Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 października 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 października 2025 r. w Warszawie

sprawy S. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji

na skutek odwołania S. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 czerwca 2023 roku, znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 czerwca 2023 roku, znak: (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującemu S. R. prawo do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji od dnia 16 marca 2023 r. na stałe.

UZASADNIENIE

S. R. w dniu 10 sierpnia 2023 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 czerwca 2023 roku, znak: (...), odmawiającej prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że nie zgadza się z ww. decyzją ZUS, bowiem jego zdaniem jest ona krzywdząca i nie uwzględnia stopnia niepełnosprawności, który uniemożliwia mu samodzielną egzystencję oraz podjęcie pracy. Ubezpieczony podniósł, że według Komisji orzekającej o znacznym stopniu niepełnosprawności wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. S. R. wskazał, że ze względu na jego sytuację zdrowotną, w tym porażenie obustronne kończyn górnych, nie jest w stanie samodzielnie ubierać się, myć, robić zakupów i innych czynności, które wymagają użycia rąk, np. przygotowania posiłków (korzysta z pomocy ośrodka pomocy społecznej w formie dostarczania mu gotowych posiłków) (odwołanie z dnia 10 sierpnia 2023 r. – k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając swe stanowisko, zacytował treść przepisów art. 2 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej. Dalej wskazał, że w toku postępowania sprawę skierowano do lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z dnia 6 czerwca 2023 r. ustalił, że S. R. nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Wobec tego, zaskarżoną decyzja z dnia 29 czerwca 2023 r. organ rentowy odmówił prawa do świadczenia uzupełniającego. Ubezpieczony złożył jednak również sprzeciw od wskazanego wyżej orzeczenia lekarza orzecznika ZUS do komisji lekarskiej ZUS. Orzeczeniem z dnia 12 lipca 2023 r. Komisja Lekarska ZUS stwierdziła również, że S. R. nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Na tej podstawie decyzją z dnia 21 lipca 2023 r. organ rentowy odmówił prawa do świadczenia uzupełniającego (odpowiedź na odwołanie z dnia 8 kwietnia 2024 r., k. 5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. R., ur. (...), posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności od 1 października 2019 r. na stałe, o symbolu 05-R 11-l (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 17 lutego 2023 r. – k. 9 a.r.).

W dniu 16 marca 2023 r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Lekarz orzecznik ZUS w orzeczeniu z dnia 6 czerwca 2023 r. stwierdził brak niezdolności do samodzielnej egzystencji. Decyzją z dnia 29 czerwca 2023 r., znak: (...), organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do świadczenia dla osoby niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Również Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 12 lipca 2023 r. wskazała, że ubezpieczony nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. W oparciu o powyższe orzeczenie, wydane przez Komisję Lekarską ZUS, organ rentowy wydał decyzję z dnia 21 lipca 2023 r., znak: (...), w której odmówił ubezpieczonemu prawa do świadczenia uzupełniającego dla osoby niezdolnej do samodzielnej egzystencji (wniosek o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji - k. 1-7 a.r.; orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 6 czerwca 2022 r. - k. 21 a.r.; orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 12 lipca 2023 r. – k. 25 a.r.; decyzja ZUS z dnia 29 czerwca 2023 r. – k. 23 a.r.; decyzja ZUS z dnia 21 lipca 2023 r. – k. 27 a.s.).

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji z dnia 29 czerwca 2023 r., a Sąd w toku postępowania, postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2024 r., dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: chorób wewnętrznych, ortopedy i neurologa na okoliczność, czy ubezpieczony S. R. jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, a jeśli tak, to od kiedy i na jaki okres (postanowienie z dnia 22 kwietnia 2024 r. – k. 7 a.s.).

W opinii z dnia 12 czerwca 2024 r. biegły sądowy z zakresu (...) wskazał, że na podstawie dokumentacji medycznej, akt sprawy i wykonaniu badania ortopedycznego stwierdził u S. R. przykurcze obustronne obu kończyn górnych na tle zespołu twardzinopodobnego ze znaczną dysfunkcją obu kończy górnych. W ocenie biegłego S. R. z przyczyn ortopedycznych jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Biegły stwierdził u wnioskodawcy konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych z przyczyn ortopedycznych. U wnioskodawcy występują przykurcze zgięciowe stawów barkowych, łokciowych i nadgarstków oraz palców obu rąk, co powoduje znaczną dysfunkcję chwytną, pomimo użytkowej ruchomości kciuków. Biegły wskazał, że wnioskodawca wprawdzie porusza się samodzielnie, ale nie jest zdolny do samodzielnego załatwiania podstawowych potrzeb, tj. przygotowywanie posiłków, dbanie o higienę osobistą, ubieranie się, robienie zakupów, wizyty u lekarza. Biegły nie zgodził się z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 12 lipca 2023 r., która nie stwierdziła u wnioskodawcy niezdolności do samodzielnej egzystencji (opinia biegłego sądowego z dnia 12 czerwca 2024 r. – k. 19-20 a.s.).

W opinii z dnia 20 sierpnia 2024 r. biegła sądowa z zakresu chorób wewnętrznych, diabetologii i angiologii E. R. wskazała, że u zdiagnozowała u ubezpieczonego zespól twardzinopodobny, przykurcze obustronne kończyn górnych wyniszczenie (BMI 13,88), wole miąższowe tarczycy. Biegła stwierdziła u ubezpieczonego niezdolność do samodzielnej egzystencji od 16 marca 2023 roku dzień złożenia wniosku o świadczenie uzupełniające na stałe. Biegła wskazała, że rozpoznany u opiniowanego zespól twardzinopodobny znacznie ogranicza funkcjonowanie chorego. Biegła uważa, że ubezpieczony jest niezdolny do samodzielnej egzystencji i wymaga stałej i długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Ze względu jednak na to, że główne problemy zdrowotne wynikają ze zmian skórnych ostateczna decyzja powinna należeć do biegłego dermatologa (opinia biegłego sądowego z dnia 20 sierpnia 2024 r. – k. 43-45 a.s.).

Zastrzeżenia do powyższej opinii złożył organ rentowy, a Sąd postanowieniem z dnia 28 listopada 2024 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza chorób wewnętrznych (z pominięciem biegłej E. R.) na okoliczność ustalenia, czy odwołujący się jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, a jeśli tak, to od kiedy i na jaki okres wraz z uwzględnieniem oceny stanu funkcjonalnego ubezpieczonego według skali B. (pismo organu rentowego z dnia 21 listopada 2024 r. – k. 53-54 a.s.; postanowienie z dnia 28 listopada 2024 r. – k. 55 a.s.).

W opinii z dnia 20 sierpnia 2024 r. biegła sądowa z zakresu neurologii B. A. określiła choroby ubezpieczonego: przykurcze obustronne kończyn górnych sprowadzające znaczne trudności dysfunkcyjne, zespól twardzinopodobny o etiologii toksycznej (domowe narażenie na metale chromu, niklu i krzemu), zmiany w płucach przemawiające za procesem neoplazmatycznym, wyniszczenie (BMI 13,88), autoimmunologiczne zapalenie tarczycy w stadium eutyreozy. W ocenie biegłej neurolog, biorąc pod uwagę stwierdzone w obrazie kończyn zaawansowane przykurcze w stawach rąk, palców, nadgarstków, w stawach barkowych, łokciowych, które powodują znaczące trwałe upośledzenie funkcji organizmu opiniowanego, stwierdza się niezdolność do samodzielnej egzystencji z ogólnego stanu zdrowia. W ocenie biegłej ubezpieczony jest niezdolny do samodzielnej egzystencji i wymaga stałej i długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych (tak jak w ocenie pozostałych biegłych). Niezdolność tą datuje się od 16 marca 2023 roku, tj. dzień złożenia wniosku o świadczenie uzupełniające, na stałe (opinia biegłej sądowej z dnia 20 sierpnia 2024 r. – k. 61-62 a.s.).

Zastrzeżenia od powyższej opinii złożył organ rentowy, a Sąd postanowieniem z dnia 12 lutego 2025 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza reumatologa na okoliczność ustalenia, czy odwołujący się jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, a jeśli tak, to od kiedy i na jakiś okres (pismo procesowe organu rentowego z dnia 10 lutego 2025 r. – k. 74-75 a.s.; postanowienie z dnia 12 lutego 2025 r. – k. 76 a.s.).

W opinii z dnia 25 marca 2025 r. biegły sądowy z zakresu chorób wewnętrznych P. D. wskazał, że analiza dostępnej dokumentacji medycznej oraz przeprowadzone badanie lekarskie pozwalają stwierdzić, że obecnie brak jest podstaw do rozpoznania u S. R. zaawansowanych, niewyrównanych niewydolności układów i narządów wewnętrznych, w tym niewyrównanej niewydolności układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, pokarmowego, moczowego i endokrynnego. Ze względu na powyższe brak jest wystarczających podstaw do uznania S. R. za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji z powodu naruszenia sprawności organizmu w przebiegu tzw. chorób internistycznych. Głównym „problemem zdrowotnym” S. R. pozostaje zespół twardzinopodobny w tym wielonarządowe powikłania w jego przebiegu, a w szczególności powikłania w zakresie narządu ruchu. Uwzględniając „całokształt obrazu klinicznego” należy uznać S. R. za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji z tzw. ogólnego stanu zdrowia. Biegły uważa, że z powodu tzw. ogólnego stanu zdrowia S. R. jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, tj. z powodu naruszenia sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki (oznaczającej pielęgnację, czyli zapewnienie utrzymania higieny osobistej, możliwości poruszania się, odżywiania itp.) i pomocy (oznaczającej pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak uiszczenie opłat, robienie zakupów itp.), ewentualnie opieki lub pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Podobne stanowisku zajęła w swojej opinii z dnia 20 sierpnia 2024 r. biegła specjalistka z dziedziny neurologii, która nie uznała S. R. za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji z przyczyn neurologicznych, natomiast uznała go za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji, z tzw. ogólnego stanu zdrowia. Biegły wskazała, że za datę powstania powyższej niezdolności należałoby uznać dzień 16 marca 2023 roku, to jest dzień złożenia wniosku o świadczenie uzupełniające (jak w opinii biegłej z dziedziny neurologii). Nadto, obiegły odniósł się do argumentów organu rentowego odnośnie zastosowania skali B. (opinia biegłego sądowego z dnia 25 marca 2025 r. – k. 88-105 a.s.).

W opinii z dnia 14 czerwca 2025 r. biegły sądowy reumatolog C. W. wskazał, że u ubezpieczonego stwierdził zespół twardzinopodobny o etiologii toksycznej/narażenie na chrom, nikiem, krzem, utrwalone przykurcze stawów kończyn górnych ze znaczną dysfunkcją kończyn górnych, ankylozę kręgosłupa. Biegły orzekł u wnioskodawcy niezdolność do samodzielnej egzystencji z powodu ww. chorób narządu ruchu na stałe. Biegły wskazał, że przewlekły proces zapalny zniszczył i trwale zdeformował u badanego układ kostno-stawowo-mięśniowy, a proces zapalny jeszcze się tli. Reumatolog, w aktualnym stopniu zaawansowania ww. chorób, opierając się na własnym badaniu opiniowanego, na zawartej w aktach spraw dokumentacji medyczno-orzeczniczej, w tym orzeczeniach Lekarza Orzecznika ZUS, Komisji Lekarskiej ZUS, oraz opiniach biegłych specjalistów chorób wewnętrznych, angiologa, diabetologa, nefrologa, ortopedy – traumatologa, neurologa, pismach opiniowanego, obserwuje u niego takie naruszenie funkcji i wydolności narządu ruchu, które wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innych osób w czynnościach życia codziennego, oraz w celu pełnienia ról społecznych. Wnioskodawca, w opinii biegłego reumatologa jest trwale niezdolny do pracy z ogólnego stanu zdrowia, wymaga zaopatrzenia w środki pomocnicze, pomoce techniczne i przedmioty ortopedyczne ułatwiające funkcjonowanie. Pacjent, jak wynika z obserwacji i dokumentacji, porusza się w domu i poza domem z istotnymi ograniczeniami. Jak podaje, nie jest w pełni zdolny do utrzymania higieny osobistej, nie jest samodzielny przy korzystaniu z toalety. Wymaga pomocy przy ubieraniu się, spożywaniu posiłków, komunikowania się z otoczeniem. Sam nie jest w stanie przygotować posiłku. Wymaga wsparcia przy złożonych zabiegach higienicznych, nie chodzi na zakupy, nie korzysta z komunikacji publicznej. W większości czynności dnia codziennego nie jest samodzielny i wymagała całodobowej pomocy i pielęgnacji innych osób. Biegły reumatolog uważa, że aktualne naruszenie sprawności organizmu z powodu chorób narządu ruchu opiniowanego powoduje naruszenie sprawności organizmu z powodu chorób narządu ruchu opiniowanego powoduje niezdolność do samodzielnej egzystencji i powodowało wcześniej, również w dniu 16 marca 2023 r., data sporządzenia wniosku o świadczenie uzupełniające (opinia biegłego sądowego z dnia 14 czerwca 2025 r. – k. 124-125 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną S. R. konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły także opinie wydane przez biegłych sądowych ortopedę R. K., chorób wewnętrznych E. R. i P. D., neurologa B. A. oraz reumatologa C. W.. Wskazane opinie zostały sporządzone w sposób fachowy, z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonego. Ponadto prezentowane przez biegłych wnioski dotyczące niezdolności do samodzielnej egzystencji, mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały uzasadnione oraz są spójne.

Organ rentowy zgłosił zastrzeżenia do opinii biegłego sądowego R. K., E. R. i B. A., wnosząc o dopuszczenie dowodu z opinii reumatologa i ocenę z zastosowaniem skali B.. Z uwagi na te zastrzeżenia Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu chorób wewnętrznych P. D. oraz reumatologa C. W.. Biegły sądowy P. D. podzielił stanowisko pozostałych biegłych orzekających w sprawie, którzy stwierdzili, że S. R. jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Do opinii ww. biegłego organ rentowy nie wniósł uwag. Natomiast ZUS złożył zastrzeżenia do opinii biegłego reumatologa, wskazując, że biegły nie może ustalać daty powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji dowolnie, ignorując wcześniejsze udokumentowane badanie stanu funkcjonalnego wnioskodawcy z maja 2023 r. Zdaniem organu rentowego, biegły może ustalić datę powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji od daty badania własnego. W ocenie Sądu zarzuty organu rentowego nie zasługują na uwzględnienie. Wskazać należy, że ustalenie daty powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji należy do kompetencji biegłego sądowego, który dokonuje oceny na podstawie całokształtu zebranego materiału dowodowego, w tym dokumentacji medycznej, wyników badań oraz własnego badania ubezpieczonego. Biegły ma obowiązek dokonać samodzielnej, merytorycznej oceny stanu zdrowia wnioskodawcy, a nie ograniczać się wyłącznie do powielenia ustaleń lekarza prowadzącego czy orzecznika organu rentowego. Brak jest podstaw do twierdzenia, że biegły nie może ustalić daty powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji innej niż data badania własnego. Biegły w oparciu o zgromadzoną dokumentację medyczną może określić wcześniejszą datę powstania niezdolności, o ile z tej dokumentacji wynika, że stan zdrowia wnioskodawcy spełniał już przesłanki określone w art. 13 ust. 5 ustawy emerytalnej. W ocenie Sądu opinia biegłego reumatologa została sporządzona w sposób obiektywny i rzetelny, przy uwzględnieniu całego materiału dowodowego, a ponadto jest spójna z pozostałymi przeprowadzonymi w sprawie opiniami. Ze wskazanych przyczyn Sąd postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2025 r., na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c., pominął wniosek organu rentowego o przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego reumatologa (k. 135 a.s.),

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało uwzględnieniu.

Regulacje dotyczące świadczenia, o które ubiega się ubezpieczony S. R. zostały zamieszczone w ustawie z dnia 31 lipca 2019r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 156), zwanej dalej ustawą o świadczeniu uzupełniającym. Zgodnie z treścią art. 1 ust. 2 tej ustawy, celem świadczenia uzupełniającego jest dodatkowe wsparcie dochodowe osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Na podstawie art. 2 ust. 1, takie świadczenie przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniu uzupełniającym, w sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie, dotyczących postępowania w sprawie świadczenia uzupełniającego, wypłaty tego świadczenia oraz wydawania orzeczeń, o których mowa w art. 2 ust. 1, stosuje się odpowiednio m.in. przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z wyjątkiem art. 136 tej ustawy.

Jedną z przesłanek przyznania świadczenia uzupełniającego jest stwierdzenie niezdolności do samodzielnej egzystencji. Z art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1251), zwanej dalej ustawą emerytalną, wynika, że niezdolność do samodzielnej egzystencji to spowodowana naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem pojęcie to ma szeroki zakres przedmiotowy, obejmuje bowiem opiekę oznaczającą pielęgnację, a więc zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej, a także pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat czy składanie wizyt u lekarza. Niezdolność do samodzielnej egzystencji ma więc wymiar podwójny, dotyczący zarówno podstawowych czynności własnej osoby, jak i czynności życia codziennego. Orzeczenie niezdolności do samodzielnej egzystencji wymaga niemożności samodzielnego wykonywania tych czynności łącznie na obu wskazanych płaszczyznach. W ramach zakresu pojęcia „niezdolności do samodzielnej egzystencji” należy odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat czy składanie wizyt u lekarza (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 marca 2013r., III AUa 1235/12). Pojęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji obejmuje z jednej strony opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokojenia potrzeb fizjologicznych, czy utrzymania higieny osobistej, a z drugiej strony dotyczy też pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak: robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza, czy załatwianie spraw urzędowych. Dopiero te dwa aspekty ujmowane łącznie wyczerpują zakres znaczeniowy ustawowego pojęcia „niezdolności do samodzielnej egzystencji”. Pojęcie to w zaprezentowanym rozumieniu jest w orzecznictwie utrwalone (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2000 r., III AUa 190/00 – Prawo Pracy 2001/3/45; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 lutego 2002 r., III AUa 1331/01, OSA 2003/7/28; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 marca 2003 r., I AUa 651/02, Prawo Pracy 2004/7-8/65; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 czerwca 1995 r., AUr 531/95, OSA 1995/7-8/56).

Ocena niezdolności do samodzielnej egzystencji wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 lutego 2016 r., III AUa 1609/15).

Dla oceny, czy w przedmiotowej sprawie ww. elementy wystąpiły i czy ubezpieczony jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych ortopedy R. K., chorób wewnętrznych E. R. i P. D., neurologa B. A. oraz reumatologa C. W.. Biegli mając na uwadze schorzenia ubezpieczonego zgodnie ocenili, że ubezpieczony wymaga stałej i długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Głównym schorzeniem S. R. pozostaje zespół twardzinopodobny, w tym wielonarządowe powikłania w jego przebiegu, a w szczególności powikłania w zakresie narządu ruchu. Biegli podkreślili, że uwzględniając całokształt obrazu klinicznego należy uznać S. R. za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji z tzw. ogólnego stanu zdrowia.

Odnośnie okresu trwania niezdolności do samodzielnej egzystencji, to Sąd oparł się na opiniach biegłych sądowych B. A., P. D. oraz C. W., z których wynika, że za datę powstania niezdolności do samodzielnej egzystencji należy uznać 16 marca 2023 r., tj. dzień złożenia wniosku, na stałe.

Sąd oparł się na opisanych opiniach, albowiem biegli uwzględnili w nich całą dostępną dokumentację medyczną ubezpieczonego zgromadzoną w aktach organu rentowego oraz złożoną w toku postępowania. Przy tym szeroko opisali przebieg schorzeń występujących u S. R. i wypowiedzieli się na temat stanu jej zdrowia w aspekcie możliwości samodzielnego funkcjonowania. Wobec tego Sąd nie miał zastrzeżeń do opinii. Zostały one sporządzone w sposób fachowy oraz zawierają logicznie umotywowane i jednoznaczne wnioski co do istnienia u ubezpieczonego niezdolności o samodzielnej egzystencji oraz jej długotrwałego charakteru. Ubezpieczony do opinii biegłych sądowych nie zgłosił zastrzeżeń. Natomiast organ rentowy nie zgodził się z opiniami biegłych sądowych, lecz Sąd stanowiska Zakładu nie podzielił z powodów, o których była mowa.

Podsumowując, Sąd przyjął, że ubezpieczony jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Z uwagi na stan zdrowia wymaga opieki i pomocy ze strony drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, dlatego zasadne było przyznanie mu prawa do świadczenia uzupełniającego, zgodnie ze złożonym wnioskiem. Sąd Okręgowy zmienił zatem zaskarżoną decyzję, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., w ten sposób, że przyznał S. R. prawo do ww. świadczenia od 16 marca 2023 r. na stałe.

Renata Gąsior