Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Renata Gąsior

Protokolant st. sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2025 r. w Warszawie

sprawy G. D.

z udziałem M. P., A. M., M. B. P. S.,

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania G. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 27 stycznia 2023 r. nr (...) (dot. M. P.)

z dnia 2 lutego 2023 r. nr (...) (dot. A. M.)

z dnia 10 lutego 2023 r. nr (...) (dot. M. B.)

z dnia 17 lutego 2023 r. nr (...) (dot. P. S.)

1.  oddala odwołania,

2.  zasądza od G. D. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 1.440,00 zł (jeden tysiąc czterysta czterdzieści złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 6 marca 2023 r. płatnik składek A. G. D. działając przez profesjonalnego pełnomocnika odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 27 stycznia 2023 r., nr (...), którą organ rentowy stwierdził, że M. P. jako pracownik u płatnika składek nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 maja 2021 r. do 31 maja 2021 r. Odwołująca się zaprzeczyła, jakoby umowa o pracę zawarta pomiędzy nią, a pracownikiem M. P. była sprzeczna z ustawą lub została zawarta w celu jej obejścia czy była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i podkreśliła, że umowa została zawarta w celu świadczenia pracy, którą pracownik faktycznie wykonywał pod kierownictwem pracodawcy.

Podnosząc powyższe odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji
i orzeczenie, że M. P. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek A. G. D. od dnia 1 maja 2021 r. do 31 maja 2021 r.

W uzasadnieniu stanowiska podkreślono, że w maju 2021 r. firma (...) otrzymała wiele zamówień na usługi i konieczne było zatrudnienie dodatkowych pracowników, zatem zatrudnienie M. P. nie było pozorne ani nie naruszyło zasad współżycia społecznego i nie było podyktowane chęcią uzyskania przez płatnika dofinansowania z (...), a było podyktowane faktyczną potrzebą pracodawcy, na którego rzecz praca była faktycznie wykonywana (odwołanie od decyzji ZUS – k. 3-8 akt o sygn. VII U 582/23.

Odwołania o tożsamej treści, jak w sprawie dotyczącej ubezpieczonego M. P. A. G. D. złożyła również od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. o numerach:



(...) z dnia 2 lutego 2023 r., dotyczącej A. M.;



(...) z dnia 10 lutego 2023 r., dotyczącej M. B.;



(...) z dnia 17 lutego 2023 r., dotyczącej P. S. (odwołania od decyzji ZUS – k. 3-7 akt o sygn. VII U 647/23, k. 3-8 akt o sygn. VII U 623/23, k. 3-8 akt o sygn. VII U 589/23).

W odpowiedzi na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wniósł o ich oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.
W uzasadnieniu stanowiska wskazał, że z dokumentów przez niego posiadanych wynika, że ubezpieczeni zostali zgłoszeni przez płatnika G. D. (...) do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę w okresie od 1 maja 2021r. do 31 maja 2021r. Dokumenty zgłoszeniowe zostały przekazane do ZUS w dniu znacznie po upływie terminu, o którym mowa w art. 36 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Dokumenty rozliczeniowe ZUS RCA płatnik również złożył po terminie (bezsporne).

Wobec tego, organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające. W toku postępowania strony nie zajęły stanowiska w sprawie, mimo odbioru korespondencji z Zakładu. Organ rentowy ustalił również, że płatnik złożył wnioski o otrzymanie wsparcia w ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej, z której otrzymał pomoc w wysokości 913.149,00 zł z (...). Wypłata środków nastąpiła w dniu 21 lipca 2020 r. Warunkiem uzyskania wsparcia było zatrudnienie określonej liczby pracowników i utrzymanie średniego zatrudnienia w okresie 12 miesięcy od otrzymania subwencji.

Zdaniem organu rentowego przedstawione wyżej okoliczności dają podstawy do stwierdzenia, że umowy o pracę z ww. pracownikami zostały zawarte dla pozoru w rozumieniu art. 83 k.c. i z naruszeniem zasad współżycia społecznego – jedynie w celu uzyskania świadczeń z (...) (odpowiedzi ZUS na odwołania: k. 10-13 akt o sygn. VII U 582/23, k. 11-14 akt o sygn. VII U 647/23, k. 13-16 akt o sygn. VII U 623/23, k. 11-14 akt o sygn. VII U 586/23).

Na podstawie art. 219 k.p.c. sprawy o sygn. VII U 586/23, VII U 623/23, VII U 647/23, dotyczące ubezpieczonych A. M., M. B. i P. S. zostały połączone ze sprawą VII U 582/23 dotyczącą ubezpieczonego M. P. celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenia sądu: k. 51 akt o sygn. VII U 647/23, k. 32 akt o sygn. VII U 623/23, k. 30 akt o sygn. VII U 586/23).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

G. D. od 2 kwietnia 1994 r. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą A. G. D., NIP: (...), REGON: (...), z siedzibą w W. przy ul. (...). Działalność posiada środki trwałe – około 120 samochodów, głównie samochody ciężarowe z hds, koparki, dźwigi, samochody z urządzeniem hakowym do przewozu kontenerów na śmieci, a także busy i samochody osobowe. W oparciu o posiadane środki trwałe działalność prowadzi tzw. park maszyn i świadczy usługi w zakresie wypożyczenia ww. pojazdów, a ponadto także usługi transportowe i wywóz odpadów (dane z (...), zeznania G. D. – k. 97-98 a.s.). A. K. w działalności gospodarczej G. D. zajmuje się sprawami technicznymi, ogólnie funkcjonowaniem działalności i rozdzielaniem prac, a także sprawami dotyczącymi mechaniki pojazdów i rozliczaniem kart drogowych (zeznania R. J. – k. 53-56 a.s.).

W dniu 21 lipca 2020 r. G. D. zawarła z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę subwencji finansowej i zgodnie z decyzją w sprawie umowy subwencji z dnia następnego otrzymała subwencję finansową w kwocie 913.149,00 zł. W umowie zostały określone zasady ustalenia wysokości subwencji oraz jej zwrotu. G. D. oświadczyła w umowie, że na dzień 31 grudnia 2019 r. była małym lub średnim przedsiębiorcą, a liczba pracowników zatrudnionych na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o zawarcie umowy subwencji wynosi 21 (umowa subwencji finansowej z dnia 21 lipca 2020 r. – k. 202-210 a.s., decyzja w sprawie umowy subwencji z 22 lipca 2020 r. – k. 211-212 a.s.). Wskazana subwencja została rozliczona w sierpniu 2021 r. G. D. na potrzeby rozliczenia subwencji złożyła m.in. oświadczenie, że przez okres pełnych 12 miesięcy kalendarzowych od końca miesiąca kalendarzowego poprzedzającego datę zawarcia umowy średnia liczba pracowników wyniosła 20,46. Zwolnienie z obowiązku zwrotu subwencji, w związku z utrzymaniem zatrudnienia przez okres 12 miesięcy, wyniosło dopuszczalną wartość maksymalną, czyli 25% (oświadczenie o rozliczeniu subwencji finansowej – k. 213-214 a.s., decyzja w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej – k. 215 a.s.).

Z uwagi na prowadzenie usług wywozu odpadów G. D. i jej konkubent A. K. od wielu lat znają H. C., ponieważ w przeszłości on również prowadził działalność związaną z odpadami, a ponadto korzystał z prowadzonego przez G. D. parku maszyn. Pomimo, że park maszyn 2funkcjonuje w ramach działalności zarejestrowanej na G. D., H. C. wszelkie sprawy związane z działalnością omawiał zawsze z A. K. (zeznania H. C. – k. 235-237 a.s.).

H. C. w dniu 8 września 2022 r. uzyskał decyzję o pozwoleniu na budowę budynku gospodarczo magazynowego w zabudowie zagrodowej w miejscowości S.. Przystąpił do budowy obiektu we własnym zakresie, korzystając z pracy własnych pracowników (zeznania H. C. – k. 235-237 a.s., poświadczone za zgodność z oryginałem kserokopie pisma H. C. wraz z załącznikami złożone do sprawy VII U 622/23 – k. 222-230 a.s.).

Zanim H. C. uzyskał pozwolenie na budowę – w kwietniu 2021 r. otrzymał od A. S. G. D. ofertę na realizację budowy w S.. G. D. przygotowała wówczas kosztorys ofertowy, a ponadto w dniu 12 kwietnia 2021 r. złożyła pisemne deklaracje o terminie ważności oferty, o niezaleganiu z podatkami i składkami, oraz o dysponowaniu kapitałem do wykonania zamówienia. Ponadto oświadczyła, że nie będzie korzystała z podwykonawców, jak również nie będzie zaciągała kredytu na realizację przedsięwzięcia, a prace związane z wykonaniem obiektu zostaną zakończone w ciągu 8 miesięcy od podpisania umowy (dokumenty dotyczące oferty na budowę w S. przygotowane przez A. S. – k. 103-112 a.s.).

Działalność gospodarcza A. G. D. współpracuje ze spółkami (...) z o. o. i (...) Sp. z o.o. (zeznania G. D. – k. 97-98 a.s.).

Spółka (...) Sp. z o.o. została wpisana do KRS w dniu 23 września 2011 r., pod numerem (...). Przeważający przedmiot działalności spółki stanowi dzierżawa i wynajem maszyn i urządzeń budowlanych. Jej wspólnikami są A. K. – konkubent G. D. i jego córka M. K. (1) (dane z KRS – wyszukiwarka-krs.ms.gov.pl, zeznania G. D. – k. 97-98 a.s.).

Druga ze spółek – (...) Sp. z o.o. została wpisana do rejestru KRS w dniu 4 października 2011 r., pod numerem (...). A. K. wycofał się ze spółki, przekazał ją synom i obecnie jej wspólnikami są M. K. (2) i J. K.. Zgodnie z danymi z KRS przeważający przedmiot działalności spółki stanowią roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (dane z KRS wyszukiwarka-krs.ms.gov.pl, zeznania G. D. – k. 97-98 a.s.).

M. K. (1), oprócz udziału w spółce (...) Sp. z o.o., prowadzi również jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą A. M. K. (1) wpisaną do w (...) w dniu 12 października 2018 r. Podstawowy przedmiot działalności stanowi transport publiczny (dane z (...) https://aplikacja.ceidg.gov.pl).

M. K. (2) i J. K. również, oprócz posiadania udziałów w spółce (...) sp. z o.o., prowadzą jednoosobową działalności gospodarcze pod nazwą A. M. K. (2) i A. J. K., wpisane do w (...) w dniu 28 marca 2018 r. Podstawowy przedmiot obu działalności stanowi rozbiórka
i burzenie obiektów budowlanych (dane z (...) https://aplikacja.ceidg.gov.pl).

Współpraca pomiędzy A. S. G. D., a spółkami (...) sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. ukształtowana została w taki sposób, że G. D. udostępnia park maszynowy, samochody i zlecenia, z kolei ww. spółki zatrudniają pracowników-kierowców i przy użyciu samochodów z A. S. wykonują zlecenia na rzecz usługobiorców (zeznania G. D. – k. 97-98 a.s.).

W biurze działalności A. S. przy ul. (...) pracują: właścicielka G. D., dyspozytor R. J. – zatrudniony w A. S., A. K. i M. K. (1) – (...) sp. z o.o. Z kolei, pomimo, że spółka (...) sp. z o.o. ma siedzibę w Ł., decyzje w zakresie jej prosperowania zapadają także w siedzibie A. S. w W.. Kierowcy – bez względu na miejsce zatrudnienia, niezależnie od tego czy pracują dla A. S. czy dla którejś ze spółek, przyjeżdżają na plac przy ul (...), tam dostają informację jakim autem i gdzie mają jechać. Dyspozycje wydaje im pracownik A. S. R. J. lub A. K. – wspólnik (...) Sp. z o.o. (zeznania R. J. – k. 53-56 a.s., zeznania S. C. – k. 56-57 a.s., zeznania M. G. (1) – k. 57-58 a.s.).Także księgowość dla działalności gospodarczej A. S. G. D. i dla obu spółek prowadziło Biuro (...) z siedzibą w W. przy ul. (...) (zeznania M. G. (2) – k. 94v-95 a.s., zeznania W. G. – k. 58-59 a.s.).

W maju 2021 r. miała miejsce sytuacja, w przebiegu której pracownicy będący zatrudnieni w spółkach (...) sp. z o.o. albo w (...) sp. z o.o., tj. M. P., P. S., A. M. i M. B. złożyli wnioski o miesięczny urlop bezpłatny u dotychczasowych pracodawców, co motywowali względami osobistymi (bezsporne), a następnie podpisali umowy o pracę z A. S. G. D. na okres od 1 maja 2021 r. do 31 maja 2021 r. Wypełnili również pozostałą dokumentację dotyczącą zatrudnienia, tj. kwestionariusz osobowy dla pracownika, oświadczenie pracownika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy, zgodę na przetwarzanie danych, oświadczenie o wypłacie wynagrodzenia w gotówce, informację dla pracownika dotyczącą równego traktowania w zatrudnieniu, kartę szkolenia wstępnego z dnia, orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań do pracy na stanowisku wynikającym z umowy o pracę. W dniu 31 maja 2021 r. pracodawca sporządził dla ww. pracowników świadectwa pracy (umowy o pracę wraz z dokumentacją dotycząca zatrudnienia i świadectwa pracy – akta osobowe pracowników: M. P. – koperta, k. 25 a.s., M. B. – koperta, k. 29 akt sądowych VII U 623/23, A. M. – koperta, k. 27 akt sądowych VII U 586/23, P. S. – koperta, k. 31 akt sądowych VII U 647/23).

Charakter pracy osób będących pracownikami spółek (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o. o. w czasie zatrudnienia w maju 2021 r. przez G. D., nie zmienił się i nadal pracowali w taki sam sposób, jak wcześniej. Podmiot będący pracodawcą nie miał dla nich znaczenia, zmiana ta nie wiązała się z żadnymi następstwami finansowymi, a ich przełożonym był nadal A. K., który formalnie nie ma żadnych uprawnień w A. S.. W maju 2021 r. A. S. wystawiała faktury dla klientów, a formalnie usługa nie przechodziła przez spółki (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. Dla klientów nie miało znaczenia, kto wystawił fakture, nie robili z tego tytułu problemów ze względu na wieloletnią współpracę (zeznania G. D. – k. 97-98 a.s.).

M. P. – zatrudniony w maju 2021 r. przez A. S. – od września 2019 r. był pracownikiem spółki (...) Sp. z o.o. i po ustaniu zatrudnienia dla A. S. z dniem 31 maja 2021 r., kontynuował zatrudnienie w ww. spółce. Pracował w niej jako kierowca samochodu ciężarowe z hds o numerze rejestracyjnym (...), jego pracę nadzorował A. K. i R. J.. W maju 2021 r. tj. w okresie, na jaki A. S. G. D. zawarła z nim umowę o pracę nadal pracował jako kierowca tego samego samochodu ciężarowego hds numerze rejestracyjnym (...), także wówczas realizował polecenia A. K. i R. J., a ponadto w czasie przypadającym na okres zatrudnienia w A. S. realizował usługi na rzecz Elektrociepłowni (...) – stałych klientów spółki (...) sp. z o.o., u których bywał już wcześniej w ramach zatrudnienia w spółce (karty drogowe – k. 25 a.s. zeznania M. P. – k. 95-96 a.s.).

M. B. – zatrudniony w maju 2021 r. przez A. S. – od 1 grudnia 2015 r. był pracownikiem spółki (...) Sp. z o.o. i od tego czasu pracodawca jako płatnik zgłosił go do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę. Następnie od 1 maja 2021 r. do 31 maja 2021 r. zawarł umowę o pracę z A. S. G. D.. Urlop bezpłatny u dotychczasowego pracodawcy wziął właśnie w celu miesięcznego zatrudnienia w A. S.. Dla spółki (...) Sp. z o.o. M. B. pracował jako kierowca i w A. S. również został zatrudniony na takim stanowisku, tam wykonywał pracę taką samą jak dla A. K. w spółce (...) sp. z o.o. W czasie przypadającym na zatrudnienie w A. S., M. B. wykonywał usługę zamiany kontenerów na odpady na rzecz firmy (...), dla którego często wykonywał usługi w czasie pracy w spółce (...) sp. z o.o., której ta firma jest stałym klientem, jeździł również na budowę drugiej linii metra, jednakże i w to miejsce jeździł już wcześniej, jako pracownika spółki (zeznania M. B. – k. 96-96 a.s., karty drogowe – k. 29 akt VII U 623/23).

P. S. – zatrudniony w maju 2021 r. przez A. S. – był wcześniej pracownikiem spółki (...) Sp. z o.o., a od sierpnia 2020 r. pracownikiem spółki (...) Sp. z o. o. W toku zatrudnienia w spółce (...) sp. z o.o. skorzystał z urlopu bezpłatnego – został o to poproszony – w celu zawarcia umowy o pracę z A. S. G. D.. W okresie zatrudnienia w spółkach (...) Sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. miejsce jego pracy znajdowało się na ul. (...) w W., gdzie siedzibę ma działalność G. D.. P. S. w obu spółkach, jak i w toku zatrudnienia w A. S., pracował jako kierowca samochodów ciężarowych z hds. W maju 2021 r. w ramach zatrudnienia dla A. S. pracował jako kierowca samochodu z hds dla firmy (...), która prowadziła budowę na terenie Niemiec (zeznania P. S. – k. 96v-97 a.s., karty drogowe – k. 31 akt VII U 647/22).

A. M. – zatrudniony w maju 2021 r. przez A. S. G. D. – był wcześniej pracownikiem spółki (...) sp. z o.o., gdzie pracował jako kierowca kat. B od marca 2021 r. – jeździł busami. Jego przełożonym był A. K.. W maju 2021 r. podpisał umowę o pracę z G. D., poproszono go, by na czas trwania tego zatrudnienia wziął urlop w spółce (...) sp. z o.o. Jego praca dla A. S. nie różniła się niczym, od tej, którą wykonywał dla spółki (...). Nadal codziennie przewoził dokumenty z punktu A do punktu B i cały czas jeździł tymi samymi samochodami, także miejsce jego pracy nie uległo zmianie i znajdowało się przy ul (...) (zeznania A. M. – k. 97 a.s.).

Ww. pracownicy od 1 maja 2021 r. do 31 maja 2021 r. zostali zgłoszeni do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych przez płatnika składek Panią G. D. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Dokumenty zgłoszeniowe do ubezpieczeń - (...) i dokumenty rozliczeniowe ZUS RCA wpłynęły do Zakładu po obowiązującym terminie (bezsporne, a ponadto pismo ZUS z dnia 15 stycznia 2024 r. – k. 83-85 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wszczął postępowania wyjaśniające w celu ustalenia prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu zatrudnienia na podstawie umów o pracę ww. pracowników od 1 maja 2021 r. u płatnika składek (zawiadomienia o wszczęciu i zakończeniu postępowania wyjaśniającego – nienumerowane karty akt ZUS).

W toku postępowania organ rentowy nie zgromadził żadnych dowodów świadczenia pracy przez ubezpieczonych na rzecz płatnika składek. Strony nie nadesłały dokumentów i wyjaśnień, do których złożenia były wzywane przez Zakład (bezsporne).

W następstwie przeprowadzonych postępowań wyjaśniających Zakład wydał decyzje:



(...) z dnia 27 stycznia 2023 r. – dotyczącą M. P.;



(...) z dnia 2 lutego 2023 r., dotyczącą A. M.;



(...) z dnia 10 lutego 2023 r., dotyczącą M. B.;



(...) z dnia 17 lutego 2023 r., dotyczącą P. S.,

którymi stwierdził, że ww. osoby jako pracownicy u płatnika składek G. D. nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 maja 2021 r. do 31 maja 2021 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podsumował, że brak dowodów na świadczenie pracy przez ubezpieczonych oraz dokonanie zgłoszeń do ubezpieczeń po obowiązującym terminie wskazują, że zgłoszenia do ubezpieczeń miały na celu wyłącznie uzyskanie prawa do wypłaty świadczeń, a nie faktyczne wykonywanie pracy na rzecz płatnika składek w okresie od 1 maja 2021 r. do 31 maja 2021 r. (decyzje: (...) z dnia 27 stycznia 2023 r. – (...) z dnia 2 lutego 2023 r., (...) z dnia 10 lutego 2023 r., (...) z dnia 17 lutego 2023 r. – nienumerowane karty akt ZUS).

Odwołania od ww. decyzji wniósł płatnik składek, czym zainicjował postępowanie sądowe (odwołania – k. 3-8 akt o sygn. VII U 582/23, k. 3-7 akt o sygn. VII U 647/23, k. 3-8 akt o sygn. VII U 623/23, k. 3-8 akt o sygn. VII U 589/23).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił, uwzględniając wymienione dokumenty, a także zeznania ubezpieczonych M. P., P. S., A. M. i M. B. oraz częściowo zeznania świadków R. J., S. C. zeznania M. G. (1), W. G. i M. G. (2) oraz H. C., a także częściowo w oparciu o zeznania odwołującego się płatnika składek G. D..

Dokumenty zostały ocenione jako wiarygodne, z tym tylko zastrzeżeniem, że umowy o pracę zawarte przez G. D. z ubezpieczonymi, świadectwa pracy i pozostała dokumentacja dotycząca zatrudnienia mogą stanowić jedynie potwierdzenie tego, że takie dokumenty zostały sporządzone, a po zakończeniu okresu, na jaki umowy zawarto, wydano ubezpieczonym świadectwa pracy. Wskazane dokumenty nie stanowią jednak wystarczającego dowodu na potwierdzenie, że stosunki pracy, jakie z nich wynikają, faktycznie zostały nawiązane.

W ocenie Sądu również ubezpieczeni zeznawali wiarygodnie, a ich zeznania w całości stały się podstawą ustaleń faktycznych. Ubezpieczeni co prawda wskazywali na zawarcie umów z G. D. w maju 2021 r. – co ostatecznie w zakresie oceny doniosłości prawnej tej czynności, Sąd zanegował – jednak w kontekście oceny zeznań ubezpieczonych ocenił, że takie ich twierdzenia są wiarygodne w tym znaczeniu, że stanowią relację z czynności, w jakiej faktycznie brali udział. Dokonując jednak oceny całokształtu zeznań ubezpieczonych, to zdaniem Sądu, na podstawie tego co zeznali, nie można przyjąć, że wykazane zostało świadczenie pracy w reżimie art. 22 k.p., o czym szerzej Sąd wypowie się w części dotyczącej rozważań prawnych. Pozostając natomiast przy ocenie zeznań ubezpieczonych, to zdaniem Sądu nie było podstaw, by wątpić w prawdziwość ich zeznań. Relacja ta była szczera, ubezpieczeni starali się zeznawać szczegółowo – to co pamiętali, a pewne okoliczności przypominali sobie dopiero w toku składania zeznań. Tak było, gdy zeznawali na okoliczność konkretnych prac, jakie wykonali dla A. S. w maju 2021 r. – dopiero po okazaniu im kart drogowych, potrafili wskazać czynności, jakie wykonali w ramach zatrudnienia przez ten podmiot. W ocenie Sądu taki sposób składania zeznań wskazuje, że ich twierdzenia są spontaniczne, a nie ustalone na potrzeby postępowania. Dokonując analizy całokształtu zeznań ubezpieczonych słusznym jest wniosek, że oni sami nie ani nie mieli żadnego interesu w tym, by dążyć do zmiany pracodawcy, ani nie wiedzieli w jakim celu do takiej zmiany ostatecznie doszło. (...) wzięcia urlopów nie wyszła z ich strony, a zostali o to albo poproszeni albo ogólnie mieli wiedzę, że urlop taki biorą, po to by możliwe było zatrudnienie ich u G. D.. Ubezpieczeni, co istotne nie wiedzieli nawet w jakim celu zostają z nimi zawarte nowe, tak krótkoterminowe umowy o pracę, nie dziwiło ich to ani nie budziło ich niepokoju. Ponadto, z relacji ubezpieczonych wynika, że sposób ich pracy nie uległ zmianie wraz ze zmianą pracodawcy i w czasie zatrudnia u G. D. nadal wykonywali te same czynności i na ogół dla tych samych klientów, które wykonywali wcześniej, w toku zatrudniania w spółkach. Ubezpieczeni, co wynika z ich zeznań, chociaż mieli świadomość istnienia działalności gospodarczej A. S. i spółek (...), to jednak w praktyce nie rozróżniali tych podmiotów, nie mieli wiedzy i nie interesowało ich czyją własnością są pojazdy, na których pracują i w ramach której działalności wykonują usługę – ich praca cały czas wyglądała tak samo i podlegała nadzorowi tej samej osoby, A. K..

Odnośnie do oceny zeznań świadków – R. J., S. C. i M. G. (1) – pracowników A. S., przesłuchanych na okoliczność ustalenia, czy ubezpieczeni świadczyli pracę na rzecz odwołującej G. D. w ramach umowy o pracę w maju 2021 r. – wskazania wymaga, że ww. świadkowie potwierdzili, że znają ubezpieczonych i widywali ich w siedzibie A. S. przy ul (...) w W.. Sąd nie ma wątpliwości, że w tym zakresie zeznania świadków są wiarygodne. Jednakże, w ocenie Sądu, okoliczności tej – że świadkowie potwierdzili, iż widywali i znają ubezpieczonych – nie można jednak przeceniać i wywodzić z niej faktu świadczenia pracy przez ubezpieczonych dla A. S.. Bezsporne jest przecież, że ubezpieczeni – także w czasie zatrudnienia w spółkach z o.o. – przebywali w tej lokalizacji, tam bowiem mieściła się baza wyjazdowa wszystkich pracowników. Z tego powodu, samo tylko widywanie ubezpieczonych przez świadków, nie dowodzi wystarczająco, że pomiędzy nimi a płatnikiem istniał stosunek pracy. Świadkowie natomiast nie znali żadnych szczegółów dotyczących zatrudnienia ubezpieczonych i na tę okoliczność prezentowali jedynie swoje przypuszczenia, które w toczącym się postępowaniu nie zostały wykazane, dlatego zeznania ich, nie mogły być ocenione jako rzetelne. Sąd ocenił natomiast, że złożone przez świadków zeznania są wiarygodne i przydatne do ustalenia zakresu obowiązków A. K. i roli jaką w praktyce pełnił w działalności G. D.. Świadkowie są wieloletnimi pracownikami A. S., mieli kontakt z A. K., ponieważ przebywał on w biurze działalności A. S., zatem mieli również sposobność obserwować go, przebywać z nim i słuchać. Z tego powodu Sąd ocenił, że zeznania świadków były przydatne do ustalenia, że A. K. zajmuje się w firmie (...) przydzielaniem zadań kierowcom, nadzorowaniem ich pracy oraz pracy mechaników i dbaniem o stan techniczny pojazdów.

Zeznania W. G. i M. G. (2) Sąd ocenił jako wiarygodne jedynie w zakresie dotyczącym współpracy między G. D. a biurem (...). W tym jedynie zakresie twierdzenia świadków uczynił Sąd podstawą ustaleń faktycznych. W pozostałej części, to co świadkowie zeznali, zawierało ogólne informacje na temat opóźnień w wysyłaniu zgłoszeń do ZUS, które jednak nie były istotne, biorąc pod uwagę okoliczność, że świadkowie nie powiązali tych opóźnień ze zgłoszeniami ubezpieczonych. Świadkowie wskazywali, że problemy z terminowością dokonywania zgłoszeń leżą często po stronie błędów krytycznych programu ZUS i nie podali żadnych konkretnych okoliczności, co do przyczyn opóźnienia w zgłoszeniu ubezpieczonych. W ocenie Sądu zeznania świadków były ogólne, nie pozostawały w żadnym związku z okolicznościami faktycznymi przedmiotowej sprawy i nie stały się podstawą ustaleń faktycznych.

Zeznaniom H. C. Sąd dał wiarę jedynie, co do tego, że od wielu lat zna G. D. i A. K., a także, że we wrześniu 2022 r. rozpoczął budowę obiektu w S. – okoliczność ta wynika z przedłożonych przez niego dokumentów, których wiarygodności nie podważano w toku postępowania sądowego. W pozostałym zakresie – przede wszystkim co do okoliczności związanych z przetargiem – zeznania H. C. nie mogły być podstawą rzetelnych ustaleń faktycznych, ponieważ świadek zeznawał zdawkowo, nieprecyzyjnie, ogólnikowo i nie był stanie podać żadnych szczegółów, tj. nie potrafił powiedzieć, kiedy podjął decyzję o tym, że będzie budował w obiekt w S. ani kiedy dokładnie rozpoczął przygotowania do budowy. Nie pamiętał, gdzie i w jakiej formie ogłosił przetarg i czy G. D. sama zgłosiła się do niego z ofertą, czy to on informowałem ją o możliwości złożenia oferty. W ocenie Sądu zeznania te nie są wiarygodne, ponieważ trudno uznać, że możliwe jest, by świadek nie pamiętał żadnych okoliczności związanych z ogłoszeniem przetargu, który dotyczył przecież ogromnej inwestycji. Ponadto, trudno uznać za wiarygodne twierdzenia świadka, że skłonny był powierzyć kompleksową realizację budowy działalności G. D. tylko z tego powodu, że znał ją od wielu lat i w zaufaniu, że skoro prowadzi park maszyn i dysponuje sprzętem oraz pracownikami z umiejętnościami do jego obsługi, to podoła też budowie. Takie twierdzenia w ocenie Sądu są irracjonalne. Z kolei, nawet jeżeliby przyjąć, że w początkowej fazie planowania budowy H. C. rzeczywiście brał pod uwagę ofertę G. D., a G. D. właśnie w celu wzięcia udziału w przetargu w kwietniu 2021 r. wystąpiła z ofertą – nadal brak jest logicznego związku pomiędzy opracowaniem dokumentacji do przetargu w kwietniu 2021 r., a zatrudnieniem pracowników w maju 2021 r. i to jedynie na okres jednego miesiąca. Z tego powodu, w ocenie Sądu nawet jeżeli pomiędzy A. S. i H. C. doszło w ogóle do jakichś rozmów o przetargu – na co wskazują złożone w kwietniu 2021 r. dokumenty – to ostatecznie przez G. D. kwestia przetargu została następnie nieudolnie wykorzystana do uprawdopodobnienia potrzeby zatrudnienia pracowników. Nieudolność ta wynika z kolei z faktu rozbieżności dat pomiędzy złożeniem oferty a zatrudnieniem pracowników.

Odnosząc się do oceny zeznań płatnika składek G. D., wskazać należy, że Sąd jedynie częściowo dał im wiarę. Zdaniem Sądu płatnik składek wiarygodnie charakteryzowała powiązania pomiędzy prowadzoną przez nią działalnością a działalnościami oby spółek z o.o. (...) było również to, że charakteryzując pracę ubezpieczonych od 1 maja 2021 r., płatnik wprost wskazywała, że z perspektywy zatrudnionych osób, w sposobie świadczenia pracy i wymogów pracodawcy nie zmieniło się nic, a zarówno rodzaj pracy jak i osoby przełożone pozostały te same. Z kolei w ocenie Sądu niewiarygodne były zeznania G. D. w części, w której wskazała na przyczynę zawarcia umów o pracę w maju 2021 r. Kwestia ta zostanie poddana szczegółowej analizie w dalszej części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania G. D. jako niezasadne, podlegały oddaleniu.

Sporne w rozpatrywanej sprawie było to czy M. P., P. S., A. M. i M. B. od dnia 1 maja 2021 r. do dnia 31 maja 2021 r. obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek G. D.. Rozstrzygając powstały spór, Sąd miał na względzie, że art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2023r., poz. 1230, dalej jako ustawa systemowa) stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy systemowej następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Przy tym celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy. Oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Przesłankę nawiązania stosunku ubezpieczenia oraz wynikające z tego stosunku prawo do świadczeń stanowi jednak nie samo zawarcie umowy o pracę, lecz faktyczne zatrudnienie. Jak wynika bowiem z utrwalonego orzecznictwa, wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy, a nie samo zawarcie umowy uprawnia do świadczeń przewidzianych przepisami (m.in. do świadczeń chorobowych, świadczeń emerytalno-rentowych). Z tego wynika, że dokument w postaci umowy nie jest niepodważalnym dowodem na to, że osoby podpisujące go, jako strony, faktycznie złożyły niewadliwe oświadczenie woli o treści zapisanej w tym dokumencie (wyrok Sądu Najwyższego z 21 maja 2010 r., sygn. akt I UK 43/10).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdzając w zaskarżonych decyzjach, że A. K. i M. K. (2) nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu powołał się na cel zatrudnienia, który polegał wyłącznie na utrzymaniu poziomu zatrudnionych w celu uzyskania świadczeń z (...) S.A. w ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej, a jako podstawę wydanej decyzji wskazał art. 83 § 1 k.c. Powołany przepis stanowi w § 1, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Należy odróżnić przy tym nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcie obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z 8 marca 1995 r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z 23 września 1997 r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W przedmiotowej sprawie z uwagi na zarzuty organu rentowego sformułowane w zaskarżonej decyzji, ale uwzględniając również okoliczność, że Sąd tymi zarzutami nie jest związany, zostało przeprowadzone postępowanie dowodowe ustalające rzeczywistą wolę stron w odniesieniu do istotnych elementów stosunku pracy, a także została dokonana ocena prawna co do tego, czy umowy o pracę z dnia 1 maja 2021 r. są ważne.

W wyniku dokonanych ustaleń i przeprowadzonej oceny Sąd przyjął, że – pomimo zachowania formalnego wymogu w postaci m.in. sporządzenia umów o pracę i dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń – w rzeczywistości nie doszło do faktycznego nawiązania stosunku pracy pomiędzy M. P., P. S., A. M. i M. B. a G. D.. Umowy o pracę zostały ocenione przez Sąd jako pozorne.

Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa rozróżnia się dwie podstawowe postacie pozorności:

1.  pozorność czysta, zwana też bezwzględną lub absolutną, kiedy to strony, dokonując czynności prawnej, nie mają zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych. W ich sferze prawnej nic się nie zmienia, a jedynym celem ich zachowania jest stworzenie u innych przeświadczenia, że czynność prawna, w takiej postaci jak ujawniona, została w rzeczywistości dokonana. Jak to wyjaśnia SN w wyroku z 23 czerwca 1986r. (I CR 45/86, LEX nr 8766) „Czynność prawna pozorna, wyrażająca oświadczenie woli pozorne, nie ukrywająca innej czynności prawnej, nie wywołuje między stronami skutków prawnych, gdyż jest nieważna w świetle art. 83 § 1 k.c. Pozorność jest zatem wadą oświadczenia woli polegającą na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz, przy czym strony zgodne są co do tego, aby wspomniane oświadczenie nie wywołało skutków prawnych. Oświadczenie woli stron nie może wtedy wywoływać skutków prawnych odpowiadających jego treści, ponieważ same strony tego nie chcą” ( wyrok Sądu Najwyższego z 11 maja 2007 r., I CSK 70/07, LEX nr 287785; tak również wyrok SN z 26 lipca 2012 r., I UK 27/12, LEX nr 1218584);

2.  pozorność kwalifikowana, względna, zwana też relatywną, kiedy strony zawierają czynność prawną pozorną tzw. symulowaną dla ukrycia innej, rzeczywiście przez te strony zamierzonej i dokonanej (czynność ukryta tzw. dysymulowana). Rzeczywistym zamiarem stron jest wywołanie innych skutków prawnych niż wynikałoby to z treści ujawnionych oświadczeń. Jest to najczęściej występujący w praktyce przypadek pozorności. Strony posługują się czynnością prawną ujawnioną dla ukrycia swoich rzeczywistych zamiarów. „Strony udają więc, że dokonują jakiejś czynności prawnej, a pozorność ma miejsce wtedy, gdy pod pozorowaną czynnością prawną nic się nie kryje, jak i wtedy, gdy czynność pozorna ma na celu ukrycie innej rzeczywistej i zamierzonej czynności prawnej” (wyrok SN z 12 lipca 2002 r., V CKN 1547/00, LEX nr 56054). Rozwiązaniem z punktu widzenia ważności złożonych oświadczeń w wyżej wymienionej sytuacji zajmuje się art. 83 § 1 k.c. zdanie drugie.

W ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie zachodzi kwalifikowana, względna pozorność umowy o pracę. Wprawdzie płatnik składek G. D., odwołując się od decyzji organu rentowego, przeczyła temu, aby umowy zostały zawarte dla pozoru, jednakże Sąd właśnie takiej oceny w zakresie zawartych umów dokonał, co stwierdził w oparciu o całokształt okoliczności sprawy.

Przechodząc do analizy tych okoliczności wskazać należy w pierwszej kolejności, że pomiędzy działalnością gospodarczą prowadzoną przez G. D., a spółkami (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o., zachodziła ścisła kooperacja, na co wskazują zarówno relacje osobiste łączące płatnika – G. D. ze (...) sp. z o.o. – A. K., będącym jej konkubentem oraz pozostałymi wspólnikami tych spółek, również będącymi osobami bliskimi dla odwołującej (dzieci). Ponadto, co istotne A. K., pomimo, że z formalnego punktu widzenia nie miał żadnych powiązań z działalnością gospodarczą zarejestrowaną na G. D., to w praktyce pełnił w niej istotną rolę i de facto to on odpowiadał za jej rozwój, funkcjonowanie i codzienną organizację pracy. Świadkowie R. J., S. C. i M. G. (1) – wieloletni pracownicy A.-S. – w taki sam sposób przedstawili czynności A. K., jakie podejmował w działalności G. D., wskazując na jego codzienne zaangażowanie m.in. wydawanie poleceń pracownikom i rozliczanie kart drogowych. W podobny sposób A. K. prezentował H. C., wskazując, że to właśnie z nim – na przestrzeni wielu lat znajomości – zawsze prowadził rozmowy biznesowe, a G. D. zajmowała się kwestiami faktur. Ponadto za przyjęciem koncepcji o wzajemnych ścisłych powiązaniach działalności płatnika i spółek świadczy także to, że pod adresem, gdzie zarejestrowana była siedziba działalności G. D. – w biurze przy ul. (...) w W., oprócz pracownika R. J., stale przebywał A. K. i M. K. (1) – (...) Sp. z o.o., pomimo że oficjalnie spółka ta nie miała siedziby pod tym adresem. W kwestii powiązań ww. podmiotów istotne są także zeznania ubezpieczonych, którzy, pomimo że mieli świadomość istnienia działalności A. S. i spółek, to w praktyce utożsamiali te podmioty. Wreszcie, charakterystyka działalności A.-S., jako powiązanej ze spółkami wynika z zeznań samej odwołującej, która wprost wskazała m. in. na to, że klientom było obojętne, od którego z ww. podmiotów otrzymują fakturę za wykonaną usługę, a pracownikom żadnej różnicy nie stanowiło to czy są zatrudnienia w ramach spółki czy jednoosobowej działalności gospodarczej. T. stwierdzenia jasno obrazują, że działalność G. D. i działalności prowadzone w ramach spółek przenikały się, zakres ich usług był podobny i w praktyce, osobą decyzyjną w każdym obszarze działania tych podmiotów był A. K. – oficjalnie związany tylko ze spółką (...) sp. z o.o., a w rzeczywistości nadzorujący pracę pracowników obu spółek i pracowników zatrudnionych przez A. S. G. D..

W ocenie Sądu powyżej nakreślona charakterystyka wzajemnych powiązań i współpracy ww. podmiotów jest istotna w sprawie i stanowi punkt odniesienia dla dalszych rozważań o pozorności pracy ubezpieczonych.

W zakresie sposobu wykonywania pracy, jeśli chodzi o umowę o pracę, istotne jest przypomnienie, że art. 22 k.p. posługuje się sformułowaniem "na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem". Można więc przyjąć, że zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy podporządkowanej oznacza poddanie się przez niego kierownictwu pracodawcy. Granice owego kierownictwa (podporządkowania) wyznacza umówiony rodzaj pracy. Istotą kierownictwa pracodawcy jest prawo wydawania pracownikowi wiążących poleceń. Jednym z podstawowych obowiązków pracowniczych - poza sumiennym i starannym wykonywaniem pracy - jest oczywiście stosowanie się do poleceń przełożonych, które dotyczą umówionej pracy i nie są sprzeczne z prawem (art. 100 § 1 k.p.) (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 2 marca 2017 r., sygn. akt III AUa 1656/15). Cechą umowy o pracę jest wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy (pracy podporządkowanej). Ta cecha ma charakter konstytutywny dla istnienia stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 25 listopada 2005 r., I UK 68/2005, LexisNexis nr 411114, „Wokanda” 2006, nr 4, poz. 26). Uwzględniając przedstawione rozważania, Sąd przyjął, że co prawda ubezpieczeni zawarli umowy o pracę z G. D., lecz element podporządkowania tych osób wobec pracodawcy nie występował. G. D. nie występowała wobec nich jako podmiot nadzorujący ich pracę. Dla takiej oceny roli G. D. wobec ubezpieczonych, niewystarczające było dopełnienie formalności i stworzenie dokumentacji dotyczącej zatrudnienia. Ubezpieczeni w okresie od 1 maja 2021 r. nadal pozostawali pod nadzorem A. K. – czyli osoby, która oficjalnie w żaden sposób nie była związana z jednoosobową działalnością gospodarczą G. D., z którą w tym czasie mieli podpisane umowy o pracę. Okoliczność ta ma doniosłe znaczenie, ponieważ przy umowie o pracę to pracodawca wyznacza pracownikowi zadania służbowe i nadzoruje ich wykonanie. W przypadku ubezpieczonych taka sytuacja nie zaistniała, a fakt braku realnego nadzoru odwołującej nad ubezpieczonymi bezsprzecznie wskazuje na to, że w realiach sprawy brak jest konstytutywnego elementu stosunku pracy, czyli podporządkowania wobec pracodawcy.

Kolejną okolicznością przemawiającą za uznaniem zawartych umów o pracę jedynie za pozorne, był brak wykazania przez płatnika składek racjonalnej potrzeby zatrudnienia pracowników w maju 2021 r., a tym bardziej nie wykazał, dlaczego dokonał zatrudnienia jedynie na miesiąc. Sąd prowadząc postępowanie, badał te okoliczności i zwrócił uwagę, że w tej kwestii odwołująca prezentowała rozbieżne stanowiska, co tym bardziej nie wpływa na wiarygodność żadnego z nich. Przypomnieć należy, że G. D. początkowo twierdziła ogólnie i bez odwołania do jakichkolwiek konkretnych danych, że otrzymała wiele zamówień i dlatego konieczne było zatrudnienie dodatkowych pracowników we wskazanym miesiącu. Jednak ani w odwołaniach, ani podczas przesłuchania, nie podała żadnych konkretów, potwierdzających, że faktycznie w maju 2021 r. zwiększyła się liczba świadczonych przez nią usług. Nie zostały też przedstawione dokumenty, np. umowy, faktury, czy inna dokumentacja finansowa, które uwiarygodniłyby potrzebę zatrudnienia w ww. miesiącu kilkunastu pracowników. Skoro była to tak duża liczba, to można wnioskować, że G. D. uzyskała akurat w maju 2021 r. jedno duże zlecenie lub wiele mniejszych, wymagających obsługi, co z całą pewnością powinno być proste do wykazania. Jednak, w toku postępowania sądowego odwołująca nie przedłożyła żadnych dowodów na wykazanie podnoszonych w odwołaniu twierdzeń w kwestii zwiększonej ilości zleceń, które uzasadniałyby zatrudnienie pracowników w maju 2021 r.

Z kolei w toku postępowania sądowego, w celu wykazania potrzeby pracodawcy do zatrudnienia w ww. okresie pracowników, na pierwszy plan wysunięta została przez odwołującą kwestia udziału w przetargu, w którym, warunkiem uczestnictwa miała była liczba pracowników. Zauważyć należy zatem, że w toku postępowania radykalnej zmianie uległy twierdzenia płatnika, co do przyczyn zatrudnienia pracowników w maju 2021 r. Wskazany brak spójności stanowiska płatnika, na okoliczność zasadności zatrudnienia, w oczywisty sposób deprecjonuje wiarygodność podnoszonych przez niego twierdzeń. Oczywiste jest, że okoliczność otrzymania wielu zamówień na usługi, o jakim była mowa w odwołaniu, nie jest tożsama z przyczyną w postaci złożenia oferty do przetargu. Niezależnie jednak od zaakcentowanej rozbieżności stanowisk płatnika, został on zobowiązany przez Sąd do przedłożenia dokumentacji dot. przetargu. W tym miejscu wskazać należy, że brak jest dowodów na to, że przetarg został w sformalizowany sposób ogłoszony, a informacja o nim upubliczniona. Z zeznań H. C. nie wynika w jaki sposób poinformował on G. D. o możliwości złożenia oferty w przetargu, okoliczność ta nie wynika również z zeznań odwołującej. Kwestia ta nie prezentuje się przejrzyście na tle zeznań ww. osób. Płatnik składek, odpowiadając na zobowiązanie Sądu i w celu wykazania konieczności zatrudnienia pracowników w maju 2021 r., w trakcie postępowania sądowego, przedstawił dokumenty, mające wykazać, że doszło do złożenia oferty, której wymogiem było zatrudnienie pracowników. W zakresie przedstawionej dokumentacji uwagę Sądu zwróciło kilka kwestii, które rozpatrywane łącznie nie pozwalają na dokonanie oceny, że dążenie do wzięcia udziału w przetargu stanowiło tego rodzaju okoliczność, że już w maju 2021 r. konieczne było zatrudnienie pracowników. Oceny tej dokonał Sąd analizując treść i daty widniejące na złożonych przez płatnika dokumentów. Złożenie oferty i wszystkich związanych z tym dokumentów nastąpiło w dniu 14 kwietnia 2021 r., zaś proces ich przygotowywania zaczął się wcześniej. Świadczy o tym data opracowania 3 kwietnia 2021 r., widniejąca na w kosztorysie ofertowym, z kolei w dniu 12 kwietnia sporządzone zostało oświadczenie o posiadaniu własnych pracowników i braku konieczności posługiwania się podwykonawcami. Patrząc zatem na datę złożenia oferty, tj. 14 kwietnia 2021 r., zasady logiki i doświadczenia życiowego, nakazywałyby przyjąć, że jeżeli warunkiem istotnym dla wygrania przetargu miało być posiadanie pracowników, to odwołująca się, aby wykazać temu komu składała ofertę, że zatrudnia odpowiednią ilość osób, powinna wykazać ten fakt poprzez przedłożenie w ramach dokumentacji do przetargu chociażby umów o pracę, jakie ma zawarte z pracownikami. Tak się jednak nie stało, a jednym dokumentem, jaki na tę okoliczność płatnik składek złożył było oświadczenie o posiadaniu pracowników. Zatem, skoro już sama deklaracja o stanie zatrudniania, była wystarczająca dla potrzeb uczestnictwa w rzekomym przetargu, nie było wówczas w maju 2021 r., żadnych powodów, by płatnik, tylko dla złożenia oferty w przetargu, co więcej – bez żadnej gwarancji, że budowa zostanie rozpoczęta – zainicjował całą procedurę dotyczącą zatrudnienia pracowników, tworząc dokumentację kadrową, której ostatecznie wcale nie okazał w ramach składania oferty przetargowej. W ocenie Sądu na uwagę zasługuje także i to, że płatnik, pomimo że ofertę do przetargu złożył w kwietniu 2021 r., to pracowników zatrudnił dopiero w maju 2021 r., co pozostaje w sprzeczności z jego twierdzeniami, że celem zatrudnienia było wykazanie posiadania pracowników w czasie składania oferty. Gdyby tak było, to płatnik powinien zawrzeć umowy o pracę w marcu 2021 r., a najpóźniej w kwietniu 2021 r. Tymczasem dokonał tego w maju 2021 r., już po złożeniu oferty i w dodatku tylko na jeden miesiąc. Ta ostatnia okoliczność, w świetle tak formułowanej przyczyny zatrudnienia, jest irracjonalna, a ponadto znamienne jest, że płatnik w ogóle nie uzasadnił, dlaczego zatrudnienie nastąpiło jedynie na miesiąc. Zdaniem Sądu, gdyby chodziło o zatrudnienie tych osób na potrzeby oferty, o której mowa, to zasadne byłoby, aby umowy o pracę zostały zawartej wcześniej i objęły dłuższy okres. Dla oceny o braku racjonalnej potrzeby zatrudnienia w maju 2021 r. pracowników istotne jest także to, że realizacja budowy – jakiej dotyczył rzekomy przetarg – ruszyła dopiero we wrześniu 2022 r., a sam H. C. umniejszał randze przedsięwzięcia, wskazując, że nie był to oficjalny przetarg a jedynie wstępne rozeznania wśród znajomych przedsiębiorców, co do kosztów budowy. Tym bardziej zatem, trudno przyjąć, że płatnik składek na samo tylko hasło o przetargu, podjął tak kosztowne z punktu widzenia przedsiębiorcy działania, jak zatrudnienie jednocześnie kilku/kilkunastu pracowników. Kolejną okolicznością, która podważa wiarygodność twierdzeń G. D. o wskazywanej przyczynie zatrudniania i przemawia za oceną pozorności umów o pracę z nią zawartych jest to, że ostatecznie trzech ubezpieczonych – pomimo oficjalnego zatrudnienia w A. S. – nadal wykonywało te same czynności, na tym samym sprzęcie i pod nadzorem tej samej osoby, jak podczas zatrudnienia w spółkach (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. Z kolei nawet jeżeli uznać, że ubezpieczony P. S. nie był nadzorowany przez A. K. w czasie zatrudnienia przez A. S. od 1 maja 2021 r., z uwagi na pobyt w Niemczech, to nadal jednak okoliczności jego zatrudnienia, pozostają w sprzeczności z przyczynami zatrudnienia dotyczącymi przetargu, na jakie konsekwentnie w toku postępowania dowodowego powoływała się odwołująca. Z tego powodu podawane przez nią wszystkie przyczyny działania polegającego na zatrudnieniu pracowników w maju 2021 r. były dla Sądu nieprzekonujące i niewiarygodne.

Zdaniem Sądu dla oceny przesłanek decydujących o zawarciu umów o pracę, istotna jest okoliczność, że zawarcie ich i zgłoszenie w związku z tym pracowników w ZUS nastąpiło dopiero, kiedy nadszedł termin rozliczenia subwencji z (...) S.A. Związek czasowy istniejący pomiędzy datą spóźnionego zgłoszenia pracowników do ubezpieczeń społecznych a datą, w której zachodziły podstawy do oceny spełnienia przez płatnika składek warunków do umorzenia zwrotu subwencji z (...) S.A. nie jest bez znaczenia. G. D. co prawda w lipcu 2020 r. uzyskała subwencję z (...) S.A. jednak wyraźnie należy zaznaczyć, że nie chodzi o samo uzyskanie takiej subwencji, tylko o zasady jej umorzenia. Płatnik składek subwencję otrzymał, gdyż na dzień 31 grudnia 2019 r. był małym lub średnim przedsiębiorcą (§ 1 pkt 2 umowy subwencji finansowej) i po okresie 12 miesięcy musiało dojść do jej rozliczenia. Jak wskazują zapisy przywołanej umowy, w przypadku małych lub średnich przedsiębiorców, 25% udzielonej subwencji bezwarunkowo podlegało zwrotowi. Natomiast kolejne maksymalnie 25% nie podlegało zwrotowi, tylko umorzeniu, jeśli taki przedsiębiorca utrzymał średnią liczbę pracowników w okresie 12 pełnych miesięcy kalendarzowych od końca miesiąca kalendarzowego poprzedzającego datę zawarcia umowy subwencji finansowej. W przedmiotowej sprawie, skoro umowa subwencji została zawarta w lipcu, to chodziło o 12 miesięcy od czerwca 2020 r., a więc o okres do końca maja 2021 r. Wtedy właśnie i na ten czas zaistniała potrzebna wykreowania umów o pracę w celu upozorowania posiadania stanu zatrudnienia na wymaganym poziomie, a w tym celu posłużono się pracownikami z powiązanych z działalnością G. D. spółek – (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o.

Konkludując, wszystkie przedstawione okoliczności doprowadziły do oceny, że umowy o pracę zawarte przez G. D. z M. P., P. S., A. M. i M. B. są nieważne, dlatego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołania płatnika G. D..

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od odwołującej na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., reprezentowanego przez pełnomocnika, który złożył odpowiedni wniosek, kwotę 1.440,00 zł (360 zł x 4) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Wskazana kwota, stanowiąca stawkę minimalną, została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sędzia SO Renta G.