Treść orzeczenia VII U 600/23 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

VII U 600/23 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie z 2025-02-28

Sygn. akt VII U 600/23

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2025 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 lutego 2025r. w Warszawie

sprawy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z udziałem A. K. (1), A. K. (2) i A. S.

o wysokość podstawy wymiaru składek

na skutek odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 3 lutego 2023r., nr (...) (...)

z dnia 20 kwietnia 2023r., nr (...) (...)

z dnia 17 lutego 2023r., nr (...) (...) (...)

oddala odwołania.

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., działając przez profesjonalnego pełnomocnika, w dniu 8 marca 2023r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 3 lutego 2023r., nr (...) (...), w której organ rentowy dokonał ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne ubezpieczonej A. K. (1), wykonującej na rzecz wnoszącej odwołanie spółki pracę na podstawie umowy zlecenia. Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie prawa materialnego, tj.

: § 2 ust. 1 pkt 15 w zw. § 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106) w zw. art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9, art. 20 ust. 1 i art. 21 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r. poz. 121 ze zm.) oraz art. 81 ust. 1, 5 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,

poprzez przyjęcie, że świadczenia wypłacone zleceniobiorczyni A. K. (1) z tytułu odbywania podróży (dieta) stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne, podczas gdy stosownie do brzmienia § 2 ust. 1 pkt 15 ww. rozporządzenia, diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika – do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju – nie stanowią podstawy wymiaru składek.

Odwołująca się spółka podniosła, że zarzucone naruszenie przepisów prawa materialnego było skutkiem nieprawidłowo ustalonego stanu faktycznego, co polegało na przyjęciu, że zleceniobiorczyni nie przebywała w podróży w związku z wykonywaniem pracy na rzecz zleceniodawcy, a tym samym wypłacone jej świadczenie nie może być traktowane jako dieta.

Mając powyższe na uwadze, wniesiono o uwzględnienie odwołania i zmianę zaskarżonej decyzji poprzez orzeczenie, że świadczenia (diety) wypłacone za miesiące odbywania podróży przez zleceniobiorczynię, nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne do wysokości określonej w odrębnych przepisach, w związku z czym płatnik składek w złożonych raportach rozliczeniowych prawidłowo określił podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w okresie objętym decyzją.

Ponadto, z daleko idącej ostrożności procesowej - na wpadek nieuwzględnienia przez Sąd powyższego stanowiska - odwołująca się spółka przedstawiła także zarzut:

: naruszenia art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9, art. 20 ust. 1 i art. 21 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015r. poz. 121 ze zm.) oraz art. 81 ust. 1, 5 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w związku z zastosowaniem przepisu § 2 ust. 1 pkt 16 w zw. z § 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, co polegało na nieprawidłowym wyliczeniu podstawy wymiaru składek poprzez niedozwolone przepisami prawa ubruttowienie otrzymanych przez ubezpieczoną kwot, tj. nieznane ustawie „ubruttowienie przychodu”, a także brak ustalenia ilości dni pobytu ubezpieczonej poza granicami kraju.

Uzasadniając odwołanie, strona odwołująca się zaakcentowała, że organ rentowy nie uwzględnił różnicy między podróżą służbową odbywaną przez pracownika, a podróżą, którą na polecenie zleceniodawcy, odbywa zleceniobiorca. Według odwołującej się spółki, przytoczone przez organ rentowy orzecznictwo nie powinno być odnoszone do stanu zaistniałego w toczącym się postępowaniu, co wynika z faktu, że ubezpieczona, której dotyczy postępowanie, nie była pracownikiem w rozumieniu kodeksu pracy, a żaden przepis prawa nie zawiera nakazu stosowania wprost przepisów kodeksu pracy do podróży odbywanych przez zleceniobiorców na polecenie zleceniodawcy w związku z wykonywaniem zlecenia. W ocenie strony odwołującej jest wręcz przeciwnie, tj. przepisy podatkowe rozróżniają pojęcia podróży służbowej pracownika i podróży osoby niebędącej pracownikiem (art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), zaś przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chociaż takiego rozróżnienia nie przewidują, to nakazują stosować odpowiednio przepisy § 2 – 4 tego rozporządzenia przy ustalaniu podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

W kontekście powyższego w odwołaniu zwrócono uwagę na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 maja 2018r., sygn. akt II FSK 1446/16, który dotyczył zagadnienia podróży zleceniobiorcy. Wskazano, że wprawdzie orzeczenie to wydane zostało na kanwie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednakże rozważania poczynione przez NSA, a dotyczące samego zagadnienia podróży osoby świadczącej pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, pozostają aktualne także w niniejszej sprawie. Podkreślono, że przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych nie zawierają w tym zakresie odrębnych uregulowań, a założenie racjonalnego ustawodawcy nakazuje jednakowo traktować określoną grupę osób i sytuacji na gruncie obowiązku uiszczania należności publicznoprawnych (tj. podatku dochodowego od osób fizycznych i składek ZUS). Jest to uzasadnione, tym bardziej że ustawa o systemie ubezpieczeń w wielu punktach odsyła do definicji zawartych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Strona odwołująca się podkreśliła także, że prawo powinno być traktowane jako system spójnych norm prawnych, co zaakcentował NSA w swoim orzeczeniu, wskazując, że: „Stosując reguły wykładni systemowej zewnętrznej należy przyjąć, że pojęcie "podróży służbowej" zostało zdefiniowane w art . 77^{(
5)} § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1976r. Kodeks pracy, gdzie stanowi się, że pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.”. Jednak wskazana definicja może być odnoszona tylko do „podróży służbowej" pracowników, a nie do podróży osoby niebędącej pracownikiem. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sąd I instancji w powołanej wcześniej sprawie, dostrzegając, że znaczenie pojęć "podróż osoby niebędącej pracownikiem" i "podróż służbowa" nie są tożsame, w swojej argumentacji w zasadzie pojęcia te zrównuje. (....) Zauważyć też należy, że podróż służbowa realizowana jest w ramach stosunku pracy, którego definicję zawiera art. 22 kodeksu pracy. Przepis ten stanowi, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Umówione miejsce świadczenia pracy jest więc istotnym elementem stosunku pracy, zaś jej wykonywanie poza wyznaczonym miejscem odbywa się na polecenie pracodawcy. Za warte podkreślenia odwołująca się spółka uznała także i to, że ustawa podatkowa dla zastosowania analizowanego zwolnienia nie wprowadza warunku, że podróż służbowa musi być dokonana w celu osiągnięcia przychodów. W przypadku umów zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonania określonej czynności; miejsce wykonania tej czynności nie jest elementem istotnym umowy na warunkach zlecenia, nawet jeżeli w umowie takie miejsce wskazano (art. 734 w zw. z art. 750 k.c.). W kontekście przepisów Kodeksu cywilnego o zleceniu niezrozumiałe jest twierdzenie, że wyjazd i przebywanie ciągłe stanowi sedno umowy zlecenia. Przedstawione we wniosku okoliczności stanu faktycznego prowadzą do konkluzji, że istotą tych umów jest świadczenie opieki. Nie sposób wykluczyć, że przyjmujący zlecenie odbędzie podróż w celu należytego wykonania zlecenia. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, trudno tutaj jednak rozważać kwestie incydentalności, skoro w przeciwieństwie do umowy o pracę w przypadku umowy zlecenia, co do zasady brak jest elementu stałości. Chodzi bowiem o wykonanie określonej czynności, a więc zdarzenia samego w sobie incydentalnego, nawet jeżeli dochodzi do jego ponawiania. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, wskazane różnice pomiędzy stosunkiem pracy a stosunkiem prawnym na warunkach zlecenia prowadzą do wniosku, że wskazanie w umowie zlecenia miejsca, w którym czynność ma być dokonana, nie może być utożsamiane z miejscem wykonywania pracy określonym w umowie o pracę.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, odwołująca się spółka wskazała, że organ rontowy błędnie uznał, że wypłacone zleceniobiorczyni kwoty diet nie korzystają ze zwolnienia składkowego przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a tym samym nieprawidłowo uwzględnił je w podstawie wymiaru składek ZUS. Dokonując takiej oceny, organ rentowy całkowicie zignorował różnicę w sytuacji pracowników, co do których podróż służbowa jest faktycznie zjawiskiem incydentalnym, wyjątkowym i nietypowym, od sytuacji zleceniobiorców, którzy wykonują swoje zadania z większą elastycznością, co może wiązać się z koniecznością wyjazdu, a w konsekwencji poniesienia kosztów takich jak chociażby konieczność zakupu pożywienia, które rekompensuje kwota diety. Celem zwolnienia składkowego diet jest umożliwienie osobie, która wykonuje swoje obowiązki poza miejscem zamieszkania i siedzibą zleceniodawcy, zrekompensowanie zwiększonych kosztów utrzymania, co miało miejsce także w rozpoznawanym przypadku.

Z daleko idącej ostrożności procesowej, na wypadek przyjęcia przez Sąd, że stanowisko organu rentowego jest prawidłowe, strona wnosząca odwołanie wskazała, że organ rentowy w sposób nieprawidłowy wyliczył podstawy wymiaru składek za miesiące objęte decyzją. Praktyka ZUS, polegająca na ubruttowieniu kwoty przychodu zleceniobiorcy, nie znajduje oparcia w przepisach prawa. Jest to wręcz sprzeczne z przepisem art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9, art. 20 ust. 1 i art. 21 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, który przewiduje, że podstawą wymiaru składek jest przychód zleceniobiorcy, zaś przychodem są wszelkiego rodzaju otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (zgodnie z ogólną definicją zawartą w art. 11 ust. 1 ustawy o PIT).

Z tego względu, gdyby nawet podzielić co do zasady stanowisko ZUS wyrażone w decyzji, podstawę wymiaru składek powinna stanowić kwota otrzymana przez ubezpieczoną za pośrednictwem rachunku bankowego, a nie kwota ubruttowiona. Przychód ze swojej definicji jest już kwotą brutto. ZUS nie wskazał w treści decyzji, w jaki sposób dokonał ubruttowienia, co wynika zapewne w faktu, że przepisy prawa nie przewidują takiego działania. Jego skutkiem jest zawyżenie podstawy wymiaru składek wskazanej w decyzji. Nastąpiło to w sytuacji, kiedy ubezpieczona otrzymała na rachunek bankowy przychód niższy niż kwota przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W związku z powyższym ZUS nie obliczył należności składkowej od przychodu, ale od przychodu zawyżonego w sposób sztuczny i sprzeczny z prawem. Takie działanie, według strony odwołującej się, może wynikać z faktu, że organ rentowy wydając decyzję chciał sobie uprościć obliczenia, co jednak jest niedozwolone przepisami prawa. Organ winien ustalić, jaka część kwoty otrzymanej przez ubezpieczoną w ramach przelewu bankowego została zadeklarowana przez płatnika jako przychód w złożonej przez niego uprzednio deklaracji rozliczeniowej, a od pozostałej części ewentualnie naliczyć składki (po zastosowaniu odliczenia równowartości diet za każdy dzień pobytu - stąd wskazana na wstępie konieczność ustalenia dni pobytu za granicą, czego ZUS nie uczynił w treści decyzji). Przy takim sposobie obliczania należności składkowych, nie doszłoby do sztucznego zawyżania podstawy wymiaru składek, a skutkiem tego samych składek (odwołanie (...) sp. z o.o. w sprawie A. K. (1) – k. 3-6 akt o sygn. VII U 600/23).

Odwołania o tożsamej treści, jak odwołanie od decyzji dotyczącej ubezpieczonej A. K. (1), (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością złożyła również od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.:

- z dnia 20 kwietnia 2023r., nr (...) (...), dotyczącej A. K. (3);

- z dnia 17 lutego 2023r., nr (...) (...) (...), dotyczącej A. S.;

We wskazanych odwołaniach (...) sp. z o.o. wniosła o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez stwierdzenie, że w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia ww. ubezpieczonych nie uwzględnia się wypłaconych diet, co uzasadniła wskazując na argumenty, jakimi posłużyła się przy uzasadnianiu odwołania od decyzji wydanej w sprawie A. K. (1) (odwołanie (...) sp. z o.o. w sprawie A. K. (3)– k. 3-6 verte akt o sygn. VII U 927/23; odwołanie (...) sp. z o.o. w sprawie A. S. – k. 3 – 6 akt o sygn. VII U 612/23).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołań od decyzji dotyczących ubezpieczonych: A. K. (1), A. K. (3) i A. S. oraz o zasądzenie od odwołującej się spółki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniach odpowiedzi na odwołania organ rentowy wskazał, że płatnik składek (...) sp. z o. o. w nieprawidłowy sposób ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne A. K. (1), A. K. (3) i A. S., wyłączając z podstawy wymiaru składek kwoty wypłacone ww. osobom z tytułu należności określonych jako diety, pomimo tego, że charakter wykonywanej umowy zlecenia wskazywał, iż ubezpieczone nie pozostawały w podróży służbowej, lecz wykonywały stałą pracę za granicą i wyłącznie tam świadczyły usługi opiekuńcze na podstawie zawartej umowy zlecenia, w której miejsce świadczenia pracy oznaczono jako Republikę Federalną Niemiec. Podróż do miejsca wykonywania pracy na podstawie zawartej umowy zlecenia była dla ubezpieczonych drogą do pracy, a nie podróżą w celu wykonania zadania o charakterze incydentalnym. Ubezpieczone wykonywały na terenie Republiki Federalnej Niemiec uzgodnione ze zleceniodawcą czynności, nie mając stałego miejsca pracy w Polsce, a zatem – zdaniem organu rentowego – nie można mówić o zleceniu wykonywania poza granicami kraju poszczególnych zadań w ramach umowy zlecenia.

Organ rentowy podkreślił również, że stanowisko przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji znajduje potwierdzenie w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego. Dla przykładu przywołany został wyrok Sądu Najwyższego z 12 września 2018r., wydany w sprawie o sygn. akt III UK 134/17. Stwierdzono w nim, że potwierdzenie okoliczności wykonywania pracy za granicą na podstawie czasowego oddelegowania wyklucza możliwość zakwalifikowania tej sytuacji jako podróży służbowej. Dopóki w obrocie prawnym funkcjonuje będące ostateczną decyzją ZUS poświadczenie o stosowaniu polskich przepisów prawnych do pracownika odwołującego się, wykluczone jest uznanie, że ten pracownik we wskazanych w nich okresach przebywał w podróżach służbowych, niezależnie od tego, kiedy i w jakich okolicznościach formularz Al został wydany. Organ rentowy podniósł, że słuszność zaskarżonej decyzji potwierdza również szereg innych orzeczeń, np. wyrok Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2014r., sygn. akt II UK 49/13, z którego sentencji wynika, że istnieje wyraźne zróżnicowanie i odmienne uregulowanie obowiązku składkowego odnośnie do dwu grup pracowników wykonujących pracę poza umówionym miejscem świadczenia pracy, gdy wskazane wypłaty pokrywają inne potrzeby pracowników odbywających podroż służbową, a inne pracowników zatrudnionych za granicą w polskich zakładach pracy. W związku z tym w § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm.) ujęte są diety i inne należności z tytułu podróży służbowej, a w § 2 ust. 1 pkt 16 tylko część wynagrodzenia, która ma odpowiadać równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu. Ponadto Sąd Najwyższy stwierdził, że podróż służbowa wśród obowiązków pracownika jest zjawiskiem niecodziennym, okazjonalnym, w ramach pracowniczych powinności niezwyczajnym i nietypowym, stanowiącym pewien wyłom w zwykłym świadczeniu pracy. Pracę w ramach delegacji (podróży służbowej) wyróżnia sporadyczność i przemijający czas trwania wysłania oraz wykonywanie konkretnie określonego zadania. Gdy delegowanie zaś dotyczy stałej pracy za granicą na rzecz swego pracodawcy, wysłanie (delegowanie) pracownika na obszar innego państwa Unii należy traktować jako odrębną instytucję prawną określoną w art. 14 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. UE.L z 1971r. Nr 149, str. 2) (odpowiedź na odwołanie w sprawie A. K. (1) – k. 12 – 13 verte akt o sygn. VII U 600/23; odpowiedź na odwołanie w sprawie A. K. (3) – k. 11 – 13 verte akt o sygn. VII U 927/23; odpowiedź na odwołanie w sprawie A. S. – k. 11 – 13 akt o sygn. VII U 612/23).

Na podstawie art. 219 k.p.c. sprawa o sygn. VII U 612/23 dot. odwołania płatnika składek od decyzji dotyczącej A. S. i sprawa o sygn. VII U 927/23 dot. odwołania płatnika składek od decyzji dotyczącej A. K. (3) zostały połączone celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą o sygn. VII U 600/23 dot. odwołania od decyzji dotyczącej A. K. (1) (zarządzenie z dnia 11 marca 2024r. – k. 94 akt o sygn. VII U 612/23, zarządzenie z dnia 7 lutego 2024r. – k. 305 akt o sygn. VII U 927/23).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą przy ul. (...) lok. (...) w W. została wpisana w dniu 22 marca 2018r. do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS (...). Za przedmiot zasadniczej działalności spółki obrano pomoc społeczną bez zakwaterowania dla osób w podeszłym wieku i osób niepełnosprawnych. Natomiast pozostałą działalność spółki stanowi m.in. działalność związana z oprogramowaniem, działalność agentów zajmujących się sprzedażą drewna, działalność portali internetowych, pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, działalność agencji reklamowych, a także działalność związana z wyszukiwaniem miejsc pracy i pozyskiwaniem pracowników (odpisy z KRS spółki (...) – k. 8-9 a.s., k. 30 – 35 a.s.).

W ramach zasadniczej działalności (...) sp. z o.o. zajmowała się świadczeniem usług pomocy domowej i opieki domowej nad osobami w podeszłym wieku, osobami niepełnosprawnymi lub wymagającymi pomocy w codziennym funkcjonowaniu z innych powodów. Usługi tego rodzaju były wykonywane nie tylko w Polsce, ale także – w zależności od zapotrzebowania – w innych krajach. Osoby świadczące je, zawierały ze spółką m.in. umowy zlecenia, w których przewidziano wykonywanie czynności stanowiących pomoc domową. Zgodnie z zapisami umów zlecenia, polegały one m.in. na: ochronie zdrowia i życia podopiecznego, sprawowaniu nad nim ogólnej opieki, regularnym przygotowywaniu posiłków, napojów i karmieniu podopiecznych – w sposób niezagrażający zakrztuszeniem, zatruciem, zadławieniem, a także na przestrzeganiu diety podopiecznego, codziennej pomocy w higienie osobistej, dbaniu o ogólny wygląd podopiecznego, regularnym zmienianiu pościeli – raz na dwa tygodnie lub częściej – w zależności od potrzeby, utrzymywaniu porządku w domu podopiecznego, pomocy w codziennych czynnościach, dotrzymywaniu towarzystwa np. poprzez rozmowę, wyjście na spacer, podczas wizyt u lekarza i spełnianiu próśb podopiecznego np. zaprowadzenie do toalety w ciągu dnia. W przypadku, gdy podopieczni, nad którymi spółka zapewnić miała świadczenie opieki, mieszkali poza granicami Polski, to zleceniobiorca – zawierając umowę – zobowiązywał się do wyjazdu na terytorium państwa, w którym przebywał podopieczny. (...) sp. z o.o. zapewniała takim zleceniobiorcom transport do miejsca wykonywania zlecenia i zakwaterowanie przez czas jego trwania w domu podopiecznego. Opiekun przez okres sprawowania opieki stale przebywał w domu podopiecznego, mieszkając z nim i nocując u niego. Za wykonanie usługi opieki świadczonej w kraju innym niż Polska, otrzymywał wynagrodzenie określone w umowach zlecenia kwotą brutto podaną w walucie Euro. Przelew kwoty wynagrodzenia następował na wskazane przez zleceniobiorcę konto bankowe (zeznania świadka A. W. – k. 88-89 akt o sygn. VII U 600/23).

Na obszarze Polski zleceniobiorcy nie wykonywali żadnych czynności w związku z realizacją zlecenia, odbywało się to na terytorium kraju, w którym przebywał podopieczny. Okresy pobytu opiekunek celem świadczenia opieki domowej były zróżnicowane, powtarzały się w ciągu roku, a (...). sp. z o.o. wystawiała druk „informacja dotycząca podróży zagranicznej odbywanej na rzecz zleceniodawcy”, który określał datę i miejsce wyjazdu z Polski i przyjazdu do Niemiec oraz datę i miejsce powrotu do Polski po realizacji zlecenia (informacje dotycząca podróży zagranicznej odbywanej na rzecz zleceniodawcy – nienumerowane karty akt kontroli ZUS).

W umowach zlecenia zawieranych przez (...) sp. z o.o., które za przedmiot miały wykonanie usługi pomocy domowej i opieki w innym kraju niż Polska, na ogół chodziło o Republikę Federalną Niemiec. Umowy przewidywały, że zleceniodawca zwraca zleceniobiorcy koszty związane z przebywaniem poza granicami kraju w wysokości diety dziennej w kwocie ustalonej w umowie na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Realizując usługi opieki i pomocy domowej, (...) sp. z o.o. funkcjonowała według dwóch modeli biznesowych. Pierwszy dotyczył współpracy z opiekunami, którzy przebywali za granicą – głównie w Niemczech – dłużej niż rok i charakteryzował się tym, że wówczas pracowali oni w oparciu o przepisy prawa niemieckiego, a składki za nich były opłacane do niemieckiej kasy chorych. Drugi model dotyczył krócej trwających zleceń. W takich przypadkach opiekunowie pozostawali w polskim systemie ubezpieczeniowym i podlegali zgłoszeniu w ZUS, a składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu umów zlecenia opłacane były w Polsce. Wówczas, spółka – zleceniodawca – występowała do właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskami o wydanie zaświadczenia A1 celem umożliwienia wyjazdu do pracy za granicę i jednoczesnego podlegania prawu polskiemu (zeznania świadka A. W. – k. 88 – 89 akt VII U 600/23).

Umowy zlecenia, o jakich była mowa, (...) sp. z o.o. zawarła z A. K. (1), A. K. (3) i A. S.. Wymienione osoby realizowały zlecenia polegające na opiece nad osobami starszymi na terenie Republiki Federalnej Niemiec. Nadzór nad wykonywaniem przez wskazanych opiekunów obowiązków wynikających z zawartych umów, sprawował koordynator i rodzina podopiecznych. Rozliczenie za realizację zlecenia następowało na podstawie informacji uzyskanych przez (...) sp. z o.o. od rodziny podopiecznego (pisma płatnika składek z dnia: 22 listopada 2022r., 26 września 2022r., z dnia 11 października 2022r.– nienumerowane karty akt kontroli ZUS, pisemne wyjaśnienia A. K. (1) z dnia 29 grudnia 2022 r. – nienumerowana karta akt kontroli ZUS).

A. K. (1) wykonywała na rzecz (...) sp. z o.o. zlecenie polegające na opiece nad osobami starszymi w Republice Federalnej Niemiec na podstawie umowy zlecenia od 4 stycznia 2019r. do 15 lutego 2019r., nie świadczyła pracy na terenie Polski. Umowę od ww. spółki otrzymała pocztą. Proces rekrutacyjny odbył się przez telefon, a o możliwości pracy dowiedziała się od znajomej. Poza umowami zlecenia A. K. (1) nie zawierała ze spółką innych umów (pismo płatnika składek z dnia 22 listopada 2022r. – nienumerowana karta akt kontroli ZUS, pisemne wyjaśnienia A. K. (1) z dnia 29 grudnia 2022r. – nienumerowana karta akt kontroli ZUS, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – nienumerowana karta akt kontroli ZUS).

Miesięczne wynagrodzenie A. K. (1) płatne było po wykonaniu zlecenia i składało się z diety dziennej w stałej kwocie 49 Euro i wynagrodzenia określonego w umowie z dnia 4 stycznia 2019r. na kwotę 562,54 Euro ( umowa zlecenia z dnia 4 stycznia 2019r. – nienumerowana karta akt kontroli ZUS).

A. K. (1) otrzymała od (...) sp. z o.o. na rachunek bankowy wynagrodzenie w kwotach:

: 1.264,52 Euro przelewem z dnia 8 lutego 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-01”,

: 750,00 Euro przelewem z dnia 8 marca 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-02” (potwierdzenie transakcji bankowych – nienumerowane karty akt kontroli ZUS).

Z karty wynagrodzeń A. K. (1), sporządzonej przez (...) sp. z o.o., wynika, że ubezpieczona uzyskała przychód w lutym 2019r. w kwocie 1.797,26 zł, a w marcu 2019r. w kwocie 1.393,53 zł (karta wynagrodzeń A. K. (1) za rok 2019 – nienumerowana karta akt kontroli ZUS).

Płatnik składek dokonał zgłoszenia A. K. (1) do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jako osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia od 4 stycznia 2019r. do 15 lutego 2019r. Sporządził za nią także imienne miesięczne raporty o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach, w których wykazał:

: za miesiąc I/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 0,00 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 0,00 zł,
: za miesiąc II/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 1.797,26 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 1.550,86 zł
: za miesiąc III/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 1.393,52 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 1.202,47 zł.

W związku z czasowym delegowaniem A. K. (1) do pracy na terytorium Niemiec w okresie od 1 lutego 2019r. do 15 lutego 2019r. ZUS (...) Oddział w W., na wnioski płatnika (...) sp. z o.o., w dniu 28 października 2019r. wydał zaświadczenia o ustawodawstwie na formularzu A1, potwierdzające zastosowanie ustawodawstwa polskiego na podstawie art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 (bezsporne).

A. S. wykonywała na rzecz (...) sp. z o.o. prace polegające na opiece nad osobami starszymi w Republice Federalnej Niemiec, na podstawie umów zlecenia zawartych na czas określony od 15 stycznia 2019r. do 15 marca 2019r., od 30 kwietnia 2019r. do 11 czerwca 2019r. i od 19 lutego 2021r. do 4 marca 2021r. Miesięczna należność za wykonanie zlecenia wypłacana była po jego wykonaniu. Składała się z diety dziennej w stałej kwocie 49 Euro oraz określonego w umowie wynagrodzenia ( zaświadczenie o zatrudnieniu i dochodach – nienumerowana karta akt kontroli ZUS, pismo płatnika składek z dnia 26 września 2022r.- nienumerowana karta akt kontroli ZUS).

A. S. otrzymała od (...) sp. z o.o. wynagrodzenie w kwotach:

: 877,42 Euro przelewem z dnia 8 lutego 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-01”,
: 1.600,00 Euro przelewem z dnia 11 marca 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-02",
: 744,19 Euro przelewem z dnia 8 kwietnia 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-03",
: 26,67 Euro przelewem z dnia 10 maja 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-04",
: 1.563,15 Euro przelewem z dnia 10 czerwca 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-05",
: 554,83 Euro przelewem z dnia 9 lipca 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-06".

Z karty wynagrodzeń A. S., sporządzonej przez (...) sp. z o.o., wynika, że ubezpieczona uzyskała przychód w lutym 2019r. w kwocie 255,21 zł, w marcu 2019r. w kwocie 1.311,34 zł, w kwietniu 2019r. w kwocie 224,41 zł, w maju 2019r. w kwocie 33,54 zł, w czerwcu 2019r. w kwocie 746,20 zł, w lipcu 2019r. w kwocie 271,49 zł oraz w lutym 2021r. w kwocie 677,68 zł i w marcu 2021r. w kwocie 56,52 zł (karty wynagrodzeń A. S. za rok 2019 i za rok 2021 – nienumerowane karty akt kontroli ZUS).

Płatnik składek dokonał zgłoszenia A. S. do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jako osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia od 15 stycznia 2019r. do 15 marca 2019r., od 30 kwietnia 2019r. do 11 czerwca 2019r. oraz od 19 lutego 2021r. do 4 marca 2021r. Sporządził za nią także imienne miesięczne raporty o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach, wykazując w nich:

: za miesiąc I/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 0,00 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 0,00 zł,

: za miesiąc II/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 255,21 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 226,47 zł,
: za miesiąc III/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 1.311,34 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie .1163,68 zł,
: za miesiąc IV/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 224,41 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 199,14 zł,
: za miesiąc V/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 33,54 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 29,77 zł,
: za miesiąc VI/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 746,20 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 662,18 zł,
: za miesiąc VII/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 271,49 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 240,92 zł (bezsporne).

W dniach 14 maja 2019r. i 28 czerwca 2019r. ZUS (...) Oddział w W., na wniosek płatnika (...) sp. z o.o. o wydanie zaświadczenia o ustawodawstwie na formularzu Al dla A. S., na podstawie art. 12 ust 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004, w związku z czasowym delegowaniem jej w okresach od 1 marca 2019r. do 15 marca 2019r. i od 30 kwietnia 2019r. do 11 czerwca 2019r. do pracy na terytorium Niemiec, wydał dla A. S. formularze Al, potwierdzające zastosowanie ustawodawstwa polskiego (bezsporne).

A. K. (3) wykonywała na rzecz (...) sp. z o.o. zlecenie polegające na opiece nad osobami starszymi w Republice Federalnej Niemiec na podstawie umów zlecenia zawartych na czas określony od 6 stycznia 2019r. do 17 lutego 2019r., od 28 kwietnia 2019r. do 31 lipca 2019r., od 10 września 2019r. do 9 stycznia 2020r., od 2 lutego 2020r. do 15 marca 2020r., od 6 kwietnia 2020r do 1 sierpnia 2020r., od 27 września 2020r. do 8 stycznia 2021r., od 12 marca 2021r. do 11 maja 2021r. oraz od 9 czerwca 2021r. do 3 sierpnia 2021r. (pismo płatnika z 11 października 2022r. – nienumerowana karta akt rentowych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu - nienumerowana karta akt rentowych)

Miesięczna należność za wykonanie zlecenia wypłacana była A. K. (3) po jego wykonaniu. Stanowiła ją dieta dzienna w stałej kwocie 49 Euro oraz wynagrodzenie w kwotach wynikających z zawartych umów:

: 106,75 Euro -zgodnie z umową z dnia 6 stycznia 2019r.,
: 173, 69 Euro - zgodnie z umową z dnia 26 kwietnia 2019r.,
: 173,69 Euro - zgodnie z umową z dnia 3 kwietnia 2019r.,
: 440,87 Euro - zgodnie z umową z dnia 25 września 2020r.,
: 240,57 Euro – zgodnie z umową z dnia 3 marca 2021r.,
: 240,57 Euro – zgodnie z umową z dnia 7 czerwca 2021r.,
: 173,69 Euro – zgodnie z umową z dnia 27 września 2019r.,
: 307,28 Euro – zgodnie z umową z dnia 30 stycznia 2020r. (formularze umów zlecenia – k. 49 – 149 a.s.)

A. K. (3) otrzymała od (...) sp. z o.o. wynagrodzenie w kwotach:

: 1.300,00 Euro przelewem z dnia 8 lutego 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-01, Tok,"
: 941,07 Euro przelewem z dnia 11 marca 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-02, Tok,"
: 133,00 Euro przelewem z dnia 10 maja 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-04, Tok,"
: 1.650,00 Euro przelewem z dnia 10 czerwca 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-05, Tok,"
: 1.650,00 Euro przelewem z dnia 9 lipca 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-06, Tok,"
: 1.648,00 Euro przelewem z dnia 8 sierpnia 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-07, Tok,"
: 646,67 Euro przelewem z dnia 10 października 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-09, Tok,"
: 1.600,00 Euro przelewem z dnia 8 listopada 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-09, Tok,"
: 1600,00 Euro przelewem z dnia 10 grudnia 2019r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-11, Tok"
: 1.700,00 Euro przelewem z dnia 8 stycznia 2020r. oznaczonym w tytule operacji „wynagrodzenie + dieta 2019-01, Tok" (bezsporne).

Z karty wynagrodzeń A. K. (3) sporządzonej przez (...) sp. z o.o., wynika, że ubezpieczona uzyskała przychód: w styczniu 2019r. w kwocie 0,00 zł, w lutym 2019r. w kwocie 149,64 zł, w marcu 2019r. w kwocie 622,18 zł, w maju 2019r. w kwocie 62,58 zł, w czerwcu 2019r. w kwocie 746,20 zł, w lipcu 2019r. w kwocie 1.024,69 zł, w sierpniu 2019r. w kwocie 885,96 zł, w październiku 2019r. w kwocie 476,04 zł, w listopadzie 2019r. w kwocie 457,40 zł, w grudniu 2019r. w kwocie 737,36 zł, w styczniu 2020r. w kwocie 1.425,26 zł (karty wynagrodzeń A. K. (3) za lata 2019,2020,2021 – nienumerowane karty akt kontroli ZUS).

Płatnik składek dokonał zgłoszenia A. K. (3) do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, jako osoby wykonującej pracę na podstawie umowy zlecenia, od 6 stycznia 2019r. do 17 lutego 2019r., od 28 kwietnia 2019r. do 31 lipca 2019r., od 10 września 2019r. do 9 stycznia 2020r., od 2 lutego 2020r. do 15 marca 2020r., od 6 kwietnia 2020r do 1 sierpnia 2020r., od 27 września 2020r. do 8 stycznia 2021r., od 12 marca 2021r. do 11 maja 2021r. oraz od 9 czerwca 2021r. do 3 sierpnia 2021r. (bezsporne). Sporządził za nią także imienne miesięczne raporty o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach. Wykazał w nich:

: za miesiąc I/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 0,00 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 0,00 zł,
: za miesiąc II/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 149,64 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 132,80 zł,
: za miesiąc III/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 622,18 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 552,13 zł,
: za miesiąc V/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 62,58 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 55,53 zł,
: za miesiąc VI/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 746,20 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 662,18 zł,
: za miesiąc VII/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 1.024,69 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 909,31 zł,
: za miesiąc VIII/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 885,96 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 786,20 zł,
: za miesiąc X/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 476,04 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 422,44 zł,
: za miesiąc XI/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 457,40 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 405,90 zł,
: za miesiąc XII/2019 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 737,36 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 654,33 zł,
: za miesiąc I/2020 podstawę wymiaru składek za ubezpieczenia społeczne w kwocie 1.017,44 zł i na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 902,88 zł ( bezsporne, ponadto ZUS RCA – nienumerowane karty akt kontroli ZUS).

ZUS (...) Oddział w W., na wniosek płatnika (...) sp. z o.o., na podstawie art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004, w związku z czasowym delegowaniem w okresach: od 28 kwietnia 2019r. do 31 lipca 2019r., od 5 września 2019r. do 5 listopada 2019r., od 6 listopada 2019r. do 10 listopada 2019r., od 11 listopada 2019r. do 29 listopada 2019r. do pracy na terytorium Niemiec, wystawił dla A. K. (3) formularze Al, potwierdzające zastosowanie ustawodawstwa polskiego (bezsporne).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wszczął postępowania wyjaśniające w sprawie ustalenia podlegania ubezpieczeniom społecznym przez A. K. (3), A. K. (1) i A. S. z tytułu umów zlecenia zawartych z płatnikiem (...) sp. z o. o. oraz podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne ww. ubezpieczonych z tytułu zawartych przez nie umów zlecenia, o czym zawiadomił płatnika i ubezpieczone (zawiadomienia o wszczęciu postępowań: z dnia 16 września 2022r. w sprawie ustalenia podlegania ubezpieczeniom A. K. (3) – nienumerowana karta akt kontroli ZUS; z dnia 21 września 2022r. w sprawie ustalenia podlegania ubezpieczeniom A. S. – nienumerowana karta akt kontroli ZUS; z dnia 9 listopad 2022r. w sprawie ustalenia podlegania ubezpieczeniom A. K. (1) – nienumerowana karta akt kontroli ZUS).

Następnie organ rentowy poinformował płatnika składek (...) sp. z o.o. oraz ubezpieczone o zakończeniu postępowania administracyjnego w sprawie podlegania każdej z nich ubezpieczeniom społecznym i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne oraz o możliwości zapoznania się ze zgromadzoną dokumentacją oraz wypowiedzenia co do dowodów zebranych sprawie (zawiadomienia o zakończeniu postępowania: z dnia 7 marca 2023r. w sprawie ustalenia podlegania ubezpieczeniom A. K. (3) – nienumerowana karta akt kontroli ZUS; z dnia 9 stycznia 2023r. w sprawie ustalenia podlegania ubezpieczeniom A. K. (1) – nienumerowana karta akt kontroli ZUS; z dnia 19 stycznia 2023r. w sprawie ustalenia podlegania ubezpieczeniom A. S. – nienumerowana karta akt kontroli ZUS).

Po zakończeniu postępowań organ rentowy wydał decyzje, w których umorzył postępowanie w sprawie ustalenia podlegania przez ubezpieczone obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, jako osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. oraz ustalił dla każdej z ubezpieczonych podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tego tytułu. Wobec A. K. (3) została wydana decyzja z dnia 20 kwietnia 2023r. o numerze (...) (...), wobec A. S. - decyzja z dnia 17 lutego 2023r. o numerze (...) (...) (...) i wobec A. K. (1) - decyzja z dnia 3 lutego 2023r. o numerze (...) (...) (decyzje organu rentowego: z dnia 20 kwietnia 2023r. o numerze (...) (...) – nienumerowana karta akt kontroli ZUS; z dnia 17 lutego 2023r. o numerze (...) (...) (...) – nienumerowana karta akt kontroli ZUS; z dnia 3 lutego 2023r. o numerze (...) (...) – nienumerowana karta akt kontroli ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów z akt połączonych spraw i akt organu rentowego, obejmujących materiał zgromadzony w toku postępowania wyjaśniającego oraz kontrolnego. Dokumenty te zostały ocenione jako wiarygodne. Strony nie kwestionowały ich autentyczności i treści, dlatego to co z nich wynika, stało się podstawą ustaleń faktycznych.

Jeśli chodzi natomiast o decyzję nr (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 24 listopada 2021r., która została złożona przez odwołującą się spółkę i stanowiła dla spółki podstawę opracowania modelu organizacji zleceń i zasad wynagradzania, to w ocenie Sądu, nie ma ona tak doniosłego znaczenia, jakie próbuje jej nadać odwołująca się spółka. Wskazać należy, że organ rentowy dokonuje interpretacji odnośnie stanu faktycznego przedstawionego przez pytającego, a wydaje się, że (...) sp. z o.o. tak skonstruowała wniosek z dnia 6 września 2021r., skierowany do ZUS Oddział w G., że po uzupełnieniu go kolejnym pismem z dnia 8 października 2021r., wskazywał on pośrednio, że zleceniobiorcy będą przebywać w podróży służbowej. Takie skonstruowanie zapytania we wniosku rodziło zatem jednoznaczną odpowiedź, której udzielił organ rentowy, ale zdaniem Sądu owa interpretacja w ogóle nie pozostaje w związku z okolicznościami spornymi w rozstrzyganej sprawie, w której spór dotyczy oceny, czy osoby zatrudnione w okolicznościach takich, jak ubezpieczone, w ogóle pozostają w podróży służbowej. Jest to rzecz, która decyduje o sposobie ustalenia podstawy wymiaru składek, a o niej ZUS Oddział w G. w wydanej interpretacji nie rozstrzygnął. W tych okolicznościach interpretacja dokonana we wskazanej decyzji nie ma żadnego wpływu na ustalenia faktyczne i rozstrzygnięcie wydane w rozpatrywanej sprawie.

W sprawie został przesłuchany także świadek A. W. – pracownik odwołującej się spółki, który przedstawiał potrzebę wprowadzenia diet jako jednego ze składników należności wypłacanych za wykonanie zlecenia z uwagi na przebywanie zleceniobiorców w podróży służbowej. Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka w zakresie, w jakim wskazał na charakter wyjazdów ubezpieczonych jako odbywanych w ramach podróży służbowych. W pozostałym zakresie zeznania świadka Sąd ocenił jako wiarygodne i chociaż ta część zeznań nie miała doniosłego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, to Sąd na jej podstawie ustalił sposób organizacji i realizacji zleceń przez spółkę i osoby, z którymi umowy zlecenia, były zawierane.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania płatnika składek spółki (...) sp. z o.o. jako niezasadne, nie zasługiwały na uwzględnienie.

Kluczowe dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy były dwa zagadnienia. Pierwszą kwestią sporną było to, czy składniki wypłacanych ubezpieczonym należności, jakie otrzymali za wykonanie zlecenia w postaci usługi opieki realizowanej na terytorium Niemiec, a które przez zleceniodawcę zostały określone jako „dieta dzienna”, stanowią dla ubezpieczonych przychód tego rodzaju, że (...) sp. z o.o., jako płatnik składek, zobowiązany jest uwzględnić je w podstawie wymiaru składek za okresy szczegółowo opisane w zaskarżonych decyzjach. Druga sporna kwestia, która jednak mogła zaktualizować się dopiero wówczas, gdy na pierwsze zagadnienie, którego dotyczy spór, zostanie udzielona odpowiedź twierdząca, dotyczy tego, czy w zaskarżonych decyzjach organ rentowy w sposób prawidłowy dokonał określenia kwoty podstawy wymiaru składek i czy – jak wskazała strona odwołująca się – nastąpiło nieprawidłowe „ubruttowienie przychodu” ubezpieczonych.

Dokonując rozważań odnośnie pierwszej spornej kwestii, na wstępie wskazać należy, że poza sporem było to, że dla ubezpieczonych, których dotyczą zaskarżone decyzje, właściwym w zakresie zabezpieczenia społecznego było ustawodawstwo polskie. To oznacza, że ma do nich zastosowanie przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022r. poz. 1009 ze zm. - dalej jako ustawa systemowa ), zgodnie z którym obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. Nadto, zgodnie z art. 11 ust. 2 ww. ustawy, dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 7b, 8 i 10. Jak wynika zaś z art. 18 ust. 3 powołanej ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Art. 18 ust. 1 ww. ustawy przewiduje z kolei, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

Analizując kwestie dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek, wskazać należy, że zwolnienie przychodu od podatku dochodowego od osób fizycznych nie ma wpływu na ocenę, czy dany przychód stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Ważne jest ustalenie, co jest przychodem w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku od osób fizycznych, dalej jako u.p.d.o.f. oraz czy wyłączenia oskładkowania przychodu wynikają z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ( Dz. U. z 2017r. poz. 1949, dalej zwane rozporządzeniem).

Wedle art. 4 pkt 9 ustawy systemowej przychód definiowany jest jako przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych m.in. z tytułu umowy zlecenia. Zgodnie z dyspozycją art. 11 ust. 1 u.p.o.d.f. zasadniczo przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Warunkiem uznania tych świadczeń za przychód jest zatem ich otrzymanie od zleceniodawcy. Z art. 21 ust. 1 u.p.o.d.f., zawierającego zwolnienia od podatku dochodowego o charakterze przedmiotowym, wynika, że ustawodawca nie wyłączył wymienionych w nim świadczeń z zakresu pojęciowego przychód, a jedynie zwolnił je od podatku dochodowego. Są one zatem nadal przychodem podlegającym oskładkowaniu, a nie stanowią jedynie podstawy opodatkowania - nie wchodzą w skład kwoty podlegającej opodatkowaniu.

Przypomnieć także należy, iż podstawy wymiaru składek nie stanowią przychody, które – na podstawie upoważnienia z art. 21 ustawy systemowej – określone zostały § 2 ust. 1 powołanego wcześniej rozporządzenia. W punkcie 15 wyłączono z podstawy wymiaru składek przychody w postaci diet i innych należności z tytułu podróży służbowej pracownika do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju.

W przypadku podróży służbowej pracownik ma prawo do otrzymania świadczeń określonych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Są to diety, zwrot kosztów przejazdów i dojazdów środkami komunikacji miejscowej, noclegów oraz innych niezbędnych udokumentowanych wydatków, określonych lub uznanych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb.

Jak zatem wynika z powyżej zacytowanych przepisów, przyjęcie, że pracownik odbywa podróż służbową jest korzystne z punktu widzenia pracodawcy, jako płatnika obciążonego powinnością uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne pracowników, ponieważ daje mu możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek, diet i innych należności z tytułu podróży służbowych, jakie wypłacił pracownikowi. W tej sytuacji oczywiste jest więc, że prawidłowa kwalifikacja wyjazdu pracownika, jako podróży służbowej lub nie, ma doniosłe znaczenie – wpływa bowiem na zakres świadczeń należnych pracownikowi od pracodawcy, a także na zastosowanie wyłączeń z podstawy wymiaru składek, do których będzie uprawniony pracodawca, jako ich płatnik. Ostatecznie wpływa także na wysokość świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które zależne są od kwot odprowadzonych składek.

Mając na uwadze powyższe, Sąd przyjął, że pojęcie podróży służbowej użyte w § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia, nie może być rozumiane inaczej niż w art. 77^{(
5)} § 1 Kodeksu pracy, który to przepis stanowi, że pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Zgodnie z tym przepisem na definicję podróży służbowej składają się trzy elementy: polecenie pracodawcy, zadanie i wyjazd poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałe miejsce pracy. Wszystkie elementy definicji muszą zaistnieć łącznie (wyrok Sądu Najwyższego z 22 lutego 2008r., I PK 208/07). Szerzej wykładni pojęcia podróży służbowej dokonał Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z 19 listopada 2008r., II PZP 11/08 (OSNP 2009, nr 13-14, poz. 166). Wynika z niej, że podróż służbowa nie jest tym samym, co wykonywanie pracy. Polecone pracownikowi w podróży służbowej zadanie służbowe różni się od pracy „określonego rodzaju”, do wykonywania której pracownik zobowiązuje się w ramach stosunku pracy (art. 22 § 1 k.p.). Przepis art. 77^{(
5)} § 1 k.p. wskazuje na incydentalny, tymczasowy i krótkotrwały charakter podróży służbowej. Wykonywanie zadania służbowego w rozumieniu tego przepisu nie jest wykonywaniem pracy określonego rodzaju, wynikającej z zatrudnienia.

Potrzeba uregulowania podróży służbowej wynikła w związku z kwestią kosztów ponoszonych przez pracownika. W przypadku dojazdu do umówionego miejsca pracy koszty z nim związane strony powinny uwzględnić przy ustalaniu wynagrodzenia za pracę. Innymi słowy pracownik, podpisując umowę, godzi się na wykonywanie pracy w określonym miejscu i powinien liczyć się z wszystkimi konsekwencjami wyrażonej zgody. W przypadku polecenia udania się w podróż służbową, po stronie pracownika powstają nieskalkulowane dodatkowe koszty. Forma pisemna takiego polecenia jest istotna do celów dowodowych. Powierzenie pracownikowi przez pracodawcę wykonania określonego zadania służbowego poza stałym miejscem pracy wymaga bowiem odpowiedniego udokumentowania (w yrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 26 stycznia 2007r., I SA/Wr 1332/06). W orzecznictwie wskazuje się, że w treści takiego dokumentu niezbędne jest określenie zadania, jakie ma wykonać pracownik poza miejscowością, w której znajduje się jego stałe miejsce pracy, miejscowość docelowa, data i godzina wyjazdu oraz powrotu, a także liczba godzin i dni przebywania w podróży, stawka i wartość przysługujących diet (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 19 lutego 1997r., SA/Sz 122/96).

Polecenie pracodawcy jest czynnością jednostronną (władczą), zaś jeżeli dochodzi do wyjazdu w ramach porozumienia z pracownikiem nie można mówić o podróży służbowej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 kwietnia 2013r., III AUa 1388/12). W świetle przeważającej wykładni orzecznictwa podróż służbowa ma charakter incydentalny, tymczasowy i krótkotrwały. Zadanie zlecone do wykonania w podróży służbowej musi zatem w zakresie obowiązków pracownika stanowić zjawisko nietypowe, okazjonalne. W przeciwnym razie, pomimo formalnego polecenia wyjazdu w podróż służbową np. kilkumiesięczną, nie mamy do czynienia z zadaniem, ale zmianą miejsca wykonywania pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 30 października 2013r., II UK 112/13, postanowienie Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2019r., III UK 247/18). Polecone w podróży służbowej pracownikowi zadanie służbowe różni się od pracy „określonego rodzaju” do wykonywania której pracownik zobowiązuje się w stosunku pracy ( art. 22 § 1 k.p. ) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2012r., III UK 54/11).

Prezentowana powyżej charakterystyka podróży służbowej - biorąc pod uwagę tendencje w aktualnym orzecznictwie sądowym – nie straciła na aktualności. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 14 lutego 2023r. w sprawie o sygn. III AUa 709/23 wskazał, że odliczenie z podstawy wymiaru składek wynagrodzenia według § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia ma miejsce tylko wtedy, gdy delegowanie pracownika ma cechy podróży służbowej, to znaczy zjawiska wśród obowiązków pracownika niecodziennego, okazjonalnego, w ramach pracowniczych powinności niezwyczajnego i nietypowego, stanowiącego pewien wyłom w zwykłym świadczeniu pracy. Sąd stwierdził, że nie stanowi podróży służbowej wykonywanie czynności (zadań) w różnych miejscowościach, gdy zostało to określone w umowie o pracę czy - jak w rozpoznawanej sprawie - umowie zlecenia (i nie jest konieczne wydanie odrębnego polecenia). Zatem podjęcie przez pracownika czy zleceniobiorcę podróży połączonej z wykonywaniem określonych czynności na podstawie porozumienia z pracodawcą czy zleceniodawcą nie może być uznane za podróż służbową. Podróż służbowa jest konsekwencją wykonania określonego zadania służbowego. Nie stanowi podróży służbowej stałe wykonywanie zadań w różnych miejscowościach i terminach. Przepisy dotyczące podróży służbowej odnoszą się wyłącznie do zadań nietypowych, okazjonalnych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w wyroku z dnia 14 lutego 2023r. w sprawie o sygn. III AUa 709/23). Z kolei Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 lipca 2024r. w sprawie II USK 319/23 odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej wniesionej przez płatnika od wyroku zapadłego w podobnym stanie faktycznym. Sąd Najwyższy podtrzymał dotychczas prezentowane poglądy i wskazał, że w § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ujęte są diety i inne należności z tytułu podróży służbowej, a w § 2 ust. 1 pkt 16 tylko część wynagrodzenia, która ma odpowiadać równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu. Przyporządkowanie stanów faktycznych pod wskazane przepisy następuje nie tylko ze względu na miejsce wykonywania pracy, lecz przede wszystkim ze względu na rodzaj, czas trwania i charakter wykonywanych czynności. Tylko wtedy odliczenie z podstawy wymiaru składek dokonywane jest według § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia, gdy delegowanie pracownika ma cechy podróży służbowej, tzn. zjawiska wśród obowiązków pracownika niecodziennego, okazjonalnego, w ramach pracowniczych powinności niezwyczajnego i nietypowego, stanowiącego pewien wyłom w zwykłym świadczeniu pracy. Pracę w ramach delegacji (podróży służbowej) wyróżnia bowiem sporadyczność i przemijający czas trwania wysłania oraz wykonywanie konkretnie określonego zadania (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2024r, II USK 319/23).

Tak dokonana charakterystyka podróży służbowej, uregulowanej przepisami Kodeksu pracy, odnosi się do osób, które są pracownikami, zatem osób związanych stosunkiem pracy w rozumieniu art. 22 k.p.c. Trzeba mieć jednak na uwadze, że przepisy § 1-4 przywołanego wcześniej rozporządzenia, które dają możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek świadczeń otrzymanych z tytułu m.in. diet otrzymanych w podróży służbowej, mają odpowiednie zastosowanie do ustalania podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (§ 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia).

W analizowanym przypadku osoby ubezpieczone łączyła z płatnikiem umowa zlecenia uregulowana w przepisach kodeksu cywilnego, a nie w kodeksie pracy. Okoliczność tę akcentowała strona odwołująca się, by wesprzeć stanowisko o niemożności stosowania przepisów o podróży służbowej pracownika do zleceniobiorcy. W ocenie Sądu nie jest to jednak wystarczający powód, aby reguł stosowanych przy umowie o pracę, a dotyczących oceny czy miała miejsce „podróż służbowa”, nie stosować do oceny wyjazdu zleceniobiorcy. Oczywiście zleceniodawca nie może wysłać zleceniobiorcy w podróż służbową, o jakiej mowa w prawie pracy, ponieważ przepisy te nie dotyczą zatrudnionych w oparciu o umowy cywilnoprawne. Dopuszczalne jest jednak zawarcie w umowie zlecenia informacji, że wykonanie zlecania, będzie wiązało się z koniecznością odbycia podróży. Zatem, o ile w przypadku pracowników, obowiązek podroży służbowej wynika już z samej istoty stosunku pracy i w tym zakresie nie zachodzi konieczność szczególnego umownego uregulowania tej kwestii, podobnie jak uprawnienia do świadczeń z tytułu odbycia takiej podróży, o tyle podróż służbowa zleceniodawcy, która jest możliwa, powinna być uregulowana w treści umowy, w której powinien znaleźć się zapis mówiący o konieczności przy wykonywaniu zlecenia odbycia wyjazdu służbowego. To oznacza więc, że podróż służbowa zleceniobiorcy jest możliwa, jeśli dodatkowo już w umowie będą zawarte ustalenia odnośnie kosztów podróży finansowanych bądź zwracanych bezpośrednio przez zleceniodawcę.

Zdaniem Sądu, stosunek pracy stanowi wzorzec dla przyjęcia, czy wobec zleceniobiorcy zachodzi sytuacja odpowiadająca podróży służbowej, a w konsekwencji czy świadczenie otrzymane z tytułu takiego wyjazdu, może być traktowane, dla celów ubezpieczenia społecznego, jako wynikające z „podróży służbowej”. Inaczej mówiąc, przyjęcie, że doszło do podróży służbowej oraz że z tego tytułu można dokonać wyłączenia z podstawy wymiaru składek wypłaconych świadczeń w rozumieniu § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia wymaga ustalenia, że zaszły okoliczności faktyczne ukształtowane na zasadach podobnych do tych, jakie przyjmuje się w ramach stosunku pracy. W ww. przepisie użyte jest pojęcie podróży służbowej, które należy odnieść jednakowo do każdej szeroko rozumianej podstawy zatrudnienia, nie tylko do tej wynikającej z kodeksu pracy. Jak słusznie stwierdził Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 22 lipca 2015r. (III AUa 1197/14, Lex nr 1916620), użycie określenia „podróż służbowa” nie jest na gruncie stosowania włączeń przedmiotowych przy ustalaniu podstawy wymiaru składek, elementem istotnie różnicującym pojęcie podróży odbywanych przez pracowników i zleceniobiorców, a to wskutek treści § 5 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia, który stanowi, że przepis dotyczący ustalania podstawy wymiaru składek dla pracowników stosuje się odpowiednio wobec osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia, jak też w świetle szerokiej definicji pracownika w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Wobec powyższego, dla oceny charakteru wyjazdu zleceniobiorców dopuszczalne jest posiłkowanie się wzorcem podróży służbowej wynikającym z kodeksu pracy, co nabiera szczególnego znaczenia wówczas, gdy warunkowane jest to potrzebą odpowiedniego stosowania do nich przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Na gruncie rozpoznawanej sprawy potrzeba taka zaistniała, bowiem w jej realiach należało dokonać oceny, czy diety wypłacane zleceniobiorcom odpowiadają dietom z tytułu podróży służbowej i w konsekwencji, czy możliwe jest stosowanie do tych świadczeń wyłączeń przy ustalaniu podstawy wymiaru składek zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 15 ww. rozporządzenia. Użyte w tym przepisie pojęcie podróży służbowej, należy odnieść jednakowo do każdej szeroko rozumianej podstawy zatrudnienia, nie tylko w rozumieniu art. 2 kodeksu pracy, w tym do świadczenia usług na podstawie umowy cywilnoprawnej. Naruszeniem zasad logicznego rozumowania, jak i zwerbalizowanej w ustawie zasady równego traktowania byłoby uprzywilejowanie w tym zakresie jakiejkolwiek grupy ubezpieczonych, z uwagi na tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym i bezkrytyczne akceptowanie znaczącego pomniejszenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, przy założeniu dopuszczalności odmiennego traktowania podroży służbowych w zależności od tytułu do ubezpieczeń. Założeniem ogólnym ustawodawcy wyrażonym m.in. w § 5 ust. 2 rozporządzenia jest ujednolicenie zasad dotyczących wyłączeń z podstawy wymiaru składek niektórych należności otrzymywanych przez osoby wykonujące pracę bez względu na to, czy następuje to na podstawie umowy o pracę, czy umowy cywilnoprawnej.

Uwzględniając powołane argumenty, Sąd ocenił, że podróż ubezpieczonych A. K. (3), A. S. i A. K. (1) nie spełnia kryteriów podróży służbowej, a zatem świadczenia, tj. diety wypłacone z tytułu wyjazdu, który nie jest podróżą służbową – nie mogą podlegać wyłączeniu z podstawy wymiaru składek zgodnie z ww. przepisem rozporządzenia. Oceny takiej dokonał Sąd przy uwzględnieniu okoliczności, że zamiarem ubezpieczonych i odwołującej się spółki już w momencie zawierania umów zlecenia, było wykonywanie określonych czynności poza granicami kraju. Republika Federalna Niemiec, do której udali się ww. ubezpieczeni, stanowiła ustalone w umowie, nadto jedyne i stałe miejsce wykonania zleconych im czynności. Nie nastąpiła zatem w realiach sprawy – charakterystyczna dla podroży służbowej – przesłanka tymczasowego realizowania czynności wynikających z umowy zlecenia poza stałym miejscem ich wykonywania. Podróż ubezpieczonych do Niemiec nie wiązała się z opuszczeniem miejsca, w którym dotychczas wykonywały zlecenie – wszak w Polsce, z której ubezpieczone wyjechały, nie realizowały dla zleceniodawcy żadnych prac – tak przed wyjazdem do Niemiec, jak i po powrocie do kraju. Sam zaś wyjazd do Niemiec nie był podyktowany koniecznością wykonania w tym państwie zlecenia, które na tle ogółu powierzonych ubezpieczonym czynności miałoby charakter incydentalny czy wyjątkowy. Założenie, że wyjazd do Niemiec w celu wykonania zlecenia polegającego na czynnościach opiekuńczych był dla ubezpieczonych jedynie podróżą służbową, prowadziłoby do absurdalnego wniosku, że ubezpieczone w sposób stały przebywały w podróży służbowej w czasie i w zakresie równoległym do jednoczesnego wykonywania w tym samym miejscu głównego przedmiotu umowy, czyli także czynności opieki. Praca ubezpieczonych nie mogła polegać na stałym pozostawaniu w podróży służbowej, właśnie z uwagi na tę specyficzną opisaną wcześniej definicję tego pojęcia, traktowanego jako zdarzenie wyjątkowe i odmienne od podstawowych czynności pracowniczych. W przedmiotowej sprawie Republika Federalna Niemiec była stałym miejscem świadczenia usług opieki. Usługi te realizowane były przez ubezpieczonych wyłącznie tam, a po ich wykonaniu, następował powrót do Polski, lecz nie po to, by kontynuować wykonywanie innych czynności wynikających z umowy zlecenia. Celem wykonania zlecenia, ubezpieczone – co oczywiste – musiały odbyć podróż, jednak jej znaczenie jest odmienne od podróży służbowej. Ubezpieczone musiały zamieszkiwać w trakcie realizowania usług poza granicami kraju, bo wynikało to ze specyfiki zlecenia i nie można twierdzić, że w okresie sprawowania zapewne całodobowej opieki nad osobami starszymi i chorymi odbywały podróże służbowe. Ubezpieczone wykonywały zlecenie za granicą, a ponieważ czynności, jakie tam podejmowały, nie miały charakteru incydentalnego i nie stanowiły marginalnej części wynikających z umowy zlecenia zadań, ale ich istotę, to nie można przyjąć, że mieliśmy do czynienia z podróżą służbową w rozumieniu § 2 ust. 1 pkt 15 w związku z § 5 ust. 1 pkt 2 cytowanego rozporządzenia. Podróż do Niemiec poprzedzało co prawda przygotowanie przez (...) sp. z o.o. polecenia wyjazdu, jednak, co zaznaczył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 października 2012r. (II UK 72/12), czynności formalne, jak na przykład wydanie polecenia wyjazdu, wypłacanie diet, zwrot kosztów podróży i noclegu, nie stanowią o tym, że wykonywane zadania stanowią podróż służbową. Z uwagi na to, że stałe miejsce pracy ubezpieczonych nie znajdowało się w Polsce, a w Niemczech, nie można uznać, że jadąc do Niemiec, były one kierowane do wykonywania określonych czynności poza miejscem ich stałej pracy, co jest charakterystyczną cechą podróży służbowej.

Konsekwencją powyższych rozważań – skutkujących konstatacją, że wykonywanie przez ubezpieczonych czynności opieki z tytułu umów zlecenia nie następowało w ramach podróży służbowej – jest wniosek, że świadczenia przyznane zleceniobiorcom, chociaż nazwane dietami, nie są przychodami należnymi z tytułu podróży służbowej podlegającymi wyłączeniu z podstawy wymiaru składek. W ocenie Sądu świadczenia, jakie odwołująca się spółka wypłacała zleceniobiorcom, nazywane dietami dziennymi z tytułu kosztów związanych z przebywaniem poza granicami kraju – pomimo użytego nazewnictwa – diet nie stanowiły. Z założenia wysokość diety powinna korelować z przybliżoną wysokością wydatków generowanych przez podróże służbowe. Tak rozumianych należności, przeznaczonych na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania i noclegów za granicą, nie można uznawać za element wynagrodzenia za pracę wykonaną i dlatego korzystają one z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w oparciu o § 2 ust 1 pkt 15 rozporządzenia. Konstrukcja świadczenia nazwanego „dietą”, jaką w zawartych z ubezpieczonymi umowach zlecenia posługuje się (...) sp. z o.o., wskazuje na odmienny jego charakter względem tego, jaki wynikać powinien z istoty diety w ujęciu wyżej scharakteryzowanym. „Dieta” na warunkach proponowanych przez odwołującą się spółkę stanowić miała rzekomo zwrot kosztów z tytułu przebywania poza granicami kraju – chociaż umowa nie precyzowała, na jakiej podstawie następowałoby ustalenie kwoty należnej do zwrotu celem rozliczenia podróży służbowej. Wysokość diety nie była uzależniona od zwiększonych wydatków wyżywienia i noclegu, a wypłata następowała w kwocie odgórnie ustalonej w umowie. Ostateczna wysokość „diet” zależała od czasookresu – ilości dni pobytu za granicą. W ocenie Sądu, w rzeczywistości – abstrahując od obranego nazewnictwa – „dieta” stanowiła ekwiwalent za wykonaną za granicą pracę zleceniobiorcy w formie dodatku do wynagrodzenia. Była jego inną formą, a nie – co próbuje sugerować strona odwołująca się – zwrotem wydatków związanych z wykonaniem zleconego zadania za granicą. Taka ocena świadczenia jest spójna z ogólną jego konstrukcją zawartą w umowie zlecenia, z której wynika, że Niemcy są stałym miejscem wykonania zleconych prac, a skoro tak, to nieuzasadnione było sięganie do konstrukcji diety z tytułu podróży służbowej zleceniobiorcy.

Użycie w umowie zlecenia przez odwołującą się spółkę terminu „dieta” - w ocenie Sądu - jest zabiegiem celowym i chociaż posłużenie się tym terminem w sytuacji ubezpieczonych nie jest zgodne ani z prawidłowymi zasadami wykładni językowej, ani systemowej czy celowościowej tego pojęcia – to zastosowanie takiej nomenklatury służyć miało stworzeniu pozoru spełniania warunków uprawniających do skorzystania z wyłączeń, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia i ostatecznie do zaniżenia podstawy wymiaru składek za zleceniobiorców. Znamienne jest także i to, że świadczenia, które odwołująca się spółka wypłacała ubezpieczonym jako diety – które w swej istocie mają rekompensować zwiększone koszty w związku z podróżą służbową – miały wysokość niewspółmiernie wyższą w stosunku do uzyskiwanego przez nich wynagrodzenia ustalonego w umowach. W ocenie Sądu, także i to przemawia za wnioskiem o ukrywaniu wynagrodzenia pod postacią diet, co zmierzało do obejścia przepisów dotyczących zasad ustalania podstawy wymiaru składek. W rzeczywistości celem i zamiarem płatnika było opłacenie niższych składek na ubezpieczenia społeczne z wyłączeniem z ich podstawy właśnie owych diet. Sąd ocenił, że płatnik celowo zaburzył proporcje składników tworzących ogół należności przysługujących zleceniobiorcom i wykorzystał pojęcie podróży służbowej, by stworzyć pozory legalności praktyki polegającej na rozróżnianiu wypłacanych im świadczeń: na wynagrodzenie i dietę – wszystko to, by skorzystać z ulgi wynikającej z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia i zaniżyć podstawę wymiaru składek wyłączając z niej świadczenia należne z tytułu podróży służbowej.

Oczywiste jest, że sama analiza pobudek działania płatnika i ocena moralna obranej przez niego praktyki pozostaje poza sferą zainteresowania Sądu i stanowi jedynie tło dla przedmiotu postępowania sądowego, który w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest treścią zaskarżonych decyzji.

Przedmiotem dalszych, istotnych rozważań musi być ocena zasadności poczynionego przez organ rentowy w zaskarżonych decyzjach ustalenia, że podstawą prawną dla ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia i ubezpieczenie zdrowotne A. K. (1), A. S. i A. K. (3) jest przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Rozważania w tym zakresie stanowią konsekwencję ustaleń oraz wywodów poczynionych dotychczas – z tej właśnie przyczyny poświęcono im wyraźnie dużo uwagi – a tym samym rozprawiono się z wiodącym zarzutem odwołania – oceniając go jako niezasadny – w którym odwołująca się spółka podniosła, że dokonana przez organ rentowy kwalifikacja ubezpieczonych, jako osób nieprzebywających w podróży służbowej, jest nieprawidłowe. Sąd ocenił ten zarzut jako chybiony, ale nie z tego powodu, na jaki wskazywała strona odwołująca się, tj., że zleceniobiorcy nie mogą przebywać w podróży służbowej z uwagi na to, że jest to pojęcie z zakresu prawa pracy i nie ma zastosowania do zleceniobiorców. Powodem przychylenia się Sądu do stanowiska organu rentowego były ustalenia faktyczne w zakresie charakteru wyjazdów ubezpieczonych wykonujących zlecenia na rzecz płatnika i zestawienie ich z desygnatami podróży służbowej, co ostatecznie – po wykluczeniu zaistnienia elementów charakteryzujących podróż służbową w wyjazdach ubezpieczonych – dało asumpt do oceny o prawidłowości stanowiska Zakładu.

Zważywszy na powyższe, skoro wyjazdy zleceniobiorców (...) sp. z o.o. nie stanowiły podróży służbowych, powstało pytanie jak należy je kwalifikować. Organ rentowy zajął stanowisko, że zleceniobiorcy wyjeżdżali do Niemiec w ramach oddelegowania. Sąd podzielając ten pogląd zaznacza, że przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i rozporządzenia do niego wykonawczego, tj. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji zabezpieczenia społecznego, posługują się pojęciem „delegacji”. Przepis art. 12 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego stanowi, że osoba, która wykonuje działalność jako pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie prowadzi tam swą działalność, a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną delegowaną osobę. Wspomniana instytucja delegacji jest adresowana do osób wykonujących pracę najemną. Dla celów ww. rozporządzenia określenie "praca najemna" oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taką do celów stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego państwa członkowskiego, w którym taka praca lub sytuacja równoważna ma miejsce. W literaturze wskazuje się, że "(...) pod pojęciem pracy najemnej w ujęciu komentowanego przepisu należy rozumieć wszelkie formy aktywności zawodowej, przy czym, uwzględniając konieczność odróżnienia tego terminu od działalności prowadzonej na własny rachunek, a należy dodać, że chodzi o formy zatrudnienia niesamodzielnego, zależnego, w swoisty sposób podporządkowanego (zob. K. Ślebzak [w:] Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Komentarz, Warszawa 2012).

Nie ma przeciwskazań, by osobą najemną określać nie tylko pracownika w rozumieniu ustawy kodeks pracy, ale również osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług. W konsekwencji przyjąć należy, że przepis art. 12 ust. 1 r.k.s.z.s. może znaleźć zastosowanie również do zleceniobiorców. Zaznaczenia wymaga, że tym co charakteryzuje delegowanie jest poświadczenie A1, które stanowi najważniejszy dokument w modelu delegowania. Dokument ten poświadcza, że właściwym ustawodawstwem w zakresie zabezpieczenia społecznego w odniesieniu do delegowanego, mimo że nie wykonuje on pracy/zlecenia w Polsce, jest ustawodawstwo polskie. Na marginesie wspomnieć warto, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 2013r., wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 204/13, przedstawił stanowisko, że poświadczenie przez ZUS stosowania polskiego systemu ubezpieczeń społecznych na formularzu E-101 (obecnie A1) wyklucza możliwość stwierdzenia, że pracownik, którego dotyczy to potwierdzenie, przebywa w zagranicznej podróży służbowej.

Przeniesienie powyższych rozważań na grunt przedmiotowej sprawy prowadzi do wniosku o słuszności stanowiska organu rentowego, co do tego, że wyjazd ubezpieczonych stanowił oddelegowanie. W sprawie bezsporne było, że dla każdego z ubezpieczonych wystawiono zaświadczenia potwierdzające podleganie polskiemu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego, tzw. formularze A1. Stało się tak na wniosek zleceniodawcy, a ponadto ubezpieczone wykonywały swoje obowiązki wynikające z zawartych umów zlecenia poza państwem, gdzie działa zleceniodawca, na podstawie umów zlecenia zawartych z polskim przedsiębiorcą, co odpowiada warunkom delegacji w rozumieniu art. 12 ust. 1 ww. rozporządzenia. Sąd podziela zatem pogląd organu rentowego, że do ubezpieczonych, których dotyczą zaskarżone decyzje, mających stałe miejsce wykonywania czynności wynikających z przyjętego zlecenia za granicą, w sytuacji, gdy zlecenie to wykonywały a rzecz polskiego zleceniodawcy – stosuje się przy ustalaniu podstawy wymiaru składek przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia.

Chociaż, tak w przypadku podróży służbowej, jak i oddelegowania, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, to inne są w zależności od rodzaju wyjazdu wyłączenia od ustalonego przychodu przy ustalaniu podstawy wymiaru składek. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągany z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców ustala się na podstawie ww. zasad, jeżeli w umowie agencyjnej lub umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie – art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Mając na uwadze treść art. 735 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 487 § 2 k.c. i art. 353¹k.c. wynagrodzenie z odpłatnej umowy zlecenia może być określone w dowolny sposób, w tym składać się z różnorodnych elementów, lecz ogólną zasadą jest, że wynagrodzenie to powinno odpowiadać wykonanej pracy. Każdą należność przewidzianą w umowie zlecenia dla zleceniobiorcy, zależną od rozmiaru lub sposobu wykonania zleconego zadania, traktować należy jako składnik wynagrodzenia i jednocześnie jako przychód w rozumieniu ww. przepisów podatkowych i ustawy systemowej.

Przepis art. 4 pkt 9 ustawy systemowej, definiując przychód, odsyła do pojęcia przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu m.in. zatrudnienia w ramach stosunku pracy, jak i z tytułu umowy zlecenia. Przychodem w rozumieniu przepisów podatkowych są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych – art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd – stojąc na stanowisku zbieżnym ze stanowiskiem organu rentowego, a mianowicie, że „diety” wprowadzone zostały w konstrukcji umów zlecenia pomiędzy odwołującą a ubezpieczonymi celem ukrycia wynagrodzenia – uznał, że stanowiły one zapłatę za wykonanie zlecenia, czyli w rzeczywistości były wynagrodzeniem zleceniobiorców i tak właśnie prawidłowo kwalifikowane, powinny podlegać oskładkowaniu. Stanowiły one przychód, który zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń jest podstawą wymiary składek. Z tak ustalonej podstawy wymiaru wyłącza się przychody określone w § 2 wspominanego wielokrotnie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania postawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zwanego dalej rozporządzeniem.

W przypadku świadczeń pobranych w ramach podróży służbowej, przy ustalaniu podstawy wymiaru składek – o czym była już mowa – zastosowanie znajduje z § 2 ust. 1 pkt 15 rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 pkt 16 tego samego rozporządzenia, który ma zastosowanie do ubezpieczonych przez płatnika składek zleceniobiorców, wskazuje, że nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy, w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy systemowej.

Płatnik przy ustalaniu podstawy wymiaru składek nie zastosował ww. przepisu, co było niewłaściwe i skutkowało jej zaniżeniem, dlatego organ rentowy wydał decyzje ustalające prawidłową wysokość podstawy wymiaru składek za ubezpieczonych zleceniobiorców, właśnie w oparciu o nieuwzględniony przez płatnika przepis.

W odwołaniach od wydanych przez Zakład decyzji płatnik kwestionował sposób, w jaki organ rentowy dokonał obliczenia podstawy wymiaru składek, wskazując, że podstawę ich wymiaru winna stanowić kwota otrzymana przez ubezpieczonych za pośrednictwem rachunku bankowego, a nie kwota ubruttowiona. Odwołująca się spółka wskazała, że dokonane przez organ rentowy „ubruttowienie przychodu” w celu obliczenia należności składkowej prowadziło do jego sztucznego zawyżenia, a sam sposób ubruttowienia przychodu nie został przez organ rentowy wyjaśniony, co jest następstwem tego, że takie działanie nie znajduje oparcia w przepisach prawa.

W ocenie Sądu, wskazane argumenty strony odwołującej się, nie podważają trafności stanowiska organu rentowego. Poddawane krytyce działanie Zakładu, które polegać miało na „ubruttowieniu przychodu”, było w istocie ustaleniem kwoty brutto od kwoty wynagrodzenia otrzymanego przez ubezpieczonych na rachunek bankowy, czyli od kwoty dochodu stanowiącego kwotę netto. By wykazać podstawę wymiaru składek od otrzymanego wynagrodzenia netto należało ustalić, jaka kwota brutto odpowiada kwocie przelanej na rachunek bankowy z tytułu wykonania zlecenia. Ustalenie ilości dni faktycznie przepracowanych nie było więc koniecznie, bowiem wypłacone zleceniobiorcom kwoty wynagrodzenia – kwoty netto – już taką ilość dni uwzględniały. Organ rentowy w sposób szczegółowy, bazując na kwotach faktycznie otrzymanych przez ubezpieczonych na rachunek bankowy, indywidualnie w stosunku do każdego z nich i z wyszczególnieniem każdego miesiąca wykonywania zlecenia, wskazał sposób, w jaki ustalił podstawę wymiaru składek. W związku z tym, że zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia diety przyznawane ubezpieczonym są w całości przychodem stanowiącym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia w rozumieniu art. 18 ust. 1 ustawy systemowej, to płatnik mógł skorzystać z ulgi przewidzianej w tym przepisie i poddać oskładkowaniu przychody zainteresowanych do poziomu nie niższego jednak niż kwota przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy systemowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 września 2012r., II UK 45/12, Lex nr 1228447). W realiach przedmiotowej sprawy płatnik powyższego jednak nie zrobił, zatem to organ rentowy dokonał ustalenia kwot przychodu, czyli kwot brutto od wynagrodzenia netto za dany miesiąc i porównywał je z kwotą przeciętnego wynagrodzenia, celem ustalenia możliwości skorzystania z ulgi. Gdyby rzeczywisty przychód pracownika (zleceniobiorcy) był niższy niż przeciętne wynagrodzenie, o jakim mowa w § 2 ust. 1 pkt 16 omawianego rozporządzenia, to płatnik nie mógłby w ogóle skorzystać z ulgi w opłacaniu składek, o jakiej mowa w tym przepisie (wyrok Sądu Najwyższego z 2 grudnia 2014r., II UK 176/13, Lex nr 1777877 ). Uwzględniając powyższe, Zakład w sposób prawidłowy, w pierwszej kolejności w oparciu o obwieszczenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ustalił, jaka była kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w roku, w którym obywało się wykonanie zlecenia. Także zasady przewalutowania wypłaconych ubezpieczonym należności nie budziły zastrzeżeń Sądu, gdyż organ rentowy uwzględnił średni kurs walut ogłoszony przez Narodowy Bank Polaki w ostatnim dniu roboczym poprzedzającym dzień uzyskania przychodu. Następnie analizował, czy ustalona po przewalutowaniu kwota wynagrodzenia stanowi kwotę wyższą czy niższą od kwoty przeciętnego wynagrodzenia w danym roku. W przypadku, gdy była niższa od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, podstawę wymiaru składek ograniczono do wysokości przeciętnego wynagrodzenia w danym roku.

Podsumowując, sama zasada, jaką zastosował organ rentowy przy ustaleniu podstawy wymiaru składek, nie budziła zastrzeżeń Sądu, zaś odwołująca się spółka kwestionowała właśnie ową zasadę, opartą na przepisie § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia, natomiast nie podnosiła, by organ rentowy dopuścił się błędów matematycznych przy obliczaniu kwot, które uznał za prawidłową podstawę wymiaru składek.

Podkreślić należy także, że zaskarżone decyzje nie są decyzjami wymiarowymi, bowiem nie wymierzają należnych składek na wymienione ubezpieczenia i nie zobowiązują do ich zapłaty, lecz ustalają, tj. stwierdzają jedynie podstawy wymiaru składek. Wobec tego za przedwczesne Sąd uznał obawy odwołującej się spółki o podwójnym oskładkowaniu przychodu, do czego - zdaniem odwołującej się - dojdzie, gdy będzie zobligowana zapłacić składki od ustalonej zaskarżonymi decyzjami podstawy, podczas gdy już raz – od części przychodu, który nie był sporny, składki uiściła. Przypomnieć należy, że decyzje, których dotyczą odwołania, nie są decyzjami nakładającymi na płatnika zobowiązanie lub ustalającymi wymiar tego zobowiązania. Określone przez organ rentowy podstawy wymiaru składek nie oznaczają jednoczesnego nałożenia na spółkę zobowiązania do uregulowania składek w kwocie ściśle odpowiadającej ustalonej podstawie ich wymiaru. Ostatecznie przecież, po ewentualnym uprawomocnieniu się wyroku, odwołująca się spółka będzie zobligowana do uiszczenia należności składkowych, ale jedynie w zakresie różnicy pomiędzy kwotami składek, które już zapłaciła a tymi, jakie uiścić powinna, gdyby prawidłowo – stosując przepis § 2 ust 1 pkt 16 rozporządzenia – ustaliła podstawę ich wymiaru.

Mając na uwadze powyższe, Sąd, podzielił stanowisko organu rentowego wyrażone w odpowiedziach na odwołania, uznając – wbrew twierdzeniom odwołującej się spółki – że zaskarżone decyzje są prawidłowe. Powyższe skutkowało oddaleniem odwołań na podstawie art. 477¹⁴ § 1 kodeksu postępowania cywilnego.

Dodano: 13 maja 2025, Opublikował(a): Rafał Kwaśniak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie
Osoba, która wytworzyła informację: sędzia Agnieszka Stachurska
Data wytworzenia informacji: 28 lutego 2025