Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lipca 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

Protokolant: st. sekr. sąd. Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lipca 2023 r. w Warszawie

sprawy W. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania W. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 28 marca 2022 r. znak (...)

oddala odwołanie,

przekazuje organowi rentowemu do rozpoznania wniosek ubezpieczonego W. R. o przyznanie prawa do rekompensaty.

Sygn. akt VII U 524/22

UZASADNIENIE

W. R., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, w dniu 26 kwietnia 2022 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 28 marca 2022 r. nr (...) o przeliczeniu emerytury, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do rekompensaty i zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ubezpieczony zarzucił decyzji naruszenie art. 21 ust. 1 i art. 23 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych polegające na braku przyznania mu prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych wobec nieuznania okresu świadczenia przez niego pracy na stanowisku montera baterii stacyjnych (akumulatorów) i dozoru akumulatorów (...) w W. jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Odwołujący wskazał, że jak wynika z załączonego do odwołania świadectwa pracy ubezpieczonego z dnia 31 stycznia 1990 r. z Zakładu (...) w W., ubezpieczony w okresie od 8 grudnia 1982 r. do 31 stycznia 1990 r. pracował w warunkach szczególnych jako monter baterii stacyjnych. Pracował m.in. z A. S. na tym samym stanowisku, a tutejszy Sąd uznał pracę na tym stanowisko jako pracę w warunkach szczególnych. Nie sposób zatem w ocenie odwołującego uznać, że praca A. S. na tym samym stanowisku była praca w warunkach szczególnych, a odwołującego już nie ( odwołanie z 26 kwietnia 2022r., k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając swe stanowisko wskazał, że zaskarżoną decyzją z dnia 28 marca 2022 r. nr (...) (k. 43 t. 1 a.r.) przeliczył emeryturę ubezpieczonego w trybie art. 108 ust. 2 ustawy z dnia ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS. Odwołujący w treści odwołania wnosi o przyznanie prawa do rekompensaty przewidzianej w art. 21 i następnych ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. W ocenie organu, zaskarżona decyzja nie zawiera żadnego rozstrzygnięcia w przedmiocie prawa do emerytury pomostowej, zatem roszczenie wykracza poza granice skarżonego aktu. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, przed sądem wnioskodawca może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2017 r., I UZ 36/17). Zaskarżona decyzja dotyczy przeliczenia świadczenia poprzez uwzględnienie składek odprowadzonych po dacie nabycia prawa do świadczenia. Jedyne odniesienie dotyczące rekompensaty zawarte w treści skarżonej decyzji to informacja, że wniosek w tym zakresie został rozpatrzony decyzją z dnia 27 października 2021 r.

Z ostrożności procesowej, w przypadku rozpoznania sprawy w zakresie uprawnień do rekompensaty organ wskazał, że prawo do rekompensaty było przedmiotem decyzji z dnia 27 października 2021 r. (k. 32 t. l a.r.) Decyzja ta nie została zaskarżona, stała się ostateczna i prawomocna.

Organ rentowy podkreślił, że obecnie odwołujący nie przedłożył żadnych nowych dowodów pozwalających na zmianę stanowiska przez organ. Dołączona do odwołania kopia świadectwa pracy, nie zawiera stwierdzenia o wykonywaniu przez odwołującego pracy w warunkach szczególnych/o szczególnym charakterze. Potwierdzona za zgodność kopia tego świadectwa znajduje się w aktach sprawy i była dowodem w postępowaniu wyjaśniającym przed organem (k. 31 t. 1 a.r.)

ZUS wskazał, że udowodniony przez odwołującego okres pracy w warunkach szczególnych wynosi 12 lat i 9 miesięcy (okres od dnia 1 kwietnia 1996 r. do 31 grudnia 2008 r.) (świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych - k. 30 t. l a.r.). Warunkiem przyznania prawa do rekompensaty jest m.in. wykazanie 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych (odpowiedź na odwołanie k. 8-9 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. R., urodzony (...) ma przyznane prawo do emerytury od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego tj. 14 września 2021 r. na podstawie decyzji z dnia 20 września 2021 r. (decyzja z dnia 20 września 2021 r. k. 27 tomu I a.r.).

W dniu 29 września 2021 r. ubezpieczony złożył wniosek o ponowne przeliczenie świadczenia emerytalnego poprzez przyznania prawa do rekompensaty w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych (wniosek z dnia 29 września 2021 r. k. 29 tomu I a.r.).

W dniu 27 października 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję, którą odmówił odwołującemu prawa do rekompensaty, wskazując, że nie udowodnił on 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, bowiem uwzględniony staż jego pracy w szczególnych warunkach wyniósł 12 lat i 9 miesięcy (decyzja z dnia 27 października 2021 r. –k. 32 tomu I a.r.).

Następnie w piśmie z dnia 15 lutego 2022 r. organ na wniosek odwołującego wyjaśnił, że przeanalizował jego akta i stwierdził, że decyzja odmawiająca prawa do rekompensaty jest prawidłowa. Organ poinformował odwołującego, że przyjął za udowodniony okres pracy w szczególnych warunkach na podstawie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z zakładu Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w wymiarze 12 lat i 9 miesięcy tj. od 1 kwietnia 1996 r. do 31 grudnia 2008 r. Ponadto organ wskazał, że nie zaliczył do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 8 grudnia 1982 r. do 31 marca 1990 r. w Zakładzie (...) w W. na podstawie przedłożonej kopii świadectwa pracy, gdyż okresy te powinny być udokumentowane na podstawie świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z odpowiednio wskazanymi informacjami (pismo ZUS z dnia 15 lutego 2022 r. k. 39 tomu I a.r.).

W dniu 4 marca 2022 r. odwołujący ponownie złożył wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego z doliczeniem rekompensaty. Zaskarżoną decyzją z dnia 28 marca 2022 r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość świadczenia emerytalnego przysługującego odwołującemu i zwiększył ją o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie w dniu ponownego ustalania wysokości emerytury. Decyzja nie zawiera rozstrzygnięcia o prawie do rekompensaty. W uzasadnieniu tej decyzji zawarto jedynie informację, że w sprawie ustalenia prawa do rekompensaty organ wydał decyzję odmowną z dnia 27 października 2021 r. oraz udzielił odwołującemu szczegółowych wyjaśnień w tym zakresie w piśmie z dnia 15 lutego 2022 r. (wniosek z dnia 4 marca 2022 r. k. 42 tomu I a.r., decyzja ZUS z dnia 28 marca 2022 r. k. 43 tomu I a.r.).

W dniu 26 kwietnia 2022 r. W. R. złożył odwołanie od decyzji organu rentowego z dnia 28 marca 2022 r. w przedmiocie przeliczenia emerytury, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do rekompensaty oraz załączając świadectwo pracy z dnia 31 stycznia 1990 r. (odwołanie z dnia 26 kwietnia 2022 r. k. 3-4 a.s.).

Sąd Okręgowy w toku postępowania zwrócił się do (...) Urzędu Wojewódzkiego Oddział w O. o nadesłanie akt osobowych odwołującego W. R. dotyczące jego zatrudnienia w Zakładzie (...) w W. (k. 35-36 a.s.). Akta osobowe zostały następnie po przesłaniu ich do Sądu przedstawione organowi rentowemu w celu zajęcia aktualnego stanowiska w oparciu o zgromadzone dokumenty. (k. 37 a.s.). Organ rentowy w piśmie z dnia 2 lutego 2023 r. wskazał, że podtrzymuje swoje stanowisko, gdyż przesłane kopie akt osobowych nie zawierają świadectwa pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze pozwalającego na uwzględnienie wyższego niż dotychczas uznany przez organ stażu pracy w warunkach szczególnych (k. 42 a.s.).

Postanowieniem z dnia 18 lipca 2023 r. Sąd Okręgowy na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominął dowody zgłoszone w treści odwołania jako zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania. Dowody te jak również wniosek z odwołania wykraczały poza przedmiot zaskarżonej decyzji w przedmiocie ponownego obliczenia świadczenia emerytalnego (postanowienie z dnia 18 lipca 2023 r. k. 55 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zgromadzonych w toku postępowania dowodów obejmujących wymienione dokumenty, które nie były kwestionowane przez strony. W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie W. R. podlegało oddaleniu.

Tytułem wstępu wskazać należy, że przedmiotem analizy sądu ubezpieczeń społecznych jest odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zaskarżonej przez wnioskodawcę i to jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, z dnia 23 listopada 1999r., II UKN 204/99). Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się więc do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem wnioskodawca może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował ( Wyrok SN z 9.09.2010r., II UK 84/10, LEX nr 661518, zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 grudnia 2016 r. III AUa 2373/15). W postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych niedopuszczalne jest merytoryczne rozpoznanie żądań, które wykraczają poza zakres zaskarżonej odwołaniem decyzji. Oznacza to niemożność wydania merytorycznego rozstrzygnięcia przez sąd co do żądania wykraczającego poza zakres decyzji (Wyrok SN z 6.04.2011 r., II UK 322/10, LEX nr 885013, Wyrok SA w Lublinie z 5.08.2020 r., III AUa 663/19, LEX nr 3050281). W myśl wskazanego wyżej orzecznictwa, jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przekazuje je do rozpoznania organowi rentowemu. Oznacza to, przy uwzględnieniu roli sądu ubezpieczeń społecznych jako sądu odwoławczego, kontrolującego prawidłowość merytoryczną i faktyczną decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, że sąd ten nie może samodzielnie, bez wstępnej kontroli dokonanej przez organ rentowy, rozstrzygać kwestii, o których organ ten nie decydował. Każdorazowe nowe żądanie wnioskodawców w pierwszej kolejności podlega rozpoznaniu przez organ rentowy, a dopiero później, w przypadku zakwestionowania decyzji przez osobę, której rozstrzygnięcie to dotyczy, staje się przedmiotem badania sądu odwoławczego.

W przedmiotowej sprawie W. R. odwołuje się od decyzji, na mocy której organ rentowy ponownie przeliczył wysokość świadczenia emerytalnego i nie rozstrzygnął o prawie do rekompensaty, pomimo zwrócenia się przez niego we wniosku z dnia 4 marca 2022r. o ponowne obliczenie emerytury oraz przyznanie prawa do rekompensaty. Organ rentowy jedynie w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wskazał, że wcześniejszą decyzją z dnia 27 października 2021 r. odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty, jednak w zakresie nowego wniosku o przyznanie tego prawa nie wypowiedział się merytorycznie w tym zakresie.

Wobec powyższego i zgodnie z przedstawionymi wyjaśnieniami, spór w przedmiotowej sprawie mógł się koncentrować i koncentrował się jedynie wokół dokonanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownego obliczenia wysokości emerytury przyznanej W. R., natomiast kwestia pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze nie była poddana przez Sąd analizie, gdyż stwierdzenie pracy w warunkach szczególnych bądź o szczególnym charakterze, nawet gdyby ubezpieczony ją wykonywał we wskazywanym okresie, nie przełożyłoby się na wysokość świadczenia, którego wysokość poddana została kontroli sądowej. Zaskarżona decyzja wyznaczyła zakres rozpoznania przez Sąd, pomijając prawo do rekompensaty, które stać się może dopiero przedmiotem nowej decyzji ZUS. Do zaskarżonej decyzji a tym samym do ponownego obliczenia emerytury ubezpieczony nie wnosił zarzutów, nie wskazywał, że to ponowne obliczenie zostało nieprawidłowo dokonane, a jedynie wnosił o przyznanie prawa do rekompensaty. Powyższego żądania Sąd Okręgowy nie mógł rozpoznać, gdyż był związany treścią i granicami zaskarżonej decyzji z dnia 28 marca 2022 r., wobec powyższego odwołanie należało na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalić, a wniosek o przyznanie prawa do rekompensaty przekazać organowi rentowemu do rozpoznania na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. Pomimo niemożności orzekania przez Sąd o prawie do rekompensaty z uwagi na związanie granicami zaskarżonej decyzji, w toku postępowania sądowego zostały zgromadzone nowe dokumenty w postaci akt osobowych ubezpieczonego dotyczących zatrudnienia w Zakładzie (...) w W.. Dokumenty te nie były dowodami w postępowaniu wyjaśniającym przed organem przed wydaniem zaskarżonej decyzji. Wobec powyższego organ powinien rozpoznać wniosek odwołującego się o przyznanie mu prawa do rekompensaty w oparciu o te akta osobowe i wydać w tym przedmiocie decyzję. Od nowej decyzji organu rentowego w zakresie prawa do rekompensaty po jej wydaniu, odwołujący będzie mógł na ogólnych wnieść odwołanie.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, orzekł jak w sentencji wyroku.