Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2025r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2025r. w Warszawie

sprawy R. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu składek

na skutek odwołania R. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 12 grudnia 2019r., nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od R. A. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi za czas od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

R. A. w dniu 21 stycznia 2020r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 12 grudnia 2019r., znak: (...), w której organ rentowy orzekł o jego odpowiedzialności za zobowiązania (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami oraz kosztami postępowania egzekucyjnego w łącznej kwocie 32.338,67 zł.

Odwołujący się wniósł o uchylenie decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu, ewentualnie o uchylenie decyzji i umorzenie postępowania jako bezprzedmiotowego. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa, poprzez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe zastosowanie wskutek przyjęcia, że zostały spełnione przesłanki pozytywne orzeczenia o odpowiedzialności za zobowiązania spółki oraz że nie wystąpiły przesłanki negatywne, wyłączające jego odpowiedzialność za zobowiązania ww. spółki, podczas gdy nie ponosi winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

Uzasadniając odwołanie, R. A. wskazał, że nie została spełniona przesłanka przeniesienia odpowiedzialności za zobowiązania spółki na członka zarządu w postaci bezskuteczności egzekucji z majątku spółki, ponieważ w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym komornik nie zajął należących do spółki towarów o wartości około 68.000 zł, z których możliwa była i jest skuteczna egzekucja należności ZUS. Ponadto, w ocenie odwołującego się, zachodzą przesłanki zwalniające go z odpowiedzialności za zobowiązania spółki, tj. nie można przypisać mu winy w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego. W okresie, gdy sprawował funkcję członka zarządu nie było bowiem podstaw do składania ww. wniosków – sytuacja finansowa spółki była stabilna, spółka na bieżąco regulowała swoje zobowiązania. Dodatkowo odwołujący się zakwestionował ustalenia Zakładu co do niewypłacalności spółki oraz daty jej powstania (odwołanie z dnia 15 stycznia 2020r., k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i o zasądzenie od odwołującego się kosztów procesu według norm przepisanych. Uzasadniając przedstawione stanowisko, wskazał, że R. A. pełnił funkcję członka zarządu (...) sp. z o.o. w okresie od czerwca 2014r. do marca 2015r. W tym czasie spółka nie dopełniła obowiązku uiszczania składek, a jej zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i FGŚP wyniosło 32.338,67 zł. Należności te zostały objęte postępowaniem egzekucyjnym w trybie egzekucji administracyjnej z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych oraz innej wierzytelności pieniężnej, następnie doszło do zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej. Ponadto egzekucję prowadził również Naczelnik Urzędu Skarbowego W. – (...). Postępowanie o przeniesienie na R. A. odpowiedzialności za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek zostało wszczęte po tym, jak postępowanie egzekucyjne zostało umorzone z powodu bezskuteczności egzekucji.

Odnosząc się do zarzutu R. A. o dysponowaniu przez spółkę majątkiem (towarem) pozwalającym na zaspokojenie zobowiązań, organ rentowy podniósł, że w trakcie postępowania egzekucyjnego przeprowadzono czynności w siedzibie spółki, jednak odnaleziono tam głównie „rupiecie bez wartości sprzedażowej”, nie odnaleziono natomiast żadnego z pojazdów figurujących w CEPiK jako stanowiących własność spółki. Poza tym ustalone zostało, że budynek będący siedzibą spółki wymaga generalnego remontu.

Dodatkowo Zakład wskazał, że w okresie ujętym w zaskarżonej decyzji spółka nie regulowała zobowiązań, ponieważ zaprzestała opłacania składek, a zarazem nie zgłoszono wniosku o ogłoszenie upadłości spółki ani o otwarcie postępowania układowego lub naprawczego (odpowiedź na odwołanie z 20 lutego 2020r., k. 6-8 a.s.).

Wyrokiem z dnia 22 października 2021r., wydanym w sprawie o sygn. akt VII U 268/20, Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie R. A. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 grudnia 2019r. oraz zasądził od odwołującego się na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (wyrok z dnia 22 października 2021r., 142 a.s.).

Na skutek apelacji wniesionej przez odwołującego się, wyrokiem z dnia 5 grudnia 2022r. Sąd Apelacyjny w Warszawie uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie w dniu 22 października 2021r. i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego . W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy nie zastosował art. 15zzs ² ustawy COVID, mimo że formalnie powołał się na ten przepis. Z analizy akt sprawy wynika, że 12 marca 2021r. odbyła się ostatnia rozprawa w sprawie. Sąd Okręgowy dopuścił wówczas dowód z opinii biegłego oraz zlecił biegłemu sporządzenie opinii na piśmie w terminie 30 dni. Na tej samej rozprawie Sąd wydał zarządzenie, aby po wpłynięciu opinii, jej odpisy doręczyć odwołującemu się i pełnomocnikowi organu rentowego w celu zgłoszenia w terminie 14 dni ostatecznych zarzutów pod rygorem ich pominięcia, a równocześnie aby zobowiązać strony do złożenia na piśmie - również w terminie 14 dni - ostatecznych stanowisk w sprawie z uwagi na to, że Sąd - na podstawie art. 15zzs ² ustawy (...)19 - zamierza zamknąć rozprawę i wydać wyrok na posiedzeniu niejawnym. Po sporządzeniu opinii przez biegłego i jej doręczeniu stronom, Sąd pierwszej instancji wydał na posiedzeniu niejawnym postanowienie o przyznaniu biegłemu wynagrodzenia, a następnie zarządził przesłanie odpisów opinii odwołującemu się oraz pełnomocnikowi organu rentowego. Następnie, po złożeniu zastrzeżeń przez organ i zawnioskowaniu o zobowiązanie biegłego do uzupełnienia opinii, Sąd wydał zarządzenie o zobowiązaniu biegłego do uzupełnienia opinii w terminie 14 dni. Po złożeniu opinii uzupełniającej oraz doręczeniu jej odpisów stronom, Sąd po raz kolejny wydał na posiedzeniu niejawnym postanowienie o przyznaniu biegłemu wynagrodzenia za sporządzenie opinii uzupełniającej, a następnie zarządził przesłanie odpisów opinii odwołującemu się oraz pełnomocnikowi organu rentowego. Natomiast postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 października 2021r. nastąpiło zamknięcie rozprawy na podstawie art. 15zzs ² ustawy COVID oraz skierowanie sprawę do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym. W tym samym dniu odbyło się takie posiedzenie, na którym Sąd Okręgowy wydał wyrok.

Sąd Apelacyjny podkreślił, że mimo wydania na rozprawie, która miała miejsce 12 marca 2021r., zarządzenia o zobowiązaniu stron do złożenia na piśmie ostatecznych stanowisk w sprawie, po wpłynięciu do akt i doręczeniu stronom opinii biegłego, zarządzenie to nie zostało wykonane. Faktycznie zostało wykonane jedynie zarządzenie o zobowiązaniu stron do zajęcia stanowisk wobec opinii, jednak pisma stron, które zostały złożone w odpowiedzi na powyższe, nie mogą zostać potraktowane jako wypełniające wymóg odebrania od stron ostatecznych stanowisk na piśmie. Strony, a zwłaszcza działający bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika odwołujący się, powinny być uprzedzone w odpowiednim trybie o przewidywanym zamknięciu rozprawy oraz możliwości przedstawienia ostatecznych stanowisk na piśmie. W tej sytuacji, wobec braku zachowania wymaganej procedury, wydanie przez Sąd Okręgowy zaskarżonego wyroku na posiedzeniu niejawnym świadczy o naruszeniu przepisów, mogącym mieć wpływ na treść wyroku. Czynności procesowe Sądu pierwszej instancji doprowadziły do pozbawienia stron możności obrony praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c.

Dalej Sąd Apelacyjny wskazał, że obie strony działały w procesie bez pomocy profesjonalnych pełnomocników. Na powyższą okoliczność odwołujący się powołał się w piśmie procesowym z 17 czerwca 2021r., w którym wnosił o przedłużenie terminu na ustosunkowanie się do opinii biegłego. Choć na tym piśmie znajduje się adnotacja sędziego, z której wynika zgoda na przedłużenie terminu do 15 września 2021r., to o powyższej zgodzie odwołujący się nie został poinformowany. Wobec tego nie wiedział, w jaki sposób został rozpoznany jego wniosek oraz czy termin na złożenie zastrzeżeń do niekorzystnej dla niego opinii sądowej pozostaje nadal otwarty, co dodatkowo mogło negatywnie wpłynąć na realizację jego prawa do obrony, skutkując tym, że przed wydaniem wyroku na posiedzeniu niejawnym, o którym nie był uprzedzony wraz z pouczeniem o możliwości zajęcia ostatecznego stanowiska na piśmie, nie ustosunkował się do opinii biegłej.

W konsekwencji, na podstawie art. 386 § 2 k.p.c., Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżony wyrok, znosząc postępowanie od 22 października 2021r., a więc od daty posiedzenia niejawnego, na którym Sąd pierwszej instancji wydał wyrok w warunkach nieważności. Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd powinien przeprowadzić postępowanie, respektując przysługujące stronom prawo do obrony (apelacja z dnia 28 lutego 2022r., k. 156 a.s.; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 5 grudnia 2022r. wraz z uzasadnieniem, k. 198 i 204-216 a.s.).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 3 października 2002r., wskutek przekształcenia spółki jawnej ( wydruk z KRS, k. 23-30 a.s.). R. A. został powołany na stanowisko prezesa zarządu spółki uchwałą nr 2 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. z 1 czerwca 2012r. i pełnił tę funkcję do marca 2015r. ( protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z 1 czerwca 2013r., k. 32-33 akt ZUS).

(...) sp. z o.o., będąc płatnikiem składek, w okresie od czerwca 2014r. do marca 2015r. nie dopełniła obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, co skutkowało powstaniem zadłużenia z tego tytułu (okoliczność bezsporna). Na podstawie tytułów wykonawczych nr (...)- (...)
z 8 czerwca 2015r., nr (...)- (...) z 6 maja 2015r. i nr (...), (...)- (...) z 9 lutego 2015r. ZUS wszczął wobec spółki postępowanie egzekucyjne (tytuły wykonawcze, k. 37-51 akt ZUS). Prowadził je Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Grodzisku Mazowieckim. W tym samym czasie przeciwko (...) sp. z o.o. prowadzone były trzy inne postępowania egzekucyjne, obejmujące łączną kwotę zadłużenia około 37.000 zł. W trakcie postępowania egzekucyjnego prowadzonego z wniosku ZUS (...) Oddział w W. dokonano zajęcia wierzytelności w Urzędzie Skarbowym, ale nie przyniosło to efektów. Bezskuteczne okazało się także zajęcie rachunków bankowych, które w związku z innymi postępowaniami egzekucyjnymi zostały zajęte przez innych komorników sądowych oraz przez Naczelnika Urzędu Skarbowego W. – (...). Podczas czynności w siedzibie spółki zastano M. J. – ojca właściciela budynku oraz niegdyś członka zarządu. Oświadczył, że spółka nie pozostawiła żadnego majątku. Po przeprowadzonych oględzinach w budynku odnaleziono głównie „rupiecie bez wartości sprzedażowej”. Nie odnaleziono żadnego z pojazdów figurujących w CEPiK, jako stanowiących własność spółki, a budynek pod adresem: B., (...), który był siedzibą spółki, wymaga generalnego remontu. Postępowanie egzekucyjne zostało więc umorzone postanowieniem z 17 czerwca 2016r. wobec bezskuteczności egzekucji ( odpis postanowienia z 17 czerwca 2016r., k. 36 akt ZUS).

Zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie były jedynymi nieuregulowanymi przez spółkę – egzekucję wobec (...) sp. z o.o. prowadził również Naczelnik Urzędu Skarbowego W. – (...) oraz Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Radomiu na wniosek wierzyciela R. P. – na podstawie tytułu wykonawczego w postaci prawomocnego nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu w dniu 7 listopada 2014r. Oznacza to, że co najmniej od 2014r. spółka zaprzestała regulowania swoich zobowiązań ( postanowienie z 28 kwietnia 2017r., k. 47 akt Km 1473/16; opinia biegłej sądowej z zakresu rachunkowości, k. 56-67 a.s.).

Sytuacja finansowa (...) spółki z o.o. pogarszała się systematycznie od 2011r., choć zobowiązania nie przewyższały aktywów w latach 2013-2015. Nie wystąpił okres 24 miesięcy, w których nastąpiłoby nadmierne zadłużenie. Niemniej jednak, z uwagi na problemy z regulowaniem zobowiązań, o których świadczy zarówno zadłużenie w ZUS, jak i prawomocny nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu, właściwym terminem do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki była pierwsza połowa 2014r. Wartość towarów wynikająca z ksiąg, na przestrzeni okresu od 2013 roku do 2015 roku nie uległa jakiejkolwiek zmianie, co wskazuje na brak jej aktualizacji wbrew ustawie o rachunkowości oraz na brak jakiejkolwiek sprzedaży tych towarów we wskazanym okresie. Już w sprawozdaniu zarządu z 2012 roku wskazywano na konieczność podejmowania działań mających na celu sprzedaż towarów zgromadzonych w magazynie. Dodatkowo również egzekucja komornicza nie zakończyła się sprzedażą ww. towarów, co wskazuje na ich bezwartościowość i bezużyteczność, a zatem na brak możliwości zaspokojenia wierzycieli ( opinia biegłej sądowej z zakresu rachunkowości, k. 56-67 a.s., opinia uzupełniająca, k. 100-101 a.s.; opinia uzupełniająca z dnia 5 lipca 2023r., k. 268-274 a.s.).

(...) sp. z o.o. nie złożyła wniosku o ogłoszenie upadłości ( okoliczność bezsporna).

Pismem z 3 października 2019r. organ rentowy zawiadomił R. A. o wszczęciu z urzędu postępowania wyjaśniającego w przedmiocie przeniesienia na niego, jako prezesa zarządu (...) sp. z o.o., odpowiedzialności za zobowiązania spółki obejmujące należności z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Postępowanie wyjaśniające zostało zakończone 30 października 2019r., o czym Zakład zawiadomił odwołującego się pismem doręczonym w dniu 22 listopada 2019r. R. A. nie złożył wyjaśnień w sprawie ani nie odniósł się do zgromadzonych dowodów ( zawiadomienie o wszczęciu postępowania z urzędu z 3 października 2019r., k. 13 akt ZUS; zawiadomieniu o zakończeniu postępowania z urzędu z 30 października 2019r., k. 10 akt ZUS; zwrotne potwierdzenia odbioru, k. 8-9 akt ZUS).

W dniu 12 grudnia 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał decyzję nr (...), w której na podstawie art. 108 § 1 w związku z art. 107 § 1, § 2 pkt 1, 2 i 4, art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa w związku z art. 31 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, orzekł o odpowiedzialności R. A. za zobowiązania (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami egzekucyjnymi w łącznej kwocie 32.338,67 zł, w tym:

1)  na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres 06/2014 – 03/2015 w kwocie 20.541,34 zł, w tym z tytułu: składek – 13.994,94 zł, odsetek za zwłokę liczonych na 10 grudnia 2019r. – 5.694,00 zł, kosztów egzekucji – 852,40 zł;

2)  na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okres 06/2014 – 03/2015 w kwocie 10.174,73 zł, w tym z tytułu: składek – 6.915,13 zł, odsetek za zwłokę liczonych na 10 grudnia 2019r. – 2.822,00 zł, kosztów egzekucji – 437,60 zł;

3)  na Fundusz Pracy i FGŚP za okres 06/2014 – 03/2015 w kwocie 1.622,60 zł, w tym z tytułu: składek – 1.126,60 zł, odsetek za zwłokę liczonych na 10 grudnia 2019r. – 458,00 zł, kosztów egzekucji – 38,00 zł ( decyzja z 12 grudnia 2019r., k. 4-5 akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dokumentów, a także na podstawie opinii biegłej sądowej z zakresu rachunkowości E. Z..

Dokumenty w zakresie, w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne. Nie były one kwestionowane przez strony sporu w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało przyjąć za podstawę ustaleń faktycznych.

Ustalając stan faktyczny, Sąd oparł się również na opinii biegłej sądowej
z zakresu rachunkowości E. Z. z 28 kwietnia 2021r. i opiniach uzupełniających. W ocenie Sądu zostały one sporządzone w sposób fachowy. Biegła w sposób zrozumiały i pełny odniosła się do przedstawionego zagadnienia, w zakresie w jakim pozwalała na to udostępniona jej dokumentacja. Wprawdzie wnioski, jakie sformułowała w opinii z 28 kwietnia 2021r., były niejednoznaczne, co biegła uzasadniła brakiem możliwości zapoznania się z księgami spółki. Jednak w opinii uzupełniającej doprecyzowała – po analizie zarzutów ZUS - że na podstawie dostępnej dotychczas dokumentacji, za czas właściwy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości uważa pierwszą połowę 2014r. Choć pierwotnie data ta nie została przez biegłą dookreślona, to Sąd miał na względzie, że zaprezentowane przez biegłą ustalenia i obliczenia zostały przeprowadzone w sposób prawidłowy i zostały poprawnie i szczegółowo wyjaśnione. Również w opinii uzupełniającej z dnia 5 lipca 2023r. biegła podtrzymała swoje stanowisko przedstawione w poprzedniej opinii uzupełniającej. Wówczas zastrzeżenia do tej opinii złożył R. A., wskazując, że opinia uzupełniająca jest wybiórcza, ogólnikowa i stronnicza. Podniósł, że nie można uznać, że termin do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości to pierwsza połowa 2014r., skoro jeszcze w 2015r. spółka wykazywała istotne aktywa. Zauważyć należy jednak, że fakt posiadania aktywów przez spółkę – bez analizy jej zobowiązań oraz innych okoliczności, na jakie biegła zwróciła uwagę – nie jest okolicznością wskazującą na wypłacalność spółki i brak podstaw do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Aby jednak dokładnie wszystko przeanalizować, należałoby w szerszym zakresie dokonać analizy dokumentacji finansowej spółki. Z tego względu Sąd wezwał odwołującego się, aby oznaczył miejsce gdzie znajduje się taka dokumentacja, a po uzyskaniu informacji, wystąpił o jej udostępnienie. Korespondencję w imieniu (...) sp. z o.o., wzywającą do przedstawienia dokumentacji finansowej, odbierał sam odwołujący się, który mimo wezwania ani nie przedstawił dokumentacji finansowej dotyczącej lat 2010-2015, ani nie wskazał przyczyn niewykonania zobowiązania. To ostatecznie spowodowało, że niemożliwa była pełna weryfikacja sytuacji finansowej spółki. Biegła zwróciła na to uwagę już w pierwszej z wydanych opinii. Dysponując ograniczonym materiałem, takim jaki wybiórczo przedstawił R. A., zaprezentowała wnioski, jakie były możliwe, uszczegółowione w opiniach uzupełniających, z którymi nie ma podstaw, by polemizować.

Raz jeszcze podkreślić należy, że brak możliwości szerszej analizy, której należałoby dokonać – bazując nie tylko na bilansach spółki – jest wynikiem postawy samego odwołującego się, który z jednej strony wskazywał na nieprawidłowości w opiniach biegłej, z drugiej zaś, choć w imieniu spółki podjął korespondencję, nie przedstawił pełnej dokumentacji finansowej. W związku z powyższym zarzut o wybiórczości opinii należy uznać za niezasadny, a sama opinia – jako sporządzona przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe – zachowuje walor opinii wiarygodnej i przydatnej do rozstrzygnięcia sprawy, także w kontekście obowiązków dowodowych, jakie spoczywają na stronach sporu.

Ze wskazanych przyczyn Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. pominął wniosek odwołującego się o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu rachunkowości (postanowienie z dnia 2 października 2023r., k. 295 a.s.). Pominięciu podlegał również wniosek o przesłuchanie R. A.. Odwołujący się, pomimo złożenia wniosku o dopuszczenie dowodu z jego zeznań, nie stawił się na wyznaczone rozprawy, w szczególności na rozprawę w dniu 12 marca 2021r., na którą został prawidłowo wezwany pod rygorem pominięcia dowodu z jego zeznań (postanowienie z dnia 12 marca 2021r., k. 54 a.s.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie R. A. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Tytułem wstępu wskazać należy, że przy rozpatrywaniu zasad przenoszenia na osoby trzecie odpowiedzialności z tytułu zaległych składek w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2025r., poz. 350), dalej jako ustawa systemowa, który stanowi, że do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz. U. z 2025r., poz. 111) – dalej jako o.p., między innymi art. 107 § 1, art. 108 § 1 i 6 oraz art. 116. Z kolei stosownie do art. 32 ustawy systemowej, do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z treścią przywołanego art. 107 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Ordynacja podatkowa, w przypadkach i w zakresie przewidzianym w rozdziale o odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie. Przy czym, jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych oraz koszty postępowania egzekucyjnego. Natomiast zgodnie z art. 116 § 1 o.p., w brzmieniu, jakie miał ten przepis w dacie wydania zaskarżonej decyzji, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1.  nie wykazał, że:

a)  we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. 2019r. poz. 243 i 326) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015r. - Prawo restrukturyzacyjne, albo

b)  niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2.  nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

§ 2 art. 116 o.p. przewidywał z kolei, że odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 oraz art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

Zacytowane przepisy wskazują przesłanki pozytywne i przesłanki negatywne odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej. Pozytywną przesłanką odpowiedzialności jest wykazanie przez organ rentowy, który obciąża obowiązek dowodzenia, że zaległości składkowe powstały w okresie, w którym członek zarządu pełnił funkcję w zarządzie, a po drugie, że egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Z kolei przesłanki negatywne, egzonerujące odpowiedzialność członka zarządu w aspekcie dowodowym, jeśli chodzi o ich wykazanie, obciążają członka zarządu kwestionującego swoją odpowiedzialność (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 4 marca 2016r., III AUa 1681/15). Jako istotne podkreślić przy tym należy za Sądem Najwyższym (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2018r., II UK 56/17), że ocena spełnienia przesłanek z art. 116 o.p. za każdym razem powinna być oceniana ex ante, a więc z perspektywy sytuacji istniejącej w dniu wydania decyzji o przeniesieniu odpowiedzialności za zaległości składkowe, a nie ex post, to jest z uwzględnieniem późniejszych zdarzeń.

W rozpatrywanej sprawie bezsporne jest, że w okresie kiedy odwołujący się pełnił funkcję prezesa zarządu (...) sp. z o.o. powstało zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek, wskazane w zaskarżonej decyzji. Przedmiotem sporu nie była również wysokość zadłużenia. Odwołujący się zaprzeczał natomiast, by została spełniona pozytywna przesłanka przeniesienia na niego odpowiedzialności, tj. bezskuteczność egzekucji, a także wskazał na istnienie przesłanek egzoneracyjnych. Podniósł, że spółka posiada majątek, pozwalający na pokrycie zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w postaci towaru znajdującego się w siedzibie spółki. Wskazał ponadto, że w czasie, gdy pełnił funkcję członka zarządu, nie było podstaw do składania wniosku o ogłoszenie upadłości ani wniosku o restrukturyzację.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu dotyczącego niewykazania bezskuteczności egzekucji, przypomnieć należy, że użyte w art. 116 o.p. sformułowanie "egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna" nie oznacza, że każdorazowo chodzi o przeprowadzenie i formalne zakończenie administracyjnego postępowania egzekucyjnego albo egzekucji sądowej, gdyż takie wymaganie wyraźnie z tej regulacji nie wynika. Wobec braku ustawowej definicji egzekucji uprawnione może być stwierdzenie, że pojęcie egzekucji jest szersze niż tylko formalne jej przeprowadzenie przez organy egzekucyjne. Można przyjąć, że egzekucja to wszelkie uprawnione działania wierzyciela zmierzające do wyegzekwowania należności na podstawie tytułu wykonawczego. Egzekucją może być zatem, na przykład, samo wezwanie dłużnika do zapłaty. Jeżeli nie ureguluje on należności, to już wówczas można stwierdzić, że egzekucja jest bezskuteczna. M.in. w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia: 21 stycznia 2010r. ( II UK 157/09, LEX nr 583805) oraz 5 czerwca 2014r. ( I UK 437/13, LEX nr 1483947) wskazano, że bezskuteczność egzekucji może być wykazana nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, ale także w inny sposób, który nie poddaje w wątpliwość oceny, że środki majątkowe podmiotu, który wszczął procedurę upadłościową nie wystarczą na zaspokojenie istotnej części jego długów. Z kolei, w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2013r. ( III UK 154/12, LEX nr 1463908), przyjęto że dowodem bezskuteczności egzekucji będzie przede wszystkim, wydane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego przez organ egzekucyjny, postanowienie o umorzeniu postępowania z uwagi na bezskuteczność egzekucji ( art. 59 ustawy z 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tekst jedn. Dz. U. z 2017r., poz. 1201). Jednak stan bezskuteczności egzekucji może być stwierdzony również w toku egzekucji administracyjnej lub sądowej, czego konsekwencją jest możliwość zwrócenia się przez organ egzekucyjny (lub wierzyciela w toku egzekucji sądowej) do sądu o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku. Bezskuteczność egzekucji, rozumiana jako brak możliwości przymusowego zaspokojenia wierzyciela publicznoprawnego w toku wszczętej i przeprowadzonej przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku spółki, może być też oceniana w kontekście przebiegu postępowania upadłościowego, ale takie w przedmiotowej sprawie nie było prowadzone. Natomiast na skutek wniosku ZUS (...) Oddział w W. Komornik Sądowy wszczął postępowanie egzekucyjne, po którego przeprowadzeniu, w związku z tym, że egzekucja okazała się bezskuteczna, umorzył postępowanie. Tak samo uczynił Komornik Sądowy w innym postępowaniu egzekucyjnym przeciwko dłużnikowi (...) sp. z o.o. Odwołujący się zgłosił dowód z dokumentów właśnie z tych akt, co Sąd uczynił, nie wynika z nich jednak to, na co odwołujący się powoływał. Prezentując swoje stanowisko, zarzucał komornikowi, że nie stawił się osobiście w siedzibie spółki i nie dokonał zajęcia znajdujących się w niej ruchomości. Sąd stwierdził, że faktycznie z akt postępowania egzekucyjnego o sygn. Km 1473/16 nie wynika, aby Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Radomiu R. K. stawił się osobiście w siedzibie spółki, jednak należy mieć na uwadze, że wskazane postępowanie egzekucyjne nie jest postępowaniem prowadzonym w związku z należnościami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W tym postępowaniu, które zainicjował organ rentowy, Komornik, umarzając postępowanie, powołał się na okoliczność, że w tym samym czasie przeciwko (...) sp. z o.o. prowadzone były trzy inne postępowania egzekucyjne, obejmujące łączną kwotę zadłużenia około 37.000 zł. Dodał, że dokonał zajęcia wierzytelności w Urzędzie Skarbowym, ale nie przyniosło ono efektów. Bezskuteczne okazało się także zajęcie rachunków bankowych, które w związku z innymi postępowaniami egzekucyjnymi zostały zajęte przez innych komorników sądowych oraz przez Naczelnika Urzędu Skarbowego W. – (...). Dalej komornik wyjaśnił, że podczas czynności w siedzibie spółki zastano M. J., który oświadczył, że spółka nie pozostawiła żadnego majątku. Ponadto, po przeprowadzonych oględzinach w budynku odnaleziono głównie „rupiecie bez wartości sprzedażowej”. Nie odnaleziono żadnego z pojazdów figurujących w CEPiK, jako stanowiących własność spółki, a budynek pod adresem: B., (...), który był siedzibą spółki, wymaga generalnego remontu.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd ocenił, że zarzuty odwołującego się odnoszące się do niepełnych, wadliwych działań komornika są bezzasadne, podobnie jak twierdzenie, że organ rentowy nie wykazał bezskuteczności egzekucji. Zdaniem Sądu ta przesłanka pozytywna, podobnie jak druga, wiążąca się z powstaniem zadłużenia w okresie pełnienia przez R. A. funkcji w zarządzie, zostały wykazane.

W tej sytuacji odwołujący się mógł - chcąc się od odpowiedzialności zwolnić - dowodzić istnienia przesłanek negatywnych, na które wskazuje art. 116 § 1 pkt 1 i 2 o.p., z tym że ciężar dowodu jego obciążał, a nie organ rentowy, co wymaga szczególnego zaakcentowania z uwagi na twierdzenia zawarte w odwołaniu i w później złożonych pismach procesowych.

Konstrukcja art. 116 § 1 o.p., której cechą charakterystyczną jest to, że najpierw określa przesłanki pozytywne przeniesienia odpowiedzialności, a następnie w punkcie pierwszym i drugim cytowanego paragrafu, wylicza przesłanki negatywne, wyliczenie to poprzedzając zwrotem „a członek zarządu:” „nie wykazał, że” (punkt pierwszy) oraz „nie wskazuje” (punkt drugi), co determinuje ocenę, że ciężar dowodu istnienia negatywnych przesłanek przeniesienia odpowiedzialności obciąża zainteresowanego członka zarządu. Zwrot „a członek zarządu nie wykazał” lub „nie wskazuje” wyklucza możliwość rozumienia tego przepisu w ten sposób, że to organ podatkowy ma „wykazać” istnienie przesłanki negatywnej lub „wskazać” na istnienie tej przesłanki, gdyż byłaby to wykładnia pozostająca w wyraźnej sprzeczności z gramatycznym brzmieniem przepisu i prowadząca do odwrócenia jego znaczenia. Pogląd, zgodnie z którym to na członku zarządu spoczywa ciężar wykazania okoliczności uwalniających odpowiedzialności, jest ugruntowany w orzecznictwie i znajduje potwierdzenie w licznych wyrokach sądowych (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z 11 lutego 2003r., I SA/Łd 1006/2001; z 6 marca 2003r., SA/Bd 85/2003; z 8 kwietnia 2003r., II SA/Łd 1959/2001; z 26 października 2005r., I FSK 30 i 192/2005; z 18 listopada 2005r., I FSK 2548/2004; z 22 listopada 2006r., I FSK 189/2006; z 7 lipca 2009r., II FSK 372/2008).

Przechodząc do szczegółowej analizy przesłanek uwalniających od odpowiedzialności członka zarządu, najpierw trzeba przypomnieć, że przesłanki ogłoszenia upadłości w latach 2014-2015 określała ustawa z 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe. Zgodnie z art. 21 ust. 1 tej ustawy, dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Stosownie natomiast do art. 11 p.u.n., dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (ust. 1), a dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące (ust. 2).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 września 2014r. (III UK 201/13, OSNP 2016 Nr 3, poz. 34) stwierdził, że członek zarządu uwalnia się od odpowiedzialności, gdy we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości (nie ma znaczenia kto jest jego inicjatorem) albo gdy w tym czasie niezgłoszenie takiego wniosku nastąpiło bez jego winy. W sytuacji, gdy upłynął "właściwy czas", odpowiedzialny za składki nie może powołać się na przesłankę wskazaną w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a Ordynacji podatkowej, może jednak wykazywać, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy. Stanowisko to z pewnością jest prawdziwe w sytuacji, gdy odpowiedzialny za zobowiązania składkowe stał się członkiem zarządu jeszcze we "właściwym czasie" i pełnił obowiązki do konwersji w "niewłaściwy czas". Wówczas usprawiedliwione jest twierdzenie, że wykazanie przesłanek zawartych w art. 116 § 1 pkt 1 lit. a i b Ordynacji podatkowej skupia się na zgłoszeniu lub niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości "we właściwym czasie". Inaczej jednak będzie, gdy objęcie funkcji członka zarządu nastąpiło w okresie, w którym "właściwy czas" do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości już minął. W takim przypadku wykazanie przesłanki z art. 116 § 1 pkt 1 lit. a Ordynacji podatkowej jest obiektywnie niemożliwe, co nie wyklucza oddziaływania dyspozycji art. 116 § 1 pkt 1 lit. b o.p. Dla tego stanowiska miarodajne jest rozróżnienie występujące w omawianych przepisach. Pierwszy (art. 116 § 1 pkt 1 lit. a Ordynacji podatkowej) wskazuje na pozytywne zachowanie - zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości - we właściwym czasie. Drugi (art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji) zachowanie to określa negatywnie - niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości - przy czym ustawodawca nie dodaje, że badanie zawinienia członka zarządu ma być lokowane wyłącznie "we właściwym czasie". Inaczej rzecz ujmując, objęcie funkcji w zarządzie w warunkach, gdy realne, chociażby częściowe, zaspokojenie z majątku spółki wierzycieli objętych ochroną z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 i 32 ustawy systemowej nie jest już możliwe, wyzwala odmienną sytuację prawną. Nie jest bowiem możliwe, aby członek zarządu bezwarunkowo został zwolniony z odpowiedzialności za składki, które powstały w czasie pełnienia przez niego funkcji. Aktualne w takiej sytuacji jest wyłączenie przewidziane w art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej. W tym kontekście wskazywano, że dla odpowiedzialności członka zarządu nie ma znaczenia, czy zaległości składkowe powstały z przyczyn przez niego zawinionych, czy też niezawinionych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010r., II UK 303/09, LEX nr 603839). Należy się zgodzić ze stanowiskami prezentowanymi w orzecznictwie sądów administracyjnych, że wina w ujęciu art. 116 § 1 pkt 1 lit. b Ordynacji podatkowej to zarówno wina umyślna i związana z nią świadomość istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych, jak i wina nieumyślna w postaci niedbalstwa, które zakłada brak świadomości, ale opiera się na powinności i możliwości przewidywania istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 kwietnia 2014r., I FSK 1516/13, LEX nr 1484683). Rozważając kryterium winy należy przyjąć obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony należycie dbającej o swoje interesy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 stycznia 2012r., I FSK 385/11, LEX nr 1113114).

Zdaniem Sądu, odwołujący się nie wykazał, by w jego przypadku zaistniały takie okoliczności, które zwalniałyby go z odpowiedzialności za zobowiązania składkowe. Opinie biegłej sądowej z zakresu rachunkowości, wydane w przedmiotowej sprawie, potwierdziły, że (...) spółka z o.o. powinna była złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, skoro stała się niewypłacalna. Na podstawie analizy zgromadzonego materiału dowodowego, biegła sądowa określiła, że właściwy czas do złożenia takiego wniosku minął w pierwszej połowie 2014 roku. Tymczasem spółka ani w tym czasie nie złożyła wniosku o ogłoszenie upadłości, ani później.

R. A. twierdził przeciwnie, kwestionując stanowisko biegłej, ale raz jeszcze należy zwrócić uwagę, że nie przedstawił dokumentacji finansowej, która w szerszym zakresie niż uczyniła to biegła, mogłaby posłużyć do oceny kondycji finansowej (...) sp. z o.o. oraz ewentualnego czasu, w którym powinien zostać złożony wniosek o upadłość. Choć to odwołującego się obciążał obowiązek dowodzenia we wskazanym zakresie, a nie tylko bierne oczekiwanie na działania sądu i ich negowanie z uwagi na okoliczności, które odwołujący się powinien wykazać, nie nastąpiło udostępnienie Sądowi jakiejkolwiek dodatkowej dokumentacji. Odwołujący się ograniczył swe stanowisko do lakonicznych zarzutów wobec opinii biegłej, wnioskując o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego. Poza tym na żadną z wyznaczonych rozpraw nie stawił się, choć wskazywał, że dowód z jego zeznań jest istotny dla ustalenia kluczowych w sprawie faktów. Opisanej postawie odwołującego się można przypisać jedynie zamiar przedłużania postępowania, bez podejmowania rzeczywistych działań zmierzających do dokonania pełnych i rzetelnych ustaleń. Sąd takie ustalenia poczynił – w zakresie, w którym obowiązek dowodzenia obciążał R. A. – na podstawie tego, co odwołujący się udostępnił oraz na podstawie informacji ujawnionych w KRS. Jeśli nie były one pełne i prawidłowe, co odwołujący się sugerował, miał możliwość, by przedstawić dokumentację (...) sp. z o.o., a wówczas przeprowadzenie raz jeszcze dowodu z opinii biegłego stałoby się konieczne. Odwołujący się jednak nie uczynił zadość ww. zobowiązaniu, koncentrując się tylko na negowaniu ustaleń dla niego niekorzystnych i bierności, która nie może być premiowana zwolnieniem z odpowiedzialności za zobowiązania składkowe.

Takie zwolnienie odwołującego się z odpowiedzialności nie jest możliwe także z uwagi na okoliczności, o jakich mowa w art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej. W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że wskazanie mienia, o którym mowa w ww. przepisie, dotyczy czasu po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji. Z brzmienia przepisu wynika, że chodzi o sytuację, w której najpierw egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a następnie członek zarządu wskazuje mienie spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Nie chodzi więc o ujawnienie majątku w toku egzekucji, ale po jej zakończeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2017r., I UK 93/16, LEX nr 2296623). Z kolei, w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 września 2014r. ( II UK 560/13, OSNP 2016 Nr 2, poz. 25), przyjęto, iż prawa majątkowe, które nie zostały zbyte w postępowaniu egzekucyjnym ani w prawomocnie zakończonym postępowaniu upadłościowym z powodu braku zainteresowanych nabywców, nie stanowią mienia, którego wskazanie może uwolnić prezesa spółki od odpowiedzialności za jej zaległości składkowe. W końcu, na gruncie art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, nie chodzi o wskazanie jakiegokolwiek mienia spółki, ale wskazanie takiego mienia, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych (składkowych) w znacznej części (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2018r., II UK 56/17, OSNP 2018 Nr 12, poz. 161), bowiem chodzi o realne wskazanie konkretnego, rzeczywistego mienia, z którego może zostać przeprowadzona skuteczna egzekucja zaspokajająca wierzytelność w znacznej części (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2006r., II UK 116/05, LEX nr 1615111 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 października 2017r., II FSK 2631/15, LEX nr 2397008). Innymi słowy, wskazanie mienia spółki, o którym mowa w art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, powinno nastąpić przez wskazanie konkretnego składnika majątkowego, nadającego się do efektywnej egzekucji. W zakresie wierzytelności przyjmuje się, że tylko wierzytelności spółki, które są stwierdzone i pewne w dacie wydawania decyzji przez organ odwoławczy, tzn. wynikają z orzeczenia sądu, zawartej ugody sądowej czy uznania długu, mogą być dochodzone w ramach prowadzonej egzekucji.

By doszło do realizacji tej podstawy zwolnienia od odpowiedzialności, o której była mowa, konieczne jest zatem łączne spełnienie trzech okoliczności. Po pierwsze, musi istnieć mienie płatnika (podatnika), po wtóre nie zachodzą przesłanki wyłączające (ograniczające) prowadzenie egzekucji z tego mienia i po trzecie, w wyniku tej egzekucji dojdzie do zaspokojenia należności podatkowych (tu składkowych z mocy art. 31 ustawy systemowej) spółki w znacznej części. Wskutek wskazania mienia ma dojść do zaspokojenia wierzyciela w takiej części, która będzie bliska stwierdzeniu, że płatnik wykonał swój obowiązek składkowy z zachowaniem podniesionego poziomu staranności, właściwego do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności.

W przedmiotowej sprawie odwołujący się nie wskazał mienia – poza tym, które było przedmiotem egzekucji przez Komornika – z którego zaspokojenie przez ZUS byłoby możliwe w znacznej części. Jednak nawet, gdyby uznać, iż wskazał nowe mienie, pisząc o towarach, które znajdują się w spółce, to powinien oznaczyć, jakie konkretnie są to towary. Tego jednak nie uczynił, zatem art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej nie może być podstawą zwolnienia go od odpowiedzialności, nałożonej w zaskarżonej decyzji.

Uwzględniając wskazane argumenty, Sąd ocenił odwołanie jako bezzasadne i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł o jego oddaleniu.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 k.p.c., mając na względzie, że wartość przedmiotu sporu w rozpatrywanej sprawie mieściła się w przedziale od 10.000 zł do 50.000 zł. Została ona wyliczona przy uwzględnieniu kwoty nieuiszczonych składek oraz kosztów egzekucyjnych, uwzględnionych w zaskarżonej decyzji, ale z pominięciem odsetek za zwłokę z uwagi na treść art. 20 k.p.c. Przepis ten przewiduje, że do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. W takiej sytuacji kwota należnych organowi rentowemu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (art. 98 § 11 k.p.c.), została ustalona na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023r., poz. 1935) i wyniosła 3.600 zł.

Dodatkowo, podkreślić należy, że w postępowaniu apelacyjnym organ rentowy nie był reprezentowany przez radcę prawnego. Radca prawny został ustanowiony dopiero po uchyleniu przez Sąd Apelacyjny wyroku z 22 października 2021r. i wniósł o zasądzenie od odwołującego się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (k. 286-287), stąd rozstrzygnięcie o kosztach nie obejmuje kosztów w postępowaniu apelacyjnym.