Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2025 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 lutego 2025 roku w Warszawie

sprawy W. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania W. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 15 grudnia 2023 roku, znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje W. K. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od 1 lutego 2024 roku do 31 grudnia 2027 roku.

UZASADNIENIE

W. K. w dniu 11 stycznia 2024r. złożyła odwołanie od orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z 8 grudnia 2023r., która uznała ją za osobę zdolną do pracy, wbrew stanowisku Lekarza Orzecznika ZUS, który orzeczeniem z dnia 16 listopada 2023r. ustalił, że jest niezdolna do pracy do 30 listopada 2028r.

Uzasadniając odwołanie, ubezpieczona wskazała, że jest osobą dotkniętą upośledzeniem umysłowym i innymi zaburzeniami psychicznymi od wczesnego dzieciństwa. Ukończyła Specjalną Szkołę Przysposabiającą do Pracy dla osób z głębszymi stopniami upośledzeń, nie radzi sobie z czytaniem, pisaniem ani liczeniem. Od początku nauki w szkole miała poważne trudności w przystosowaniu się, w związku z tym była pod intensywną opieką psychologiczną, z której bez przerwy korzysta do chwili obecnej. Jednocześnie w sposób ciągły, od 1999r. korzysta z systematycznej opieki psychiatrycznej i bez przerwy zażywa leki psychotropowe. Ponadto wielokrotnie była hospitalizowana psychiatrycznie, jak również na oddziałach chorób wewnętrznych ze względu na stany dysforyczne i skłonności samobójcze. Z powodu występujących trudności społecznych, jak również w załatwianiu spraw urzędowych i innych bardziej skomplikowanych spraw życiowych, od wielu lat systematycznie korzysta z usługi asystenta osobistego w ośrodku wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi (...) , prowadzonego przez Stowarzyszenie (...). Z ww. powodów przez 23 lata pobierała rentę: w okresie od 2000r. do 2008r. z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, a od 2008r. do 31 stycznia 2024r. z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Zarówno lekarz psychiatra, prowadzący ją od 25 lat, jak również opiekujący się nią psychologowie, podkreślają stale nawracający charakter zaburzeń psychicznych, słabe rokowania co do trwałości okresowych remisji oraz brak rokowań, co do trwałej poprawy stanu psychicznego i odzyskania pełnej zdolności do pracy. Przedstawiona w ZUS dokumentacja leczenia psychiatrycznego wskazuje, że w samym 2023r. wystąpiły u niej dwukrotnie kryzysy psychiczne, z których każdy trwał przez około 2 miesiące. Ponadto analiza złożonej dokumentacji z lat 2019 - 2022 potwierdza stale nawracający charakter występujących zaburzeń (odwołanie W. K., k. 3 - 5 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o odrzucenie odwołania na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 477 ^{( 10)} § 1 k.p.c. oraz o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. w przypadku, jeżeli odwołująca się rozszerzyłaby odwołanie na decyzję organu rentowego z dnia 15 grudnia 2023r., znak: (...)

Uzasadniając przedstawione stanowisko, organ rentowy wskazał, że z treści odwołania wynika, że W. K. odwołuje się od orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 8 grudnia 2023r. W tym stanie rzeczy zastosowanie powinien znaleźć art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd odrzuci pozew (odwołanie) jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna. Z kolei wniosek o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. organ rentowy uzasadnił tym, że ubezpieczona nie spełnia ustawowej przesłanki do nabycia prawa do roszczonego świadczenia, tj. nie jest niezdolna do pracy. Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 8 grudnia 2023r. stwierdziła brak niezdolności do pracy. Orzeczenie to stało się podstawą wydania decyzji odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (odpowiedź organu rentowego – k. 6 a.s.).

W piśmie z dnia 29 lutego 2024r. W. K. wskazała, że odwołanie z 10 stycznia 2024r. należy traktować jako dotyczące zarówno orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z 8 grudnia 2023 roku, jak i decyzji ZUS z dnia 15 grudnia 2023 roku, odmawiającej jej przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (pismo procesowe z 29 lutego 2024r. – k. 14 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. K., urodzona (...), ukończyła szkołę specjalną, ma wykształcenie zawodowe specjalne jako introligator. Dotknięta jest upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym. Samotnie wychowuje syna, który jest chory na autyzm i padaczkę. Sama choruje na depresję i na anemię, skutkującą koniecznością przetaczania żelaza. Jako (...) i pochodząca z rodziny dysfunkcyjnej, jest osobą dysforyczną, konfliktową, ma trudności z dostosowaniem społecznym. Pracowała jako pomoc kuchenna, a ostatnio w 2023r. jako sprzątaczka w firmie sprzątającej, jednak częsta absencja spowodowana koniecznością przebywania na zwolnieniach lekarskich z powodów psychiatrycznych, a także zwolnieniach z powodu choroby dziecka, przyczyniła się do utraty pracy i obecnie ubezpieczona pozostaje bez zatrudnienia. Od 1993r. korzysta z pomocy psychologicznej, a od 2007r. pozostaje pod opieką asystenta osobistego Od 1999r. leczy się psychiatrycznie z powodu zaburzeń zachowania, spadków nastroju i zaburzeń lękowych. W latach 1999 – 2008 była siedmiokrotnie hospitalizowana po próbach samobójczych. Rozpoznawano u niej zaburzenia nastroju i zaburzenia zachowania. Ostatni raz była hospitalizowana z powodu próby samobójczej w 2007r., od tego czasu nie miała zachowań samobójczych ani agresywnych. Regularnie zgłasza się na wizyty do lekarza i psychologa. Po urodzeniu dziecka w 2019r. skarżyła się na zaburzenia snu, martwi się o chorega syna, który sprawia poważne trudności wychowawcze. Po porodzie nastąpiło u ubezpieczonej wyraźne obniżenie nastroju z okresowymi myślami rezygnacyjnymi i samobójczymi oraz pogorszenie kontroli emocji z koniecznością modyfikacji leczenia i wdrożenia stabilizatora nastroju od czerwca 2023r. (opinia psychologiczno-psychiatryczna biegłych psychologa P. T. i psychiatry P. N. – k. 37 – 42 a.s., opinia biegłej sądowej psychiatry M. P. (1) – k. 70 – 74 a.s.).

W. K. była uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 31 stycznia 2024r. Od 2000r. do 2008r. organy orzecznicze ZUS orzekły jej całkowitą niezdolność do pracy, rozpoznając zaburzenia zachowania i nastroju u osoby z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim/umiarkowanym, a od 2008r. orzekano jedynie częściową niezdolność do pracy, ostatnio na okres do 31 stycznia 2024r. (bezsporne).

W dniu 7 listopada 2023r. W. K. złożyła wniosek o ponowne ustalenie uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy ( wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy - nienumerowane karty akt rentowych). W toku postępowania przed organem rentowym, Lekarz Orzecznik ZUS w dniu 16 listopada 2023r. zaocznie stwierdził u ubezpieczonej upośledzenie umysłowe lekkie i orzekł, że nadal jest ona częściowo niezdolna do pracy na okres do 30 listopada 2028r. (orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 16 listopada 2023r. – nienumerowana karta akt rentowych). Wobec zgłoszenia przez Zakład zarzutu wadliwości odnośnie orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS, ubezpieczona została skierowana do Komisji Lekarskiej ZUS, która w orzeczeniu z dnia 8 grudnia 2023r. uznała ją za osobę zdolną do pracy. Jako uzasadnienie takiej oceny wskazano, że kontakt z W. K. jest dobry i logiczny, ubezpieczona prezentuje nastrój bez cech obniżenia, zachowanie ma spokojne i adekwatne do sytuacji, bez myśli i tendencji „s”, intelekt niski, ale świadoma jest jego deficytów, w trudnych sytuacjach zwraca się o pomoc do asystenta lub psychologa (orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 8 grudnia 2023r. – nienumerowana karta akt rentowych).

W oparciu o powyższe orzeczenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z 15 grudnia 2023r., znak: 1/25/045311733, odmówił W. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (decyzja ZUS z 15 grudnia 2023r. – nienumerowane karty akt rentowych).

W. K. odwołała się od ww. decyzji organu rentowego, co zainicjowało postępowanie sądowe (odwołanie - k. 3 – 5 a.s.), a sąd postanowieniem z 8 marca 2024r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych psychiatry i psychologa celem ustalenia, czy ubezpieczona jest niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, a jeśli tak, to czy jest to niezdolność częściowa czy całkowita i na jaki okres, ze wskazaniem daty początkowej powstania tej niezdolności (postanowienie z 8 marca 2024r. - k. 16 a.s.).

W opinii psychologiczno-psychiatrycznej sporządzonej w dniu 25 lipca 2024r. biegli sądowi psycholog P. T. i psychiatra P. N. uznali, że W. K. jest całkowicie niezdolna do pracy z uwagi na upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym, zaburzenia depresyjne oraz obciążenia somatyczne i rodzinne. Stwierdzoną niezdolność do pracy biegli określili jako trwałą z uwagi na charakter schorzeń psychicznych i somatycznych oraz brak istotnej poprawy w dotychczasowym leczeniu. Biegli nadmienili, że problemy z relacjami interpersonalnymi, konflikty w pracy oraz dysforia wskazują na trudności W. K. w adaptacji społecznej i zawodowej, zaś konieczność opieki nad synem z autyzmem i padaczką oraz konieczność wsparcia asystenta osoby z niepełnosprawnością potwierdzają obciążenia rodzinne i trudności w codziennym funkcjonowaniu. Z kolei zdiagnozowana u niej anemia i wynikająca z niej konieczność przetaczania żelaza, dodatkowo obciążają stan zdrowia somatycznego (opinia psychologiczno-psychiatryczna biegłych psychologa P. T. i psychiatry P. N. – k. 37 – 42 a.s.).

Z uwagi na zarzuty do ww. opinii, zgłoszone przez organ rentowy, postanowieniem z 10 września 2024r. sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego sądowego psychiatry na takie okoliczności, jak w postanowieniu z 8 marca 2024r. (postanowienie z 10 września 2024r. - k. 58 a.s.).

W opinii z 21 grudnia 2024r. biegła sądowa psychiatra M. P. (1) stwierdziła, że W. K. jest nadal częściowo niezdolna do pracy na okres do 31 grudnia 2027r. Zdaniem biegłej dokładna analiza dokumentacji medycznej, a także wynik obecnego badania psychiatrycznego nie świadczy o poprawie stanu psychicznego, uzasadniającej odzyskanie przez W. K. zdolności do pracy. Biegła zwróciła uwagę, że od 2008r. nastąpiła względna stabilizacja stanu psychicznego i wówczas ubezpieczona zaczęła współpracować w leczeniu ambulatoryjnym, podjęła pracę w warunkach chronionych. Biegła zaznaczyła, że nadal występowały u niej zaburzenia nastroju i rozpoznawano zaburzenia depresyjne nawracające, ale bez zachowań autoagresywnych. Biegła M. P. (2), przy ocenie stanu zdrowia ubezpieczonej i jego wpływu na stopień naruszenia sprawności organizmu, wzięła pod uwagę także okoliczność, że w ostatnim okresie, w związku z trudną sytuacją rodzinną, jaką jest samotne macierzyństwo nad dzieckiem z rozpoznaniem autyzmu i padaczki, obserwowano wyraźne obniżenie nastroju u ubezpieczonej z okresowymi myślami rezygnacyjnymi i samobójczymi oraz pogorszenie się kontroli emocji z koniecznością modyfikacji leczenia i wdrożeniem stabilizatora nastroju (opinia biegłej psychiatry M. P. (1) – k. 70 – 74 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną ubezpieczonej, konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń i nie była kwestionowana przez strony.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiła także opinia biegłej sądowej psychiatry M. P. (1), która bardziej szczegółowo – niż biegli P. T. i P. N. – odniosła się do tezy dowodowej zawartej w postanowieniu sądu. Biegła w sposób jasny i rzeczowy wskazała okoliczności, jakie wzięła pod uwagę przy ocenie, że ubezpieczona jest częściowo i okresowo niezdolna do pracy. Wprawdzie te same okoliczności wskazywali również biegli P. T. i P. N. w sporządzonej opinii psychologiczno – psychiatrycznej, jednak wysnuli w oparciu o nie dalej idące wnioski, przyjmując że ubezpieczona jest całkowicie i trwale niezdolna do pracy. Z uwagi jednak na to, że oceny tej nie uzasadnili, a wydana przez nich opinia nie zawiera pełnej odpowiedzi na stawiane pytania (nie zawiera informacji m.in. odnośnie do czasookresu orzeczonej u W. K. niezdolności do pracy), to Sąd ocenił opinię jako niepełną i dopuścił dowód z opinii innego biegłego psychiatry. W konsekwencji przyjął, że właśnie ta kolejna opinia, sporządzona przez biegłą sądową psychiatrę M. P. (1), zasługuje na przymiot fachowej i rzetelnej. Biegła szczegółowo scharakteryzowała przebieg choroby ubezpieczonej. Wskazała, że po 2008r. nastąpiła stabilizacja stanu psychicznego, jednak podkreśliła, że obecnie w związku z trudną sytuacją rodzinną, tj. samotnym macierzyństwem nad chorym synem, nastąpiło wyraźne obniżenie nastroju z okresowymi myślami rezygnacyjnymi i samobójczymi oraz pogorszenie się kontroli emocji z koniecznością modyfikacji leczenia, a od 2023r. z koniecznością wdrożeniem stabilizatora nastroju.

Zdaniem Sądu to właśnie opinia M. P. (1) została sporządzona wnikliwie i rzetelnie. Biegła przed wydaniem opinii zapoznała się z dostarczoną jej dokumentacją medyczną, na co wskazuje szczegółowość charakterystyki przebiegu schorzenia, ponadto przeprowadzając bezpośrednie badanie, miała okazję do kontaktu z ubezpieczoną i przeprowadzenia z nią wywiadu. Dysponowała zatem wszelkimi informacjami, umożliwiającymi wydanie trafnej opinii i informacje te w sposób należyty wykorzystała przy udzielaniu odpowiedzi na pytania sądu.

W. K. nie ustosunkowania się do żadnej z opinii. Z kolei organ rentowy, choć kwestionował opinię psychologiczno – psychiatryczną, to do opinii biegłej sądowej M. P. (1) nie wniósł zastrzeżeń. Wskazał, że nie pozostawia ona pola do polemiki.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie W. K. zasługiwało na uwzględnienie.

Dokonując rozważań dotyczących zasadności odwołania, w pierwszej kolejności wskazać należy, że renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana ubezpieczonemu, który spełnia łącznie przesłanki określone w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 poz. 1251, dalej jako ustawa emerytalna), a więc:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12 albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów,

4)  nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

W przypadku ubezpieczonej, z uwagi na to, że pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, przyznaną do 31 stycznia 2024r., Sąd nie badał przesłanek warunkujących przyznanie świadczenia rentowego, określonych w art. 57 ust. 1 pkt 2 - 4 ustawy emerytalnej. W oparciu o art. 61 wskazanej ustawy prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy. Przez ustąpienie prawa do renty należy rozumieć sytuację określoną w art. 102 ust. 1 ustawy emerytalnej, czyli upływ okresu czasu, na jaki świadczenie zostało przyznane. W przypadku postępowania o przywrócenie prawa do renty koniecznym i jedynym warunkiem jej ponownego przyznania jest zatem ustalenie tylko jednej z przesłanek warunkujących przyznanie prawa do świadczenia, tj. niezdolności do pracy. Tę przesłankę zatem Sąd w przedmiotowej sprawie badał jako jedyną. Konieczne jest w związku z tym przypomnienie, że niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004r., II UK 222/03).

Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979r., II URN 111/79). Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004r., I UK 28/04). Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006r., I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, z dnia 8 maja 2008r., I UK 356/07, z dnia 11 stycznia 2007r., II UK 156/06 i z dnia 25 listopada 1998r., II UKN 326/98). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2006r. (I PK 153/05) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno, gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest zatem pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98).

W orzecznictwie przyjmuje się również (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 sierpnia 2003r., II UK 11/03 oraz z dnia 5 lipca 2005r., I UK 222/04), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia. Prawa tego nie można w szczególności wywodzić z przewidzianych w art. 13 ustawy emerytalnej przesłanek, a więc: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, przy wzięciu pod uwagę rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Są więc bez znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu.

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 lutego 2016r., III AUa 1609/15).

Badając istnienie analizowanej, a w przedmiotowej sprawie spornej przesłanki warunkującej przyznanie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z zakresu psychologii i psychiatrii. Ocena opinii została już zaprezentowana w części obejmującej ocenę dowodów, dlatego tylko przypomnieć należy, że to w oparciu o opinię biegłej psychiatry M. P. (2) sąd przyjął, że w dacie wydania zaskarżonej decyzji ubezpieczona była nadal częściowo niezdolna do pracy z powodu zaburzeń psychicznych. Wskazana opinia była podstawą do przyjęcia, że u ubezpieczonej, u której uprzednio organy orzecznicze ZUS stwierdzały przez wiele lat częściową niezdolność do pracy, ostatnio do 31 stycznia 2024r., nie nastąpiła po tej dacie poprawa stanu zdrowia w stopniu, który uzasadnionym czyniłaby przyjęcie, że ubezpieczona odzyskała zdolność do pracy. Zarazem nie było podstaw, aby przyjąć, że nastąpiło pogorszenie, które uzasadniałoby przyjęcie całkowitej niezdolności do pracy. Ubezpieczona nadal, po 31 stycznia 2024r., była w stanie okresowego nasilenia objawów choroby, które powodowały obniżenie nastroju z myślami rezygnacyjnymi i samobójczymi oraz pogorszenie kontroli emocji, a w czerwcu 2023r. skutkowały one nawet koniecznością zintensyfikowania leczenia poprzez wdrożenie stabilizatora nastroju.

Według biegłej sądowej M. P. (1), której opinii żadna ze stron nie zakwestionowała, częściowa niezdolność do pracy powinna być orzeczona do 31 grudnia 2027r. Mając to na względzie i w związku z tym, że ubezpieczona spełniła łącznie przesłanki określone w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zaskarżona decyzja podlegała zmianie poprzez przyznanie W. K. prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności na dalszy okres, tj. od 1 lutego 2024r. do 31 grudnia 2027r.