Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2025r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2025r. w Warszawie

sprawy S. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu składek

na skutek odwołania S. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 28 grudnia 2023r., nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od S. W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

S. W. w dniu 5 lutego 2024r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 28 grudnia 2023 roku, nr (...), w której organ rentowy orzekł o jej odpowiedzialności za zobowiązania (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami oraz kosztami postępowania egzekucyjnego w łącznej kwocie 311.798,19 zł.

Odwołująca się wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i umorzenie postępowania, ewentualnie o jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także o zasądzenie od organu rentowego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zarzuciła:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych, tj. nieprawidłowe ustalenie, że pełniła funkcję członka zarządu (...) sp. z o.o. od 27 lutego 2018r. do nadal, a tym samym nieprawidłowe ustalenie, że jest osobą trzecią, o której mowa w art. 116 Ordynacji podatkowej (O.p.) w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej u.s.u.s.) podczas, gdy powołana została do zarządu w dniu 27 lutego 2018r. na okres rocznej kadencji, a w konsekwencji nieprawidłowe zastosowanie art. 116 O.p. w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych i nałożenie odpowiedzialności za zobowiązania (...) sp. z o.o.;

2.  art. 7 k.p.a. oraz art. 116 O.p. poprzez ustalenie, że pełni do chwili obecnej funkcję w zarządzie w oparciu wyłącznie o wpis w KRS, podczas gdy z umowy spółki oraz składnych oświadczeń wynika, iż jej kadencja uległa zakończeniu zgodnie z umową spółki, a nadto odwołująca się nie wykonywała i nie wykonuje czynności zarządczych w (...) sp. z o.o.

W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołująca się wskazała, że została powołana do zarządu spółki (...) uchwałą wspólników z 23 lutego 2018r. Wpis do KRS nastąpił w dniu 27 lutego 2018r. Zgodnie z § 14 ust. 1 umowy spółki zarząd składa się z jednego do trzech członków powołanych na okres roku obrotowego. Natomiast § 15 stanowi, że rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy. Pierwszy rok obrotowy kończy się 31 grudnia 2006r. Przytoczone zapisy umowy spółki (...) obowiązują od momentu jej założenia i wedle wiedzy odwołującej się do dnia złożenia odwołania nie uległy zmianie. W tej sytuacji, skoro została powołana na kadencję na czas określony - jeden rok obrotowy, to należy uznać, że jej kadencja w zarządzie (...) sp. z o.o. trwała do 31 grudnia 2018r.

Dalej odwołująca się wyjaśniła, że umowa spółki w sposób wyczerpujący precyzuje sposób obliczania długości kadencji, a tym samym moment wygaśnięcia mandatu członka zarządu (...) sp. z o.o. Z ostrożności wskazała jednak, iż termin wygaśnięcia jej mandatu do sprawowania funkcji członka zarządu (...) sp. z o.o., gdyby był obliczany w oparciu o art. 202 § 1 k.s.h., wygasł najpóźniej z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok 2018, a więc z dniem 26 czerwca 2019r. Zatwierdzenie sprawozdania finansowego za rok 2018 miało bowiem miejsce podczas Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. w dniu 26 czerwca 2019r. Nadto w toku postępowania odwołująca się wskazała, iż wszelkimi sprawami spółki (...) zajmowała się D. H. – dyrektor finansowy z czasów kadencji odwołującej się. To ona do chwili obecnej jest osobą rzeczywiście zarządzającą spółką.

Dodatkowo odwołująca się podkreśliła, że pismem z dnia 20 września 2021r. złożyła aktualnym wtedy wspólnikom spółki oświadczenie o rezygnacji z pełnienia funkcji. Z uwagi na zapisy umowy spółki było ono de facto zbyteczne, jednakże zostało złożone do osób, które na moment jego składania były aktualnymi wspólnikami (...) sp. z o.o. Tym samym nie sposób przyjąć, iż nadal sprawuje funkcję członka zarządu. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, że mimo wezwania do dnia wydania decyzji nie otrzymał dokumentów świadczących o złożeniu oświadczenia do osób uprawnianych, jednakże dokumenty takie zostały złożone wraz z pismem z 20 grudnia 2023r., które zgodnie z rejestrem przesyłek, zostało doręczone w dniu 27 grudnia 2023r., a decyzja organu została wydana 28 grudnia 2023r.

W ocenie odwołującej się analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ZUS wydał decyzję przedwcześnie, w oparciu o niepełny materiał dowodowy. Nie sprostał ciężarowi dowodu i nie wykazał swych twierdzeń, jakoby pełniła funkcję członka zarządu od 27 lutego 2018r. do chwili obecnej. Organ dokonał przedmiotowych ustaleń jedynie w oparciu o odpis (...) sp. z o.o., jednakże sam wpis w rejestrze nie jest wystarczający dla uznania, iż dana osoba pełni funkcję w zarządzie spółki. Podstawą powołania do pełnienia funkcji jest bowiem odpowiednio uchwała o powołaniu, zgoda na sprawowanie funkcji w zarządzie oraz spełnianie wymogów formalnych przewidzianych przepisami prawa i umową spółki.

Dodatkowo odwołująca się wyjaśniła, że zgodnie ze złożonymi do KRS sprawozdaniami finansowymi w roku 2018, spółka wypracowała zysk i nie istniały w tym okresie podstawy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, tym samym bezpodstawne jest nakładanie na nią odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek. Z ostrożności wskazała jednak, że stan jej zdrowia, spowodowany chorobą i długotrwałą depresją, stanowi przesłankę ewentualnego braku winy w niezłożeniu wniosku o upadłość (...) sp. z o.o. Mimo tego odwołująca się podkreśliła, że w czasie, gdy jeszcze trwała jej kadencja w zarządzie, spółka wykazywała zyski ujawnione w sprawozdaniach finansowych, wobec czego brak było podstaw do złożenia wniosku o upadłość (odwołanie z dnia 31 stycznia 2024r., k. 3-5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od odwołującej się kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie wskazał, że twierdzenia przedstawione w odwołaniu są wewnętrznie sprzeczne. Strona powołała się w nim na złożone aktualnym wówczas wspólnikom pismo z 20 września 2021r., zawierające oświadczenie o rezygnacji z pełnienia funkcji, przyznając powołanie jej na członka zarządu spółki od 27 lutego 2018r., a zaskarża decyzję organu w całości. Nawet przyjmując, że rezygnacja z pełnienia funkcji członka zarządu została złożona w ww. piśmie, to odwołująca się jednoznacznie przyznała, że przez cały okres, którego dotyczy zaległość ( (...)), pełniła funkcję członka zarządu. Wspomniane pismo z 20 września 2021r. potwierdza, że S. W. występuje jako zarząd, zwołując Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników, którego podczas którego miało nastąpić powzięcie uchwały w sprawie udzielenia członkowi zarządu S. W. absolutorium z wykonania przez nią obowiązków w roku obrotowym od 1 stycznia 2020r. do 31 grudnia 2020r. To z kolei jednoznacznie wskazuje, że w spornym okresie odwołująca się pełniła funkcję członka zarządu, którego odpowiedzialność obejmuje zaległości z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu. Z ustaleń organu wynika, że S. W. pełni funkcję prezesa zarządu (...) sp. z o.o. od 27 lutego 2018r. i zaistniały przesłanki uzasadniające przeniesienie na nią odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Egzekucja wobec spółki okazała się całkowicie bezskuteczna, odwołująca się pełniła funkcję członka zarządu w okresie, kiedy powstało wskazane w sentencji decyzji zadłużenie, a także nie wykazała, że złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie, jak też nie wskazała mienia, z którego możliwe byłoby zaspokojenie zobowiązań w znacznej części (odpowiedź na odwołanie z dnia 27 lutego 2024r., k. 20-22 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. w dniu 16 września 2005r. została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod nr (...). Głównym przedmiotem jej działalności jest pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania. Od 27 lutego 2018r. funkcję prezesa zarządu spółki pełni S. W.. Od 21 lutego 2014r. do 6 maja 2018r. wspólnikami spółki byli K. S. i M. M., natomiast od 7 maja 2018r. - K. B. i O. K. (odpis KRS spółki na dzień 16 października 2023r. - akta organu rentowego).

Zgodnie z § 14 ust. 1 umowy (...) sp. z o.o. zarząd składa się z jednej do trzech osób powołanych na okres roku obrotowego. Natomiast § 15 stanowi, że rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy i pierwszy kończy się 31 grudnia 2006r . (wypis aktu notarialnego z dnia 27 lutego 2018r., k. 6-10 a.s.).

S. W. leczy się psychiatrycznie i związku z rokowaniem odzyskania zdolności do pracy, orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 15 listopada 2023r. uzyskała uprawnienia do świadczenia rehabilitacyjnego na okres 4 miesięcy od daty wyczerpania zasiłku chorobowego (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 15 listopada 2023r. - akta organu rentowego).

W dniu 6 lutego 2019r. O. K. sprzedał swoje udziały w (...) sp. z o.o. na rzecz S. W. (umowa z dnia 6 lutego 2019r. - akta organu rentowego). Natomiast w dniu 5 września 2019r. K. B. sprzedał swoje udziały w spółce na rzecz K. M. (umowa z dnia 5 września 2019r. - akta organu rentowego).

W dniu 26 czerwca 2019r. odbyło się Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) sp. z o.o., podczas którego podjęło uchwały: o zatwierdzeniu bilansu i rachunku zysku i strat za okres od 1 stycznia 2018r. do 31 grudnia 2018r., o sposobie podziału zysku za okres od 1 stycznia 2018r. do 31 grudnia 2018r. oraz o udzieleniu absolutorium i pokwitowania zarządowi spółki za okres do 31 grudnia 2018 roku (protokół z dnia 26 czerwca 2019r., k. 11 a.s.).

W dniu 20 września 2021r. S. W. złożyła rezygnację ze sprawowanej przez nią funkcji członka zarządu (...) sp. z o.o. od dnia 1 października 2021r. Dokument rezygnacji wraz z zaproszeniem na Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników przekazała aktualnym wtedy wspólnikom spółki. W ww. piśmie wystąpiła jako zarząd spółki, zwołując Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników. Podczas tego Zgromadzenia jednym z punktów obrad miało być powzięcie uchwały w sprawie udzielenia członkowi zarządu S. W. absolutorium z wykonania przez nią obowiązków w roku obrotowym od 1 stycznia 2020r. do 31 grudnia 2020r. (zaproszenie na Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników z dnia 20 września 2021r. - akta organu rentowego; kopia oświadczenia K. M. o doręczeniu zawiadomień o zgromadzeniu wspólników w formie elektronicznej z dnia 1 sierpnia 2021r., k. 15 a.s.; wiadomości e-mail z zawiadomieniem o terminie i miejscu zgromadzenia zarządu, k. 13-14 a.s.).

W dniu 24 września 2021r. odbyło się Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) sp. z o.o., którego otwarcia dokonała S. W.. W jego trakcie podjęto trzy uchwały: o zatwierdzeniu bilansu i rachunku zysków i strat za okres od 1 stycznia 2020 roku do 31 grudnia 2020 roku oraz sprawozdania finansowego i sprawozdania zarządu z działalności spółki za okres od 1 stycznia 2020 roku do 31 grudnia 2020 roku; o sposobie podziału zysku za okres od 1 stycznia 2019 roku do 31 grudnia 2020 roku; o udzieleniu absolutorium i pokwitowania zarządowi spółki za okres do 31 grudnia 2020 roku (protokół Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 24 września 2021 roku - akta organu rentowego).

(...) sp. z o.o., będąc płatnikiem składek, od lipca 2018r. nie dopełniała obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne oraz Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, co skutkowało powstaniem zadłużenia z tego tytułu (okoliczność bezsporna).

Postanowieniem z dnia 30 października 2023r. Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. umorzył postępowanie egzekucyjne wobec (...) sp. z o.o., bowiem ustalił, że dokonane zajęcia rachunku bankowego w (...) Bank (...) S.A. oraz wierzytelności z tytułu nadpłaty uzyskanej w Urzędzie Skarbowym, skierowane do I Urzędu Skarbowego w B. nie doprowadziły do wyegzekwowania należności oraz nie ustalono żadnych innych praw majątkowych podlegających skutecznej egzekucji (postanowienie z dnia 30 października 2023r. - akta organu rentowego).

Pismem z dnia 30 października 2023r. organ rentowy zawiadomił S. W. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie przeniesienia na nią, jako prezesa zarządu (...) sp. z o.o., odpowiedzialności za zobowiązania spółki obejmujące należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (pismo ZUS z dnia 20 października 2023r. - akta organu rentowego).

W dniu 28 grudnia 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wydał decyzję nr (...), w której na podstawie art. 108 § 1 w związku z art. 107 § 1, § 2 pkt 2 i 4, art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa w związku z art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, orzekł o odpowiedzialności S. W. za zobowiązania (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. solidarnie ze spółką z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami oraz kosztami postępowania egzekucyjnego w łącznej kwocie 311.798,19 zł, w tym:

1)  na ubezpieczenia społeczne:

⚫

103.839,49 zł z tytułu nieopłaconych składek za okres od lipca 2018r. do września 2018r., za okres od listopada 2018r. do stycznia 2019r., za marzec 2019r., za lipiec 2019r., za okres od stycznia 2020r. do lutego 2020r., za okres od lipca 2020r. do września 2020r., za listopad 2020r.;

⚫

41.438,00 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 28 grudnia 2023r.,

⚫

4.286,46 zł z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego;

2)  na ubezpieczenie zdrowotne:

⚫

85.820,07 zł z tytułu nieopłaconych składek za okres od kwietnia 2020r. do września 2020r. i za listopad 2020r.;

⚫

34.945,00 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 28 grudnia 2023r.,

⚫

4.965,89 zł z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego;

3)  na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych:

⚫

24.581,72 zł z tytułu nieopłaconych składek za okres od sierpnia 2018r. do września 2018r., za styczeń 2019r., za marzec 2019r., za lipiec 2019r., za okres od stycznia 2020r. do lutego 2020r., za okres od kwietnia 2020r. do września 2020r., za listopad 2020r.;

⚫

9.957,00 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 28 grudnia 2023r.,

⚫

1.964,56 zł z tytułu kosztów postępowania egzekucyjnego.

(decyzja ZUS z dnia 28 grudnia 2023r. - akta organu rentowego).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które zostały zgromadzone w aktach sprawy oraz w aktach organu rentowego i jako nie budzące wątpliwości, zostały ocenione jako wiarygodne. Natomiast zeznania świadków D. H. i K. S. nie wniosły nic istotnego do sprawy, dlatego też nie stanowiły podstawy ustaleń. Ww. świadkowie jedynie potwierdzili, że S. W. była prezesem zarządu spółki, lecz nie potrafili wskazać okresu pełnienia przez nią tej funkcji w spółce, podawali w przybliżeniu rok 2020 i rok 2021. Przybliżone informacje, a także ogólniki, na jakie świadkowie wskazywali, to jednak zbyt mało, by na tej podstawie czynić istotne w sprawie ustalenia faktyczne.

Zeznaniom odwołującej się co do większości okoliczności, na jakie się powoływała, w tym braku wykonywania czynności zarządczych w (...) sp. z o.o. w okresie objętym zaskarżoną decyzją, jak też jej problemów zdrowotnych, wskazujących na brak winy w niezłożeniu wniosku o upadłość spółki, Sąd nie dał wiary. Odwołująca się dla potwierdzenia tego na co się powoływała nie przedstawiła wystarczających dowodów albo dowody, jakie złożyła, potwierdzają na okoliczności przeciwne niż wskazywała. Szczegółowo będzie o tym mowa w rozważaniach prawnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. W. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Rozpatrując zasad przenoszenia na osoby trzecie odpowiedzialności z tytułu zaległych składek, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023r., poz. 1230), dalej jako ustawa systemowa, który stanowi, że do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz. U. z 2023r., poz. 2383) – dalej jako o.p., między innymi art. 107 § 1, art. 108 § 1 i 6 oraz art. 116. Z kolei stosownie do art. 32 ustawy systemowej, do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z treścią przywołanego art. 107 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa, w przypadkach i w zakresie przewidzianym w rozdziale o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Przy czym, jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych oraz koszty postępowania egzekucyjnego. Natomiast zgodnie z art. 116 § 1 o.p., w brzmieniu, jakie miał ten przepis w dacie wydania zaskarżonej decyzji, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1.  nie wykazał, że:

a)  we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. 2019r. poz. 243 i 326) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b)  niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2.  nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

§ 2 art. 116 o.p. przewidywał z kolei, że odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

Zacytowane przepisy wskazują przesłanki pozytywne i przesłanki negatywne odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej. Pozytywną przesłanką odpowiedzialności jest wykazanie przez organ rentowy, który obciąża obowiązek dowodzenia, że zaległości składkowe powstały w okresie, w którym członek zarządu pełnił funkcję w zarządzie, a po drugie, że egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Z kolei przesłanki negatywne, egzonerujące odpowiedzialność członka zarządu w aspekcie dowodowym, jeśli chodzi o ich wykazanie, obciążają członka zarządu kwestionującego swoją odpowiedzialność (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 4 marca 2016r., III AUa 1681/15). Jako istotne podkreślić przy tym należy za Sądem Najwyższym (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2018r., II UK 56/17), że ocena spełnienia przesłanek z art. 116 o.p. za każdym razem powinna być oceniana ex ante, a więc z perspektywy sytuacji istniejącej w dniu wydania decyzji o przeniesieniu odpowiedzialności za zaległości składkowe, a nie ex post, to jest z uwzględnieniem późniejszych zdarzeń.

W rozpatrywanej sprawie nie budziło wątpliwości, że funkcję prezesa zarządu (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. od 27 lutego 2018r. pełniła S. W.. Odwołująca się wskazywała, że została powołana na kadencję na czas określony – jeden rok obrotowy, zatem jej kadencja w zarządzie spółki trwała do dnia 31 grudnia 2018r. Z ostrożności podnosiła, że jej mandat członka zarządu, gdyby stosować art. 202 § 1 k.s.h., wygasł najpóźniej z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok 2018, tj. z dniem 26 czerwca 2019r. Mimo tego organ rentowy przyjął, że odwołująca się ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki wskazane w zaskarżonej decyzji, gdyż po dacie, którą wskazywała jako datę zaprzestania pełnienia funkcji w zarządzie (...) sp. z o.o., nadal pełniła funkcję prezesa zarządu i nie została wykreślona z KRS. Z powyższym stanowiskiem nie zgadzała się odwołująca się. Jej zdaniem niedopełnienie formalności, poprzez brak wykreślenia w KRS wpisu odnośnie pełnienia funkcji prezesa zarządu, nie przesądza i nie oznacza, że nadal była prezesem zarządu.

Zdaniem Sądu, należy zgodzić się z odwołującą się, biorąc pod uwagę treść umowy spółki, że faktycznie wynika z niej, że członek zarządu powoływany jest na okres roku obrotowego. W związku z tym argumentacja wskazująca, że wraz z upływem tego czasu miałaby wygasnąć kadencja, co do zasady jest słuszna. Jednakże, jak wynika z użytego w art. 116 § 2 o.p. zwrotu legislacyjnego: „pełnienie obowiązków członka zarządu”, przepis ten obejmuje również sytuację, w której mimo braku pisemnej uchwały o „odnowieniu” mandatu członka zarządu (w warunkach o których mowa w art. 202 § 1 k.s.h.), osoba taka – z akceptacją wspólników – w dalszym ciągu, w niezmienny sposób prowadzi sprawy spółki i nie są podejmowane żadne działania mające zakończyć faktyczny zarząd spółką oraz wykreślenie dotychczasowego członka z zarządu z KRS. Pojęcia „pełnienia obowiązków członka zarządu” nie należy zatem utożsamiać z wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego, lecz należy rozumieć je jako faktyczne wykonywanie obowiązków członka zarządu w spółce, także po formalnej rezygnacji z tej funkcji. Z tego wynika, że jeśli zatem członek zarządu sprawował dotąd pełnioną funkcję, również po wygaśnięciu mandatu, to może ponosić odpowiedzialność na zasadach określonych w art. 116 § 1- 4 o.p. (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 września 2022r., (...), LEX nr 3419865). W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2021r. ( (...) 48/21, LEX nr 3252686) przyjęto, że osoba, która faktycznie pełniła funkcję członka zarządu w okresie, w którym powstały zobowiązania podatkowe, nie może powoływać się na okoliczność, że jej mandat wygasł na podstawie art. 202 § 1 k.s.h. dla uwolnienia się od odpowiedzialności za zaległości podatkowe, którą ponosi na podstawie art. 116 o.p. Brak wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego faktu wygaśnięcia mandatów członków zarządu spółki z o.o. powołanych umową wspólników na te stanowiska na czas nieoznaczony, w związku z zatwierdzeniem przez uchwałę jej wspólników sprawozdania finansowego tej spółki za pierwszy pełny rok obrotowy, przy zaistnieniu innych jeszcze okoliczności związanych z dalszym pełnieniem tych stanowisk przez tych członków zarządu, prowadzić może do ich odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki na zasadach wskazanych w art. 116 § 1-4 o.p. Przyjmuje się także, że mandat do pełnienia funkcji w zarządzie nie wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy, nawet jeśli zaniedbało ono powołania w tym momencie nowego zarządu, jeżeli członek zarządu wciąż faktycznie sprawuje dotychczas pełnioną funkcję, podpisując dokumenty finansowe, jak i inne dokumenty oraz nie składa rezygnacji. Pełnienie obowiązków należy odnosić do kontekstu faktycznego sprawy i nie można go sprowadzać tylko i wyłącznie do aspektów formalnych. Zatem w sytuacji, gdy dana osoba dalej prowadzi sprawy spółki jako członek jej zarządu, chociaż jej mandat wygasł na mocy art. 202 § 1 k.s.h., to nie może skutecznie powołać się na tę okoliczność (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 czerwca 2016r., I (...), LEX nr 2106330; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2018r., II UK 347/17, OSNP 2019 Nr 8, poz. 100). Koresponduje to z założeniem, które jest akceptowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że członek zarządu składając rezygnację nie może "uciec" od odpowiedzialności na podstawie art. 116 o.p., gdy nadal faktycznie pełni funkcję członka zarządu w spółce. Działając za spółkę nie może twierdzić, że nie ponosi odpowiedzialności, bo złożył rezygnację (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 3 marca 2016r., I UK 91/15, LEX nr 2007786; z 14 grudnia 2016r., II UK 494/15, OSNP 2018 Nr 2, poz. 23; z 23 września 2014r., II UK 560/13, OSNP 2016 Nr 2, poz. 25; z dnia 28 listopada 2018r., II UK 365/17, OSNP 2019 Nr 5, poz. 68; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2020r., I UK 189/19, LEX nr 3032468).

Dokonując oceny w przedmiotowej sprawie, z uwzględnieniem poglądów, które zostały zaprezentowane, Sąd miał na względzie, że S. W. po 31 grudnia 2018r. niewątpliwie nadal pozostawała prezesem zarządu (...) sp. z o.o. Choć twierdziła, że nie wykonywała pracy w spółce, to nadal pełniła obowiązki związane z wyborem jej do zarządu spółki, nie tylko wtedy, gdy trwała jej kadencja, lecz także znacznie później, co potwierdzają dowody, jakie przedstawiła organowi rentowemu. Słusznie ZUS wywodzi, że z pisma z dnia 20 września 2021r. wynika, że S. W. działała jako jedyny członek zarządu spółki. Pismem tym jednoznacznie przyznała, że przez cały okres, którego dotyczy zaległość składkowa (od lipca 2018r. do listopada 2020r.) pełniła funkcję członka zarządu spółki. Zatem trudno uznać, że sam upływ kadencji, na jaki wskazuje umowa spółki, był okolicznością wskazującą na fakt, iż nie wykonywała obowiązków członka zarządu spółki. Poniekąd, okoliczność, że członkiem zarządu odwołująca się wciąż była, potwierdzili zeznający w sprawie świadkowie. Co prawda z zeznań świadków nie wynikają okresy, czy daty, kiedy miało to miejsce, niemniej jednak świadkowie wskazywali, że taka sytuacja miała miejsce, w przybliżeniu podawali rok 2020 i rok 2021, czyli lata, które obejmuje decyzja organu rentowego. Zeznania świadków w zestawieniu z dokumentami, które przedstawiła odwołująca się i z dokumentami, które ujawnione są w repozytorium dokumentów finansowych w KRS, wskazują że odwołująca się mimo tego, że jej kadencja upłynęła, wciąż w roli członka zarządu występowała - zwoływała Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników, a także podpisywała dokumenty. To oznacza, że nie utraciła statusu, który powoduje, że wraz ze spółką odpowiada za zobowiązania składkowe.

Jeśli chodzi o kwestię rezygnacji S. W. z pełnionej w zarządzie funkcji członka zarządu, to wskazać należy, że podczas przesłuchania pojawiła się informacja, że odwołująca się dwukrotnie miała złożyć rezygnacje. Po raz pierwszy miało to nastąpić około 2018r. czy 2019r. poprzez złożenie oświadczenia na ręce D. H., jednakże ostatecznie oświadczenie takie nie dotarło do KRS. Wskazanych okoliczności nie potwierdzają jednak dowody zgromadzone w sprawie, w tym zeznania wspomnianej D. H.. Z tego względu Sąd ocenił, że nie można było dać wiary temu, by S. W. – tak, jak zeznała - złożyła rezygnację z pełnienia funkcji w zarządzie (...) sp. z o.o. w ww. okresie. Nawet, gdyby taka rezygnacja faktycznie została złożona, to nie ma dowodu, by dotarła do ówczesnych wspólników spółki i aby była skuteczna. Jeśli chodzi zaś o rezygnację złożoną w dniu 20 września 2021r,. to Sąd podzielił stanowisko organu rentowego, przyjmując że fakt złożenia takiej rezygnacji nie wpływa na odpowiedzialność S. W. za zobowiązania, które obejmuje zaskarżona decyzja. Należności składkowe, które zostały ujęte w decyzji obejmują okres do listopada 2020r., wobec czego fakt złożenia rezygnacji przez odwołującą się we wrześniu 2021r. nie ma wpływu na kwestię jej odpowiedzialności za okresy, które uwzględnia zaskarżona decyzja (od lipca 2018r. do listopada 2020r.).

Inną okolicznością, na jaką powołała się S. W. podczas przesłuchania było pełnienie przez nią funkcji w zarządzie spółki tylko formalnie. Odwołująca się zeznała, że faktycznym decydentem była D. H., ta jednak zeznając w charakterze świadka na takie okoliczności nie wskazywała, a nawet nie została o nie zapytana przez stronę odwołującą się. To oznacza, że odwołująca się nie wykazała, by jej twierdzenie było prawdziwe, tym samym zeznania, jakie w tej części złożyła, zostały ocenione jako gołosłowne i niewiarygodne.

Podsumowując, Sąd ocenił, że stanowisko Zakładu odnoszące się do pierwszej z przesłanek pozytywnych odpowiedzialności, którą kreuje art. 116 o.p., jest zasadne. Kolejna przesłanka wynikająca ze wskazanego przepisu, to bezskuteczność egzekucji z majątku spółki w całości lub w części. Sformułowanie "egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna" nie oznacza, że każdorazowo chodzi o przeprowadzenie i formalne zakończenie administracyjnego postępowania egzekucyjnego albo egzekucji sądowej, gdyż takie wymaganie wyraźnie z tej regulacji nie wynika. Wobec braku ustawowej definicji egzekucji uprawnione może być stwierdzenie, że pojęcie egzekucji jest szersze niż tylko formalne jej przeprowadzenie przez organy egzekucyjne. Można przyjąć, że egzekucja to wszelkie uprawnione działania wierzyciela zmierzające do wyegzekwowania należności na podstawie tytułu wykonawczego. Egzekucją może być zatem, na przykład, samo wezwanie dłużnika do zapłaty. Jeżeli nie ureguluje on należności, to już wówczas można stwierdzić, że egzekucja jest bezskuteczna. M.in. w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia: 21 stycznia 2010r. (II UK 157/09, LEX nr 583805) oraz 5 czerwca 2014r. ( I UK 437/13, LEX nr 1483947) wskazano, że bezskuteczność egzekucji może być wykazana nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, ale także w inny sposób, który nie poddaje w wątpliwość oceny, że środki majątkowe podmiotu, który wszczął procedurę upadłościową nie wystarczą na zaspokojenie istotnej części jego długów.

W analizowanej sprawie, Sąd nie badał szczegółowo ww. przesłanki, bowiem S. W. w odwołaniu przyznała, że organ rentowy w sposób dostateczny wykazał bezskuteczność egzekucji wobec spółki (...). Potwierdza ją postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.

W dalszej kolejności Sąd analizował, czy wystąpiły w sprawie okoliczności zwalniające odwołującą się od odpowiedzialności. Jeśli chodzi o kwestie dotyczące złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, to w latach 2018-2020 regulowała je ustawa z 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe. Zgodnie z art. 21 ust. 1 tej ustawy, dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Stosownie natomiast do art. 11 p.u.n., dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (ust. 1), a dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące (ust. 2).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 września 2014r. (III UK 201/13, OSNP 2016 Nr 3, poz. 34) stwierdził, że członek zarządu uwalnia się od odpowiedzialności, gdy we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości (nie ma znaczenia kto jest jego inicjatorem) albo gdy w tym czasie niezgłoszenie takiego wniosku nastąpiło bez jego winy. W sytuacji, gdy upłynął "właściwy czas", odpowiedzialny za składki nie może powołać się na przesłankę wskazaną w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a Ordynacji podatkowej, może jednak wykazywać, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy. Stanowisko to z pewnością jest prawdziwe w sytuacji, gdy odpowiedzialny za zobowiązania składkowe stał się członkiem zarządu jeszcze we "właściwym czasie" i pełnił obowiązki do konwersji w "niewłaściwy czas". Wówczas usprawiedliwione jest twierdzenie, że wykazanie przesłanek zawartych w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a i b Ordynacji podatkowej skupia się na zgłoszeniu lub niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości "we właściwym czasie". Inaczej jednak będzie, gdy objęcie funkcji członka zarządu nastąpiło w okresie, w którym "właściwy czas" do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości już minął. W takim przypadku wykazanie przesłanki z art. 116 § 1 pkt 1 lit. a Ordynacji podatkowej jest obiektywnie niemożliwe, co nie wyklucza oddziaływania dyspozycji art. 116 § 1 pkt 1 lit. b o.p. Dla tego stanowiska miarodajne jest rozróżnienie występujące w omawianych przepisach. Pierwszy (art. 116 § 1 pkt 1 lit. a Ordynacji podatkowej) wskazuje na pozytywne zachowanie - zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości - we właściwym czasie. Drugi (art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji) zachowanie to określa negatywnie - niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości - przy czym ustawodawca nie dodaje, że badanie zawinienia członka zarządu ma być lokowane wyłącznie "we właściwym czasie". Inaczej rzecz ujmując, objęcie funkcji w zarządzie w warunkach, gdy realne, chociażby częściowe, zaspokojenie z majątku spółki wierzycieli objętych ochroną z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 i 32 ustawy systemowej nie jest już możliwe, wyzwala odmienną sytuację prawną. Nie jest bowiem możliwe, aby członek zarządu bezwarunkowo został zwolniony z odpowiedzialności za składki, które powstały w czasie pełnienia przez niego funkcji. Aktualne w takiej sytuacji jest wyłączenie przewidziane w art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej. W tym kontekście wskazywano, że dla odpowiedzialności członka zarządu nie ma znaczenia, czy zaległości składkowe powstały z przyczyn przez niego zawinionych, czy też niezawinionych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010r., II UK 303/09, LEX nr 603839). Należy się zgodzić ze stanowiskami prezentowanymi w orzecznictwie sądów administracyjnych, że wina w ujęciu art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej to zarówno wina umyślna i związana z nią świadomość istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych, jak i wina nieumyślna w postaci niedbalstwa, które zakłada brak świadomości, ale opiera się na powinności i możliwości przewidywania istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 kwietnia 2014r., I (...), LEX nr 1484683). Rozważając kryterium winy należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 stycznia 2012r., I (...) 385/11, LEX nr 1113114).

Zdaniem Sądu odwołująca się, nie wykazała, by w jej przypadku zaistniały takie okoliczności, które zwalniałyby ją z odpowiedzialności za zobowiązania składkowe. W ocenie Sądu, nie jest wystarczające z punktu widzenia udowodnienia braku podstaw do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, wskazanie przez odwołującą się w jednym krótkim akapicie odwołania, że zgodnie ze złożonymi do KRS sprawozdaniami finansowymi spółka w 2018 roku wypracowała zysk i w tym okresie nie istniały podstawy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Strona powinna wykazać, że faktycznie taki zysk występował, nadto że oprócz tego, że był zysk, to nie było podstaw do tego, żeby członek zarządu złożył wniosek o ogłoszenie upadłości spółki. Twierdzenia strony, nie poparte żadnymi dokumentami i innymi dowodami, są w tym zakresie niewystarczające. Odwołująca się, nie oferując żadnych dowodów, nie wykazała okoliczności, wskazujących na brak podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Jeśli chodzi zaś o jej stan zdrowia, przywołany w kontekście braku winy w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, to odwołująca się – wskazując na takie okoliczności – złożyła w toczącym się postępowaniu tylko jeden dokument w postaci orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z 15 listopada 2023r. Pochodzi on z czasu, którego nie dotyczy zaskarżona decyzja i dlatego nie potwierdza, aby w latach 2018 – 202 S. W. była chora i to tak, że nie mogła działać w imieniu spółki, w tym złożyć wniosku o ogłoszenie upadłości. Jeśli faktycznie jej stan zdrowia w tym czasie był tak poważny, że powodował ww. konsekwencje, to zdaniem Sądu odwołująca się z pewnością nie powinna mieć problemu z udokumentowaniem tego. Tymczasem przedstawiła tylko jeden dokument i to taki, który pochodzi z roku 2023 i potwierdza problemy zdrowotne w latach 2022-2023, a nie wcześniej. Jeśli chodzi natomiast o zeznania odwołującej się, to choć pojawiły się w nich informacje odnośnie stanu zdrowia, to w ocenie Sądu są ogólne i nie potwierdzone. W tej sytuacji nie było podstaw, aby ustalić, że S. W. w okresie, na jaki wskazuje decyzja ZUS, znajdowała się w takim stanie, który uniemożliwiał jej działanie i złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Odwołująca się nie złożyła w toku postępowania żadnych dokumentów dających podstawę do stwierdzenia, że tak było, nie wykazała zatem żadnej z przesłanek uwalniających ją od odpowiedzialności za zobowiązania składkowe.

Na zakończenie, odnosząc się jeszcze do twierdzeń ubezpieczonej, że była figurantem w spółce i nie podejmowała żadnych decyzji, znów należy wskazać na brak dowodów potwierdzających powyższe. Ponadto podkreślić należy, że w postępowaniu sądowym zeznania złożyły D. H. i K. S., czyli osoby, które według wskazania odwołującej się miały podejmować decyzje w spółce, przy czym w trakcie przesłuchania tych osób – co już wcześniej było sygnalizowane - ze strony odwołującej się nie padały żadne pytania, które dotyczyłyby tych kwestii. Żaden ze świadków nie wskazał, by to on rzeczywiście podejmował decyzje w spółce i by S. W. tylko figurowała w KRS. Wprawdzie D. H. potwierdziła, że posiadała pełnomocnictwo, by podejmować pewne czynności w spółce, ale sam fakt działania w spółce pełnomocnika nie świadczy o tym, że członek zarządu jest tylko figurantem. Natomiast jeśli chodzi o K. S., to bardzo ogólnie zeznawała o sytuacji w spółce, niewiele wiedziała o tym, co się w niej dzieje. Na podstawie jej zeznań nie było podstaw, by ustalić, że S. W. nie podejmowała żadnych decyzji w spółce i faktycznie nie sprawowała w niej zarządu.

Podsumowując, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł o oddaleniu odwołania.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 k.p.c., mając na względzie, że wartość przedmiotu sporu w rozpatrywanej sprawie mieściła się w przedziale od 50.000 zł do 200.000 zł. Została ona wyliczona przy uwzględnieniu kwoty nieuiszczonych składek oraz kosztów egzekucyjnych, uwzględnionych w zaskarżonej decyzji, ale z pominięciem odsetek za zwłokę z uwagi na treść art. 20 k.p.c. Przepis ten przewiduje, że do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. W takiej sytuacji kwota należnych organowi rentowemu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (art. 98 § 11 k.p.c.), została ustalona na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023r., poz. 1935) i wyniosła 5.400 zł.

sędzia Agnieszka Stachurska