Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 czerwca 2023 r.

w Warszawie

sprawy D. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania D. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 24 lutego 2022 r. znak (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje D. K. prawo do rekompensaty.

Sygn. akt VII U 456/22

UZASADNIENIE

W dniu 8 kwietnia 2022 r. D. K. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 24 lutego 2022 r., znak: (...) dotyczące odmowy przyznania świadczenia rekompensatą. Odwołująca zaskarżonej decyzji zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że nie udokumentowała ona co najmniej 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, podczas gdy prawidłowa ocena zebranego materiału dowodowego powinna, jej zdaniem, prowadzić do wniosku, że udokumentowała ona spełnienie tego warunku na dzień 31 grudnia 2008 r. W uzasadnieniu odwołania D. K. wskazała, że pomimo podjętej próby uzyskania dodatkowej dokumentacji dotyczącej jej zatrudnienia, jedynymi dokumentami, jakie uzyskała jest wykaz stanowisk, jakie zajmowała w trakcie spornego zatrudnienia. Odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie jej rekompensaty, o której mowa w ustawie o emeryturach pomostowych (odwołanie z dnia 7 kwietnia 2022 r. k. 3-6 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 5 maja 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając swe stanowisko wskazał, że ubezpieczona nie udowodniła piętnastoletniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Organ wskazał, że na podstawie przedstawionych przez odwołującą dokumentów ustalono staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 8 miesięcy i 2 dni. (odpowiedź na odwołanie z dnia 5 maja 2022 r., k. 7-9 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

D. K., urodziła się (...) Z zawodu jest mechanikiem przetwórstwa tworzyw sztucznych.

W okresie od 1 sierpnia 1980 r. do 2 września 1991 r. odwołująca była zatrudniona w Zakładach (...) w K., w pełnym wymiarze czasu pracy. Podczas zatrudnienia u tego pracodawcy pracowała na stanowisku presera, rozdzielcy, tłoczarza oraz oczyszczacza wyprasek. D. K. początkowo pracowała na stanowisku presera i pracowała na maszynach, w których przetwarzano tworzywo sztuczne. Ubezpieczona na tym stanowisku zajmowała się wycinaniem detali z blachy, krępowaniem form z metali, oczyszczaniem detali, które zostały wytworzone przez maszynę. W okresie od 1981 r. do 1982 r. pracowała u tego samego pracodawcy na rozdzielni, skąd były pobierane materiały oraz narzędzia do produkcji. Na rozdzielnię odwołująca była oddelegowana jedynie na okres nauki w szkole wieczorowej. Od 1983 r. do 1988 r. pracowała w tłoczni na stanowisku tłoczarza. Na tym stanowisku praca odwołującej polegała na tym, że kawałek blachy wkładała szczypcami na prasę, opuszczała maszynę, która wytłoczyła kształt z blachy, podnosiła prasę do góry i odkładała blachę. Przedsiębiorstwo (...) zajmowało się wytwarzaniem materiałów do central telefonicznych oraz elementów plastikowych m.in. do gier i zabawek. Odwołująca pracowała przy ciężkich maszynach, które wydzielały bardzo wysokie temperatury. Od kwietnia 1988 r. odwołująca przeszła na stanowisko oczyszczacza wyprasek z plastiku i pracowała wtedy na dużych prasach, najmniejsza z nich była 40 tonowa. Prasy służyły do wycinania, tłoczenia, dobijania, krępowania metali. Ubezpieczona zajmowała się wycinaniem detali z blachy, krępowała z detalu formę, która dawała kształt wytworu, oczyszczała detal, wychodzący z maszyny. D. K. pracowała też na tłoczniach. Pracownicy dostawali zatyczki do uszu z uwagi na hałas panujący w zakładzie. Pracodawca nie wystawiał pracownikom świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach (kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych, świadectwo pracy z 2 września 1991 r., zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, kserokopia legitymacji ubezpieczeniowej- nienumerowane kart a.r., zeznania odwołującej D. K., zeznania świadków W. J. vel D., W. R., k.30-35).

W okresie od 15 listopada 1993 r. do 5 lutego 2022 r. D. K. była zatrudniona w wymiarze całego etatu w charakterze doręczyciela/listonosza w Poczcie Polskiej. Poczta Polska w dniu 7 lutego 2022 r. wystawiła ubezpieczonej świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazała, że D. K. od dnia 15 listopada 1993 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. pracowała na stanowisku doręczyciel/listonosz wymienionym w wykazie A, dziale VII, poz. 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. nr. 8, poz.4) w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz wykazie A, dziale VIII, poz. 22, pkt. 1 zarządzenia nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu łączności (dziennik łączności nr 3 poz. 32) (świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, k. 6 akt rentowych).

W dniu 14 lutego 2022 r. D. K. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniosek o emeryturę z rekompensatą. Po rozpoznaniu wniosku organ rentowy decyzją z 24 lutego 2022 r., znak: (...), przyznał D. K. emeryturę od 1 lutego 2022 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, ustalając jej wysokość na kwotę 2.338,71 zł, natomiast wniosek o rekompensatę, decyzją ZUS z dnia 24 lutego 2022 r. został załatwiony odmownie, ponieważ na dzień 31 grudnia 2008 r. ubezpieczona nie udowodniła co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie przedłożonych przez ubezpieczoną dokumentów organ rentowy uwzględnił okres pracy od 15 listopada 1993 r. do 31 grudnia 2008 r. tj. 14 lat, 8 miesięcy i 2 dni wykonywanej w szczególnym charakterze, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (wniosek o emeryturę z rekompensatą, k. 1-6 a.r., decyzja ZUS z dnia 24 lutego 2022 r. k.7 a.r., decyzja z dnia 24 lutego 2022 r. k.12 a.r.).

W toku postępowania Sąd postanowieniem z dnia 24 lutego 2023 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującą D. K. w Zakładach (...) w K., w okresie od 1 sierpnia 1980 r. do 2 września 1991 r. świadczona była w warunkach szczególnych uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dziennik ustaw nr 8 z dnia 18 lutego 1983 r. z późniejszymi zmianami) oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów dotyczących I kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych (postanowienie z 24 lutego 2023 r. k.48 a.s.).

Biegły sądowy z zakresu (...) w opinii z dnia 22 marca 2023 r. wskazał, że odwołująca w spornym okresie wykonywała swoje obowiązki na stanowiskach: stażysty, prasera, rozdzielcy, tłoczarza- wiertacza, tłoczarza, oczyszczacza/ oczyszczacza wyprawek. Biegły opisał poszczególne etapy zatrudnienia odwołującej się w Zakładach (...). Na stanowisku prasera odwołująca przepracowała 8 lat i 9 dni, biegły wskazał, że praca na tym stanowisku obejmowała obsługę pras do przetwarzania/ wytwarzania elementów z metalu. W ocenie biegłego praca ta może zostać uznana jako praca wykonywana w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania ujęte w Wykazie A, Dziale III, poz. 45 (obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi) rozporządzenia Rady Ministrów. Kolejno, na stanowisku rozdzielcy odwołująca przepracowała 2 lata, 5 miesięcy i 10 dni. Podczas pracy na tym stanowisku do zadań odwołującej należało m.in wydawanie materiałów, narzędzi do produkcji. Biegły wskazał, że praca na tym stanowisku nie jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych. Na stanowisku tłoczarz-wiertacz odwołująca przepracowała 1 rok i 9 miesięcy. Praca ta polegała na czynnościach tłoczenia elementów metalowych. Zdaniem biegłego praca na stanowisku tłoczarza może zostać uznana jako wykonywana w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania określone w wykazie A, Dziale III, poz. 45 (obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającym) rozporządzenia Rady Ministrów. Z kolei praca na stanowisku wiertacza tj. przy czynnościach wiercenia nie jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych. Wobec powyższego biegły zaznaczył, że jego zdaniem, praca odwołującej na stanowisku tłoczarza- wiertacza wykonywana była zarówno w warunkach szczególnych jak i w warunkach niespełniających wymagań uznania jej za pracę w wykonywaną w warunkach szczególnych. Wobec czego praca na stanowisku tłoczarza- wiertacza nie spełnia wymagań ujętych w § 2.1 rozporządzenia i nie może być uznana jako praca wykonywana w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania rozporządzenia Rady Ministrów. Na stanowisku tłoczarza odwołująca się pracowała przez 3 lata 7 miesięcy i 5 dni. W ocenie biegłego praca na tym stanowisku może być uznana jako wykonywana w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania ujęte w wykazie A, dziale II poz. 45 (obsługa agregatów do walcowania, tłoczeni i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi) rozporządzenia Rady Ministrów. Następnie odwołująca pracowała na stanowisku oczyszczacza/ oczyszczacza wyprawek, przez okres jednego roku i 7 dni, gdzie zajmowała się czyszczeniem/ oczyszczaniem wyprasek z plastiku. Czynności wykonywane przez odwołującą na tym stanowisku nie są pracami wykonywanymi w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania wskazane w rozporządzeniu Rady Ministrów.

Reasumując biegły stwierdził, że odwołująca wykonywała pracę w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania Rozporządzenia Rady Ministrów w wymiarze 4 lat, 3 miesięcy i 14 dni, co daje łącznie z wcześniej uznanym okresem przez ZUS okresem pracy odwołującej w warunkach szczególnych (14 dni, 8 miesięcy i 2 dni) 18 lat 11 miesięcy i 16 dni. (opinia biegłego z zakresu BHP- k.53-61 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie materiału dowodowego, obejmującego dowody z dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych D. K., jak również w oparciu o zeznania ubezpieczonej i świadków. W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał był spójny, wzajemnie korespondujący i nie budził wątpliwości. Jako wiarygodne Sąd ocenił zeznania ubezpieczonej i świadków. Ich relacje dotyczące przebiegu zatrudnienia, charakteru pracy D. K. i czynności, jakie wykonywała, korespondują z informacjami wynikającymi z akt rentowych, są również wzajemnie spójne.

Sąd oparł się również na opinii biegłego sądowego z zakresu (...). Opinia sporządzona przez biegłego sądowego została oceniona jako rzetelna, gdyż została wyczerpująco i przekonująco uzasadniona. Zauważyć należy, że strony nie zgłaszały zastrzeżeń co do treści opinii, organ rentowy podtrzymał swoje stanowisko i wnosił o oddalenie odwołania (pismo ZUS z dnia 17 kwietnia 2023 r., k.72 a.s.).

W ocenie Sądu Okręgowego prezentowany wyżej materiał dowodowy był wystarczający do poczynienia ustaleń istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i nie zachodziła konieczność jego uzupełnienia. Sąd miał na uwadze, że strony nie wnosiły o uzupełnienie postępowania dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie.

Regulacja dotycząca prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych, o którą ubiega się ubezpieczona, została wprowadzona do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity Dz. U. z 2023 r., poz. 164).

Art. 2 pkt 5 tej ustawy zawiera definicję rekompensaty rozumianej jako odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Z kolei warunki jej przyznawania oraz sposób jej obliczenia wskazują art. 21 – 23 zamieszczone w Rozdziale III (...). Art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę oraz że przyznawana jest ona w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 504 z późn. zm.).

W art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych wskazano natomiast, że rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej, wynoszący co najmniej 15 lat. Z art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych wynika zaś, że rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazywane art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej oraz 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy emerytalnej. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do prawidłowej interpretacji tego przepisu konieczne jest jednak zastosowanie wykładni systemowej, która prowadzi do przepisu art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego. Z kolei z art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczanie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r. W tych okolicznościach warunek sformułowany w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na prace w warunkach szczególnych, obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia . Nabycie prawa do takiego tylko świadczenia stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty. Natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty (wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 maja 2017 r., III AUa 2047/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2015 r., III AUa 1070/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2017 r., III AUa 529/16).

Odesłanie ustawowe zawarte w art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych wymaga przedstawienia przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych regulujących kwestię okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z art. 32 ust. 2 tej ustawy, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Jako przykłady takiej pracy można wymienić: pracę w narażeniu na hałas przekraczający dozwolone normy, w zapyleniu, w oparach chemicznych, w wysokich temperaturach lub zmiennych warunkach atmosferycznych.

Ponieważ art. 21 ust. 1 i 2 u.e.p. odnosi się do pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, konieczne jest wskazanie, że na gruncie tej ustawy tego rodzaju praca jest definiowana inaczej, niż na tle ustawy o emeryturach pomostowych. Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm. – dalej jako „rozporządzenie RM z 7 lutego 1983 r.”). Wyjątkowy charakter prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, możliwość zakwalifikowania pracy na danym stanowisku jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach u pracodawcy, którego podstawowa działalność nie należy do branży, do której przyporządkowane jest dane stanowisko pracy, jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy wykonywanie tej pracy oznacza narażenie na tożsame szkodliwe czynniki właściwe branży przypisanej do stanowiska wymienionego w wykazie A rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2017 r., II UK 672/15). Co więcej okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczenia są tylko te lata, gdy ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 r., I UK 184/13).

W kontekście powyższego rację ma organ rentowy, uznając, że okresy pracy określone w ust. 1 § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2). Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy. Wymaga jednak podkreślenia, a zgodnie z poglądem ugruntowanym w orzecznictwie, nieprzedstawienie takiego dokumentu nie oznacza braku możliwości wykazania faktu wykonywania pracy w warunkach szczególnych przy użyciu innych środków dowodowych. Wskazuje się bowiem, że okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. W postępowaniu przed sądem odwoławczym, w przypadku nieposiadania przez wnioskodawcę świadectwa, o którym mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r. bądź niemożności jego uzyskania (np. z uwagi na likwidację zakładu pracy), dopuszczalne jest dopuszczenie innych dowodów na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – w szczególności dokumentacji z akt rentowych, zeznań świadków oraz innych dowodów mogących pozwolić na wykazanie tej okoliczności (zob. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984r., III UZP 6/84; z dnia 21 września 1984r., III UZP 48/84; a także wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1999r., II UKN 619; Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 grudnia 2004r., III AUa 2474/03; Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 4 października 2013r., IV U 1284/13).

Przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. uznają za pracę w szczególnych warunkach wyłącznie zatrudnienie przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (np. 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08. LEX nr 528152 i dnia 1 czerwca 2010r., II UK 21/10, LEX nr 619638).

Pracodawca nie wystawił ubezpieczonej zaświadczenia u wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych, ale fakt wykonywania takiej pracy u tego pracodawcy, został wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. Należy podkreślić, że w postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują ograniczenia dowodowe, jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984 r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006 r. I UK 179/06, LEX nr 342283).

W przedmiotowej sprawie ubezpieczona domagała się obliczenia jej emerytury z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych w związku z zatrudnieniem w Zakładach (...) z siedzibą w K., gdzie pracowała od 1980r. do 1991 r. Odwołująca wskazała, że w szczególnych warunkach pracowała od początku swojego zatrudnienia. Przedsiębiorstwo to zajmowało się wytwarzaniem materiałów do central telefonicznych, wytwarzaniem metalowych części do podzespołów oraz elementów z plastiku. Okresy zatrudnienia ubezpieczonej na stanowiskach prasera oraz tłoczarza w Zakładach (...) mogły zostać uznane jako praca w warunkach szczególnych. Odwołująca na stanowisku presera pracowała przy ciężkich maszynach, a jej praca polegała na przetwarzaniu tworzyw sztucznych, zajmowała się obsługą pras do przetwarzania/wytwarzanie elementów z metalu. Na stanowisku tłoczarza odwołująca zajmowała się tłoczeniem elementów metalowych. Odwołująca w trakcie swojej pracy w tych okresach, wykonywała ciężkie prace przy dużych maszynach oraz w hałasie. Podczas pracy pracownicy korzystali z zatyczek do uszu, aby chronić słuch oraz dostawali mleko. Odwołująca przez cały okres swojej pracy była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy. Wobec powyższego Sąd przyjął zgodnie za stanowiskiem biegłego, że odwołująca wykonywała pracę w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania rozporządzenia Rady Ministrów w wymiarze 4 lat, 3 miesięcy i 14 dni, co daje łącznie z wcześniej uznanym okresem przez ZUS okresem pracy odwołującej w warunkach szczególnych (14 dni, 8 miesięcy i 2 dni) 18 lat 11 miesięcy i 16 dni.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd ustalił, że ubezpieczona posiada wymagany 15 letni okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczona wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w szczególnych warunkach, w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w K. od 1980 r. do 1991 r. Okoliczność, że pracodawca nie wystawił dla odwołującej się zaświadczenia o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach nie świadczy o tym, że D. K. takiej pracy nie wykonywała. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, a przede wszystkim zeznań świadków, w przedmiotowym zakładzie pracy pracodawca nie wystawiał zaświadczeń tego typu, jednak fakt wykonywania takiej pracy przez odwołującą został wykazany w postępowaniu sądowym.

Zdaniem Sądu, poza okresem, który jest udokumentowany właściwie, ubezpieczona wykonywała pracę w warunkach szczególnych w okresie od 1 sierpnia 1980 r. do 2 września 1991 r., co potwierdzają zeznania odwołującej się, świadków oraz dokumenty. Okresy po zsumowaniu stanowią łącznie ponad 15 lat. D. K. spełnia zatem przesłanki do uzyskania prawa do rekompensaty zgodnie z art. 21 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do rekompensaty.