Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

29 maja 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Kosicka

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie 29 maja 2023 r. w Warszawie

odwołania R. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

o wysokość kapitału początkowego i emerytury oraz o wyrównanie emerytury

z 21 grudnia 2022 r. znak (...) (...)

i z 29 grudnia 2022 r. znak (...)

zmienia zaskarżone decyzje w części w ten sposób, że zalicza R. J. do wysokości kapitału początkowego i wysokości emerytury okres zatrudnienia od 9.05. do 14.12.1990 r. w Urzędzie Antymonopolowym w W.;

oddala odwołania w pozostałym zakresie.

Sygn. akt VII U 410/23

UZASADNIENIE

pkt 1. wyroku z 29 maja 2023 r.

R. J. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 21 grudnia 2022 r. znak (...) i decyzji z 29 grudnia 2022 r. znak (...) (...), wnosząc o ich zmianę poprzez uwzględnienie dla okresu przeliczenia emerytury daty jej przyznania, tj. 1 sierpnia 2022 r. a nie 1 listopada 2022 r., którą to datę błędnie w jego ocenie uznano za miesiąc, w którym złożono wniosek. Odwołujący podniósł, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu jego wniosku z 20 października 2022 r. nie uwzględnił wniosku o zawieszenie biegu terminu na dostarczenie zaświadczenia o odbyciu służby wojskowej. Odwołujący w tym wniosku wskazał, że zgodnie z informacją uzyskaną od WKU, zaświadczenie dotyczące służby wojskowej w okresie od 5 maja 1981 r. do 29 kwietnia 1982 r. wymaga dostępu do dokumentów źródłowych, które znajdują się w centralnym archiwum wojskowym i czas oczekiwania na ich dostarczenie przekroczy wyznaczony na odwołanie termin 30 dni (odwołanie k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił do ustalenia wartości kapitału początkowego okresu od 9 maja 1990 r. do 14 grudnia 1990 r. z tytułu zatrudnienia w Urzędzie Antymonopolowym, ponieważ świadectwo pracy zawiera błędną datę urodzenia (16 czerwca 1957 r. zamiast 10 czerwca 1957 r.) (odpowiedź na odwołanie k. 7-7v a.s.).

Na rozprawie 29 maja 2023 r. odwołujący wskazał, że popiera odwołanie i wnosi o wyrównanie emerytury od sierpnia 2022 r. Wyrównanie to ma dotyczyć również niezaliczonego w pierwotnej decyzji okresu przed rozpoczęciem i po zakończeniu służby wojskowej. Odwołujący ponadto wniósł o zaliczenie pracy w Urzędzie Antymonopolowym oraz wyrównanie emerytury (stanowisko odwołującego się k. 27 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. J. urodzony (...) ukończył studia wyższe na Uniwersytecie (...) na Wydziale Prawa i Administracji. W okresie od 1 grudnia 1980 r. do 31 marca 1981 r. był zatrudniony w (...) na stanowisku instruktora w dziale finansowo – budżetowym i kontroli. Następnie pracował od 1 kwietnia 1981 r. do 15 stycznia 1983 r. w Prokuraturze Okręgowej jako aplikant. W tym okresie od 5 maja 1981 r. do 29 kwietnia 1982 r. pełnił czynną służbę wojskową w Wojsku Polskim, a od 6 września 1984 r. do 26 września 1984 r. odbył krótkotrwałe ćwiczenia wojskowe. Od 15 stycznia 1983 r. do 31 grudnia 1985 r. był zatrudniony w Zakładzie (...) jako starszy asystent. Od 1 stycznia 1986 r. do 31 lipca 1987 r. pracował w Instytucie Finansów jako starszy asystent. W okresie od 1 sierpnia 1987 r. do 8 maja 1990 r. pracował w Ministerstwie Finansów jako główny specjalista, wicedyrektor departamentu, dyrektor departamentu. W Urzędzie Antymonopolowym pracował w okresie od 9 maja 1990 r. do 14 grudnia 1990 r. na stanowisku Dyrektora Generalnego. Od 18 marca 1991 r. do 24 marca 1992 r. pracował w Ministerstwie Współpracy Gospodarczej z Zagranicą jako dyrektor departamentu . Pracował ponownie w Ministerstwie Finansów od 25 marca 1992 r. do 25 lipca 1994 r. na stanowisku Dyrektora Generalnego. W okresie od 1 marca 1995 r. do 31 maja 1995 r. pracował jako doradca Prezesa Zarządu w (...) Od 9 września 1996 r. do 30 września 1999 r. pracował w (...) S.A. na stanowisku Wiceprezesa Zarządu. W okresie od 6 października 2020 r. do 21 lipca 2021 r. pracował w (...) S.A. (zaświadczenie o odbyciu studiów wyższych, zaświadczenie z (...) Centrum (...), świadectwa pracy, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – nienumerowane karty akt rentowych).

15 sierpnia 2022 r. R. J. złożył wniosek o emeryturę do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Decyzją z 31 sierpnia 2022 r. organ rentowy ustalił kapitał początkowy, przyjmując jako okresy składkowe 14 lat, 3 miesiące, a jako okresy nieskładkowe 14 dni, a także 4 lata nauki w szkole wyższej. Wartość kapitału początkowego ustalono w wysokości 173 497,17 zł. Do jego ustalenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił okresu od 5 maja 1981 r. do 31 maja 1982 r., prosząc o dostarczenie książeczki wojskowej bądź zaświadczenia z WKU oraz okresu od 9 maja 1990 r. do 14 grudnia 1990 r., wskazując, że na dokumentach jest błędna data urodzenia, w celu zaliczenia ww. okresu organ stwierdził, że należy złożyć korektę dokumentów bądź nowe z poprawną datą urodzenia. Następnie decyzją z 1 września 2022 r. przyznano ubezpieczonemu emeryturę od 1 sierpnia 2022 r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (wniosek z 15 sierpnia 2022 r., decyzja z 31 sierpnia 2022 r.- akta rentowe)

21 listopada 2022 r. R. J. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przeliczenie przysługującej mu emerytury. Decyzją z 21 grudnia 2022 r. ponownie ustalono wartość kapitału początkowego, przyjmując okresy składkowe 15 lat, 2 miesięcy i 25 dni, a jako okresy nieskładkowe 14 dni, a także 4 lata nauki w szkole wyższej. Wartość kapitału początkowego ustalono w wysokości 182 084,98 zł. Do jego ustalenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych nadal nie uwzględnił okresu od 9 maja 1990 r. do 14 grudnia 1990 r., ponieważ na dokumentach jest błędna data urodzenia, w celu zaliczenia ww. okresu organ wskazał, że należy złożyć korektę dokumentów bądź nowe z poprawną datą urodzenia. W związku z powyższą decyzją organ rentowy 29 grudnia 2022 r. wydał decyzję, którą przeliczył emeryturę ubezpieczonego od 1 listopada 2022 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (wniosek z 21 listopada 2022 r., decyzje z 21 grudnia 2022 r. i z 29 grudnia 2022 r. – akta rentowe).

Od powyższych decyzji odwołanie wniósł R. J., inicjując niniejsze postępowanie (odwołanie k. 3-4 a.s.).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, aktach rentowych oraz aktach osobowych. Sąd opierał się na przedstawionym przez ubezpieczonego świadectwie pracy z Urzędu Antymonopolowego w W., gdyż pomimo błędnej daty urodzenia ubezpieczonego w tym świadectwie, wykazano, że był on zatrudniony w Urzędzie Antymonopolowym w spornym okresie. Powyższe potwierdza załączona do akt dokumentacja przesłana przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawierająca akta osobowe dotyczące zatrudnienia ubezpieczonego w Urzędzie Antymonopolowym. Dowody przeprowadzone przez sąd w toku postępowania sądowego wykazały więc prawdziwość danych w świadectwie pracy, na którym sąd się oparł. Ponadto dane z tego świadectwa pracy dotyczące okresu zatrudnienia były prawidłowe, niezgodna była tylko data urodzenia. Dokumenty te, w zakresie w jakim sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie R. J. było częściowo uzasadnione.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył odmowy uwzględnienia przy obliczaniu wartości kapitału początkowego okresu pracy ubezpieczonego w Urzędzie Antymonopolowym od 9 maja 1990 r. do 14 grudnia 1990 r. oraz okresu, od którego powinno nastąpić przeliczenie przysługującej odwołującemu się emerytury. Jednak sąd zauważa, że organ rentowy złożył wniosek o uzasadnienie jedynie pkt 1 sentencji wyroku dotyczącego okresu pracy ubezpieczonego w Urzędzie Antymonopolowym, wobec czego uzasadnienie orzeczenia zostanie ograniczone tylko do tej kwestii.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że w myśl art. 173 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 504), zwanej dalej ustawą emerytalną, dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). Z kolei art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przewiduje, że kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Sąd zważył, że kapitał początkowy ma być odtworzeniem kwoty składek na ubezpieczenie społeczne, opłaconych przed 1 stycznia 1999 r. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury zostały określone w art. 15 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2022 r., poz. 504), a wysokość kapitału początkowego zależy od udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, podstawy wymiaru świadczenia, współczynnika określonego przez proporcję wieku ubezpieczonego i ustawowo określonego wieku emerytalnego oraz stażu.

Zgodnie z art. 175 ust. 1 ustawy emerytalnej, postępowanie w sprawie ustalenia kapitału początkowego przebiega według zasad dotyczących ustalenia prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie, co w szczególności dotyczy katalogu środków dowodowych, jakie służą ubezpieczonemu w postępowaniu przed organem rentowym do wykazania zarówno stażu ubezpieczonego, jak i wysokości przychodów.

Sąd, jednakże nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi
dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Według art. 473 § 1 k.p.c. w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt, może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007r., I UK 111/07). Pogląd wyrażony w cytowanym wyżej orzecznictwie jest uzasadniony tym, że z uwagi na upływ lat ubezpieczeni wnioskujący o ustalenie kapitału początkowego lub przyznanie im prawa do świadczenia emerytalnego mogą napotkać pewne trudności w należytym udokumentowaniu nie tylko przebiegu zatrudnienia czy też faktu otrzymywania konkretnych składników wynagrodzeń bądź ich wysokości, lecz również samej okoliczności zatrudnienia w danym zakładzie pracy. Praktyka orzecznicza zna zresztą wiele przypadków, w których dostęp ubezpieczonych do pełnych akt osobowych jest problematyczny. Przyczyną tego stanu rzeczy najczęściej jest likwidacja zakładu pracy, w którym ubezpieczony przed laty pracował, zagubienie dokumentacji w związku z krótkim termin jej obowiązkowej archiwizacji czy przejęciem zakładu pracy przez inny podmiot, lecz również niestaranne prowadzenie dokumentacji kadrowo-płacowej przez byłego pracodawcę. Ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu okresów składkowych czy też wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny jednak obciążać wyłącznie ubezpieczonych, przy czym nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić w całości na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, z tym że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007r., I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013 r., III AUa 269/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 marca 2006 r., III AUa 1096/05). Mając to na uwadze sąd przeprowadził postępowanie dowodowe związane ze spornym okresem pracy ubezpieczonego.

Organ rentowy zakwestionował świadectwo pracy, które miało potwierdzić okres zatrudnienia odwołującego w Urzędzie Antymonopolowym od 9 maja 1990 r. do 14 grudnia 1990 r. z uwagi na to, że świadectwo to zawierało błędną datę urodzenia ubezpieczonego.

W toku postępowania zostały złożone przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów akta osobowe R. J. potwierdzające zatrudnienie w spornym okresie w Urzędzie Antymonopolowym, które w ocenie sądu potwierdzają zatrudnienie ubezpieczonego. Akta osobowe zawierały zarówno świadectwa pracy od wcześniejszych pracodawców, na których wskazana jest prawidłowa data urodzenia ubezpieczonego oraz dokumenty potwierdzające zatrudnienie, wynagrodzenie i powołanie R. J. na Dyrektora Generalnego w Urzędzie Antymonopolowym. Całość dokumentacji zawartej w aktach osobowych przesłanych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wskazuje, że dotyczy ona ubezpieczonego R. J.. W ocenie sądu powyższe, wskazuje, że świadectwo pracy z Urzędu Antymonopolowego dotyczy odwołującego R. J., co ma wpływ na ponowne ustalenie wartości kapitału początkowego i przeliczenia emerytury. Powyższe dokumenty wskazują, że zatrudnienie ubezpieczonego u tego pracodawcy trwało od 9 maja 1990 r. do 14 grudnia 1990 r. Świadectwo pracy zawierało oczywistą omyłkę pisarską. Zdaniem sądu nawet przy błędnie wpisanej w świadectwie pracy dacie urodzenia odwołującego, akta osobowe, które zgromadzono w toku postępowania sądowego na okoliczność zatrudnienia w spornym okresie są dostateczne i wystarczające do tego, by potwierdzić ten okres pracy ubezpieczonego w Urzędzie Antymonopolowym w W. od 9 maja 1990 r. do 14 grudnia 1990 r. Wobec powyższych okoliczności, sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i uwzględnił okres zatrudnienia ubezpieczonego od 9 maja 1990 r. do 14 grudnia 1990 r. do ustalenia wartości kapitału początkowego, o czym orzekł w pkt 1 sentencji wyroku.