Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 maja 2023 r. w Warszawie

sprawy J. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o świadczenie uzupełniające dla osoby niezdolnej do samodzielnej egzystencji

na skutek odwołania J. Ż.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 12 lutego 2020 r. znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

J. Ż. w dniu 7 marca 2020r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 lutego 2020r., znak: (...), odmawiającej prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Wskazała, że jest po dwóch udarach, ma niesprawną prawą stronę ciała, nie jest w stanie sama się ubrać, przygotować posiłków, pisać, ma problemy z chodzeniem, wejściem i zejściem po schodach, a także nie może sama wyjść na ulicę z powodu zawrotów głowy (uszkodzony błędnik). Nadto, ubezpieczona wskazała, że ma zaniki pamięci i dezorientowanie się w prostych czynnościach – we wszystkim potrzebuje pomocy męża. Stwierdzenie organu rentowego, że nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, jest w tej sytuacji krzywdzące i niezgodne z prawdą (odwołanie z dnia 5 marca 2020r., k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając swe stanowisko wskazał, że na podstawie badania przeprowadzonego przez Lekarza Orzecznika w dniu 13 stycznia 2020r. i Komisję Lekarską ZUS w dniu 6 lutego 2020r. ustalono, że stopień naruszenia sprawności organizmu ubezpieczonej nie powoduje u niej niezdolności do samodzielnej egzystencji (odpowiedź na odwołanie z dnia 19 marca 2020r., k. 5 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. Ż., ur. (...), z zawodu jest technikiem ekonomistą, pracowała jako sprzedawca. Począwszy od 1 października 2014r. pobiera rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, która aktualnie przysługuje jej na stałe (dokumentacja lekarska – akta rentowe; decyzje ZUS z 5 stycznia 2015r., z 19 lutego 2019r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Ubezpieczona w dniu 20 kwietnia 2012r. doznała udaru niedokrwiennego pnia mózgu i była hospitalizowana w Oddziale Neurologii Szpitala (...) w W.. Wypisana została z Oddziału Neurologicznego po zastosowaniu leczenia zachowawczego, z dobrym efektem leczniczym, pozostawiającym śladowy deficyt neurologiczny w postaci niedowładu prawostronnego („NIHSS 9-3-0-0, Barthel 15-18-20”). W dnia 25 marca 2014r. ubezpieczona doznała udaru krwotocznego w zakresie prawej półkuli móżdżku i była ponownie hospitalizowana w Oddziale Neurologicznym Szpitala (...) w W.. Następnie pozostawała pod opiekę Poradni Neurologicznej i Lekarza POZ w W. z powodu następstw udarów, cukrzycy typu 2 leczonej lekami doustnymi, nadciśnienia tętniczego oraz znacznej otyłości i zaburzeń lipidowych. Ze względu na niedostateczną kontrolę glikemii była hospitalizowana w Oddziale Chorób Wewnętrznych w W., gdzie zdecydowano o włączeniu do leczenia doustnej insuliny, a w zaleceniach do rozważenia została wskazana operacja zmniejszenia żołądka ze względu na trudną do zredukowania otyłość olbrzymią. Decyzją Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 25 stycznia 2019r. J. Ż. została uznana za trwale całkowicie niezdolną do pracy ze względu na stwierdzone zaburzenia neurologiczne i współistniejące schorzenia ogólnoustrojowe ( karty informacyjne leczenia - dokumentacja lekarska w aktach rentowych; decyzja ZUS z dnia z 19 lutego 2019r. – nienumerowane karty akt rentowych).

W dniu 29 października 2019r. ubezpieczona złożyła wniosek o świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. W związku z tym została skierowana na badanie do lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z dnia 13 stycznia 2020r. stwierdził, że ubezpieczona nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Sprawa została następnie przekazana do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS, która w orzeczeniu z dnia 6 lutego 2020r. potwierdziła stanowisko lekarza orzecznika ZUS, uznając na podstawie dokumentacji medycznej i przeprowadzonego badania, że dysfunkcja stanu ogólnego oraz układu nerwowego stwierdzona badaniem bezpośrednim i potwierdzona wynikami badań zgromadzonymi w dokumentacji medycznej, naruszają sprawność organizmu w stopniu znacznym. Ubezpieczona jest jednak samodzielna w stopniu umożliwiającym samoobsługę i nie spełnia kryteriów ustalenia uprawnień do dodatku pielęgnacyjnego (wniosek z dnia 29 października 2019r., orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 13 stycznia 2020r. i orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 6 lutego 2020r. – nienumerowane karty akt rentowych).

W oparciu o powyższe Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 12 lutego 2020r. decyzję znak: (...), w której odmówił J. Ż. prawa do świadczenia uzupełniającego (decyzja odmowna z dnia 12 lutego 2020r. - nienumerowane karty akt rentowych).

Ubezpieczona odwołała się od wskazanej decyzji, a Sąd postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2020r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych neurologa i internisty celem ustalenia, czy J. Ż. jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, a jeśli tak, to od kiedy i na jaki okres (postanowienie z dnia 14 kwietnia 2020r., k. 7 a.s.).

W opinii wydanej w dniu 21 maja 2021r., sporządzonej na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonej, biegła sądowa neurolog B. A. stwierdziła cechy dyskretnego niedowładu i śladowej ataksji kończyn prawych. Poza tym nie stwierdziła innych istotnych objawów uszkodzenia w zakresie ośrodkowego ani obwodowego układu nerwowego. Próba Romberga była ujemna. Biegła wskazała na brak objawów korzeniowych obustronnie. Podkreśliła, że chód ubezpieczonej był powolny, ale samodzielny, wydolny, na krótkim dystansie bez pomocy sprzętów ortopedycznych. W zmodyfikowanej skali Barthela w badaniu przeprowadzonym przez biegłą neurolog ubezpieczona uzyskała 75 punktów. Zdaniem biegłej neurolog, schorzenia stwierdzone u ubezpieczonej sprowadzają znaczne naruszenie sprawności jej organizmu, ale brak jest podstaw uznania niezdolności do samodzielnej egzystencji ze względu na stan neurologiczny. Nie powoduje on naruszenia sprawności organizmu, które powodowałoby konieczność stałej pielęgnacji i pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, tj. przy czynnościach higieny osobistej, spożywaniu posiłków itp. Biegła stwierdziła, że naruszenie sprawności organizmu ubezpieczonej powoduje konieczność częściowej pomocy i wsparcia osoby drugiej w niektórych czynnościach życia codziennego, np. robieniu zakupów, załatwianiu spraw prawnych, finansowych i urzędowych. Reasumując, biegła wskazała, że jej ocena braku niezdolności opiniowanej do samodzielnej egzystencji jest zgodna z oceną Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej ZUS (opinia biegłej sądowej w zakresie neurologii B. A. z dnia 21 maja 2021r., k. 30-32 a.s.).

W opinii z dnia 23 marca 2021r. biegła z zakresu chorób wewnętrznych, diabetologii i angiologii E. R., po zebraniu wywiadu, zbadaniu opiniowanej oraz po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną, rozpoznała u ubezpieczonej cukrzycę typu 2 leczoną doustnymi lekami hipoglikemizującymi oraz insuliną, nadciśnienie tętnicze i hiperlipidemię. Powyższe choroby stały się przyczyną powikłań w postaci udaru pnia mózgu oraz udaru móżdżku. W opinii biegłej istniejąca cukrzyca wymaga przestrzegania diety cukrzycowej, a także okresowej weryfikacji leków. Brak jest jednak odnotowanych ciężkich niedocukrzeń oraz ostrych powikłań cukrzycy. Istniejące nadciśnienie tętnicze jest dość dobrze kontrolowane farmakologicznie. W ocenie biegłej, żadna z wymienionych chorób internistycznych nie osiągnęła takiego stopnia zaawansowania, który sprowadzałby u badanej niezdolność do samodzielnej egzystencji (opinia biegłej sądowej z zakresu chorób wewnętrznych, diabetologii i angiologii E. R. z dnia 23 maja 2021r., k. 38-40 a.s.).

Z uwagi na zastrzeżenia ubezpieczonej do opinii biegłych sądowych, postanowieniem z dnia 28 czerwca 2021r. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego neurologa (z wyłączeniem B. A.) celem ustalenia czy ubezpieczona jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, a jeśli tak, to od kiedy i na jaki okres (postanowienie z dnia 28 czerwca 2021r., k. 58 a.s.).

W opinii z dnia 10 grudnia 2021r. biegła neurolog T. P., po zapoznaniu się z aktami sprawy i po badaniu ubezpieczonej, rozpoznała przebyty udar krwotoczny prawej półkuli móżdżku w roku 2014 z ataksją kończyn prawych, przebyty udar pnia mózgu w roku 2012 z dyskretnym niedowładem polerowniczym prawostronnym, cukrzycę typu 2, otyłość, nadciśnienie tętnicze, a także bóle i zawroty głowy w wywiadzie. Biegła stwierdziła, że ubezpieczona w obecnym stanie zdrowia jest zdolna do samoobsługi. Z punktu widzenia schorzeń neurologicznych nie wymaga do funkcjonowania w życiu codziennym długotrwale pomocy osoby drugiej. Biegła wskazała także, że w badaniu neurologicznym stwierdziła niewielkie deficyty neurobiologiczne po przebytych udarach mózgu i móżdżku w roku 2012 i roku 2014. Dolegliwości podawane i stwierdzane odchylenia w badaniu neurologicznym, według biegłej, nie uniemożliwiają jednak wykonywania samodzielnie podstawowych czynności dnia codziennego. Ubezpieczona wymaga pomocy drugiej osoby do wykonywania tylko niektórych czynności. Po przebytych udarach móżdżku i rehabilitacji zaadaptowała się do niesprawności ruchowej. Z punktu widzenia neurologa jest zdolna do samoobsługi. Dysfunkcja organizmu oceniania na podstawie dokumentacji medycznej i badania narusza sprawność organizmu w stopniu umiarkowanym. Biorąc te fakty pod uwagę biegła sądowa neurolog poparła stanowisko lekarzy ZUS i poprzedniej, opiniującej w sprawie, biegłej sądowej neurolog (opinia biegłej sądowej z zakresu neurologii T. P. z dnia 10 grudnia 2021r., k. 89-93 a.s.).

J. Ż. nie zgodziła się z opinią biegłej neurolog, wskazując, że opinia jest dla niej krzywdząca. Ubezpieczona podniosła, że ma niewładną prawą stronę, chodzi ciężko, podpiera się lewą ręką o kulę, sama nie robi zakupów, nie pozmywa, nie zrobi jedzenia. Wskazała, że nie jest w stanie utrzymać noża, wszystko robi za nią mąż, nie jest sama w stanie zejść i wejść po schodach. Dodała, że jej mąż nie pracuje, aby móc się nią opiekować . Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 12 maja 2022r. Sąd dopuścił więc dowód z opinii biegłego sądowego neurologa (z wyłączeniem T. P. i B. A.) celem ustalenia, czy J. Ż. jest niezdolna do samodzielnej egzystencję (protokół rozprawy z dnia 12 maja 2022r., k. 140 a.s.).

W opinii z dnia 20 czerwca 2022r. biegły sądowy neurolog W. G. - opierając się tylko na analizie dostępnej dokumentacji medycznej oraz wynikach badań osobistych przeprowadzonych przez poprzedniego biegłego z zakresu neurologii, a także oceniając stan przedmiotowy ubezpieczonej na podstawie opisów w opiniach (popartych oceną stanu badanej dokonanej w zmodyfikowanej skali Barthel, gdzie była oceniania na 85-75 punktów), przy braku dokumentacji medycznej za okres po 1 grudnia 2021r. (data badania przez biegłą) - podzielił opinie sformułowane przez biegłe w dziedzinie neurologii, chorób wewnętrznych, diabetologii i angiologii, które są zgodne z orzeczeniami Lekarza Orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej ZUS odnośnie braku niezdolności do samodzielnej egzystencji (opinia biegłego sądowego neurologa W. G. z dnia 20 czerwca 2022r., k. 148-153 a.s.).

W kolejnej opinii z dnia 12 listopada 2022r. biegły sądowy W. G., oceniając stan zdrowia ubezpieczonej na podstawie jej osobistego badania oraz powtórnej analizy dostępnej dokumentacji medycznej, wskazał, że J. Ż. jest osobą poważnie chorą i niepełnosprawną, na co wpływ mają nie tylko stwierdzone deficyty neurologiczne, ale także olbrzymia otyłość, nadciśnienie tętnicze oraz wieloletnia cukrzyca. W ocenie retrospektywnej można dopatrywać się stopniowego pogarszania się stanu funkcjonalnego ubezpieczonej, biorąc pod uwagę dokonywaną ocenę w skali Barthel – 85/80 punktów – w dniu 1 lutego 2020r. (ocena orzeczników ZUS), 75 punktów w marcu 2021r. (ocena konsultanta neurologa) i obecnie 70 punktów oraz w skali Rankin 4 punkty (ocena biegłego w dniu badania powódki). Biegły wskazał, że z punktu widzenia neurologicznego ubezpieczona jest osobą niepełnosprawną w stopniu poważnym, wymagającą pomocy w niektórych elementach życia np. kąpiel, wychodzenie z mieszkania, robienie zakupów, pomoc przy ubieraniu się, czy przygotowywanie posiłków. Wymaga również wsparcia emocjonalnego, ale w chwili obecnej nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji wymagającą stałej opieki ze strony osób drugich w rozumieniu definicji ją określającej. Zgodnie z tą definicją niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza, że chory jest całkowicie zależny od swoich opiekunów, a bez ich pomocy nie byłby w stanie przetrwać oraz nie jest w stanie podjąć pracy ani innych działań w celach zarobku (opinia biegłego sądowego neurologa W. G. z dnia 12 listopada 2022r., k. 181-188 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną J. Ż., konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń.

Ustalając stan faktyczny, Sąd oparł się również na opiniach sporządzonych przez biegłych sądowych: internistę E. R., a także neurologów - B. A., T. P. i W. G.. Wskazane opinie zostały sporządzone w sposób rzetelny i fachowy, z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonej oraz po przeprowadzeniu badań. Ponadto prezentowane przez biegłych wnioski dotyczące braku niezdolności do samodzielnej egzystencji, mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały wyczerpująco uzasadnione oraz są spójne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Regulacje dotyczące świadczenia, o które ubiega się J. Ż., zostały zamieszczone w ustawie z dnia 31 lipca 2019r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji ( Dz. U. z 2022r., poz. 1006), zwanej dalej ustawą o świadczeniu uzupełniającym. Zgodnie z treścią art. 1 ust. 2 tej ustawy, celem świadczenia uzupełniającego jest dodatkowe wsparcie dochodowe osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Na podstawie art. 2 ust. 1 takie świadczenie przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniu uzupełniającym, w sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie, dotyczących postępowania w sprawie świadczenia uzupełniającego, wypłaty tego świadczenia oraz wydawania orzeczeń, o których mowa w art. 2 ust. 1, stosuje się odpowiednio m.in. przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z wyjątkiem art. 136 tej ustawy.

Jedną z przesłanek przyznania świadczenia uzupełniającego jest stwierdzenie niezdolności do samodzielnej egzystencji. Z art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 504), zwanej dalej ustawą emerytalną, wynika że niezdolność do samodzielnej egzystencji to spowodowana naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem pojęcie to ma szeroki zakres przedmiotowy, obejmuje bowiem opiekę oznaczającą pielęgnację, a więc zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej, a także pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat czy składanie wizyt u lekarza. Niezdolność do samodzielnej egzystencji ma więc wymiar podwójny, dotyczący zarówno podstawowych czynności własnej osoby, jak i czynności życia codziennego. Orzeczenie niezdolności do samodzielnej egzystencji wymaga niemożności samodzielnego wykonywania tych czynności łącznie na obu wskazanych płaszczyznach. W ramach zakresu pojęcia „niezdolności do samodzielnej egzystencji” należy odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat czy składanie wizyt u lekarza ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 marca 2013r., III AUa 1235/12). Pojęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji obejmuje z jednej strony opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokojenia potrzeb fizjologicznych, czy utrzymania higieny osobistej, a z drugiej strony dotyczy też pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak: robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza, czy załatwianie spraw urzędowych. Dopiero te dwa aspekty ujmowane łącznie wyczerpują zakres znaczeniowy ustawowego pojęcia „niezdolności do samodzielnej egzystencji”. Pojęcie to w zaprezentowanym rozumieniu jest w orzecznictwie utrwalone (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2000r., III AUa 190/00, Prawo Pracy 2001/3/45; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21 lutego 2002r., III AUa 1331/01, OSA 2003/7/28; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 6 marca 2003r., I AUa 651/02, Prawo Pracy 2004/7-8/65; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 czerwca 1995r., AUr 531/95, OSA 1995/7-8/56). Istotne jest przy tym, iż sam fakt, że osoba doznaje pewnych utrudnień w realizacji potrzeb życia codziennego nie może przesądzać o uznaniu jej za niezdolną do samodzielnej egzystencji (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 3 września 2015r., III AUa 910/14).

W rozpatrywanej sprawie jedyną kwestią sporną było stwierdzenie, czy naruszenie sprawności organizmu ubezpieczonej sprowadza niezdolność do samodzielnej egzystencji w myśl art. 13 ust. 5 ustawy emerytalnej. Dokonanie ustaleń w tym zakresie nie było możliwe bez odwołania się do wiadomości specjalnych i powołania biegłych w trybie art. 278 § 1 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. W tym znaczeniu biegły jest pomocnikiem sądu, jednakże prezentuje własne stanowisko w kwestii, którą sąd rozstrzyga. Dowód z opinii biegłego podlega ocenie według art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z wyjaśnieniem udzielonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 maja 1974r., sygn. akt I CR 100/74, opinia biegłego tak, jak każdy inny dowód, podlega ocenie Sądu orzekającego tak co do jej zupełności i zgodności z wymaganiami formalnymi, jak i co do jej mocy przekonywującej. Kryteria mające zastosowanie do takiej oceny sformułował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 listopada 2000r. (I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64) wyjaśniając, iż opinia biegłego podlega ocenie na podstawie właściwych dla jej przymiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki, wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Podstawy do dokonania ustaleń faktycznych nie może stanowić opinia dowolna, sprzeczna z materiałem dowodowym, niezupełna, pozbawiona argumentacji umożliwiającej sądowi dokonanie wszechstronnej oceny złożonej przez biegłego opinii. Wprawdzie zgodnie z art. 286 k.p.c., sąd może zażądać dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych, nie oznacza to jednak, że w każdym przypadku jest to konieczne. Potrzeba dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych może wynikać z okoliczności sprawy i podlega ocenie sądu orzekającego. Jeżeli zaś sąd uzyskał od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, to nie ma potrzeby żądania ponowienia lub uzupełnienia tego dowodu. Przede wszystkim zaś nie stanowi podstawy dopuszczenia dowodu z kolejnych biegłych sam fakt, iż złożona opinia jest niekorzystna dla strony (zob. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 lutego 1974r., II CR 817/73, LEX nr 7404).

W przedmiotowej sprawie dla oceny, czy J. Ż. jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych internisty i trzech lekarzy neurologów. Zgodnie z opinią lekarza internisty rozpoznane u ubezpieczonej choroby, tj. cukrzyca typu 2 leczona doustnymi lekami hipoglikemizującymi oraz insuliną, nadciśnienie tętnicze i hiperlipidemia, nie osiągnęły takiego stopnia zaawansowania, który sprowadzałby niezdolność do samodzielnej egzystencji. Również neurolog B. A. stwierdziła, że ocena braku niezdolności ubezpieczonej do samodzielnej egzystencji jest zgodna z oceną Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej ZUS. Wymieniona biegła sądowa wskazała, że stan neurologiczny stwierdzony u ubezpieczonej nie powoduje naruszenia sprawności jej organizmu, które sprowadzałby konieczność stałej pielęgnacji i pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, tj. przy czynnościach higieny osobistej, spożywaniu posiłków itp. Biegła stwierdziła, że naruszenie sprawności organizmu opiniowanej powoduje konieczność częściowej pomocy i wsparcia osób drugich w niektórych czynnościach życia codziennego, np. robieniu zakupów, załatwianiu spraw prawnych, finansowych i urzędowych. Podobne wnioski zaprezentowała biegła neurolog T. P., wskazując, że dolegliwości i stwierdzone u ubezpieczonej odchylenia w badaniu neurologicznym nie uniemożliwiają wykonywania samodzielnie podstawowych czynności dnia codziennego. Także biegły neurolog W. G. podzielił stanowisko odnośnie braku niezdolności do samodzielnej egzystencji, zaprezentowane przez biegłe z dziedziny neurologii.

Sąd oparł się na wskazanych opiniach, albowiem biegli uwzględnili dostępną dokumentację medyczną ubezpieczonej, prawidłowo opisali przebieg i cechy występujących u niej schorzeń oraz wypowiedzieli się na temat jej stanu zdrowia przy uwzględnieniu wyników badań, jakie sami przeprowadzili. Wobec tego Sąd do opinii nie miał zastrzeżeń. Zostały one sporządzone w sposób fachowy. Zawierają opis wyników badań przez biegłych przeprowadzonych, opis stanu zdrowia ubezpieczonej w oparciu o aktualną dokumentację medyczną, a także logicznie umotywowane i jednoznaczne wnioski dotyczące braku niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Organ rentowy do opinii biegłych sądowych nie wniósł zastrzeżeń, natomiast J. Ż. zgłaszała uwagi wobec opinii biegłych neurologów. Wskazywała, że jej stan zdrowia wymaga całkowitej opieki osób trzecich, bo bez ich pomocy nie jest w stanie funkcjonować. Wyjaśniła, że bez pomocy nie może samodzielnie poruszać się po ulicy, kąpać się, zrobić zakupów, ubrać się, czy też przygotować posiłku.

Sąd analizując zarzuty ubezpieczonej, nie podzielił ich, biorąc pod uwagę zgodne stanowisko trzech biegłych neurologów. Poza tym, koncentrując się na ostatniej opinii neurologicznej, którą ubezpieczona wskazywała jako potwierdzającą jej stanowisko, podkreślić należy, że biegły W. G. - choć wskazał, że ubezpieczona jest osobą poważnie chorą i niepełnosprawną, której stan stopniowo pogarsza się, wymagającą pomocy w niektórych elementach życia np. kąpiel, wychodzenie z mieszkania, robienie zakupów, pomoc przy ubieraniu się, przygotowywaniu posiłków - to jednak nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Nie jest osobą wymagającą stałej opieki ze strony osób drugich w rozumieniu definicji określającej niezdolność do samodzielnej egzystencji. Formułując wskazane stanowisko biegły W. G., wbrew zarzutom ubezpieczonej, uwzględnił dokumentację i wyniki badań, które przeanalizował i ocenił. Jego opinia jest rzetelna, gdyż zawiera uzasadnienie wniosków końcowych i umożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej.

Ponadto, odnosząc się do wniosku ubezpieczonej, by Sąd sam sprawiedliwie ocenił jej stan zdrowia, wskazać należy, że sąd nie może czynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 18 września 2014r., I UK 22/14; 24 czerwca 2015r., I UK 345/14; z dnia 30 czerwca 2000r., II UKN 617/99; także wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 września 2017r. III AUa 258/17). Wynika to z tego, że sąd nie może samodzielnie wypowiadać się w kwestiach wymagających wiadomości specjalnych, z pominięciem dowodu z opinii biegłego (biegłych). Może co najwyżej, jeśli jest taka potrzeba, przeprowadzić dowód z opinii uzupełniającej danego biegłego bądź dowód z opinii innych biegłych. Nie może natomiast zająć stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia wnioskodawczyni, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, innej niż wyrażona w opiniach biegłych. W związku z tym, skoro ze wszystkich opinii wydanych w przedmiotowej sprawie wynika zdolność J. Ż. do samodzielnej egzystencji, to Sąd – wbrew tym opiniom – samodzielnie nie mógłby dokonać oceny innej niż biegli sądowi. Oczywiście ocena w zakresie przesłanek prawa do świadczenia uzupełniającego ma ostatecznie charakter prawny i może jej dokonać wyłącznie sąd, trzeba jednak pamiętać, że opiera się ona na opiniach biegłych, mających wiadomości specjalne, z którymi rozstrzygnięcie Sądu nie może być sprzeczne.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy ocenił odwołanie J. Ż. jako niezasadne. Postępowanie odwoławcze potwierdziło prawidłowość ustaleń organu rentowego w zakresie oceny stanu zdrowia i kwalifikacji ubezpieczonej jako osoby niebędącej niezdolną do samodzielnej egzystencji. Tym samym, zgodnie z cytowanymi na wstępie przepisami, ubezpieczona nie spełnia warunków koniecznych do przyznania jej świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Odwołanie podlegało więc oddaleniu, o czym Sąd orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.