Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 1360/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok z dnia 28 października 2021 roku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie,

, sygn. akt III K 457/21

Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Apelacja prokuratora

Lp.

Zarzut

3.1

błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a wynikający z przyjęcia, iż oskarżony w dacie czynu był osobą powołaną do opieki nad małoletnim P. D., w konsekwencji czego wadliwie ustalono, że oskarżony nie wypełnił znamion przestępstwa z art. 211 k.k., podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności postanowienie Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 24.11.2020 r., sygn. akt III Nsm 773/20 zlecające kuratorowi sądowemu przymusowe odebranie małoletniego P. D. i jego oddanie uprawnionemu - matce J. D., wskazuje, iż osobą powołaną do opieki nad małoletnim była wyżej wymieniona, a nie oskarżony, a zatem oskarżony wypełnił swoim zachowaniem znamiona zarzucanego mu występku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Zarzut oparty na podstawie odwoławczej z art. 438 pkt 3 k.p.k. należy formułować tylko wtedy, gdy - zdaniem skarżącego - w oparciu o prawidłowo zgromadzony materiał dowodowy i trafnie oceniony co do wiarygodności, sąd ustalił fakty, które z tych dowodów nie wynikały (błąd dowolności) lub zaniechał ustalenia faktów, które z nich wynikały i miały znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie (błąd braku).

Błąd ustaleń faktycznych istotnych w orzekaniu zachodzi, gdy treść dokonanych ocen i wniosków wyprowadzonych przez sąd nie odpowiada zasadom rozumowania, a błąd ten mógł mieć wpływ na treść orzeczenia. Zarzut takiego błędu nie jest uzasadniony, gdy sprowadza się do samego zakwestionowania stanowiska sądu czy do polemiki z ustaleniami sądu. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu odmiennego poglądu nie wystarcza do wniosku o popełnieniu przez sąd istotnego błędu ustaleń. Zarzut taki powinien wskazywać nieprawidłowości w rozumowaniu sądu w zakresie istotnych ustaleń. (vide: Wyrok SA w Krakowie z 14.05.2008 r., II AKa 50/08).

Analiza części motywacyjnej środka odwoławczego wniesionego na niekorzyść oskarżonego, a zatem podlegającego ograniczeniom wynikającym z art. 434 § 1 k.p.k. pozwala stwierdzić, że skarżący nie tyle kwestionuje same ustalenia faktyczne ( które przecież zawsze są efektem określonej oceny materiału dowodowego), lecz ich subsumpcję pod określony przepis prawa. Błąd, jakiego miałby dopuścić się sąd meriti nie polegał bowiem na wadliwej analizie zeznań czy dowodów z dokumentów i nieprawidłowym przyjęciu, że oskarżony miał niczym nie ograniczoną władzę rodzicielską, ograniczoną ( np. nadzorem kuratora) czy też został jej w ogóle pozbawiony albowiem ta kwestia pozostaje poza jakimkolwiek sporem. Błąd ów, według skarżącego, sprowadzał się do mylnego uznania, iż oskarżony nie wypełnił znamion czynu typizowanego art. 211 k.k., gdyż nie mógł stać się podmiotem tego przestępstwa - bo był osobą „powołaną do opieki nad małoletnim”. Tak zaś określone uchybienie wiąże się ze stosowaniem prawa materialnego, a więc może być rozpatrywane w kategorii względnej przesłanki odwoławczej z art. 438 pkt. 1 k.p.k.

Należy zatem przypomnieć, że przestępstwo z art. 211 k.k. ma charakter powszechny, z pewnym wszak ograniczeniem. W literaturze wskazuje się, że podmiotem tego przestępstwa jest podmiot quasi-indywidualny, ponieważ jest to osoba, która ma jakiś interes lub szczególny motyw w uprowadzeniu lub zatrzymaniu, a jednocześnie sama nie jest „osobą powołaną do opieki lub nadzoru”. Bez znaczenia przy tym dla bytu omawianego występku pozostaje wola samego małoletniego, jako że przepis ten chroni takie dobro jak opieka i nadzór nad małoletnim sprawowane przez osobę do tego upoważnioną. Tym samym działanie podejmowane i realizowane w celu pozbawienia uprawnionego możliwości sprawowania takiego nadzoru musza być traktowane jak „uprowadzenie” w rozumieniu owego przepisu, nawet wówczas, gdy małoletni sam chce tego samego skutku co sprawca.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie wskazywano, że dopóki rodzicowi małoletniego przysługuje pełnia władzy rodzicielskiej, to nie może być on podmiotem przestępstwa z art. 211 k.k. Może się nim stać dopiero wtedy, gdy został on pozbawiony władzy rodzicielskiej, została mu ona ograniczona albo zawieszona. W przeciwnym wypadku oboje rodzice są osobami „powołanymi do opieki nad małoletnim poniżej lat 15” w rozumieniu tego przepisu (vide: m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2003 r. - sygn. akt III KK 116/03, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2019 r. - sygn. akt V KK 42/18 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2019 r. – sygn. akt I KZP 7/19). Takie stanowisko prezentowane jest dość konsekwentnie, także w najnowszym orzecznictwie ( patrz: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2021r., sygn. akt IV KK 260/21) . Jeżeli więc Sąd Rejonowy ustalił ( co nie było podważane przez autora apelacji), że w dniu 14 grudnia 2020r. R. D. przysługiwała pełnia władzy rodzicielskiej wobec syna P. D. (k. 307), to trafny był także wniosek, iż był on osobą „powołana do opieki nad małoletnim”.

Sąd odwoławczy nie podziela poglądu przytoczonego w apelacji odnośnie tego, że „wydane postanowienie o powierzeniu dziecka jednemu z rodziców prowadzi do wniosku, że drugi z nich nie był uprawniony do zatrzymania dziecka”. Ma on swe źródło w przekonaniu, że wobec ograniczenia ingerencji władzy jednego z rodziców do decydowania o miejscu pobytu dziecka występuje skutek w postaci tego, że ten z rodziców, który narusza decyzję sądu, może być podmiotem zdatnym do poniesienia odpowiedzialności karnej przewidzianej w art. 211 k.k. zdaniem Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę wniosek taki stoi w sprzeczności z unormowaniami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Zgodnie z art. 95 § 1 k.r.i o. władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Skoro rodzić władzy tej nie zostaje pozbawiony ( czy też nie jest ona ograniczona), to wciąż trwa jego obowiązek opieki nad dzieckiem, a więc jest osobą do tej opieki powołaną. Wystarczy wskazać, że odmienne rozumienie prowadziłoby do sytuacji trudnych do zaakceptowania. Gdyby bowiem małoletni, którego miejsce zamieszkania ustalono w miejscu pobytu matki, doznał jakiejkolwiek krzywdy (np. w szkole) i niezbędna byłaby szybka interwencja, okazałoby się, że ojciec nie może np. odebrać dziecka by udać się do lekarza, gdyż nie jest „osobą powołaną do opieki nad dzieckiem”. Jak bowiem stanowi z kolei art. 97 § 1 k.r. i o. jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jedynym jej ograniczeniem jest więc to, jakie wynika z art. 107 § 2 k.r.io. , wprost określającego w jakich wypadkach może dojść do takiego graniczenia i na czym ono polega. Dodać trzeba, że skoro dla dziecka ustanawia się opiekę wówczas, gdy żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani ( art. 94 § 3 k.r.io.), to oznacza, że gdy rodzic ma nieograniczoną władzę rodzicielską, jej składową jest właśnie prawo ( i obowiązek) opieki nad dzieckiem. Ustalenie miejsca stałego pobytu dziecka, wydanie postanowienia o jego przymusowym odebraniu nie pozbawia go prawa do tej opieki, a jedynie określa gdzie – poza czasem kontaktów z drugim rodzicem, pobytem w szkole i na zajęciach, dziecko ma mieszkać. Nie czyni go jednak zdatnym do ponoszenia odpowiedzialności na podstawie art. 211 k.k.

Niezależnie od powyższego wymaga odnotowania, że oskarżonemu zarzucono popełnienie występku polegającego na „zatrzymaniu małoletniego w dniu 14 grudnia 2020r.” Bez znaczenia pozostaje więc uprzednie zachowanie oskarżonego ( po dniu 28 maja 2020r.), do którego odnosi się skarżący (k. 321v.), skoro prawnokarnej ocenie poddać należy wyłącznie określony dzień wymieniony w zarzucie . Jak zaś wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lutego 2019 r. (sygn. V KK 42/18) ,, zatrzymanie w rozumieniu art. 211 k.k. następuje wówczas, gdy przedsiębrane są działania, skutkiem których osoba będąca przedmiotem przestępstwa nie udaje się do tego miejsca, do którego winna się udać, stosownie do woli tego, który sprawuje nad nią opiekę lub nadzór”. Tymczasem nie tylko, że sąd meriti ustalił, iż oskarżony w istocie takich działań nie podjął, a niewykonanie postanowienia o przymusowym odebraniu dziecka było wynikiem jego złego stanu psychicznego i emocjonalnej postawy, to nawet sam oskarżyciel w zarzucie i akcie oskarżenia nie precyzował, na czym owo „działanie oskarżonego będące zatrzymaniem”, miałoby polegać. Oskarżony wpuścił do mieszkania i następnie pokoju, gdzie przebywał jego syn, funkcjonariuszy Policji z KP W. (...), kuratora sądowego oraz J. D., jednakże małoletni schował się za tapczan oraz nie chciał opuścić lokalu, natomiast jego matka nie była w stanie skłonić go do tego. Należy w tym miejscu podkreślić, że z zeznań świadków - kuratorów i funkcjonariuszy Policji, a także zeznań świadek J. D. wynika, że oskarżony nie odciągał stamtąd kogokolwiek, nie namawiał dziecka, aby nie wychodziło z pokoju czy też nie podeszło do matki. Sąd I instancji odnotwał, że z zeznań samych kuratorów sądowych wynika, że stan psychiczny małoletniego uniemożliwiał wykonanie czynności, dlatego ze względu na dobro dziecka odstąpiono od jego odebrania – a z tym ustaleniem skarżący nie polemizował. .

Bacząc na powyższe, Sąd odwoławczy nie znalazł takich powodów, dla których w oparciu o zebrany materiał dowodowy, w niniejszej sprawie uzasadnione byłoby skazanie oskarżonego za czyn z art. 211 k.k.

Wniosek

o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

W związku z tym, że prokurator nie wykazał uchybienia podniesionego w środku odwoławczym, a sąd odwoławczy nie dostrzegł wystąpienia bezwzględnych przesłanek wskazanych w art. 439 k.p.k. i 440 k.p.k., które powinny być brane pod uwagę z urzędu, stąd wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcie uniewinniające

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

Niezasadność zarzutu apelacyjnego z art. 438 § 1 pkt 3 k.p.k. nie mogła prowadzić do jego uwzględnienia, a więc do zmiany wyroku. Kompleksowa analiza zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ustalenia faktyczne, jakie na jego podstawie poczynił Sąd I instancji, są prawdziwe, a ich prawnokarna ocena – prawidłowa, stąd wyrok ten należało utrzymać w mocy.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

R. D.

wydatkami postępowania obciążono Skarb Państwa.

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego zgodnie zasadą wyrażoną w dyspozycji art. 632 § 2 k.p.k. koszty procesu zamiast oskarżonego ponosi Skarb Państwa.

Osoba prawomocnie uniewinniona nie powinna w świetle zasady domniemania niewinności ponosić żadnych – w tym finansowych – negatywnych konsekwencji działań organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.

PODPIS

SSO Beata Tymoszów

7.1.1. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok z dnia 28 października 2021 roku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie, III Wydział Karny, sygn. akt III K 457/21

7.1.2. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

7.1.3. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

7.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana