Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 kwietnia 2025 r. w Warszawie

sprawy E. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania E. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 17 stycznia 2024 roku, znak: (...)

oddala odwołanie.

R. G.

UZASADNIENIE

W dniu 1 marca 2024 r. E. M. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 17 stycznia 2024 r., znak: (...) którą organ rentowy odmówił jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Odwołująca się wniosła o zmianę decyzji i przyznanie jej prawa do wnioskowanego świadczenia. W uzasadnieniu stanowiska wskazała, że z dokumentacji medycznej jasno wynika, że z uwagi na stan zdrowia nie jest możliwe podjęcie i wykonywanie przez nią pracy. W odwołaniu E. M. zawarła wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego neurologa (odwołanie – k. 3-3v a.s.).

W odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., co uzasadnił tym, że odwołująca się nie spełnia ustawowej przesłanki do nabycia prawa do renty, tj. nie jest niezdolna do pracy. Organ rentowy powołał się na treść przepisu art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli spełnia on łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  osiągnął wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.  niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia (ubezpieczenia) albo nie później niż 18 miesięcy od ustania zatrudnienia (ubezpieczenia), chyba że udowodnił okres składkowy nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Organ rentowy powołał się na orzeczenie komisji lekarskiej ZUS, która orzekła, że E. M. nie jest niezdolna do pracy, a orzeczenie to stało się podstawą wydania zaskarżonej decyzji odmownej (odpowiedź organu rentowego na odwołanie – k. 4-4v a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. M. urodzona w dniu (...), z zawodu tkaczka, obecnie nie pracuje. Do 30 czerwca 2023 r. wykonywała pracę jako konfekcjoner artykułów szkolnych, a wcześniej jako pracownik usług pralniczych (świadectwa pracy – k. 13, k. 15 oraz k. 9 akt rentowych).

W dniu 7 listopada 2023 r. operowana była z powodu zespołu ciasnoty podbarkowej prawej – wykonano osteotomię wyrostka barkowego łopatki i zalecono rehabilitację. Ponadto rozpoznano u E. M. wczesną chorobę dyskopatyczno-zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego bez dysfunkcji czynnościowej. E. M. od około 10 lat choruje na cukrzycę typu 2 i od początku rozpoznania otrzymuje doustne leki hipoglikemizujące. W dniu 11 marca 2024 r. decyzją (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. orzeczono u odwołującej umiarkowany stopień niepełnosprawności do 11 marca 2027 r. (opinia biegłego ortopedy R. K. – k. 17-18 a.s., opinia biegłej sądowej specjalisty chorób wewnętrznych i diabetologii E. R. – k. 36-38 a.s., opinia bieglej sądowej neurolog B. A. – k. 52-54 a.s.).

W dniu 30 sierpnia 2023 r. E. M. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z wnioskiem o ustalenie prawda do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek – k. 1 akt rentowych). W toku postępowania przed organem rentowym Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 30 października 2023 r., a następnie Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 18 grudnia 2023 r. ustalili, E. M. nie jest niezdolna do pracy (bezsporne).

W dniu 17 stycznia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wydał decyzję znak: (...) którą odmówił ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (decyzja znak: I/25/045308913 – k. 143 I akt rentowych).

E. M. odwołała się od ww. decyzji organu rentowego, co zainicjowało postępowanie sądowe (odwołanie – k. 3-3 v a.s.).

Postanowieniem z dnia 11 kwietnia 2024 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów: ortopedy, neurologa i chorób wewnętrznych, celem ustalenia czy odwołująca się jest całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy, a jeżeli tak, to od kiedy, czy jest to niezdolność trwała, czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres (postanowienie sądu – k. 6 a.s.).

Biegły sądowy ortopeda i traumatolog – R. K. – w opinii z dnia 4 czerwca 2024 r. zgodził się z orzeczeniem Komisji Lekarskiej z 18 grudnia 2023 r., stwierdzając, że E. M. jest zdolna do pracy. W uzasadnieniu opinii biegły wskazał, że nie stwierdził u odwołującej się zaników i niedowładów mięśniowych w kończynach górnych i dolnych. Wskazał, że E. M. stoi prawidłowo na palcach i piętach oraz zachowała prawidłową funkcję chwytno-manipulacyjną obu rąk, jak i sprawność kręgosłupa. Biegły nadmienił, że potwierdza to wynik badania MR kręgosłupa piersiowego z dnia 11 lipca 2018 r. i wynik badania MR kręgosłupa szyjnego z dnia 7 lutego 2020 r., w którym nie wykazano niestabilności międzytrzonowych, istotnych ucisków na korzenie nerwowe ani innych istotnych patologii kostno-stawowych kręgosłupa. Biegły dodał, że odwołująca się nie została zakwalifikowania do leczenia operacyjnego kręgosłupa, co koreluje z uzyskanymi wynikami badań MR. Biegły podsumował, że leczenie operacyjne prawej ciasnoty podbarkowej przyniosło poprawę sprawności narządu ruchu, ograniczenia ruchomości w prawym stawie ramiennym są średniego stopnia, dotyczą odwodzenia, zgięcia i rotacji wewnętrznej, przy pozostałych ruchach prawidłowych i nie powodują trwałej niezdolności do pracy. W przypadku zaostrzenia dolegliwości bólowych mogą być leczone w ramach krótkotrwałej niezdolności do pracy (opinia biegłego ortopedy R. K. – k. 17-18 a.s.).

Biegła sądowa z zakresu chorób wewnętrznych, diabetologii i angiologii – E. R. – w opinii z dnia 20 sierpnia 2024 r. – stwierdziła, że odwołująca się nie jest niezdolna do pracy z przyczyn internistycznych, w tym diabetologicznych. Biegła nadmieniała, że rozpoznana u w E. M. cukrzyca wymaga systematycznego leczenia, weryfikacji dawek leków i przestrzegania diety cukrzycowej, ale przebieg schorzenia jest stabilny, bez niedocukrzeń i bez ostrych lub późnych metabolicznych powikłań cukrzycy. Ponadto rozpoznane u badanej nadciśnienie tętnicze jest dobrze kontrolowane farmakologicznie i nie doprowadziło do narządowych powikłań nadciśnienia (opinia biegłej sądowej E. R. – k. 36-38 a.s.).

Biegła sądowa neurolog – B. A. – w opinii z dnia 19 grudnia 2024 r. – stwierdziła, że brak jest podstaw do uznania niezdolności do pracy ze względu na stan neurologiczny E. M.. Biegła wskazała, że opiniowana pozostawała w trakcie badania w logicznym kontakcie słownym, o prawidłowej orientacji auto i allopsychiczne. Biegła nie stwierdziła u niej ewidentnych cech uszkodzenia (...), objawów piramidowych, ewidentnych niedowładów ani ataksji kończyn, istotnego ograniczenia w wykonywaniu ruchów precyzyjnych ani upośledzenia funkcji manualnych. Napięcie mięśniowe w kończynach górnych i dolnych było prawidłowe i bez zaników, próba R. była prawidłowa. Biegła wskazała, że ruchy kręgosłupa w odcinkach szyjnym odwołująca prezentowała z niewielkim bólowym ograniczeniem ruchomości, a ruchy odcinka kręgosłupa lędźwiowo krzyżowego z niewielkim bólowym ograniczeniem ruchomości, bez cech wzmożonego napięcia mięśni, natomiast chód opiniowanej był powolny, ale samodzielny, bez pomocy sprzętów ortopedycznych (opinia bieglej sądowej neurolog B. A. – k. 52-54 a.s.).

W dniu 20 lutego 2025 r. E. M. wniosła do sądu pismo, w którym zajęła stanowisko wobec opinii biegłej neurolog, wskazując, że nie zgadza się z oceną, jakiej dokonała biegła B. A.. Odwołująca się podniosła, że jej stan zdrowotny wciąż ewoluuje i są dni, kiedy czuje się lepiej, ale są też i takie, kiedy bez pomocy drugiej osoby nie jest w stanie normalnie funkcjonować, a w związku z dolegliwościami bólowymi wciąż pozostaje pod opieką lekarzy specjalistów. Do przedmiotowego pisma odwołująca się załączyła wynik badania USG stawu barkowego z 23 stycznia 2025 r. i wskazała, że otrzymała skierowania do poradni parkinsonizmu i chorób oczu i jest w trakcie oczekiwania na termin pierwszej wizyty, do pracowni fizjoterapii i na badanie rezonansu magnetycznego nadgarstka, które odbędzie się w dniu 25 lutego 2025 r. Zdaniem E. M. dołączone dokumenty potwierdzają, że następuje pogłębienie dolegliwości, co powoduje upośledzenie funkcji niezbędnych do pracy zarobkowej (pismo procesowe odwołującej się E. M.– k. 65-66 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych. Ich autentyczność, jak również zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu, dlatego Sąd ocenił je jako wiarygodne.

Sąd dokonał ustaleń stanu faktycznego także na podstawie opinii wielu biegłych różnych specjalizacji, tj. neurologa, ortopedy i chorób wewnętrznych. Biegli są specjalistami w swojej dziedzinie, posiadają odpowiednią wiedzę medyczną i doświadczenie zawodowe. Na podstawie wywiadu, analizy dokumentacji medycznej oraz wyników bezpośrednich badań określili, adekwatnie do posiadanej specjalizacji i w sposób ze sobą korelujący, rodzaj rozpoznanych u E. M. schorzeń, ich konsekwencje w postaci stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz wpływ na zdolność ubezpieczonej do pracy. Wszyscy biegli uznali, że E. M. nie jest niezdolna do pracy. Poczynione przez biegłych ustalenia korespondują ze sobą, nie tylko w sferze wniosków, ale także w sferze wspierających je argumentów. Wobec spójności wszystkich opinii, które w sposób wyczerpujący i wszechstronny i szczegółowy dały odpowiedź na stawianie pytania, Sąd w całości podzielił zawarte w nich wnioski, czyniąc je podstawą dokonanych w sprawie ustaleń. W ocenie Sądu wnioski wszystkich opinii oraz ich argumentacja są zrozumiałe, logiczne, nie zawierają wewnętrznych sprzeczności i jako takie, były w sprawie przydatne. Zważywszy na powyższe nie zachodziła potrzeba pozyskiwania kolejnych opinii lub poszerzania materiału dowodowego o kolejną dokumentację medyczną.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie E. M. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1672) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki: jest niezdolny do pracy, ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy, a niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl art. 57 ust. 2 warunku przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Jak stanowi art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy emerytalnej, warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej 5 lat, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Zgodnie z art. 12 ustawy rentowej niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1).

Warunki określone w art. 57 powołanej ustawy muszą być spełnione łącznie, by istniały podstawy do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu było, czy E. M. jest niezdolna do pracy. Organ rentowy nie kwestionował spełnienia pozostałych przesłanek, wymaganych do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń co do możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo – lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 lutego 2016 r., III AUa 1609/15).

Sąd w przedmiotowej sprawie dopuścił dowód z opinii biegłych, których specjalizacje były adekwatne do schorzeń E. M.. Ocena opinii została już zaprezentowana w części obejmującej ocenę dowodów, jednakże jeszcze raz podkreślić należy, że opinie są rzetelne oraz jasno i przekonująco uzasadnione. Wreszcie, zaakcentowania wymaga tożsamość wniosków z wszystkich opinii, z których wynika brak niezdolności pracy.

Mając powyższe na uwadze należało stwierdzić, że skoro dowodom z opinii biegłych w sprawach jak ta, przyznaje się dominujący walor dowodowy, to Sąd nie miał podstaw ani możliwości, by orzec wbrew opiniom. Wobec tego, na podstawie zebranego materiału dowodowego, a w szczególności na podstawie opinii biegłych: neurologa, ortopedy oraz chorób wewnętrznych ustalił, że odwołująca się w chwili wydania zaskarżonej decyzji nie była niezdolna do pracy, a rozpoznane u niej schorzenia, na dzień wydania decyzji, nie ograniczały jej sprawności organizmu w stopniu powodującym chociażby częściową niezdolność do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Żaden z biegłych nie potwierdził stanowiska odwołującej się, natomiast wnioski ich opinii były zgodne z tym, co orzekła Komisja Lekarska ZUS. Biegła neurolog, w wyniku zebrania wywiadu chorobowego od badanej oraz po przeprowadzeniu badań sądowo-lekarskich stwierdziła, że stan neurologiczny odwołującej nie powoduje upośledzenia funkcji organizmu w stopniu sprowadzającym długotrwałą całkowitą czy też częściową niezdolność do pracy. Biegła z zakresu chorób wewnętrznych i diabetologii również uważa, że schorzenia internistyczne nie sprowadzają niezdolności do pracy. Także biegły ortopeda wskazywał, że odbyte przez E. M. leczenie przyniosło poprawę sprawności narządu ruchu i ograniczenia ruchomości w prawym stawie ramiennym są średniego stopnia, nie powodują trwałej niezdolności do pracy.

Niewątpliwie, ubezpieczona jest osobą dotkniętą wieloma schorzeniami, jednak wskazać należy, że przyczyna niezdolności do pracy ma wynikać nie z choroby, a z naruszenia sprawności organizmu, czyli czynnika medycznego, który powoduje utratę zdolności do pracy. Nie ulega wątpliwości, że u E. M. występują schorzenia w postaci zespołu ciasnoty podbarkowej prawej, wczesnej choroby dyskopatyczno-zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego oraz cukrzycy typu 2, to jednak stan jej zdrowia powoduje, że może ona wykonywać prace zgodne z posiadanymi kwalifikacjami.

Wskazać w tym miejscu należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy, Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. Odmienne ustalenie w tej mierze może być dokonane tylko na podstawie opinii innych biegłych lekarzy, jeżeli ich opinia jest bardziej przekonywująca oraz wszechstronniej przedstawia kwestię nasuwającą wątpliwości w sprawie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87).

Ponadto, o nabyciu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy nie mogą przesądzać również subiektywne odczucia osoby ubezpieczonej. Także sam fakt stwierdzenia choroby nie jest równoznaczny z nabyciem prawa do renty. Istnienie schorzeń powodujących konieczność pozostawania w stałym leczeniu nie stanowi bowiem samodzielnej przyczyny uznania częściowej niezdolności do pracy, choć może wymagać czasowych zwolnień lekarskich. O niezdolności do pracy nie decyduje bowiem istnienie choroby, lecz ocena czy i w jakim zakresie wpływa ona na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Jeżeli zatem stan zdrowia nie powoduje naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, brak jest prawa do tego świadczenia (por. wyrok SN z dnia 12 lipca 2005, sygn. akt II UK 288/04, publ. OSNP 2006/5-6/99; wyrok SN z dnia 1 grudnia 2000, sygn. akt II UKN 113/00, publ. OSNP 2002/14/343; wyrok SA w Szczecinie z dnia 17 marca 2016, sygn. akt III AUa 546/15, LEX nr 2090464).

Pamiętać należy również, że warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określone w art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do renty sąd ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (tak też SN w wyroku z dnia 20 maja 2004 roku, sygn. akt II UK 395/03, publ. OSNP 2005/3/43, M.P.Pr.-wkł. 2005/7/19).

Sąd rozpatrując odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych badał zasadność tej decyzji, oceniając stan rzeczy z chwili jej wydanie. W przedmiotowej sprawie jest to 17 stycznia 2024 r. Ewentualna zatem zmiana stanu zdrowia ubezpieczonej – na co wskazywała w piśmie z dnia 17 lutego 2025 r., twierdząc, że stan jest zdrowia stale ewoluuje – po dacie wydania decyzji nie mogła mieć wpływu na ocenę zasadności zaskarżonej decyzji. Sąd badając zasadność wydanej w postępowaniu administracyjnym decyzji ZUS bada jej trafność, biorąc pod uwagę stan faktyczny z dnia wydania tej decyzji. Zauważyć również należy, że ewentualne pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy i jego wpływ na zdolność do pracy może być przedmiotem kolejnego postępowania, które stosownym wnioskiem może zainicjować ubezpieczona.

Konkludując, Sąd oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy, jako wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy, uznał, że organ rentowy prawidłowo ocenił stan zdrowia ubezpieczonej, a w konsekwencji wydał prawidłową decyzję uznając, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Mając powyższe na uwadze, odwołanie jako niezasadne, podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sędzia SO Renata Gąsior