Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2019r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2019r. w Warszawie

sprawy I. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania I. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 17 października 2016 roku, znak: (...)

z dnia 24 października 2018r., znak: (...)

1.  oddala odwołanie od decyzji z dnia 17 października 2016 roku, znak: (...)

2.  zmienia decyzję z dnia 24 października 2018r., znak: (...)w ten sposób, że przeliczenia emerytury I. J. dokonuje od 1 sierpnia 2017 roku.

UZASADNIENIE

I. J. w dniu 29 listopada 2016r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 17 października 2016r., znak: (...) o przeliczeniu emerytury. Ubezpieczona zakwestionowała nieuwzględnienie przez organ rentowy składek za udokumentowane okresy zatrudnienia od 2001r. do 2006r. w (...) oraz nie uwzględnienie okresu studiów w USA, co jest już przedmiotem innego postępowania sądowego. W związku z tym wniosła o uchylenie lub zmianę zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy organowi rentowemu do ponownego rozpoznania i analizy, a także o wyliczenie wyższego kapitału za ww. okres, zmianę dokonanych naliczeń z uwzględnieniem okresów rzeczywistych lat nauki, ustalenie nowej kwoty bazowej w oparciu o powyższy okres zatrudnienia i nauki oraz o ustalenie nowej wysokości emerytury (odwołanie z dnia 24 listopada 2016r., k. 4 – 6 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania, a uzasadniając swe stanowisko wskazał, że w dniu 28 lutego 2013r. wydał decyzję o ponownym ustaleniu dla I. J. kapitału początkowego w kwocie 87.708,94 zł na dzień 1 stycznia 1999r. Następnie decyzją z dnia 18 marca 2013r. ZUS przeliczył wysokość pełnej polskiej emerytury ubezpieczonej. Odwołaniem z dnia 10 maja 2013r. I. J. zaskarżyła powyższe decyzje i wniosła o uwzględnienie jako polskiego ubezpieczenia okresu studiów wyższych w USA. W dniu 4 czerwca 2013r. ZUS przekazał przedmiotowe odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych, gdzie sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt XIV U 2158/13. W dniu 13 lipca 2016r. Sąd Okręgowy w Warszawie wydał wyrok w ww. sprawie, w którym ustalił wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na poziomie 91,43 %, a kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999r. w kwocie 93.027,99 zł, określił wskaźnik wysokości podstawy wymiaru polskiej emerytury na poziomie 110,23 %, a wysokość polskiej emerytury na dzień 18 marca 2013r. na kwotę 1.410,83 zł, natomiast w pozostałym zakresie oddalił odwołanie. Wobec powyższego organ rentowy decyzją z dnia 17 października 2016r. przeliczył wysokość pełnej polskiej emerytury I. J., zgodnie ze wskazanym wyrokiem Sądu. Organ rentowy podniósł, że wysokość pełnej polskiej emerytury została wyliczona zgodnie z art. 183 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. przy ustaleniu 35 % emerytury w myśl art. 53 ustawy oraz 65 % w myśl art. 26 ustawy. Organ rentowy nadmienił, że I. J. złożyła apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych wydanego w sprawie o sygn. akt XIV U 2158/13, wobec czego według organu rentowego zasadne byłoby zawieszenie postępowania w sprawie odwołania od decyzji z dnia 17 października 2016r. do czasu zakończenia w drugiej instancji postępowania sądowego w ww. sprawie (odpowiedź na odwołanie z dnia 27 grudnia 2016r., k. 8 – 10 a.s.).

W dniu 6 grudnia 2018r. I. J. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 24 października 2018r., znak: (...), dotyczącej przeliczenia emerytury. Ubezpieczona zakwestionowała datę, od której organ rentowy dokonał przeliczenia świadczenia. Wskazała, że w jej ocenie, z uwagi na przekazanie składek przez pracodawcę na konto ubezpieczeniowe w lipcu 2017r., przeliczenie wysokości emerytury powinno nastąpić od tej daty (odwołanie z dnia 6 grudnia 2018r., k. 3 – 4 a.s. akt o sygn. VII U 32/19).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania od decyzji z dnia 24 października 2018r. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie powołał się na art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2. Powołując się na wskazany przepis, a także uwzględniając datę złożenia wniosku o przeliczenie świadczenia w październiku 2018r., organ rentowy zasadnie dokonał przeliczenia emerytury od dnia 1 października 2018r. W wyroku z dnia 10 października 2018r., sygn. akt III AUa 17/17, Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych jednoznacznie określił, że wniosek I. J. o ponowne ustalenie emerytury, w związku z dokonaniem wypłaty wynagrodzenia przez (...) Stokrotka, został złożony w październiku 2018r. (odpowiedź na odwołanie z dnia 3 stycznia 2019r., k. 6 – 8 akt o sygn. VII U 32/19).

Zarządzeniem z dnia 21 stycznia 2019r., na podstawie art. 219 k.p.c., sprawy o sygn. akt VII U 32/19 oraz o sygn. akt VII U 242/17 zostały połączone celem wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie z dnia 21 stycznia 2019r., k. 13 akt o sygn. VII U 32/19).

Na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2019r. ubezpieczona, popierając odwołanie od decyzji z dnia 24 października 2018r., wniosła o przeliczenie emerytury co najmniej od sierpnia 2017r., ewentualnie o zasądzenie odsetek (protokół z rozprawy z dnia 17 kwietnia 2019r., k. 84 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

I. J., ur. (...), w 1984 roku wyjechała za granicę. Od 1985r. przebywała w USA. Jesienią 1986r. rozpoczęła naukę w (...) of N. B. B. College, na początku na kierunku rachunkowość – księgowość, a następnie zmieniła kierunek studiów na marketing międzynarodowy. W czerwcu 1992r. uzyskała I stopień uniwersytecki w systemie wyższych uczelni USA – B. of Business (...). Nigdy nie nostryfikowała tego dyplomu (zaświadczenie, k. 53 tom I a.r.; tłumaczenie z języka angielskiego, k. 51 tom I a.r.).

W okresie od dnia 16 lipca 2001r. do dnia 31 grudnia 2006r. I. J. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, jako członek zarządu, w Spółdzielczym Zrzeszeniu (...) w W.. Postanowieniem z dnia 16 maja 2002r. Sąd Gospodarczy w Warszawie ogłosił upadłość jej pracodawcy. Ubezpieczonej nie zostało wypłacone wynagrodzenie zasądzone na podstawie wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Pragi X Wydział Pracy z dnia 5 maja 2004r., wydanego w sprawie o sygn. akt X P 3184/01 oraz nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne. Postanowieniem z dnia 7 listopada 2012r., wydanym w postępowaniu upadłościowym Spółdzielczego Zrzeszenia (...) w W., Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w W. – Sąd Gospodarczy IX Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych w W. uwzględnił częściowo sprzeciw I. J. i uznał jej wierzytelność w kwocie 140.092,20 zł z tytułu wynagrodzenia za pracę (świadectwo pracy z 4 lipca 2001r., k. 41 tom I a.r.; odpis wyroku SR dla Warszawy – Pragi sygn. akt X P 3184/01 z dnia 5 maja 2004r., k. 116 akt sprawy XIV U 2158/13; odpis postanowienia SR dla Warszawy Pragi - Północ sygn. akt IX U 2/07 z dnia 7 listopada 2012r., k. 108 akt sprawy XIV U 2158/13).

Decyzją z dnia 28 lutego 2013r., znak: (...)-2012, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ustalił dla I. J. kapitał początkowy na kwotę 87.708,94 zł, natomiast decyzją z dnia 18 marca 2013r., znak: (...), przeliczył emeryturę od dnia 11 lutego 2012r., tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury (decyzja z dnia 28 lutego 2013r., k. 12 akt kapitału początkowego; decyzja z dnia 18 marca 2013r., k. 136 tom I a.r.).

W dniu 10 maja 2013r. I. J. złożyła, za pośrednictwem ZUS (...) Oddział w W., odwołanie od wskazanych decyzji, inicjując tym samym postępowanie o sygn. akt XIV U 2158/13 przed Sądem Okręgowym w Warszawie XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych. Ubezpieczona zakwestionowała w odwołaniu nieuwzględnienie przez organ rentowy okresu studiów odbytych w USA w (...) of N. B. B. College oraz zatrudnienia w latach 2001 – 2006 w Spółdzielni (...). (odwołanie, k. 150 - 153 tom I a.r.). Wyrokiem z dnia 13 lipca 2016r. Sąd Okręgowy w Warszawie zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 28 lutego 2013r., znak: (...)-2012, w ten sposób, że wwpw kapitału początkowego określił na poziomie 91,43 %, a kapitał na dzień 1 stycznia 1999r. określił na kwotę 93.027,99 zł. Ponadto Sąd zmienił zaskarżoną decyzję dnia 18 marca 2013r., znak: (...) w ten sposób, że określił wwpw emerytury na poziomie 110,23 %, a wysokość emerytury ma dzień 18 marca 2013r. na kwotę 1.410,83 zł. Natomiast w pozostałym zakresie odwołanie I. J. podlegało oddaleniu. Wskazane orzeczenie stało się prawomocne, ponieważ Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie o sygn. akt III AUa 17/17, wydał w dniu 10 października 2018r. wyrok oddalający apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 lipca 2016r. W uzasadnieniu wydanego orzeczenia Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał, że ubezpieczona się nie przedstawiła nostryfikowanego dyplomu ukończenia studiów na (...) of N., a jedynie tłumaczenie dokumentu potwierdzającego fakt, iż w czerwcu 1992r. uzyskała tytuł B. of Business (...). Dokument ten nie zawierał informacji określającej tok programowy studiów, co nie pozwalało uznać tego okresu za nieskładkowy w rozumieniu art. 7 pkt 9 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, bowiem przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń emerytalnych okres nauki w rozumieniu tego przepisu uwzględnia się jako okres składkowy, jeżeli uzyskany dyplom i tytuł zawodowy zostały nostryfikowane. Nostryfikacji dokonuje się w trybie określonym w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 września 2011r. w sprawie nostryfikacji dyplomów ukończenia studiów wyższych uzyskanych za granicą (Dz.U. z 2011r. nr 196, poz. 1168) oraz w rozporządzeniu Ministra (...) z dnia 24 lutego 2006r. w sprawie nostryfikacji dyplomów ukończenia studiów wyższych uzyskanych za granicą (Dz. U z 2006r. nr 37, poz. 255). Sąd Apelacyjny uzasadnił, że nie wystarczy zatem samo posiadanie dyplomu oraz istnienie przepisów pozwalających zaliczyć okres studiów zagranicznych do okresów nieskładkowych. Skoro ubezpieczona nie przedłożyła zaświadczenia o uznaniu dyplomu ukończenia studiów wyższych w (...) of N. za równoważny z dyplomem uzyskanym w Polsce, ze wskazaniem, w jakim okresie studia te zostały odbyte, do okresów nieskładkowych w rozumieniu art. 7 pkt 9 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie mógł więc zostać uwzględniony okres od 1986r. do 1992r. ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 października 2018r. wraz z uzasadnieniem, k. 454 – 469 akt sprawy XIV U 2158/13).

Decyzją z dnia 17 października 2016r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 13 lipca 2016r., jeszcze przed rozpoznaniem apelacji przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, przeliczył wysokość pełnej polskiej emerytury I. J. od dnia 11 lutego 2012r. Organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 lat kalendarzowych od 1997r. do 2006r. Do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury organ przyjął zarobki za rok 1997 w wysokości 38.112,32 zł, za rok 1998 w wysokości 9.150,56 zł, za rok 1999 w wysokości 0,00 zł, za rok 2000 w wysokości 5.699,70 zł, za rok 2001 w wysokości 34.588,61 zł, za lata 2002 – 2005 w wysokości 0,00 zł, a także za rok 2006 w wysokości 7.004,61 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony w ten sposób wyniósł 110,23 %, zaś podstawa wymiaru została obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 110,23 % przez kwotę bazową 2.822,66 zł i wyniosła 3.111,42 zł. Do ustalenia wysokości emerytury organ uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 22 lat, 8 miesięcy i 26 dni oraz okresy nieskładkowe wynoszące 1 miesiąc i 18 dni. Wysokość emerytury ubezpieczonej obliczona na podstawie art. 183 ustawy od 1 grudnia 2016r. wyniosła 1.533,96 zł (decyzja z dnia 17 października 2016r., k. 211 – 214 tom I akt organu rentowego).

Płatnik składek Spółdzielcze Zrzeszenie (...) w upadłości w lipcu 2017r. przekazał do organu rentowego kwoty 27.936,31 zł oraz 9.452,06 zł tytułem składek od wynagrodzenia ubezpieczonej należnego za lata 2001 – 2006 i złożył dokumenty rozliczeniowe w dniu 1 sierpnia 2017r. Składki zostały zaewidencjonowane na indywidualnym koncie ubezpieczonej (pismo ZUS z dnia 14 listopada 2018r., k. 83 a.s., uzasadnienie wyroku SA w Warszawie III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 października 2018r., k. 454 – 469 akt sprawy XIV U 2158/13).

Ubezpieczona stawiała się w Oddziale ZUS w W. w dniach: 4 sierpnia 2017r., 15 września 2017r., 18 października 2017r. i 10 listopada 2017r. w celu uzyskania informacji, jaka kwota składek rzeczywiście wpłynęła na jej konto. Pracownicy Oddziału informowali ją, że jest za wcześnie, że nie widzą wpłat w systemie, a podczas kolejnych wizyt wskazywali, że składki nie zostały jeszcze rozksięgowane. I. J. została też poinformowana, że dopiero wówczas gdy pojawią się zmiany na koncie będzie mogła złożyć wniosek o przeliczenie emerytury. W związku z powyższym ubezpieczona w dniu 10 listopada 2017r. wysłała pismo do Oddziału ZUS o udzielenie informacji, czy składki wpłynęły na jej konto i w jakiej wysokości. Organ rentowy w odpowiedzi na pismo ubezpieczonej z dnia 10 listopada 2017r., pismem z dnia 6 grudnia 2017r. poinformował, że w 2016 roku i 2017 roku nie wpłynęły żadne wpłaty na poczet składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy. Z kolei w piśmie z dnia 11 grudnia 2017r. organ rentowy przekazał ubezpieczonej informację, że na jej koncie stwierdzono nieprawidłowości, a także, że zaewidencjonowano wpłaty: z dnia 12 stycznia 2016r. w kwocie 234,56 zł na fundusz ubezpieczeń społecznych, z dnia 15 lutego 2016r. w kwocie 63,89 zł na ubezpieczenie zdrowotne, z dnia 23 lutego 2017r. w kwocie 5.848,77 zł na fundusz ubezpieczeń społecznych, z dnia 23 lutego 2017r. w kwocie 1.429,71 zł na ubezpieczenie zdrowotne, natomiast brak jest dokumentów rozliczeniowych (kopia pism ZUS z dnia 6 grudnia 2017r. oraz z dnia 11 grudnia 2017r., k. 82 a.s.; zeznania I. J. k. 84 – 85 a.s.).

Na rozprawie apelacyjnej w sprawie o sygn. III AUa 17/17 I. J. wskazała, że syndyk Spółdzielczego Zrzeszenia (...) w upadłości przekazał na jej konto w lipcu 2017r. zaległe wynagrodzenia, a także uiścił składki do ZUS. Sąd Apelacyjny w Warszawie potraktował to jako wniosek o przeliczenie emerytury i przekazał do rozpoznania organowi rentowemu. W dniu 11 października 2018r. I. J. złożyła w organie rentowym pisemny wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego (wniosek z dnia 11 października 2018r., k. 1 tom II akt organu rentowego; protokół rozprawy apelacyjnej z dnia 10 października 2018r., k. 451 – 452 akt o sygn. XIVU 2158/13).

Decyzją z dnia 24 października 2018r., znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. dokonał przeliczenia emerytury ubezpieczonej. Do obliczenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął dotychczasową podstawę wymiaru świadczenia oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 110,23 %. Emeryturę ustaloną w kwocie 1.589,97 zł zwiększono o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie po dniu ponownego ustalenia wysokości emerytury do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości emerytury z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia ustalone w dniu złożenia wniosku, tj. 11 października 2018r. Wysokość świadczenia przeliczona została od dnia 1 października 2018r., tj. od miesiąca wpływu wniosku o przeliczenie i po doliczeniu składek wyniosła 1.678,44 zł (decyzja z dnia 24 października 2018r., k. 2 – 3 tom II akt organu rentowego).

Z kolei pismem z dnia 14 listopada 2018r. ZUS (...) Oddział w W. przekazał I. J. informację, że płatnik Spółdzielcze Zrzeszenie (...) w upadłości w dniu 1 sierpnia 2017r. złożył za nią dokumenty rozliczeniowe z rozliczonymi składkami za lipiec 2017r. W tych dokumentach wysokość składki emerytalnej wyniosła 15.372,06 zł (pismo ZUS (...)Oddział w W. z dnia 14 listopada 2018r., k. 83 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dołączonych do akt sprawy dowodów z dokumentów prywatnych przedstawionych przez ubezpieczoną w toku postępowania przed organem rentowym oraz w oparciu o dokumenty ZUS, znajdujące się w aktach rentowych oraz w aktach sprawy o sygnaturze XIV U 2158/13, a także w oparciu o zeznania I. J., które Sąd ocenił jako wiarygodne. I. J. opisała m.in. kolejne wizyty w ZUS i wskazała pisma, które kierowała do organu rentowego bądź otrzymywała od organu rentowego, dotyczące ustalenia, czy składki na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń wypłaconych przez Spółdzielcze Zrzeszenie (...) w upadłości zostały przekazane do Zakładu. W tej części zeznania ubezpieczonej korespondują z dokumentami, a poza tym – w zakresie, w jakim brak jest dokumentów potwierdzających to, co wskazała ubezpieczona, np. odnośnie dat wizyt w ZUS i ich przebiegu – Sąd nie miał podstaw, aby zeznaniom I. J. odmówić wiarygodności. Ubezpieczona zeznała, że kilka razy przeprowadziła rozmowy z pracownikami ZUS w okresie sierpień – listopad 2017r. Zdaniem Sądu wiarygodne jest, że wówczas była informowana o braku składek na jej koncie uiszczonych przez Spółdzielcze Zrzeszenie (...) w upadłości, bo podobnej treści informacja, że składki w 2016r. i w 2017r. nie wpłynęły na jej konto, została udzielona w piśmie ZUS z 6 grudnia 2017r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie I. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 17 października 2016 roku, znak: (...) podlegało oddaleniu, zaś odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 24 października 2018r., znak: (...), zostało uwzględnione.

Odwołując się od pierwszej ze wskazanych decyzji ubezpieczona kwestionowała nieuwzględnienie przez organ rentowy do stażu pracy okresu studiów odbytych w USA w (...) of N. B. B. College oraz nieuwzględnienie składek od wynagrodzeń za lata 2001 – 2006 w Spółdzielczym Zrzeszeniu (...). Wskazane okoliczności, a także prawidłowość wyliczenia przez ZUS kapitału początkowego i wysokości emerytury I. J., na skutek wniesionego odwołania, zostały poddane ocenie przez Sąd Okręgowy, a następnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie o sygn. akt III AUa 17/17. Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że skoro ubezpieczona nie przedłożyła zaświadczenia o uznaniu dyplomu ukończenia studiów wyższych w (...) of N. za równoważny z dyplomem uzyskanym w Polsce ze wskazaniem, w jakim okresie studia te zostały odbyte, do okresów nieskładkowych w rozumieniu art. 7 pkt 9 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie mógł zostać zaliczony okres od 1986r. do 1992r. Z kolei w zakresie dotyczącym uwzględnienia składek za okres zatrudnienia w Spółdzielczym Zrzeszeniu (...), Sąd Apelacyjny nie dokonał korekty rozstrzygnięcia Sądu I instancji w tej części, a tylko z uwagi na okoliczność, że w lipcu 2017r. nastąpiła wypłata wynagrodzeń na rzecz ubezpieczonej oraz zostały uiszczone składki, to wniosek o przeliczenie emerytury przekazał do rozpoznania organowi rentowemu. Będzie on przedmiotem oceny w części dotyczącej drugiej z zaskarżonych decyzji.

Analizując w dalszym ciągu decyzję z dnia 17 października 2016r., wskazać należy, że okoliczność wydania wyroku przez Sąd Okręgowy, a potem przez Sąd Apelacyjny w sprawie o sygn. VIIU 2158/13 (III AUa 17/17) i analizy ww. kwestii, które ubezpieczona wciąż podnosiła w odwołaniu od decyzji z 17 października 2016r., mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 18 lutego 2014r. (III AUa 811/13, Lex nr 1448555) „wynikająca z art. 365 § 1 k.p.c. moc wiążąca orzeczenia merytorycznego, do którego należy wyrok oddalający odwołanie, musi być brana pod uwagę w kolejnym postępowaniu, w jakim pojawia się dana kwestia, nie podlegająca ponownemu badaniu. Związanie orzeczeniem oznacza bowiem niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie”.

Moc wiążąca orzeczenia (art. 365 § 1 k.p.c.) może być rozważana tylko wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie oraz gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy z nich odnosi się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia. Aspekt ten występuje, gdy w poprzednim postępowaniu, w którym zapadło prawomocne orzeczenie nie brała udziału choćby jedna ze stron nowego postępowania, a nie jest ona objęta prawomocnością rozszerzoną. Nie można bowiem takiej strony obciążać dalszymi skutkami wynikającymi z prawomocnego orzeczenia. Drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia. Jest on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 366 § 1 k.p.c.) i występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny (procesowy) skutek powagi rzeczy osądzonej polegający na niedopuszczalności ponownego rozstrzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku, a więc w ostatecznym rezultacie procesu uwzględniającym stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2014r., I UK 329/13, Lex nr 1444404; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2014r., III UK 115/13).

Odwołanie I. J. od decyzji z dnia 17 października 2016r. zmierzało w istocie do podważenia mocy wiążącej wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 10 października 2018r. wydanego w sprawie III AUa 17/17 oraz wydanego wcześniej wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie XIVU 2158/13 z dnia 13 lipca 2016r. Z uwagi na powołane wcześniej okoliczności i regulację art. 365 k.p.c., w ocenie Sądu, nie zachodziły żadne okoliczności, które uzasadniałyby przeliczenie emerytury I. J. w sposób, który wskazała w odwołaniu od decyzji z dnia 17 października 2016r. Ubezpieczona – prócz dalszego kwestionowania nieuwzględnienia do stażu okresu studiów oraz składek od wynagrodzeń za lata 2001-2006, niejako nie przyjmując do wiadomości rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego – nie zaoferowała żadnych nowych dowodów mogących skutecznie podważyć dokonane przez organ rentowy ustalenia co do wysokości kapitału początkowego, a w konsekwencji również co do wysokości emerytury. Oprócz tej samej argumentacji, którą zaprezentowała w apelacji złożonej od wyroku z dnia 13 lipca 2016r., nie przedstawiła również takich zarzutów, które dotyczyłyby innych kwestii aniżeli te, które już zostały rozstrzygnięte w innym prawomocnie zakończonym postępowaniu. Odwołanie od decyzji z dnia 17 października 2016r. podlegało zatem oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Dokonując analizy drugiej z decyzji, od której I. J. złożyła odwołanie, Sąd rozpoczął rozważania od tego, kiedy może nastąpić ponowne ustalenie prawa do świadczeń. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 13 czerwca 2018r. (III AUa 331/18) ma to miejsce w trzech grupach przypadków:

1)  w sytuacji zmiany okoliczności (dotyczących przesłanek nabycia prawa) po rozpatrzeniu poprzedniego wniosku (art. 107, 107 a, 108 i 110 i 110 a 112 i 113 ustawy emerytalnej);

2)  w przypadku zmiany stanu wiedzy organu rentowego, która wystąpiła po rozpatrzeniu poprzedniego wniosku (art. 114 ustawy emerytalnej);

3)  w związku ze złożeniem wniosku o zmianę wariantu obliczenia świadczenia (art. 111 ustawy emerytalnej).

Dopiero w przypadku stwierdzenia możliwości ponownego ustalenia prawa do świadczeń, pojawia się możliwość zastosowania art. 133 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018r., poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną. W rozważanym przypadku taka możliwość ponownego ustalenia wysokości świadczenia pojawiła się w lipcu 2017r., kiedy syndyk uiścił składki od wynagrodzeń wypłaconych ubezpieczonej. Wskazany art. 133 ust. 1 ustawy emerytalnej przewiduje, że w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Wyjątkiem od ogólnej zasady dotyczącej terminu początkowego wypłaty czy przeliczenia świadczenia jest przewidziana w art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej sytuacja, w której ponowne ustalenie prawa do świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu rentowego lub odwoławczego. Niewątpliwie, co wynika z literalnego brzmienia powołanego przepisu, ustawodawca przewidział sytuację, w której organ rentowy może być zobowiązany do wypłaty świadczenia za okres wcześniejszy, ale nie dłuższy niż 3 lata poprzedzające miesiąc złożenia wniosku, jednakże musi być spełniony warunek, by odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego. Określenie „błąd organu rentowego”, które dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy jest kluczowe, obejmuje sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił (wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2011r. I UK 94/11, LexPolonica nr 2787815). Za takie przyczyny można uznać wszelkie zaniedbania tego organu, każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów, w tym także naruszenia prawa wskutek niewłaściwej wykładni obowiązujących przepisów. Błąd organu rentowego rozumiany jest zatem szeroko (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 28 października 2008r., III AUa 40/08, LexPolonica nr 2134480). Analizowane pojęcie obejmuje również niedopełnienie obowiązku działania z urzędu na korzyść osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 20 września 2017r., I UK 359/16 oraz z dnia 26 października 2016r., III UK 5/16). Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w przywołanym już wyroku z dnia 13 czerwca 2018r., błąd organu rentowego może być też podstawą do wstecznego przyznania prawa do świadczenia w myśl art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli zachodziłyby przesłanki do ponownego ustalenia prawa do świadczenia na podstawie art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W rozpatrywanej sprawie, co nie budzi wątpliwości, ubezpieczona wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem składek od wynagrodzeń wypłaconych za lata 2001 – 2006, złożyła w październiku 2018r. Nie można jednak pomijać, że z takim wnioskiem chciała wystąpić wcześniej i w związku z tym – po wypłacie wynagrodzeń przez syndyka – kilkukrotnie udawała się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Tam uzyskiwała za każdym razem informację ustną, że nie może złożyć takiego wniosku, jeśli nie nastąpiły zmiany na jej koncie, a ponadto, że nie nastąpił wpływ składek uiszczonych przez syndyka na jej konto w ZUS. Te informacje zostały ponadto potwierdzone w pismach, które ZUS w późniejszym czasie do ubezpieczonej skierował. W piśmie z dnia 6 grudnia 2011r. wskazał, że w latach 2016 – 2017 na konto ubezpieczonej nie wpłynęły żadne wpłaty, zaś w piśmie z dnia 11 grudnia 2017r. powołał się na nieprawidłowości na koncie i prosił ubezpieczoną o wyjaśnienia, ale dotyczyło to wpłat zaewidencjonowanych w okresie wcześniejszym, w latach 2016 – 2017, zanim syndyk wypłacił ubezpieczonej wynagrodzenia i przekazał składki do ZUS. Ubezpieczona zatem, mimo że podejmowała działania, by ustalić, czy na jej konto wpłynęły składki od wynagrodzeń należnych za czas pracy w Spółdzielczym Zrzeszeniu (...), ostatecznie do października 2018r. nie złożyła wniosku o przeliczenie emerytury, gdyż nie wiedziała, czy wpłata ww. składek nastąpiła czy nie. Zdaniem Sądu, w tym zakresie została wprowadzona w błąd przez organ rentowy, który wadliwie udzielał jej informacji. Składki zostały uiszczone przez syndyka w lipcu 2017r. i gdyby ubezpieczona w sierpniu 2017r. – podczas pierwszej wizyty w ZUS – uzyskała taką informację, jej świadczenie, po złożeniu wniosku, mogłoby zostać przeliczone od sierpnia 2017r. Tak się jednak nie stało, gdyż Zakład – z przyczyn leżących po stronie Zakładu – nie był w stanie przekazać ubezpieczonej informacji zgodnej ze stanem faktycznym. Usprawiedliwieniem nie może być fakt niezaksięgowania składek na koncie I. J. ani inne okoliczności, na które ubezpieczony nie ma wpływu, a które wynikają z wadliwości organizacyjnych ZUS.

Mając na względzie powyższe, zdaniem Sądu Okręgowego, można mówić o błędzie organu rentowego, o którym mowa w art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Należy podkreślić, że zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), organy rentowe udzielają informacji, w tym wskazówek i wyjaśnień, w zakresie dotyczącym warunków i dowodów wymaganych do ustalania świadczeń. Gdyby organ rentowy wypełnił ciążący na nim obowiązek udzielenia informacji o wpłaconych składkach na konto ubezpieczonej, wówczas ubezpieczona złożyłaby wniosek wcześniej. Niewyjaśnienie tej okoliczności wskutek nieprawidłowego wykonania przez organ rentowy obciążającego go "obowiązku informacyjnego", może zostać zakwalifikowane w ustalonym stanie faktycznym jako błąd organu w rozumieniu art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej. Podobną wykładnię art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, aczkolwiek w odmiennym stanie faktycznym, przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 stycznia 2017r. (I UK 17/16, Lex nr 2241406) oraz w wyroku z dnia 20 lutego 2018r. (II UK 704/16, OSNP 2018/10/141). Sąd zwraca dodatkowo uwagę, że obowiązek pracowników organu rentowego nie może ograniczać się jedynie do przekazania wnioskodawcy formularza do wypełnienia, przyjęcia dokumentów i wydania na tej podstawie decyzji. Postępowanie administracyjne powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej (art. 8 k.p.a.).

Uwzględniając powyższe, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c., zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 24 października 2018r., znak: (...) w ten sposób, że przeliczenia emerytury I. J. dokonał od 1 sierpnia 2017r.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

- (...)

-(...) z aktami(...)