Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

Protokolant: st. sekr. sąd. Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 marca 2022 r. w Warszawie

sprawy M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

przy udziale zainteresowanej (...) Sp. z o.o. w W.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania M. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 21 listopada 2018r. nr (...) (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż M. J. jako pracownik (...) Sp. z o.o. w W. podlega od dnia 1 lutego 2018r. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 21 listopada 2018 r. wydał decyzję nr (...) (...) , w której stwierdził, że M. J. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 lutego 2018 r. W uzasadnieniu skarżonej decyzji wskazano, że w postępowaniu kontrolnym ustalono, że M. J. została w dniu 1 lutego 2018 r. zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umowy o pracę zawartej w dniu 1 lutego 2018 r. na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy, z wynagrodzeniem w wysokości 9.800,00 zł brutto, na stanowisko dyrektora ds. rozwoju i zatrudnienia. Już w dniu 31.03.2018r. odwołująca była niezdolna do pracy. ZUS przeanalizował przedstawioną w toku postępowania dokumentację oraz zeznania złożone przez P. C. (1) reprezentującego spółkę. Zdaniem organu rentowego pisma Wojewódzkiego Urzędu Pracy kierowane do ubezpieczonej jako pełnomocnika płatnika składek nie świadczą o wykonywaniu przez nią obowiązków służbowych, lecz tylko o tym, iż odwołująca została formalnie ustanowiona pełnomocnikiem spółki. Dla ZUS zastanawiające było również stanowisko powierzone ubezpieczonej t.j. stanowisko dyrektora ds. rozwoju i zatrudnienia, ponieważ w czasie, gdy ubezpieczona rzekomo miała wykonywać swoje obowiązki w spółce zatrudniona była tylko ona i jeszcze jeden pracownik. Pozostali pracownicy i zleceniobiorcy zostali zatrudnieni od września 2018 r. czyli 5 miesięcy po wystąpieniu niezdolności do pracy ubezpieczonej, zatem zdaniem Zakładu, rzekoma praca ubezpieczonej nie miała na celu wykonywania obowiązków powierzonych stanowisku dyrektora ds. rozwoju i zatrudnienia.

Organ rentowy przywołał, że obowiązki wynikające z umowy o pracę M. J. są bardzo szerokie i przedłożenie przez płatnika składek jako dowodu na świadczenie pracy jedynie pism Wojewódzkiego Urzędu Pracy, kierowanych do ubezpieczonej jako pełnomocnika spółki jest tylko próbą uwiarygodnienia zaistnienia przedmiotowego stosunku pracy. ZUS uznał za niewiarygodne, aby przy tak szerokim zakresie obowiązków Pani J. nie prowadziła korespondencji e-mailowej oraz nie podpisywała żadnych dokumentów, które w sposób jasny i bez żadnych wątpliwości potwierdziłyby świadczenie pracy w okresie od 1 lutego 2018 r.

ZUS podniósł, że M. J. zatrudniono na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, zatem pracodawca zamierzał związać się z nią umową na dłuższy okres, a mimo to kiedy ubezpieczona po zaledwie dwóch miesiącach pracy stała się długotrwale niezdolna do pracy, nie było już potrzeby zatrudnienia nowej osoby, która kontynuowałaby tak liczne zadania realizowane przez odwołującą. W takiej sytuacji decyzja o zatrudnieniu pracownika na podstawie umowy o pracę była, zdaniem ZUS, niezrozumiała, skoro już po tak krótkim czasie pracownik taki był spółce niepotrzebny. Jeżeli przedsiębiorstwo może dalej działać bez nowego pracownika, który przejąłby zadania nieobecnej w pracy Pani J., nie było w takim razie sensu ekonomicznego zatrudnienia. Doświadczenie życiowe pokazuje przecież, że pracodawca, który zatrudnia pracownika, gdyż jak twierdzi, bardzo go potrzebuje, korzysta z jego pracy i kwalifikacji nieprzerwanie i intensywnie, a nie jedynie przez niecałe dwa miesiące. Gdyby nie nagła potrzeba zasiłkowa, przedmiotowy stosunek pracy z całą pewnością nie zostałby nawiązany. Zakres obowiązków które miała wykonywać ubezpieczona jest tak rozległy i wydawałoby się istotny dla funkcjonowania spółki, że niezatrudnienie osoby na zastępstwo przy przedłużającej się nieobecności ubezpieczonej, która trwa już osiem miesięcy pozwala przyjąć, że zatrudnienie ubezpieczonej na podstawie umowy o pracę miało tylko i wyłącznie na celu zatrudnienie dla potrzeb ubiegania się o świadczenie pieniężne z ubezpieczenia chorobowego. Jak wynika z dalszych zeznań Pana P. C. (1) nie zatrudniono nikogo na zastępstwo ubezpieczonej, a obowiązki Pani J. zostały przejęte bezpośrednio przez Panią prezes zarządu.

Poważne wątpliwości ZUS budził również aspekt naruszenia przez strony stosunku pracy zasad współżycia społecznego. Organ rentowy przeanalizował konto ubezpieczeniowe M. J. i jej partycypację w systemie ubezpieczeń społecznych – analiza ta wykazała, że bezpośrednio przed zatrudnieniem u przedmiotowego płatnika ubezpieczona przebywała na zasiłku macierzyńskim, który uzyskała po krótkim zatrudnieniu (zaledwie pięciomiesięcznym) z równie wysokim wynagrodzeniem. A przed urodzeniem pierwszego dziecka ubezpieczona była zgłoszona jako bezrobotna, zaś wcześniej nigdy nie była zgłoszona do ubezpieczenia chorobowego od takiej kwoty, jaka została ustalona sporną umową o pracę. Zatrudnienie ww. w ramach etatu u przedmiotowego płatnika, miało więc na celu jedynie uzyskanie przez M. J. ochrony ubezpieczeniowej przysługującej pracownikom. Cała przedstawiona powyżej sytuacja przedstawia sposób działania ubezpieczonej, który był ukierunkowany wyłącznie na osiągnięcie zamierzonych korzyści w postaci nienależnych wysokich zasiłków z ubezpieczenia chorobowego. Pani M. J. działała postulatywnie, a jej działania miały tylko jeden sprzeczny zasadami współżycia społecznego cel.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał umowę o pracę M. J. z (...) Sp. z o.o. z dnia 1 lutego 2018 r. za nieważną z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, bowiem wypłata świadczeń na jej podstawie odbyłaby się kosztem pozostałych uczestników systemu ubezpieczeń społecznych, którzy uczciwie odprowadzali (przez lata) składki od uzyskiwanych dochodów.

M. J. w dniu 7 stycznia 2019 r. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 21 listopada 2018 r. nr (...) (...) w przedmiocie stwierdzenia, że jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega ona od dnia 1 lutego 2018 r. obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. Odwołująca zarzuciła skarżonej decyzji, że została wydana na skutek wadliwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, skutkującej błędnym ustaleniem, że odwołująca wraz z płatnikiem składek zawarła umowę o pracę wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ubezpieczona wniosła o zmianę skarżonej decyzji i ustalenie, że jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. podlega od dnia 1 lutego 2018 r. obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona przyznała, że została zatrudniona w (...) Sp. z o.o. od dnia 1 lutego 2018 r., a od dnia 31 marca 2018 r. stała się niezdolna do pracy, jednakże nie uprawnia to organu rentowego do twierdzenia, że zatrudnienie było pozorne i podyktowane wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń. Podkreśliła, że wykonywała pracę wynikającą z umowy o pracę, zgodną z jej doświadczeniem, a wynagrodzenie u płatnika składek było tożsame jak u poprzedniego pracodawcy odwołującej. M. J. wskazała, że nie planowała drugiego dziecka, a gdyby tak było, nie zmieniałaby pracy, skoro u poprzedniego pracodawcy była zatrudniona od 2015 r. Ubezpieczona podniosła, że nazwa jej stanowiska „dyrektor ds. rozwoju i zatrudnienia” nie oznaczała, że pełniła funkcję dyrektora HR w stosunku do pracowników spółki, lecz z profilu działalności spółki jako agencji zatrudnienia, świadczącej usługi pracy tymczasowej, zatem do odwołującej należały obowiązki związane z reprezentacją w relacjach zewnętrznych agencji zatrudnienia, która na dzień przesłuchania świadka przez ZUS na podstawie umów cywilnoprawnych zatrudniała ok. 150 osób, a na dzień wniesienia odwołania – ok. 800. Stanowisko to zostało utworzone dla odwołującej, aby odciążyć dotychczas wykonujących te obowiązki prezesa zarządu i P. C. (1). Ubezpieczona wskazała, że pracodawca nie uznał za konieczne zaktualizowania zaświadczenia o braku przeciwwskazań zdrowotnych do zatrudnienia, z uwagi na przejście odwołującej z innego zakładu pracy na identyczne stanowisko. M. J. podniosła, że o ciąży dowiedziała się, wykonując 6 lutego 2018 r. u lekarza ginekologa test ciążowy, a nadto, gdyby jej celem było wyłącznie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, to mogła to zrobić już 11 lutego 2018 r., gdy doznała ostrego zakażenia górnych dróg oddechowych, jednak nie skorzystała ze zwolnienia lekarskiego z poczucia obowiązku wobec pracodawcy ( odwołanie k. 3-6 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Uzasadniając stanowisko ZUS, pełnomocnik wskazał, że odwołanie M. J. nie wnosi do sprawy nowych okoliczności, które mogłyby skutkować zmianą skarżonej decyzji i w związku z tym podtrzymał argumenty zawarte w decyzji z 21 listopada 2018 r. ( odpowiedź na odwołanie k. 42-43 a.s.).

Pismem z 18 marca 2019 r. (...) Sp. z o.o. przystąpiła do sprawy w charakterze zainteresowanego ( pismo z 18.03.2019 r. k. 49 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym – Rejestrze Przedsiębiorców w dniu 30 grudnia 2016 r. Obecnie głównym przedmiotem działalności spółki jest działalność związana z wyszukiwaniem miejsc pracy i pozyskiwaniem pracowników. Spółka w dniu 12 marca 2018 r. została wpisana do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia, uprawniającego do świadczenia usługi pracy tymczasowej, a także do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia uprawniającego do świadczenia usług: pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego lub poradnictwa zawodowego. Firma na potrzeby kontrahentów rekrutuje pracowników z zagranicy, głównie z Ukrainy ( wydruk z KRS k. 8-10 a.s., certyfikaty k. 11-11v a.s., listy pracowników k. 103-106, 108-113 a.s.).

Funkcję prezesa zarządu w spółce pełni K. K., dodatkowo na podstawie kontraktu menadżerskiego w firmie pracuje P. C. (1) ( zeznania świadka P. C. (1) k. 88-90 a.s.).

Spółka w 2018 r. osiągnęła zysk w wysokości 315.305,25 zł, w związku z czym w lutym 2018 r. było ją stać na zatrudnienie pracownika za wynagrodzeniem 9.800 zł brutto miesięcznie ( bilans i rachunek zysków i strat za 2018 r. k. 94-97 a.s., uchwały 1/2019 i 2/2019 k. 194-195 a.s., opinia biegłej sądowej J. T. k. 204-213 a.s.).

Odwołująca M. J. posiada wykształcenie wyższe – ukończyła studia magisterskie na Uniwersytecie (...)- (...) na kierunku politologia, a ponadto studia podyplomowe na kierunku administracja. Ubezpieczona we wrześniu 2017 r. ukończyła organizowany przez Placówkę Kształcenia Ustawicznego (...) kurs zatrudniania cudzoziemców ( kwestionariusz osobowy, zaświadczenie – nienumerowane a.o.).

Bezpośrednio przed zatrudnieniem w (...) Sp. z o.o. ubezpieczona była od kwietnia 2015 r. do 31 stycznia 2018 r. zatrudniona w (...) Sp. z o.o. na stanowisku początkowo specjalisty ds. public relations, a od września 2015 r. – menagera ds. rozwoju biznesu, z wynagrodzeniem w wysokości 9.800 zł brutto miesięcznie. P. C. (1) zaproponował M. J. przejście z firmy (...) Sp. z o.o. do (...) Sp. z o.o. Propozycja ta wynikała z faktu, że C. wcześniej współpracował z ubezpieczoną, miał do niej zaufanie i spodziewał się, że zatrudnienie jej w spółce pozwoli na dalszy rozwój firmy. M. J. zainicjowała zatem rozwiązanie umowę o pracę z (...) Sp. z o.o., które nastąpiło za porozumieniem stron z dniem 31 stycznia 2018r. ( kwestionariusz osobowy, świadectwo pracy – nienumerowane a.o., zeznania świadka P. C. (1) k. 88-90 a.s., zeznania odwołującej k. 143-145 a.s.).

W dniu 1 lutego 2018 r. M. J. i K. K. zawarły umowę o pracę, na mocy której ubezpieczona została zatrudniona w (...) Sp. z o.o. na stanowisku dyrektora ds. rozwoju i zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem w kwocie 9.800,00 zł brutto miesięcznie. Umowę zawarto na czas nieokreślony ( umowa o pracę – nienumerowane a.o.).

Do obowiązków M. J. w spółce należało zdobywanie kontrahentów i negocjowanie warunków współpracy, pozyskiwanie pracowników, w tym z zagranicy i współpraca z firmami zagranicznymi w celu zdobycia pracowników, uzyskanie statusu agencji pracy tymczasowej, przygotowywanie ofert dla kontrahentów. Odwołująca reprezentowała spółkę przy zawieraniu umów z kontrahentami: (...), (...) Sp. j. oraz przy dalszej współpracy – sporządzaniu protokołów odbiorów dla zamawiających: (...) (...) Sp. j. i (...) s.c. ( wezwanie do usunięcia braków formalnych k. 12 a.s., doręczenie certyfikatów k. 13 a.s., umowy z 5.02.2018 r. k. 14 a.s., protokoły odbioru k. 17-20 a.s., potwierdzenia wysłania dokumentów k. 21-22, 25 a.s., wiadomości e-mail k. 27-31 a.s., zeznania świadka P. C. (1) k. 88-90 a.s., zeznania świadka B. K. k. 167 a.s.).

Podczas badania, przeprowadzonego na kontrolnej wizycie ginekologicznej w poradni w ramach NFZ, w dniu 1 lutego 2018 r. odwołująca dowiedziała się, że istnieje podejrzenie, że jest we wczesnej ciąży, jednak z uwagi na wczesny etap nie było to jednoznaczne stwierdzone. M. J. zalecono ponowną wizytę po 7 dniach. Na kolejnej wizycie, tj. 6 lutego 2018 r. lekarz ginekolog potwierdził ciążę u odwołującej. Od dnia 31.03.2018 r. M. J. stała się niezdolna do pracy w związku z ciążą ( dokumentacja medyczna k. 34-40 a.s., opinia biegłego G. C. k. 258 a.s.).

W czasie nieobecności M. J. w pracy po 31 marca 2018 r. spółka poszukiwała pracownika na zastępstwo, jednak ze względu na nieadekwatne oczekiwania finansowe w stosunku do kompetencji i doświadczenia kandydatów, nie znaleziono pracownika. Obowiązki odwołującej przejęli P. C. (1) i prezes zarządu K. K. ( zeznania świadka P. C. (1) k. 88-90 a.s.).

W dniu 20 września 2018 r. odwołująca urodziła córkę A. K. i od tego czasu do 30 września 2018 r. przebywała na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim ( wniosek o udzielenie urlopu i odpis skrócony aktu urodzenia – nienumerowane a.o.).

Od 1 października 2019 r. ubezpieczona wróciła do pracy po urlopie macierzyńskim. Warunki zatrudnienia w postaci wymiaru czasu pracy i wynagrodzenia zostały zachowane na poziomie sprzed urlopu macierzyńskiego, jednak obecnie obowiązki służbowe ubezpieczonej zostały poszerzone o nadzór procesu szkolenia rekrutowanych pracowników – ubezpieczona przez 6 godzin dziennie przebywa z rekrutowanymi pracownikami na szkoleniach z zakresu obsługi wózków widłowych, upewniając się, że bariera językowa nie uniemożliwia im nabycia wiedzy. W pozostałym czasie pracy ubezpieczona zajmuje się pracą w magazynie i wyszukiwaniem firm, rekrutujących pracowników z umiejętnością obsługi wózków widłowych. Dodatkowo odwołująca ponownie zajmuje się dopełnieniem formalności związanych z wpisem spółki do rejestru agencji pracy, bowiem podczas urlopu macierzyńskiego M. J. nie dopilnowano formalności i spółka została z rejestrów wykreślona ( zeznania odwołującej k. 143-145 a.s., zaświadczenie z 13.11.2019, wiadomości e-mail – dokumentacja dołączona do pisma z 14.02.2020 r. k. 181-182 a.s.).

Po powrocie do pracy z urlopu macierzyńskiego ubezpieczona odświeżyła swoją wiedzę w zakresie zatrudniania cudzoziemców, biorąc udział w szkoleniu „Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce – zasady obowiązujące w 2020 r. ( zaświadczenie z 31.01.2020 r. – dokumentacja dołączona do pisma z 14.02.2020 r. k. 181-182 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił uwzględniając dokumenty zgromadzone w aktach przedmiotowej sprawy, w tym w aktach organu rentowego, zeznań świadków P. C. (1) i B. K. oraz dowodu z zeznań stron, ograniczonego do przesłuchania odwołującej M. J..

Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne. Ich treść nie budziła wątpliwości, a także nie była kwestionowana przez strony. Dodatkowo jest zbieżna z zeznaniami przesłuchanych w sprawie odwołującej, członka zarządu spółki i świadka.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków P. C. (1) i B. K., jak również zeznaniom odwołującej M. J.. Zeznania te korelowały ze sobą, były spójne i logiczne, a częściowo znajdowały odzwierciedlenie w zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji, w tym w korespondencji mailowej między odwołującą a kontrahentami (...) Sp. z o.o.

Sąd Okręgowy nie uczynił podstawą ustaleń faktycznych zeznań świadka A. M.. Wprawdzie zeznania te były wiarygodne, jednak dotyczyły one jedynie tego, że M. J. opowiadała przyjaciółce o swojej pracy i nie wynikały w najmniejszym nawet stopniu z bezpośrednich obserwacji świadka. Wobec zatem dowodów bezpośrednich, z dokumentów oraz świadków P. C. (1) i B. K., który współpracowali z odwołującą, zeznania świadka A. M. były nieprzydatne.

Część poczynionych w sprawie ustaleń Sąd dokonał uwzględniając opinie biegłej sądowej z zakresu wyceny rynkowej przedsiębiorstw i spółek prawa handlowego, biznesplanów i oceny projektów inwestycyjnych, analiz rynkowych i regulacyjnych w sektorze energetycznym, kontrolingu/rachunkowości zarządczej J. T.. Zdaniem Sądu opinia ta była rzetelna, logicznie i jasno umotywowana oraz zrozumiała. Biegła w wyczerpujący sposób opisała, skąd zaczerpnęła informacje o sytuacji finansowej spółki i na jakiej podstawie ustaliła, że (...) Sp. z o.o. miała możliwości finansowe do zatrudnienia M. J. od 1 lutego 2018 r.

Sąd skorzystał również z opinii biegłego z zakresu ginekologii i położnictwa G. C., w celu ustalenia czy odwołująca 1 lutego 2018 r. była zdolna do wykonywania pracy na powierzonym jej stanowisku i w jakiej dacie dowiedziała się o ciąży. Zdaniem Sądu opinia biegłego była rzetelna i fachowa, biegły w oparciu o zgromadzoną w aktach postępowania dokumentację medyczną odwołującej w sposób zrozumiały przedstawił odpowiedzi na tezę dowodową.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Przystępując do oceny prawnej przedmiotu sporu, w pierwszej kolejności wskazać należy, że dokonywana przez organ rentowy kontrola zgłoszeń do ubezpieczenia oraz prawidłowości i rzetelności obliczenia składki oznacza przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania samego tytułu ubezpieczenia wynikającego z zawarcia umowy o pracę, a zatem badania również ważności takiej umowy ( por. postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10.01.2013 r., III AUa 1039/12 oraz z 25.09.2012 r., III AUa 398/12).

Sporne w rozpatrywanej sprawie było to, czy M. J. od 1 lutego 2018 r. realizowała umowę o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. i czy z tego tytułu powinna podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Aby tę kwestię rozstrzygnąć należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 423 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą systemową . Art. 6 ust. 1 pkt 1 tej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. W myśl art. 13 pkt 1 ustawy systemowej następuje to od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 kodeksu pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1320, dalej: k.p. ) pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tegoż stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia ubezpieczeniem społecznym,
w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przy ocenie istnienia tytułu do ubezpieczenia społecznego nacisk kładzie się na ustalenie faktycznego wykonywania umowy czy działalności (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 26.02.2013r., I UK 472/12, z 24.08.2010r. I UK 74/10, z 13.11.2008r., II UK 94/08, postanowienie Sądu Najwyższego z 18.10.2011r., III UK 43/11). Nie wystarczy zatem zawarcie samej umowy, lecz konieczne jest rozpoczęcie jej wykonywania. Umowa taka powinna mieć, przynajmniej w zamiarze, realne znaczenie gospodarcze, w innym bowiem przypadku można by mówić jedynie o relacji grzecznościowej, a nie stosunku prawnym.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wskazywał m.in., że brak było wystarczających dowodów na to, aby uznać, że po stronie pracodawcy istniała potrzeba zatrudnienia odwołującej w ramach stosunku pracy, skoro po dniu 31 marca 2018 r. nie zatrudniono pracownika na zastępstwo na czas jej nieobecności. Przesłuchany w sprawie świadek P. C. (1), w ocenie Sądu, dostatecznie wyjaśnił przyczyny, dla których nie doszło do zatrudnienia pracownika, który zastąpiłby M. J. na stanowisku dyrektora ds. rozwoju i zatrudnienia, a także wskazał, kto wykonywał obowiązki ubezpieczonej w czasie jej nieobecności.

Sąd po przeprowadzeniu szczegółowej analizy zgromadzonych dowodów i wynikających z nich okoliczności, nie podzielił argumentacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W pierwszej kolejności należy wskazać, że ubezpieczona zawarła ze spółką (...) Sp. z o.o. umowę o pracę w dniu 1 lutego 2018 r. i rozpoczęła tego dnia świadczenie pracy na rzecz spółki. Świadczą o tym zeznania świadków: P. C. (1), który dokonał rekrutacji ubezpieczonej i ściśle z nią współpracował przy rozwijaniu firmy, a także B. K., która negocjowała z P. C. (2) i odwołującą warunki współpracy zarządzanej przez siebie spółki (...) s.c. z płatnikiem składek. Dodatkowo, o wykonywaniu przez ubezpieczoną obowiązków służbowych w ramach zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. świadczy dokumentacja w postaci wydruków wiadomości e-mail z okresu lutego i marca 2018r., dotycząca współpracy z firmami zajmującymi się pozyskiwaniem pracowników zagranicą, a także adresowanie przez Wojewódzki Urząd Pracy do ubezpieczonej, reprezentującej zainteresowaną spółkę, korespondencji związanej z wnioskami o wpis do rejestrów agencji pracy.

W toku postępowania dowodowego organ nie dowiódł ponadto, że M. J. w dniu 1 lutego 2018 r. wiedziała o tym, że jest w ciąży. Wprawdzie, zdaniem Sądu, odwołująca mogła już wówczas podejrzewać, że jest w ciąży skoro ciążę potwierdzono sześć dni później podczas wizyty u lekarza ginekologa, jednak nie przesądza to o wyłącznym celu odwołującej – uzyskaniu świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W toku niniejszego postępowania wykazano, że M. J. posiada kwalifikacje do zatrudnienia na stanowisku dyrektora ds. rozwoju i zatrudnienia i co istotne, bezpośrednio przed zatrudnieniem u płatnika składek była zatrudniona na podobnym stanowisku, z identycznym wynagrodzeniem. Ponadto wykazano, że sytuacja finansowa płatnika składek pozwalała w lutym 2018 r. na zatrudnienie pracownika za wynagrodzeniem w wysokości 9 800 zł brutto miesięcznie.

Powyższe okoliczności dowodzą, zdaniem Sądu, również tego, że nie było jedynym celem ubezpieczonej w nawiązaniu stosunku pracy uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Należy bowiem wskazać, że M. J. do 31 stycznia 2018 r. pozostawała w stosunku zatrudnienia w (...) Sp. z o.o., a do rozwiązania umowy o pracę doszło na podstawie porozumienia stron. W ocenie Sądu fakt ten dowodzi, że ubezpieczona posiadała tytuł do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia w (...) aż do końca stycznia 2018 r., a zatem gdyby nie porozumiała się z płatnikiem składek, prawdopodobnie pozostałaby w zatrudnieniu w ww. spółce – z podstawą wymiaru składek równą uzyskiwanej w (...) sp. z o.o.

Niemniej jednak konieczne jest przywołanie, że w orzecznictwie utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym nie można uznać za sprzeczny z ustawą lub zmierzający do jej obejścia, zamiaru zawarcia umowy o pracę polegającego na uzyskaniu świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nawet gdyby był to jedyny cel przyświecający przystępującemu do umowy pracownikowi. Nie jest bowiem obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa. O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. O ważności umowy o pracę nie decyduje zamiar dyktujący potrzebę jej zawarcia, lecz to, czy zawierające ją strony miały zamiar wzajemnego zobowiązania się – pracownik do świadczenia pracy, a pracodawca do dania mu pracy i wynagrodzenia za nią – oraz czy umowa była w rzeczywistości realizowana. ( por. wyroki SN: z 5.10.2005r. I UK 32/05, LEX 191088, z 2.07.2008r. II UK 334/07).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał umowę o pracę M. J. z (...) Sp. z o.o. z dnia 1 lutego 2018 r. za nieważną z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, bo wypłata świadczeń na podstawie tej umowy odbyłaby się kosztem pozostałych uczestników systemu ubezpieczeń społecznych, którzy uczciwie odprowadzali składki od uzyskiwanych dochodów.

Sąd nie podziela tej oceny, bo ubezpieczona bezpośrednio przed zawarciem spornej umowy od kwietnia 2015 r. do 31 stycznia 2018 r. pracowała w (...) Sp. z o.o. na stanowisku początkowo specjalisty ds. public relations, a od września 2015r. – menagera ds. rozwoju biznesu, z wynagrodzeniem w wysokości 9.800 zł brutto miesięcznie. Powołane okoliczności sprawiają, że Sąd nie może podzielić argumentacji ZUS o sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego, gdyż ubezpieczona przez kilka lat odprowadzała składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. i wypłata świadczeń na podstawie spornej umowy nie odbyła się kosztem pozostałych uczestników systemu, zwłaszcza, że po zakończeniu urlopu macierzyńskiego ubezpieczona powróciła do pracy w zainteresowanej spółce na wcześniejszych warunkach. Zebrany w sprawie materiał dowodowy – poza tym, że wskazuje na okoliczności zatrudnienia ubezpieczonej i na faktyczne zapotrzebowanie na jej pracę. W związku z powyższym, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, zgodnie z żądaniem odwołującej się M. J..