Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

10 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca: sędzia (del.) Magdalena Pytel

Protokolant: sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu 27 maja 2025 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy (...) (...), (...)sp. j. z siedzibą w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z udziałem ubezpieczonych J. S., J. J. i R. J.

i zainteresowanego Agencji Ochrony (...) spółka jawna (...) z siedzibą w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym i wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

na skutek odwołania (...) (...), M. D. (1) sp. j. z siedzibą w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z 23 listopada 2023 r. nr (...) oraz z 7 sierpnia 2024 r. nr (...) i (...)

1)  oddala odwołania,

2)  zasądza od (...) (...), M. D. (1) sp. j. z siedzibą w W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego 1080 zł (tysiąc osiemdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

VII U 366/24

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 listopada 2023 r. (nr (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1a i 3 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 17 ust. 1 i 2, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 41 ust. 1 i art. 46 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 § 1 i 2, art. 83 § 1, art. 353 ^{( 1)} KC w zw. z art. 69 ust. 1, art. 76a ust. 1, art. 81 ust. 1 i 6 oraz art. 85 ust. 4 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz art. 61 § 1, 2 i 3 KPA, stwierdził, że J. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 14 grudnia 2021 r. u płatnika składek (...) (...), M. D. (1) sp. j. z siedzibą w W.. Jednocześnie organ rentowy ustalił na 0 zł podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne J. S. za okres od stycznia 2020 r. do grudnia 2021 r.

W uzasadnieniu wskazano, że ubezpieczona faktycznie wykonywała czynności jedynie na rzecz zleceniodawcy Agencji Ochrony (...) spółka jawna J. K. z siedzibą w W. i to ten podmiot powinien być płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne od całego przychodu uzyskanego przez J. S., w tym także kwot wynikających z umowy zlecenia z zawartej z (...)(akta rentowe).

Analogiczne ustalenia i uzasadnienia zawierały decyzje z 7 sierpnia 2024 r.:

- nr (...), którą organ rentowy stwierdził, że R. J. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 7 października 2020 r. do 31 października 2020 r., od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. u płatnika składek (...) (...), (...) sp. j. z siedzibą w W., a podstawa wymiaru składek powinna wynosić 0 zł;

- nr (...), którą organ rentowy ustalił na 0 zł podstawę wymiaru składki i kwotę składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne J. J. w okresie od listopada 2020 r. do grudnia 2021 r. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Przedsiębiorstwo Handlowo - Usługowe (...), (...)sp. j (akta rentowe).

29 grudnia 2023 r. pełnomocnik spółki (...) wniosła odwołanie od decyzji z 23 listopada 2023 r., zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że J. S. w spornym okresie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu u płatnika składek (...) oraz ustalenie podstaw wymiaru składek zgodnie z deklaracjami składanymi przez płatnika. Nadto, skarżąca wniosła o zasądzenie od organu rentowego na rzecz płatnika składek kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

W uzasadnieniu strona odwołująca zaprzeczyła jakoby umowa zlecenia została zawarta dla pozoru, jedynie w celu zmniejszenia kwoty obowiązkowych składek. Przedstawiono także zasady współpracy w ramach konsorcjum odwołującego ze spółką (...) (k. 3).

Analogiczne żądania i argumentację zawarto w odwołaniach z 16 września 2024 r. od decyzji z 7 sierpnia 2024 r. (k. 3 akt VII U 1558/24 i VII U 1557/24).

W odpowiedziach na odwołania pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołań, podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonych decyzjach. Domagał się także zasądzenie kosztów postępowania (k. 11, k. 10 akt VII U 1557/24 i VII U 1558/24).

Na rozprawie 27 maja 2025 r. sprawy dotyczące odwołania płatnika składek od decyzji odnoszącej się do ubezpieczonych R. J. i J. J. zostały na podstawie art. 219 KPC połączone ze sprawą z odwołania od decyzji dotyczącej J. S. celem ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (k. 122).

Również na rozprawie 27 maja 2025 r. zainteresowany Agencja Ochrony (...) spółka jawna J. K. z siedzibą w W. przyłączył się do odwołania (k. 122).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Przedsiębiorstwo Handlowo - Usługowe (...), M. D. (1) sp. j. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego 23 sierpnia 2006 r. pod numerem (...), obecnie z siedzibą przy ul. (...) w W.. Wspólnikami są S. K. i R. B.. Od 9 lipca 2018 r. przedmiotem przeważającej działalności spółki jest m.in. działalność ochroniarska, z wyłączeniem obsługi systemów bezpieczeństwa (k. 78 - informacja z KRS).

Agencji Ochrony (...) spółka jawna J. K. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego 15 lutego 2002 r. pod numerem (...), obecnie z siedzibą przy ul. (...) w W.. Spółka powstała wskutek przekształcenia spółki cywilnej w jawną na mocy uchwały Zgromadzenia Wspólników z 18 października 2021 r. Wspólnikami są D. K. i A. K.. Od 27 czerwca 2019 r. przedmiotem przeważającej działalności spółki jest m.in. działalność ochroniarska, z wyłączeniem obsługi systemów bezpieczeństwa (k. 83 - informacja KRS).

Ww. płatników łączyły liczne umowy konsorcjum. Zgodnie z zawartymi umowami partnerzy tworzyli konsorcja w celu wzięcia udziału w postępowaniu o udzielenie zamówień przez podmioty (zamawiających) wskazane w poszczególnych umowach. Ww. zamówienia dotyczyły kompleksowego wykonania zadań z zakresu ochrony osób, obiektów, mienia czy obsługi parkingów. W przypadku wygrania przetargu do każdej umowy konsorcjum sporządza się porozumienie wykonawcze, w którym określa się procentowy udział oraz koszty przygotowania i złożenia oferty każdego partnera (zeznania S. K., zeznania D. K.).

W szczególności (...) i (...) zawarły następujące umowy:

⚫

umowę konsorcjum z 5 listopada 2019 r. (którego liderem był (...)) celem wzięcia udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na wykonanie usługi w zakresie ochrony i monitorowania obiektów Urzędu Dzielnicy (...) w W. na lata 2019 – 2021,

⚫

umowę konsorcjum z 17 grudnia 2019 r. (którego liderem była spółka (...)) w celu wzięcia udziału w postępowaniu na wykonanie usługi w zakresie ochrony osób, mienia i obiektów (...) Centrum Pomocy (...) w W. ,

⚫

umowę konsorcjum z 3 lutego 2020 r. (którego liderem był (...), a dodatkowym członkiem (...). K. J. R.) w celu wzięcia udziału w postępowaniu na udzielenie zamówienia na wykonanie usług w zakresie ochrony fizycznej osób i mienia znajdującego się na nieruchomościach administrowanych przez Zarząd (...) W. ,

⚫

umowę konsorcjum z 5 marca 2020 r., (którego liderami byli (...) i (...)) w celu wzięcia udziału w postępowaniu publicznym na wykonanie usług w zakresie ochrony i dozoru mienia w obiektach Muzeum (...) w W.,

⚫

umowę konsorcjum z 7 sierpnia 2020 r. (którego liderem był (...), a dodatkowym członkiem spółka (...)) w celu wzięcia udziału w postępowaniu publicznym na wykonanie zadania w zakresie ochrony obiektów i mienia (...) Instytutu (...) - Państwowego Instytutu (...) w W. ,

⚫

umowę konsorcjum z 3 września 2020 r. (którego liderem był (...), a dodatkowym członkiem spółka Biuro Ochrony (...)) w celu wzięcia udziału w postępowaniu publicznym na wykonanie usługi w zakresie kompleksowej całodobowej ochrony osób, obiektów i mienia na terenie Instytutu (...) wraz z obsługą miejsc parkingowych ,

⚫

umową konsorcjum z 1 grudnia 2020 r. (którego liderem był (...), a dodatkowym członkiem Biuro Ochrony PHU (...) K. R.) w celu wzięcia udziału w postępowaniu publicznym na wykonanie usługi w zakresie ochrony fizycznej osób i mienia znajdującego na nieruchomościach administrowanych przez Zarząd Mienia (...) W. ,

⚫

umowę konsorcjum z 24 lutego 2021 r. (którego liderem był (...), a dodatkowym członkiem spółka Biuro Ochrony (...)) w celu wzięcia udziału w postępowaniu na wykonanie usługi w zakresie ochrony osób i mienia na terenie (...) w W. .

⚫

umowę konsorcjum z 13 kwietnia 2021 r. (którego liderem był (...), a dodatkowymi członkami spółki (...) i (...) P. S.) w celu wzięcia udziału w postępowaniu na wykonanie usługi w zakresie obsługi parkingów w Kampusie (...) (akta kontroli).

Współpracę pomiędzy ww. płatnikami potwierdzają dowody finansowe w postaci faktur VAT, które zostały wystawione za ogólne usługi z zakresu ochrony obiektów w ramach konsorcjum albo za udziału konsorcjum (akta kontroli).

30 grudnia 2019 r. J. S. podpisała z (...) reprezentowaną przez S. K. umowę zlecenia, w której zobowiązała się w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2020 r. do wykonywania samodzielne bez nadzoru i kierowania ze strony zleceniodawcy prac związanych z ochroną osób i mienia w obiektach objętych ochroną przez zleceniodawcę, wykonywania obowiązków ochronnych zgodnie z zakresem czynności ustalonym między zleceniodawcą a jego klientami, wykonywania obowiązków ochronnych według grafików służb uzgadnianych w zespole chroniącym konkretny obiekt wykonywana obowiązków ochronnych na terenie obiektów wskazanych przez zleceniodawcę, za wynagrodzeniem określonym w stawce godzinowej w kwocie 17 zł brutto. W umowie nie sprecyzowano obiektów, na których czynności te miały być wykonywane (akta rentowe).

Następnie, 31 grudnia 2020 r. J. S. podpisała z (...) reprezentowaną przez S. K. kolejną umowę zlecenia, w której zobowiązała się w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 14 grudnia 2021 r. do wykonywania samodzielne bez nadzoru i kierowania ze strony zleceniodawcy prac związanych z ochroną osób i mienia w obiektach objętych ochroną przez zleceniodawcę, wykonywania obowiązków ochronnych zgodnie z zakresem czynności ustalonym między zleceniodawcą a jego klientami, wykonywania obowiązków ochronnych według grafików służb uzgadnianych w zespole chroniącym konkretny obiekt wykonywana obowiązków ochronnych na terenie obiektów wskazanych przez zleceniodawcę, za wynagrodzeniem określonym w stawce godzinowej w kwocie 13,30 zł brutto. W umowie nie sprecyzowano obiektów, na których czynności te miały być wykonywane (akta rentowe).

Równolegle J. S. zawierała z zainteresowanym umowy zlecenia również dotyczące ochrony (bezsporne).

J. S. wykonywała czynności ochrony w Urzędzie Miasta dzielnicy P. w systemie 24/48. Pracowała według jednolitego grafiku, używała jednej książki służby, a jej pracę nadzorował inspektor R. B.. Otrzymała strój służbowy i dwa identyfikatory - od odwołującego i zainteresowanego. Ubezpieczona nie rozróżniała pracy dla odwołującego i zainteresowanego (zeznania J. S.).

7 października 2020 r. R. J. podpisał z (...) reprezentowaną przez S. K. umowę zlecenia, w której zobowiązał się w okresie od 7 października do 31 grudnia 2020 r. do wykonywania samodzielne bez nadzoru i kierowania ze strony zleceniodawcy prac związanych z ochroną osób i mienia w obiektach objętych ochroną przez zleceniodawcę, wykonywania obowiązków ochronnych zgodnie z zakresem czynności ustalonym między zleceniodawcą a jego klientami, wykonywania obowiązków ochronnych według grafików służb uzgadnianych w zespole chroniącym konkretny obiekt wykonywana obowiązków ochronnych na terenie obiektów wskazanych przez zleceniodawcę, za wynagrodzeniem określonym w stawce godzinowej w kwocie 17 zł brutto. W umowie nie sprecyzowano obiektów, na których czynności te miały być wykonywane (k. 39 akt VII U 1558/24).

Następnie 31 grudnia 2020 r. R. J. podpisał z (...) reprezentowaną przez S. K. umowę zlecenia, w której zobowiązał się w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. do wykonywania samodzielne bez nadzoru i kierowania ze strony zleceniodawcy prac związanych z ochroną osób i mienia w obiektach objętych ochroną przez zleceniodawcę, wykonywania obowiązków ochronnych zgodnie z zakresem czynności ustalonym między zleceniodawcą a jego klientami, wykonywania obowiązków ochronnych według grafików służb uzgadnianych w zespole chroniącym konkretny obiekt wykonywana obowiązków ochronnych na terenie obiektów wskazanych przez zleceniodawcę, za wynagrodzeniem określonym w stawce godzinowej w kwocie 13,30 zł brutto. W umowie nie sprecyzowano obiektów, na których czynności te miały być wykonywane (k. 39 akt VII U 1558/24).

7 października 2020 r. J. J. podpisał z (...) reprezentowaną przez S. K. umowę zlecenia, w której zobowiązał się w okresie od 7 października 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. do wykonywania samodzielne bez nadzoru i kierowania ze strony zleceniodawcy prac związanych z ochroną osób i mienia w obiektach objętych ochroną przez zleceniodawcę, wykonywania obowiązków ochronnych zgodnie z zakresem czynności ustalonym między zleceniodawcą a jego klientami, wykonywania obowiązków ochronnych według grafików służb uzgadnianych w zespole chroniącym konkretny obiekt wykonywana obowiązków ochronnych na terenie obiektów wskazanych przez zleceniodawcę, za wynagrodzeniem określonym w stawce godzinowej w kwocie 17 zł brutto. W umowie nie sprecyzowano obiektów, na których czynności te miały być wykonywane (k. 41 akt VII U 1557/24).

Następnie, 31 grudnia 2020 r. J. J. podpisał z (...) reprezentowaną przez S. K. umowę zlecenia, w której zobowiązał się w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 r. do wykonywania samodzielne bez nadzoru i kierowania ze strony zleceniodawcy prac związanych z ochroną osób i mienia w obiektach objętych ochroną przez zleceniodawcę, wykonywania obowiązków ochronnych zgodnie z zakresem czynności ustalonym między zleceniodawcą a jego klientami, wykonywania obowiązków ochronnych według grafików służ uzgadnianych w zespole chroniącym konkretny obiekt wykonywana obowiązków ochronnych na terenie obiektów wskazanych przez zleceniodawcę, za wynagrodzeniem określonym w stawce godzinowej w kwocie 18,30 zł brutto. W umowie nie sprecyzowano obiektów, na których czynności te miały być wykonywane (k. 41 akt VII U 1557/24).

J. J. przesłuchiwany w toku postępowania wyjaśniającego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych zeznał, że nie zawierał i nie podpisywał żadnych umów zlecenia z (...), ani nie wykonywał żadnej pracy na podstawie umowy zlecenia w tej firmie. Natomiast zatrudniony był na podstawie zlecenia jedynie w (...) w latach 2019 - 2022 i wykonywał czynności polegające na dozorowaniu parkingu i obiektu (protokół przesłuchania – k. 256 - 259 akta kontroli).

Wiosną 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził u odwołującego kontrolę. Organ rentowy ustalił, że kontrolowany płatnik składek (...) zatrudniał na podstawie umów zlecenia osoby, które jednocześnie miały zawarte umowy o pracę, bądź umowy zlecenia z płatnikiem składek (...). Były to w przeważającej większości czynności związane z ochroną osób i mienia oraz wykonywaniem obowiązków ochronnych. Umowy zlecenia z kontrolowaną firmą (...) były zawierane w okresach pokrywających się z okresem zgłoszenia do ubezpieczeń w (...). W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym przyjętych w toku kontroli zeznań osób ubezpieczonych organ rentowy ustalił, że ubezpieczeniu świadczyli pracę w zakresie usług ochrony na obiektach wskazanych przez (...). Przesłuchani zleceniobiorcy nie byli w stanie stwierdzić, które czynności były wykonywali w ramach umowy z (...). Pomimo faktu, że sporządzono dwie umowy to zatrudnienie wykonywano w jednym miejscu realizując te same czynności. Niektórzy z przesłuchanych zleceniobiorców w ogóle nie byli świadomi, że mieli zawartą umowę zlecenia z (...) , uważali że są zatrudnieni tylko w (...) (akta kontroli).

Decyzjami z 6 lutego 2025 r. organ rentowy ustalił wysokość postawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne u płatnika (...) za kolejne miesiące lat 2020 i 2021 z uwzględnieniem kwot wypłaconych na podstawie umów zawartych przez te osoby z (...) (VII U 1557/24 k. 42, VII U 1558/24 k. 40).

Decyzją z 10 lutego 2025 r. organ rentowy stwierdził, że J. S. podlegała w okresie od 1 czerwca do 17 sierpnia 2020 r. oraz od 16 lipca do 14 grudnia 2021 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia w (...) na podstawie umowy zlecenia (k. 104).

Decyzje te nie są jeszcze prawomocne, płatnik (...) złożył bowiem od nich odwołania.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt dokumentów, których autentyczność nie była kwestionowana przez strony, a także na podstawie zeznań J. S. i częściowo na podstawie zeznań stron S. K. i D. K..

Sąd dał wiarę zeznaniom J. S., bowiem uznał je za spójne i logiczne. Z zeznań ubezpieczonej wynika, że świadczyła usługi dla dwóch spółek w tym samym czasie i była to ta sama praca, wykonywana w tym samym miejscu.

Zeznania świadków A. B. i J. W. okazały się nieprzydatne do ustalenia charakteru czynności wykonywanych przez ubezpieczonych na rzecz odwołującego, bowiem świadkowie nie znają ubezpieczonych.

Sąd nie dał wiary zeznaniom S. K. i D. K. co do niezależnego od siebie zatrudniania równolegle tych samych osób u odwołującego i zainteresowanego - twierdzenia te pozostawały bowiem w sprzeczności ze złożonymi dokumentami, które w sposób ogólny i ramowy zakreślały zakres współpracy i które nie były sprecyzowane w innych dokumentach.

Odwołujący i zainteresowany nie wykazali aby spółki zawierały odrębne umowy z poszczególnymi klientami dotyczącymi obsługi różnych obiektów w zakresie różnych usług, nie zostały także złożone do akt dokumenty potwierdzające szczegółowe rozliczenia między spółkami dotyczące przepływu pracowników.

Jakkolwiek spółki zawierały formalnie odrębne umowy z tymi samymi zleceniobiorcami, to nie wskazywały jakie dokładnie czynności i na jakich obiektach mają oni wykonywać. Podział wynagrodzenia na dwie umowy pozwalał na odprowadzenie składek na ubezpieczenia społeczne tylko od części wynagrodzenia i w konsekwencji zmniejszenie obciążeń odwołującego.

Sąd na podstawie art. 235 (2) § 1 pkt 3 k.p.c. pominął dowód z opinii biegłego z zakresu ochrony osób i mienia jako nieprzydatny do wykazania spornych faktów (k. 128). W niniejszej sprawie zgromadzone dowody w postaci dokumentów oraz zeznań świadków pozwalają na dokonanie ustaleń faktycznych i ocenę stanu prawnego bez potrzeby przeprowadzania dowodu z opinii biegłego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie.

Istota przedmiotowego postępowania sprowadzała się do oceny prawidłowości zakwestionowania przez organ rentowy umów zlecenia zawartych przez ubezpieczonych z odwołującym i zainteresowanym.

W przedmiotowym postępowaniu, decydujące znaczenie miało zatem rozstrzygnięcie, czy doszło do zbiegu tytułów do objęcia ubezpieczeniem, o którym mowa w art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zbieg tytułów ubezpieczenia występuje, gdy jedna osoba wykonuje kilka rodzajów działalności, z którymi wiąże się obowiązek ubezpieczenia społecznego. Przepis art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w sytuacji zbiegu tytułów do podlegania ubezpieczeniu społecznemu daje możliwość wyboru jednego z tych tytułów ubezpieczonemu. Zamiarem ustawodawcy było stosowanie tej instytucji jedynie wówczas, gdy u danej osoby wystąpi rzeczywisty zbieg tytułów do podlegania ubezpieczeniu społecznemu, nie wtedy, gdy ubezpieczony w sposób sztuczny i nienaturalny doprowadza do wytworzenia takiego zbiegu, wyłącznie na użytek skorzystania ze swoistego ustawowego dobrodziejstwa przewidzianego w przepisie art. 9 ust. 2 ustawy systemowej. Istotne jest przy tym, aby zatrudnienie w oparciu o każdą z umów zlecenia miało dla podmiotów je zawierających realny wymiar i znaczenie.

W niniejszej sprawie nie ma podstaw do zastosowania regulacji z art. 9 ust. 2 ustawy systemowej, ponieważ materiał dowodowy zgromadzony w postępowaniu nie pozwala na uznanie, że ubezpieczonych łączyły z odwołującym i zainteresowanym odrębne stosunki zobowiązaniowe. Z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że pomimo podpisywania przez wskazane podmioty odrębnych umów w pokrywających się okresach, doszło de facto do powstania jednego stosunku zobowiązaniowego - umowy zlecenia, w ramach którego J. S., R. J. i J. J. świadczyli czynności z zakresu ochrony osób i mienia na rzecz (...).

Zasada swobody umów (art. 353 ^{( 1)} KC) umożliwia stronom umowy ukształtowanie stosunku prawnego według ich uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego. Natomiast o czynności prawnej, która ma na celu obejście ustawy można mówić, gdy pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2006 r., II UK 51/05). Sztuczny podział jednego stosunku zobowiązaniowego na kilka umów zlecenia, w ocenie Sądu, miał na celu obejście ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd miał przy tym na uwadze, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi. Przepis art. 12 ustawy systemowej stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zgodnie natomiast z art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4 - 6 i 10 ustawy systemowej, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 7 ustawy systemowej. W przypadku zbiegu kilku tytułów ogólnych obowiązuje zasada pierwszeństwa w czasie, co oznacza, że obowiązek ubezpieczenia istnieje z tego tytułu, który powstał najwcześniej, przy czym możliwa jest zmiana tytułu ubezpieczenia.

Zastosowanie w sprawie znalazł art. 9 ust. 1 ustawy systemowej, który stanowi, że osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie.

Organ rentowy prawidłowo uznał zatem, że J. S., R. J. i J. J. nie podlegali ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnym w (...) i że spółka ta nie była zobowiązana do uiszczania z tego tytułu składek.

Na marginesie, odnosząc się do wniosku odwołującej się przekazanie sprawy do właściwego miejscowo oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, wskazać należy, że organ rentowy skierował do NFZ wniosek o wydanie decyzji o niepodleganiu do ubezpieczenia zdrowotnego. Decyzją z 12 kwietnia 2024 r. nr 32/05/2024/Ub NFZ umorzył postępowanie administracyjne w całości jako bezprzedmiotowe, bowiem kwestia badania ważności umów należy do ZUS, a nie do Prezesa NFZ.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 KPC oddalił odwołania od zaskarżonych decyzji.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu wynikającej z art. 98 KPC oraz § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSR (del.) Magdalena Pytel