Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2025 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 lutego 2025 roku w Warszawie

sprawy E. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania E. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 26 listopada 2020 roku, znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

E. L. w dniu 8 sierpnia 2021r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 26 listopada 2020 roku, znak: (...), odmawiającej przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy, wnosząc o jej zmianę albo uchylenie oraz o zasądzenie od organu rentowego kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając swe stanowisko, ubezpieczony wskazał, że z posiadanej przez niego dokumentacji medycznej, przedłożonej w toku postępowania przed organem rentowym wynika jednoznacznie, że rozpoznano u niego zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowego, zmiany zwyrodnieniowe kolan, ograniczone zaburzenia nastroju, takie jak: zobojętnienie, spadek motywacji, spowolnienie psychoruchowe, obniżoną sprawność uwagi i pamięci, obniżoną sprawność intelektualną, męczliwość oraz objawy powodujące istotne orzeczniczo obniżenie wydolności psychofizycznej i zdolności dostosowania się do warunków pracy. Zdaniem ubezpieczonego powyższe okoliczności uzasadniają stwierdzenie, że wbrew stanowisku ZUS stopień nasilenia u niego objawów depresyjnych jest na tyle duży, że nie jest osobą wydolną psychofizycznie, a jego stan w istotnym stopniu wpływa na zdolność wykonywania pracy na poziomie posiadanego wykształcenia (odwołanie, k. 3-4 i 28-29 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania, powołując się na przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wskazując przesłanki, które są niezbędne do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Dalej zaznaczył, że w orzeczeniu z dnia 24 listopada 2020r. Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła u ubezpieczonego niezdolności do pracy, wobec czego zaskarżoną decyzją odmówiono prawa do wnioskowanego świadczenia (odpowiedź na odwołanie z dnia 9 marca 2021r., k. 30 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. L., ur. (...), posiada wykształcenie zawodowe w zawodzie tokarz wiertacz, nadto ukończył kurs spawacza. Początkowo pracował jako pracownik młodociany - tokarz, później jako spawacz. Posiada orzeczenie z 30 maja 2014r. o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w którym niepełnosprawność oznaczona symbolami 07-S i 05R, datuje się od 23 kwietnia 2014r. na stałe. W orzeczeniu zaznaczono ponadto, że wskazana jest praca na stanowisku dostosowanym do niepełnosprawności (dokumentacja medyczna ubezpieczonego – akta ZUS).

W dniu 2 września 2020r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek z 2 września 2020r., k. 1-5 akt ZUS). W toku postępowania lekarz orzecznik ZUS wydał orzeczenie z dnia 22 października 2020r., w którym wskazał, że E. L. nie jest niezdolny do pracy. Następnie Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 24 listopada 2020r. potwierdziła brak niezdolności do pracy. W związku z powyższym Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 26 listopada 2020r. decyzję odmawiającą prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 22 października 2020r., k. 15 akt ZUS; orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 24 listopada 2020r., k. 30 akt ZUS; decyzja ZUS z dnia 26 listopada 2020r., k. 31 akt ZUS).

E. L. odwołał się od powyższej decyzji, a Sąd postanowieniem z 18 marca 2021r. dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: neurologa i psychiatry celem ustalenia, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, a jeśli tak, to czy jest to niezdolność częściowa czy całkowita i na jaki okres, ze wskazaniem daty początkowej tej niezdolności (postanowienie z dnia 18 marca 2021r., k. 32 a.s.).

W opinii z dnia 10 maja 2021r. biegła sądowa psychiatra M. P. wskazała, że u ubezpieczonego, po utracie pracy, wystąpiły objawy lękowo-depresyjne. W kwietniu 2020 roku rozpoczął ambulatoryjne leczenie psychiatryczne. Rozpoznano zaburzenia adaptacyjne (reakcja depresyjno-lękowa przedłużona), otrzymywał leki przeciwdepresyjne, korzystał ze zwolnień lekarskich. Uzyskano poprawę stanu psychicznego. Nie zachodziła potrzeba modyfikacji ani zmiany dawkowania stosowanych leków, które ubezpieczony przyjmuje w dalszym ciągu. Biegła sądowa w przeprowadzonym badaniu nie stwierdziła cech klinicznych depresji, istotnego spadku funkcji poznawczych ani objawów wytwórczych psychotycznych. Wskazała, że nastrój ubezpieczonego jest adekwatny do sytuacji życiowej, obecne występuje poczucie krzywdy i obawy o przyszłość. W związku z tym nie ma podstaw, by stwierdzić, że stan psychiczny powoduje całkowitą lub częściową niezdolność do pracy (opinia biegłej sądowej psychiatry z dnia 10 maja 2021r., k. 44-46 a.s.).

W opinii z dnia 20 września 2021r. biegła sądowa z zakresu neurologii B. A. - na podstawie analizy akt sprawy, w tym dokumentacji medycznej oraz po uzupełnieniu wywiadu chorobowego i po przeprowadzeniu badań sądowo-lekarskich - rozpoznała u ubezpieczonego przewlekły zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego i piersiowego w przebiegu zmian zwyrodnieniowych i dyskopatycznych, stan po urazie lewego stawu barkowego i klatki piersiowej w 2020 roku, bez deficytów neurologicznych, zmiany zwyrodnieniowe kolan, zaburzenia adaptacyjne, rozedmę płuc, guzki płuca do obserwacji, nadciśnienie tętnicze, a także zaburzenia rytmu serca – stan po dwukrotnej ablacji. Biegła wskazała, że nie stwierdza, ze względu na stan neurologiczny, niezdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami opiniowanego, wiekiem i predyspozycjami psychofizycznymi, choć przeciwwskazana jest ciężka praca fizyczna i w złych warunkach atmosferycznych oraz przeciążanie kręgosłupa. Poza tym stwierdzone schorzenia wymagają leczenia i rehabilitacji w okresach zaostrzeń dolegliwości, w ramach czasowej niezdolności do pracy, tj. zwolnienia lekarskiego. W ocenie biegłej, przy aktualnym stopniu zaawansowania i nasilenia objawów, schorzenia opiniowanego nie powodują upośledzenia funkcji organizmu powodującego długotrwałą niezdolność do pracy zarobkowej w rozumieniu rentowym. Z dokumentacji wynika, że stan neurologiczny, także w przeszłości, nie sprowadzał niezdolności do pracy wnioskodawcy, nie można więc mówić o poprawie lub jego pogorszeniu (opinia biegłej sądowej neurolog z dnia 20 września 2021r., k. 69-71 a.s.).

Zarzuty do powyższej opinii zgłosił ubezpieczony, a Sąd postanowieniem z dnia 7 grudnia 2021r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego neurologa (z wyłączeniem B. A.) na takie same okoliczności, jak w postanowieniu z dnia 18 marca 2021r. (pismo procesowe z dnia 27 października 2021r., k. 97 a.s.; postanowienie z dnia 7 grudnia 2021r., k. 99 a.s.).

W opinii z dnia 20 lipca 2022r. biegły sądowy w zakresie neurologii T. R. rozpoznał u ubezpieczonego chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, zaburzenia adaptacyjne, nadciśnienie tętnicze, nadkomorowe zaburzenia rytmu serca leczone ablacją w 2013r. oraz w 2015r., przebytą gruźlicę płuc, rozedmę, przebytą odmę samoistną w 1997r. i chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych. Według biegłego ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu do 1 maja 2022r. do 31 października 2022r. Rokuje odzyskanie zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Biegły wskazał, że na chwilę badania pacjent prezentował objawy korzeniowe po stronie lewej. W wywiadzie dolegliwości bólowe były zlokalizowane w odcinku piersiowym oraz L-S kręgosłupa. Nie został zakwalifikowany jako zdolny do pracy w charakterze spawacza (wiertacza) przez medycynę pracy. W ocenie biegłego, biorąc pod uwagę badania podmiotowe, przedmiotowe oraz przedstawioną dokumentację, można uznać częściową niezdolność do pracy z założeniem jednak, że pacjent jest zdolny do pracy w innym zawodzie (opinia biegłego sądowego neurologa z dnia 20 lipca 2022r., k. 120-121 a.s.).

Zastrzeżenia do powyższej opinii złożył ubezpieczony, a Sąd postanowieniem z dnia 22 września 2022r. dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego neurologa T. R. celem udzielenia odpowiedzi na pytania strony odwołującej się, zgłoszone w piśmie procesowym z dnia 22 grudnia 2021r. (pismo procesowe z dnia 22 grudnia 2021r., k. 134-136 a.s.; postanowienie z dnia 22 września 2022r., k. 137 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 4 stycznia 2023r. biegły sądowy neurolog T. R. wskazał, że prawidłowa data powstania częściowej niezdolności do pracy to 1 października 2020r. Dodał także, że częściowa niezdolność do pracy istniała także w dniu 26 listopada 2020r. (opinia uzupełniająca z dnia 4 stycznia 2023r., k. 148 a.s.).

Zastrzeżenia do powyższej opinii złożył organ rentowy, a Sąd postanowieniem z dnia 26 stycznia 2023r. dopuścił dowód z opinii innego biegłego sądowego neurologa (pismo procesowe organu rentowego z dnia 24 stycznia 2023r., k. 153-154 a.s.; postanowienie z dnia 26 stycznia 2023r., k. 155 a.s.).

W opinii z dnia 17 kwietnia 2023r. biegły sądowy neurolog P. W. wskazał, że rozpoznał u ubezpieczonego zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, zespół bólowo-korzeniowy kręgosłupa L-S w remisji objawów korzeniowych. Podał ponadto, że wywiad oraz dokumentacja medyczna wskazuje na leczenie rehabilitacyjne opiniowanego w Ośrodku (...) (28 listopada 2016r. - 29 grudnia 2016r.) z rozpoznaniem: stan po urazie kręgosłupa L-S (października 2016r.). Kolejne takie leczenie ubezpieczony odbywał w Ośrodku (...) w okresie 14 października 2019r. - 5 listopada 2019r. z rozpoznaniem: choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych oraz kręgosłupa M17.0, M47.9. MR kręgosłupa z 8 września 2021r. wykazało zmiany zwyrodnieniowe, szerokopodstawną protruzję krążka L4/L5, szerokoopodstawną protruzję krążka L5/S1 zwężającą zachyłki boczne kanału kręgowego i oba otwory międzykręgowe. W przeprowadzonym badaniu neurologicznym biegły nie stwierdził objawów ogniskowego uszkodzenia OUN oraz objawów niewydolności krążenia mózgowego. Poza tym w badaniu części obwodowej układu nerwowego nie stwierdził aktywnych objawów zespołu korzeniowego kręgosłupa. Wskazał, że obecna jest umiarkowana niewydolność bólowa odcinka L-S kręgosłupa oraz że ocena dokumentacji medycznej wskazuje na okresowe leczenie ubezpieczonego z powodu zespołu bólowo-korzeniowego kręgosłupa L-S w 2016r. oraz w 2019r. Dotychczas jednak nie występowały ostre zespoły bólowo-korzeniowe kręgosłupa L-S wymagające hospitalizacji oraz ograniczające długotrwale sprawność organizmu. Nie było hospitalizacji z powodu objawów niewydolności krążenia mózgowego oraz objawów naczyniowego uszkodzenia OUN. Ocena MR kręgosłupa L-S (8 września 2021r.) wskazuje na obecność zmian zwyrodnieniowych oraz dyskopatycznych występujących przed dniem badania, będących przyczyną zespołów bólowych kręgosłupa i możliwości występowania okresowych zespołów bólowo-korzeniowych. Biegły wskazał, że samodzielna ocena wywiadu stanu klinicznego opiniowanego oraz dokumentacji medycznej nie wskazuje na występowanie w dniu 26 listopada 2020r. oraz po tej dacie dysfunkcji układu nerwowego, skutkujących uznaniem częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy. Biegły podzielił opinię biegłej sądowej w zakresie neurologii z dnia 20 września 2021r., nie zgodził się natomiast z opinią biegłego sądowego z dnia 20 lipca 2022r. (opinia biegłego sądowego z dnia 17 kwietnia 2023r., k. 188-189 a.s.).

Zastrzeżenia do ww. opinii złożył ubezpieczony, a Sąd postanowieniem z dnia 21 lipca 2023r. dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego sądowego neurologa P. W. celem udzielenia odpowiedzi na pytania strony odwołującej się, sformułowane w piśmie procesowym z dnia 10 lipca 2023 roku (pismo procesowe ubezpieczonego z dnia 10 lipca 2023r., k. 203-205 a.s.; postanowienie z dnia 21 lipca 2023r., k. 209 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 29 września 2023r. biegły sądowy w zakresie neurologii P. W. wskazał, w odpowiedzi na pytania strony odwołującej się, sformułowane w piśmie procesowym z dnia 10 lipca 2023r., że w klinicznym badaniu neurologicznym bada się funkcje m.in. ośrodkowego układu nerwowego. Badanie neurologiczne pozwala na ustalenie istnienia lub braku występowania objawów uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Objawy niewydolności krążenia mózgowego mogą mieć różny przebieg w zależności od unaczynienia mózgu, którego dotyczą. Analiza medyczna występująca przy tego typu skomplikowanych objawach należy wyłącznie do lekarzy posiadających wiedzę teoretyczną oraz praktyczną. Kliniczne badanie neurologiczne w dniu 17 kwietnia 2023 roku wykonano zgodnie ze standardem badania, obejmującym badanie ośrodkowego układu nerwowego oraz obwodowego układu nerwowego. Biegły wskazał, że badanie obwodowego układu nerwowego polega m.in. na badaniu obecności lub stwierdzeniu braku obecności objawów korzeniowych kręgosłupa. Badanie w dniu 17 kwietnia 2023r. obejmowało ten element, a wynik badania był ujemny. W tym dniu wykonano także ocenę wydolności statyczno-dynamicznej kręgosłupa, określające czy istnieją ograniczenia ruchomości w odcinku L-S. Test PP=40 cm uzasadnia uznanie umiarkowanego stopnia ograniczenia ruchomości kręgosłupa L-S. Biegły wskazał ponadto, że kliniczny stan neurologiczny opiniowanego opisano w opinii (k. 186-188). Opinia została sporządzona po analizie dokumentacji medycznej z akt sprawy, w tym KT klatki piersiowej z dnia 22 czerwca 2018r. Opisane zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa oraz cechy zaniku kostnego nie powodują dysfunkcji układu nerwowego. Biegły podzielił opinię biegłej sądowej w zakresie neurologii z dnia 20 września 2021r., w której zapisano „nie stwierdza się ze względu na stan neurologiczny niezdolności do pracy zgodnie z kwalifikacjami opiniowanego, wiekiem i predyspozycjami psychofizycznymi”. Ocena porównawcza klinicznego stanu neurologicznego w datach badania biegłych (31 sierpnia 2021r. oraz 17 kwietnia 2023r.) wskazuje na porównywalny stan neurologiczny badanego. W dniu badania 17 kwietnia 2023r. biegły wykonał kompleksowe badanie neurologiczne, obejmujące również kręgosłup w odcinku lędźwiowo-krzyżowym. W opinii zapisano rozpoznanie: zmiany zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego i zespół bólowo-korzeniowy kręgosłupa L-S w remisji objawów korzeniowych. Powyższe rozpoznanie obejmuje „dyskopatię z konfliktem ze strukturami układu nerwowego”, które zostały uwzględnione przy ocenie stanu zdrowia opiniowanego. W toku wywiadu lekarskiego biegły uzyskał od E. L. pełną informację na temat stosowanego leczenia oraz odczuwanych objawów bólowych ze strony kręgosłupa. Powyższe informacje zostały uwzględnione przy ocenie stanu zdrowia oraz ocenie zdolności do pracy. Wcześniej zostały poddane szczegółowej analizie w korelacji z wykonaną diagnostyką i stanem klinicznym (opinia uzupełniająca biegłego sądowego z dnia 29 września 2023r., k. 224-226 a.s.).

Zastrzeżenia do ww. opinii ponownie zgłosił ubezpieczony, a Sąd postanowieniem z dnia 29 listopada 2023r. dopuścił dowód z kolejnej uzupełniającej opinii biegłego sądowego neurologa P. W. celem udzielenia odpowiedzi na pytania strony odwołującej się, sformułowane w piśmie procesowym z dnia 22 listopada 2023 roku (pismo procesowe z dnia 27 listopada 2023r., k. 243-246 a.s.; postanowienie z dnia 29 listopada 2023r., k. 247 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 3 stycznia 2024r. biegły sądowy neurolog P. W. wskazał, że stwierdzenie, że badanie neurologiczne w dniu 17 kwietnia 2023r. wykonano zgodnie ze standardem badania obejmującym badanie ośrodkowego układu nerwowego oraz obwodowego układu nerwowego, jasno i precyzyjnie wskazuje na wykonanie pełnego zakresu badania neurologicznego. Ponadto we wskazanej dacie wykonano ubezpieczonemu badanie ruchomości kręgosłupa L-S, tzw. Test T.´a pozwalający ocenić ruchomość kręgosłupa L-S. Wynik badania także zapisano w opinii z dnia 17 kwietnia 2023r.

Biegły podtrzymał opinię z dnia 17 kwietnia 2023r., nie stwierdzając u opiniowanego częściowej oraz całkowitej niezdolności do pracy po dniu 26 listopada 2020r. z uwzględnieniem poziomu kwalifikacji opiniowanego. Wskazał, że zgłoszone zarzuty są pozbawione jakiejkolwiek treści merytorycznej, a opinia uzupełniająca jest opinią ostatnią, gdyż wnioski o kolejne są niezasadne, dlatego podkreślił, że nie podejmuje się wykonywania dalszych opinii (opinia uzupełniająca biegłego sądowego z dnia 3 stycznia 2024r., k. 259-260 a.s.).

Postanowieniem z dnia 27 marca 2024r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego specjalisty medycyny pracy (postanowienie z dnia 27 marca 2024r., k. 286 a.s.).

W opinii z dnia 9 lipca 2024r. biegła sądowa z zakresu medycyny pracy D. S. wskazała, że rozpoznała u ubezpieczonego zmiany zwyrodnieniowe i wielopoziomową dyskopatię w odcinku szyjnym i lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa z przewlekłym zespołem bólowym, chorobę zwyrodnieniową stawów barkowych, nadciśnienie tętnicze, nadkomorowe zaburzenia rytmu serca leczone ablacją w 2013r. i w 2015r., stan po Tbc płuc, rozedmę pęcherzową podopłucnową o średnim nasileniu, guzki płuc w obs, stan po przebytej odmie samoistnej prawostronnej w 1997r., niedosłuch, reakcję na ostry stres i zaburzenia adaptacyjne oraz nikotynizm. Biegła wskazała, że schorzenia i stopień ich zaawansowania nie spowodowały u ubezpieczonego niezdolności do pracy. W badaniu przedmiotowym nie stwierdziła istotnych dysfunkcji ruchowych, stwierdziła brak cech uszkodzenia obwodowego układu nerwowego. Ubezpieczony wymaga kontynuacji leczenia w poradniach specjalistycznych i rehabilitacji. Schorzenia pulmonologiczne i kardiologiczne przebiegają bez istotnych dysfunkcji układu oddechowego i bez niewydolności układu krążenia oraz bez istotnych psychopatologii. Wobec powyższego biegła podzieliła stanowisko poprzednich biegłych, iż schorzenia i stopień ich zaawansowania nie spowodowały u badanego niezdolności do pracy w warunkach jak dla osób niepełnosprawnych od 2014r. (opinia biegłej sądowej z dnia 9 lipca 2024r., k. 322-328 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną E. L. konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń Sądu i nie była kwestionowana przez strony.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na opiniach sporządzonych przez biegłych sądowych: psychiatrę M. P., neurologów B. A. i P. W. oraz lekarza medycyny pracy D. S.. Wskazane opinie zostały sporządzone w sposób rzetelny i fachowy, z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonego. Ponadto prezentowane przez biegłych wnioski, dotyczące braku całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy ubezpieczonego w dacie wydania zaskarżonej decyzji, są zbieżne oraz mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały należycie i przekonująco uzasadnione. Uwzględniając powołane okoliczności, Sąd zaaprobował opinie biegłych, ponieważ – mimo zastrzeżeń ubezpieczonego, o których będzie mowa w dalszej części – nie dały podstaw do ustalenia, że E. L. jest częściowo lub całkowicie niezdolny do pracy.

Zastrzeżenia ubezpieczonego, zgłaszane w toku postępowania, stanowiły jedynie polemikę z prawidłowymi wnioskami biegłych, którzy mają odpowiednią wiedzę medyczną i ocenili jego stan zdrowia, opierając się na dostępnej dokumentacji medycznej oraz przeprowadzonych badaniach. Mimo tego, kiedy E. L. zakwestionował opinię biegłej neurolog B. A., to Sąd postanowił o przeprowadzeniu dowodu z opinii innego biegłego sądowego z dziedziny neurologii. Najpierw był to T. R., ale wobec zarzutów zgłaszanych przez ubezpieczonego do opinii głównej, a potem przez organ rentowy do opinii uzupełniającej, dodatkowo został przeprowadzony dowód z opinii biegłego sądowego neurologa P. W.. Wskazany biegły sporządził w sprawie łącznie trzy opinie. W opiniach uzupełniających udzielił wyczerpujących i jasnych odpowiedzi na pytania strony odwołującej się, sformułowane w pismach procesowych, których treść nie budziła wątpliwości. Mimo tego ubezpieczony wniósł zastrzeżenia także do ostatniej z opinii biegłego P. W. i wnioskował o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego neurologa. Zdaniem Sądu, ubezpieczony, podważając opinię biegłego i polemizując z jego oceną, powinien przedstawić konkretne zarzuty do wydanej opinii, wskazując na wadliwość oceny z medycznego punktu widzenia bądź sprzeczności w treści opinii. W stanowisku ubezpieczonego takich zarzutów nie było. W związku z tym, biorąc pod uwagę tylko tę okoliczność, że opinie ww. neurologów są dla ubezpieczonego niekorzystane, sąd nie był zobowiązany, aby dopuścić dowód z opinii kolejnych biegłych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 lutego 1974r., II CR 817/73; wyrok Sądu Najwyższego z 18 lutego 1974r., II CR 5/74; wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001r., II UKN 604/00). Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1974r., I CR 562/74; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 1999r., I PKN 20/99; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2001r., II CKN 639/99). Przy czym potrzebą taką nie może być przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla strony tezy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 czerwca 2001r., II UKN 446/00). Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego (biegłych) przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Sąd nie może też zająć stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia wnioskodawcy, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, innej niż wyrażona w opiniach biegłych (por. wyroku Sądu Najwyższego z 13 października 1987r., II URN 228/87; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 4 lipca 2018r., III AUa 1328/17, Legalis numer 1824314).

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął wniosek E. L. o przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii biegłego sądowego neurologa, jako zmierzający do przedłużenia postępowania, ale dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza medycyny pracy, biorąc pod uwagę liczne schorzenia, jakie występują u E. L.. W takiej sytuacji, jak wskazuje orzecznictwo (postanowienie Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2024r., III USK 386/23) istnieje potrzeba sporządzenia przez biegłych opinii łącznej albo konieczność powołania biegłego z zakresu medycyny pracy, który dokona całościowej oceny wpływu wszystkich zidentyfikowanych schorzeń oraz stopnia ich nasilenia i wpływu na niezdolność do wykonywania pracy. Uzasadnione wątpliwości skutkujące koniecznością zasięgnięcia dodatkowych lub nowych opinii biegłych albo opinii łącznej powstają nie tylko wtedy, gdy zastrzeżenia budzi treść i wnioski poszczególnych opinii, ale także wtedy, gdy każda opinia stwierdza u ubezpieczonego określone schorzenia, a nie zostanie wydana opinia łączna. Sąd nie może samodzielnie dokonać ustalenia dotyczącego stanu zdrowia i stopnia naruszenia sprawności organizmu pod kątem zachowania lub braku zdolności do pracy. Ograniczenie samodzielności sądu w zakresie dokonywania ustaleń wymagających wiadomości specjalnych, wynikające z art. 278 § 1 k.p.c. obejmuje w szczególności ocenę wzajemnego powiązania ustalonych schorzeń i skutków tych relacji oraz stosowanych procedur leczniczych dla ustalenia przesłanki niezdolności do pracy. Należy jednak podkreślić, że w judykaturze wielokrotnie podnoszono, że zasada ta nie ma bezwzględnego charakteru, gdyż jej zastosowanie uzależnione jest od okoliczności faktycznych konkretnej sprawy.

W przedmiotowej sprawie, biorąc pod uwagę stanowisko ubezpieczonego i jego zarzuty do opinii neurologicznych, Sąd zdecydował o przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy. Specjalista w tej dziedzinie D. S. kompleksowo oceniła stan zdrowia ubezpieczonego, uwzględniając wszystkie schorzenia, które szeroko opisała, przedstawiając ponadto wyczerpujący i jednoznaczny opis wpływu tych schorzeń na możliwość świadczenia pracy. Ostatecznie oceniła, że ubezpieczony nie utracił zdolności do pracy. Opinię wskazanej biegłej Sąd ocenił jako rzetelną. Podkreślić należy, iż ubezpieczony nie zgłosił do niej uwag ani zastrzeżeń. Ostatecznie więc nie tylko opinie biegłych sądowych neurologów B. A. oraz P. W. okazały się zbieżne w zakresie oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, także w aspekcie braku całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Potwierdziła je również opinia biegłej z zakresu medycyny pracy, a w aspekcie dotyczącym stanu psychicznego, zgodna z nią była opinia biegłej M. P..

Sprzeczna z ww. opiniami neurologicznymi i specjalisty medycyny pracy okazała się opinia biegłego sądowego neurologa T. R.. Sąd ani opinii głównej, ani opinii uzupełniającej tego specjalisty, nie wziął pod uwagę, orzekając w sprawie. Poza tym, że płynące z tych opinii wnioski są odosobnione, to opinia główna biegłego dotyczy okresu poza okresem spornym. Biegły orzekł częściową niezdolność do pracy od 1 maja 2022 r. do 31 października 2022r., a więc występującą po półtora roku od wydania zaskarżonej decyzji. W opinii uzupełniającej zmienił wprawdzie datę powstania częściowej niezdolności do pracy i wskazał na 1 października 2020r., z czego wynika, że częściowa niezdolność do pracy istniała również w dniu wydania decyzji, a więc 26 listopada 2020r. Nie przedstawił jednak uzasadnienia zmiany swego stanowiska, ani żadnych argumentów medycznych, potwierdzających istnienie niezdolności do pracy w takim czasie. W związku z powyższym stanowisko, o którym mowa, przedstawione w opinii uzupełniającej, ale także i to, które wynika z opinii głównej T. R., nie zostało przez Sąd zaaprobowane.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Dokonując rozważań dotyczących zasadności odwołania, w pierwszej kolejności wskazać należy, że renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana ubezpieczonemu, który spełnia łącznie przesłanki określone w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jedn. Dz. U. z 2020r., poz. 53 ze zm., dalej jako ustawa emerytalna), a więc:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12 albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów,

4)  nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Pierwsza z przesłanek, a więc niezdolność do pracy, jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004r., II UK 222/03).

Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979r., II URN 111/79). Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004r., I UK 28/04). Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006r., I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, z dnia 8 maja 2008r., I UK 356/07, z dnia 11 stycznia 2007r., II UK 156/06 i z dnia 25 listopada 1998r., II UKN 326/98). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2006r. ( I PK 153/05) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno, gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest zatem pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98).

W orzecznictwie przyjmuje się również (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 sierpnia 2003r., II UK 11/03 oraz z dnia 5 lipca 2005r., I UK 222/04), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia. Prawa tego nie można w szczególności wywodzić z przewidzianych w art. 13 ustawy emerytalnej przesłanek, a więc: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, przy wzięciu pod uwagę rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Są więc bez znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu.

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 lutego 2016r., III AUa 1609/15).

Uwzględniając powyższe, Sąd w przedmiotowej sprawie dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych: psychiatry M. P., neurologów B. A., T. R. i P. W. oraz lekarza medycyny pracy D. S.. Ich ocena została już zaprezentowana w części obejmującej ocenę dowodów, ale należy raz jeszcze podkreślić, że wszystkie opinie, poza opinią T. R., są rzetelne oraz jasno i przekonująco uzasadnione, stanowiły więc podstawę wydanego w sprawie orzeczenia.

E. L. do większości z ww. opinii zgłosił zastrzeżenia, ale zdaniem Sądu nie są one zasadne. W dużej mierze mają charakter ogólnych rozważań ubezpieczonego na temat jego stanu zdrowia, wielu chorób i braku możliwości wykonywania pracy. Tam zaś, gdzie ubezpieczony odniósł się do opinii, Sąd zgłaszane uwagi ocenił jako nie dyskredytujące oceny biegłych. Opinie biegłych sądowych M. P. oraz neurologów B. A. i P. W. są zgodne, co do oceny stanu zdrowia E. L., a w szczególności co do tego, że ubezpieczony jest zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Żaden z ww. biegłych nie wskazał, aby stopień naruszenia sprawności organizmu ubezpieczonego, czy to z przyczyn psychiatrycznych, czy neurologicznych uzasadniał orzeczenie chociażby częściowej niezdolności do pracy.

W przedmiotowej sprawie, Sąd mając na uwadze, że E. L. cierpi na wiele schorzeń, dopuścił po wydaniu opinii psychiatrycznej i neurologicznej, dowód z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy. Wnioski, jakie biegła ww. specjalności przedstawiła w opinii są umotywowane i oparte na szerokiej analizie dokumentacji medycznej i przebiegu schorzeń. Biegła D. S. podzieliła stanowiska poprzednich biegłych, iż schorzenia i stopień ich zaawansowania nie spowodowały u badanego niezdolności do pracy.

Uwzględniając powyższe Sąd ocenił, że nie zachodziły podstawy do stwierdzenia wadliwości zaskarżonej decyzji oraz do jej zmiany. W związku z tym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.