operacyjne przyniosły zamierzony skutek i funkcja obu rąk uległa poprawie. Zabiegi operacyjne usunięcia ganglionów także są operacjami skutkującymi poprawą funkcji, a nawet w przypadku nawrotu ganglionu (torbieli galaretowatej) dysfunkcja stopy/ręki nie daje podstaw do uznania niezdolności do pracy. Biegły ortopeda nie negował przy tym występowania u ubezpieczonej wielu schorzeń, które wymagają oceny biegłych innych specjalności, ale schorzenia narządu ruchu nie dają podstaw do uznania u ubezpieczonej niezdolności do pracy.

O ile zatem odwołująca cierpi na schorzenia diabetologiczne m.in cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, które są prawidłowo leczone i kontrolowane, schorzenia neurologiczne takie jak zmiany w zakresie kręgosłupa i pozostałych elementów narządu ruchu, które nie rokują poprawy, schorzenia ortopedyczne, które po operacjach uległy poprawie, to fakt ten nie jest tożsamy z wystąpieniem w tym czasie naruszenia sprawności organizmu w stopniu, który uzasadniałby uznanie jej za osobę niezdolną do pracy z datą wcześniejszą niż ustalił to organ rentowy. Samo bowiem wystąpienie u ubezpieczonego danej jednostki chorobowej lub jej objawów, a także podjęcie w związku z tym leczenia, nie oznacza, że w momencie uzewnętrznienia się pewnych cech schorzenia doszło do zaistnienia niezdolności do pracy. Skoro niezdolność do pracy zgodnie z art. 12 ustawy emerytalnej jest definiowana jako naruszenie stopnia organizmu w stopniu znacznie utrudniającym lub uniemożliwiającym podjęcie aktywności zawodowej, to schorzenia, które takiego naruszenia organizmu nie wywołują, choć potencjalnie mogą, nie będą kwalifikowane jako wywołujące niezdolność do pracy. Okoliczność, że choroba istniała wcześniej nie jest bowiem równoznaczna z istnieniem niezdolności do pracy. Stan chorobowy może istnieć od lat, a dopiero od pewnego momentu, ze względu na zaostrzenie objawów, może powodować niezdolność do pracy. Przy ustalaniu daty powstania niezdolności do pracy nie można więc oprzeć się jedynie na dacie rozpoznania choroby, wykrycia jej objawów lub też podstaw medycznych do jej diagnozy na skutek przeprowadzonych następnie badań. Konieczne jest ustalenie, kiedy schorzenie to powstało oraz jaki wpływ na jego powstanie miały inne zaburzenia sprawności organizmu ubezpieczonego. Ustalenie jedynie daty ujawnienia się objawów naruszenia sprawności organizmu (choroby) nie jest wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy o rentę (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2017 r., II UK 651/15).

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał za zasadne wnioski biegłego z zakresu ortopedii w zakresie oceny stanu zdrowia odwołującej, zdaniem którego nie występuje u ubezpieczonej całkowita niezdolność do pracy czy też częściowa. Ponadto wnioski pozostałych biegłych z zakresu chorób wewnętrznych i neurologii także zostały przez Sąd zaaprobowane, bowiem ani z przyczyn diabetologicznych, ani neurologicznych ubezpieczona nie stała się niezdolna do pracy przed miesięcy przed 31 października 2020r., w konsekwencji brak jest podstaw do stwierdzenia innej daty powstania niezdolności do pracy niż data, którą przyjął organ rentowy, a mianowicie 10 listopada 2021 r.

Tym samym należy stwierdzić, że o stanie zdrowia odwołującej wypowiedzieli się biegli posiadający fachową wiedzę, adekwatną do określenia aktualnego stopnia zaawansowania dolegliwości badanego, zaś Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania prawidłowości wniosków końcowych zaprezentowanych przez ww. biegłych. Jak wspomniano wyżej, w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy, a co za tym idzie również weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników, wymaga zasięgnięcia wiadomości specjalnych. Podstawowym więc dowodem w sprawach o rentę jest dowód z opinii biegłego. Opinia biegłego jest specyficznym dowodem, którego ocena przebiega według odmiennych kryteriów, właściwych tylko dla opinii biegłych. Dowód tego rodzaju podlega oczywiście ocenie sądu, ale tylko pod względem fachowości osoby, która ją sporządziła, dokładności przeprowadzonych badań, rzetelności oraz logiczności, jak też sposobu motywowania i stopnia stanowczości wyrażonych w opinii biegłego wniosków. Sąd nie może natomiast czynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 18 września 2014 r., I UK 22/14; 24 czerwca 2015 r., I UK 345/14, także wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 września 2017 r. III AUa 258/17).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy ocenił, że przeprowadzone postępowanie nie potwierdziło zasadności odwołania i tym samym nie mogło prowadzić do zmiany zaskarżonej decyzji, a w konsekwencji, przyznania E. K. prawa do wnioskowanego świadczenia. W tej sytuacji, Sąd Okręgowy, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uznał odwołanie za niezasadne, w związku z czym na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł o jego oddaleniu zgodnie z sentencją wyroku.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd przyznał ze Skarbu Państwa - Kasy Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie na rzecz adwokata K. B. kwotę 90 zł powiększoną o podatek VAT, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną z urzędu. Zgodnie z § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2019r., poz. 18) w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym opłaty wynoszą 90 zł.