Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 633/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok łączny Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 21 kwietnia 2021 roku, sygn. akt II K 552/20

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

J. O.

Zachowanie i postawę skazanego w dotychczasowym okresie pobytu w warunkach izolacji penitencjarnej należy ocenić jako poprawne. Prognoza penitencjarna jest pozytywna;

Opinia o skazanym z ZK W.

272-286

2.

J. O.

Skazany jest słuchaczem VI semestru Liceum Ogólnokształcącego dla Dorosłych w Centrum (...) przy Zakładzie Karnym we W.;

zaświadczenie

288

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.

Opinia o skazanym z ZK W.

Opinia odnosi się szczegółowo do wszystkich aspektów zachowania skazanego w jednostce penitencjarnej; poprawne zachowanie podczas odbywania kary, nie niweluje demoralizacji okazanej na wolności, ani nie stanowi przeciwwagi dla ciężaru popełnionych przestępstw;

2.

Zaświadczenie z (...) we W.

Dokument wystawiony przez uprawniony podmiot, nie wzbudza wątpliwości co do wiarygodności;

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I.

1. Na postawie art. 438 pkt 2 kpk obrazę przepisów prawa procesowego tj. art. 2 § 2 kpk, art. 410 kpk, art. 424 § 1 i 2 kpk w zw. z art. 568a § 1 kpk i art. 574 kpk, co miało istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia, poprzez nierozważenie w sposób wszechstronny całości materiału dowodowego zebranego w sprawie oraz nieuwzględnienie wszystkich okoliczności, które przemawiały na korzyść skazanego,

2. na podstawie art. 438 pkt 3 kpk błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, a mających wpływ na treść wyroku poprzez nieustalenie i pominięcie wskutek braku wszechstronnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w szczególności że:

- przestępstwa opisane wyrokami w pkt 14-41 zaskarżonego wyroku łącznego dotyczą popełnienia czynów z art. 286 kk , zostały popełnione w podobny sposób i w podobnych okolicznościach, w krótkich odstępach czasu w latach 2016-2017, należą do ciągu przestępstw , co uzasadniałoby zastosowanie przy wydaniu wyroku łącznego i kary łącznej art. 91 § 3 kk,

-pomiędzy czynami skazanego zachodzi związek przedmiotowo-podmiotowy i czasowy uzasadniający zastosowanie zasady pełnej absorpcji,

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Obrońca zasadnie zarzucił, że Sąd I instancji nie rozważył w sposób wszechstronny i wnikliwy całości materiału dowodowego, co doprowadziło do pominięcia w ustaleniach sądu istotnych okoliczności dla wydania wyroku łącznego i orzeczenia kary łącznej.

W pierwszej kolejności Sąd pierwszej instancji nie wziął pod uwagę, że J. O. zdecydowanej większości przestępstw, za które został skazany wymienionymi w punkcie 1 zaskarżonego wyroku łącznego wyrokami, ewidentnie dopuścił się w warunkach ciągu przestępstw, o jakim jest mowa w art. 91 § 1 k.k.

W istocie przestępstwa opisane w pkt 14-41 komparycji wyroku łącznego dotyczą popełnienia czynów z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnionych przy wykorzystaniu takiej samej sposobności w krótkich odstępach czasu (kilku miesięcy) w okresie od 24.09.2015r. do 31.07.2017r. Przestępstwa te polegały na wyłudzaniu pieniędzy poprzez wprowadzanie w błąd kupujących co do zamiaru wywiązywania się z zawieranych przez niego umów dotyczących tego rodzaju towarów (amplituner, karty graficzne, konsola do gier, telewizor, laptop, procesor komputerowy, telefony komórkowe ) wystawianych do sprzedaży na popularnym portalu internetowym (...), a następnie nie wysyłanie przesyłek z zamówionym towarem . Czynów tych w liczbie 112 dopuścił się na przestrzeni niemal dwóch lat. Sąd podziela argumentację obrońcy, że gdyby zamiast kilkudziesięciu odrębnych postepowań, które toczyły się wobec skazanego o te czyny, prowadzone było jedno postępowanie karne, to zostałby przypisany mu jeden lub dwa ciągi przestępstw zamiast kilkudziesięciu czynów pozostających w zbiegu realnym i kilku ciągów przestępstw.

Nie ma jednak racji obrońca, że wszystkie czyny opisane wyrokami w pkt 14-41 zaskarżonego wyroku łącznego zostały popełnione w warunkach jednego ciągu przestępstw i obecnie jest możliwe wymierzenie kary łącznej poprzez zastosowanie do wszystkich tych czynów kwalifikacji prawnej z art. 91 § 3 k.k., gdyż na przeszkodzie włączenia czynów opisanych w wyrokach z pkt 14 i 15 do jednego ciągu przestępstw, stoi wykonanie kar orzeczonych w tych sprawach przed datą wydania wyroku łącznego. Obecnie kary orzeczone w tych sprawach nie podlegają już wykonaniu.

Na wstępie należy zaznaczyć, że ustawą z dnia 19 czerwca 2020r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami (...)19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem (...)19 ( Dz.U. 2020, poz. 1086) znowelizowany został przepis art. 85 § 1 k.k., który swą treścią nawiązał do wersji obowiązującej przed dniem 1 lipca 2015r., odwołującej się - przy badaniu przesłanek do wydania wyroku łącznego - do dat popełnienia kolejnych przestępstw, za które skazano sprawcę oraz dat wydania poszczególnych wyroków skazujących. Ustawa ta weszła w życie z dniem 24 czerwca 2020r.

Jednocześnie jednak w regulacji tej zawarto przepis 81 § 1 i 2, zgodnie z którymi przepisy dotyczące orzekania kary łącznej/wyroku łącznego w dotychczasowym brzmieniu stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, natomiast przepisy w znowelizowanym brzmieniu stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Z powyższego wynika zatem, że skoro wobec J. O. ostatni wyrok skazujący zapadł przed wejściem w życie tejże ustawy, do rozpoznania apelacji i analizy możliwości wydania wyroku łącznego sąd odwoławczy obowiązany był stosować przepisy rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym przed dniem 24 czerwca 2020r. Trzeba wobec tego przypomnieć, że obowiązujące wówczas przepisy obowiązek orzeczenia kary łącznej uzależniały od spełnienia dwóch warunków: orzeczenia kar tego samego rodzaju lub podlegających łączeniu, a także tego, aby kary te „podlegały wykonaniu” (art. 85 § 2 k.k.). Jest więc oczywistym, że takiego charakteru nie mają kary, które już zostały wykonane, a kwestia ta podlega kontroli sądu na każdym etapie postępowania. Jak bowiem wskazuje się dość jednolicie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w związku z aktualnym brzmieniem art. 85 § 2 k.k., w sprawach dotyczących wydania wyroku łącznego sąd odwoławczy oczywiście jest zobowiązany do badania z urzędu, czy w czasie po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji nie doszło do zmiany stanu faktycznego na skutek wykonania w całości choćby jednej z kar podlegających łączeniu, a jeżeli taką zmianę stwierdzi, ma obowiązek ją uwzględnić (patrz: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 czerwca 2019r., sygn. V KK 235/18; z dnia 23 stycznia 2019 r., V KK 516/18; czy uzasadnienie uchwały dnia 28 czerwca 2018 r., I KZP 3/18).

Z powyższego wynika zatem, że niezalenie od obowiązującej w postępowaniu odwoławczym reguły ne peius sąd drugiej instancji ma obowiązek kontroli, czy na dzień wyrokowania kary objęte nieprawomocnym węzłem kary łącznej orzeczonej w zaskarżonym na korzyść skazanego wyrokiem łącznym nadal podlegają łączeniu, czy też - na skutek wykonania którejkolwiek z nich, zmianie uległ stan faktyczny, rzutujący również na możliwość wymierzania kary łącznej. W konsekwencji więc już w dacie orzekania przez Sąd Rejonowy w dniu 21 kwietnia 2021r. kara orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Rzeszowie w sprawie X K 275/17 (pkt 14) była już wykonana ( co nastąpiło z dniem 29 maja 2020r), a w toku postępowania odwoławczego nastąpiło również wykonanie kary orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Żywcu w sprawie II K 409/17 (co nastąpiło z dniem 23.07.2021r.). Sąd Odwoławczy musiał zatem uwzględnić wykonanie tych dwóch kar, które obecnie nie podlegają już wykonaniu. Zmiana wyroku musiała być zatem znacznie szersza, a wynikała z potrzeby zastosowania art. 440 k.p.k.

Mając na uwadze treść przepisu art. 91 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym w chwili popełnienia przez skazanego czynów opisanych w wyrokach z pkt 16-41, nie ulega żadnym wątpliwościom, jest to wręcz nad wyraz oczywiste, że czyny te zostały popełnione w podobny sposób (a nawet w ten sam sposób), z wykorzystaniem takiej samej sposobności, w krótkich odstępach czasu (nieraz dzielił je zaledwie jeden dzień), zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw. Oczywiste też jest, że wszystkie czyny polegające na wyłudzaniu pieniędzy za towary wystawione do sprzedaży na portalu internetowym, były kwalifikowane z tego samego przepisu.

W przypadku skazania odrębnymi wyrokami za przestępstwa należące do ciągu przestępstw znajduje zastosowanie art. 91 § 3 k.k. Przepis ten określa zasady postępowania w sytuacji, gdy zostały spełnione warunki do przyjęcia ciągu przestępstw, lecz z jakichś powodów doszło do odrębnego skazania sprawcy za przestępstwa należące do ciągu różnymi wyrokami, tak jak stało się to w przypadku skazania T. S. za przestępstwa popełnione na szkodę różnych hoteli. Przyjęte w art. 91 § 3 k.k. rozwiązanie pozwala na zachowanie wynikających z ciągu przestępstw konsekwencji w zakresie wymiaru kary również wtedy, gdy doszło do odrębnego skazania za przestępstwa objęte znamieniem ciągłości. W takim przypadku sąd wydając wyrok łączny nie jest związany treścią art. 86 § 1 k.k., wyznaczającego granice kary orzekanej w wyroku łącznym, lecz treścią art. 91 § 3 k.k., który wprowadza zakaz wymierzenia w wyroku łącznym kary przekraczającej górną granicę ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, przewidzianego w przepisie, którego znamiona każde z przestępstw objętych postępowaniem o wydanie wyroku łącznego wyczerpuje (por. Piotr Kardas w: Kodeks karny, Część Ogólna red. Andrzej Zoll, Zakamycze 2004).

Nie ma jednak racji obrońca, że pomiędzy czynami skazanego zachodzi tak bliski związek przedmitowo-podmiotowy i czasowy, który uzasadnia zastosowanie zasady pełnej absorpcji. Fakt tożsamości podejmowanych przez skazanego zachowań przestępczych świadczy o utrwalonej tendencji do wchodzenia w konflikt z prawem i znacznym stopniu demoralizacji skazanego.

Zasadę pełnej absorpcji stosuje się w wymiarze kary łącznej zupełnie wyjątkowo, gdy związek podmiotowo-przedmiotowy zbiegających się przestępstw jest tak ścisły, że upodabnia je do jednego przestępstwa, jak w przypadku pomijalnego zbiegu przestępstw lub czynu ciągłego, a taka sytuacja w tej sprawie nie miała miejsca.

Wbrew zarzutom skarżącego za przyjęciem zasady absorpcji nie przemawia wzgląd na prewencję indywidualną, czy prognoza penitencjarna i społeczno –kryminologiczna.

Zarzut obrońcy sformułowany w pkt I.2) jest zatem zasadny tylko w części.

Na postawie art. 438 pkt 1a kpk naruszenie przepisów prawa materialnego tj. :

1)  art. 86 § 1 Kodeksu karnego poprzez błędne zastosowanie przy wydaniu zaskarżonego wyroku łącznego i wymierzenie skazanemu kary łącznej 20 lat pozbawienia wolności, podczas gdy zgodnie z treścią przepisu szczególnego tj. art. 91 § 3 Kodeksu karnego, orzeczona kara łączna nie może przekroczyć górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, przewidzianego w przepisie stanowiącym podstawę wymiaru kary dla każdego z tych przestępstw,

2)  art. 91 § 3 Kodeksu karnego poprzez niezastosowanie w/w przepisu przy wydaniu wyroku łącznego i orzeczeniu wobec skazanego kary łącznej, podczas gdy przestępstwa opisane wyrokami w pkt 14-41 zaskarżonego wyroku łącznego dotyczą popełnienia czynów z art. 286 kk, zostały popełnione w podobny sposób i w podobnych okolicznościach, w krótkich odstępach czasu w latach 2016-2017,

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut obrońcy jest w pełni zasadny albowiem przyjęte w art. 91 § 3 k.k. rozwiązanie pozwala na zachowanie wynikających z ciągu przestępstw konsekwencji w zakresie wymiaru kary również wtedy, gdy doszło do odrębnego skazania za przestępstwa objęte znamieniem ciągłości. W takim przypadku sąd wydając wyrok łączny nie jest związany treścią art. 86 § 1 k.k., wyznaczającego granice kary orzekanej w wyroku łącznym, lecz treścią art. 91 § 3 k.k., który wprowadza zakaz wymierzenia w wyroku łącznym kary przekraczającej górną granicę ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, przewidzianego w przepisie, którego znamiona każde z przestępstw objętych postępowaniem o wydanie wyroku łącznego wyczerpuje (por. Piotr Kardas w: Kodeks karny, Część Ogólna red. Andrzej Zoll, Zakamycze 2004).

Podnieść należy, że kara orzekana wyrokiem łącznym na podstawie art. 91 § 3 k.k. w sytuacji, gdy sprawca został skazany dwoma lub więcej wyrokami za przestępstwa należące do ciągu przestępstw określonego w art. 91 § 1 k.k., jest karą łączną, której podstawę stanowią kary z osobna wymierzone za te przestępstwa. Dolną granicą tej kary jest najwyższa z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa, a górną - suma tych kar, która jednak nie może przekroczyć górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, przewidzianego w przepisie, którego znamiona każde z tych przestępstw wyczerpuje (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2014 r., I KZP 20/14, OSNKW 2014 z. 11 poz. 81). Należy też mieć na względzie, że przepis art. 91 § 3 k.k. nie obliguje do orzekania jednej kary w miejsce prawomocnie orzeczonych w dwóch lub więcej wyrokach kar za przestępstwa należące do określonego w art. 91 § 1 k.k. ciągu przestępstw, lecz jedynie dodatkowo koryguje górną granicę orzekanej w wyroku łącznym kary łączącej kary wymierzone w różnych wyrokach za przestępstwa należące do ciągu przestępstw. Tym samym w sytuacji, kiedy różnymi wyrokami wymierzono wobec tego samego sprawcy jednorodzajowe kary lub podlegające łączeniu za pozostające w zbiegu realnym przestępstwa, z których jedynie część należy do ciągu przestępstw, należy orzec w wyroku łącznym jedną karę łączącą wszystkie te kary (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 6 grudnia 2012 r., II AKa 219/12, Lex nr 1271800).

W niniejszej sprawie połączeniu podlegały wyłącznie kary orzeczone wobec J. O. za przestępstwa oszustwa (czyny pojedyncze i ciągi przestępstw) polegające na wyłudzaniu pieniędzy za towary wystawione na portalu internetowym za które został prawomocnie skazany wyrokami opisanymi w pkt 16-41, a zatem kara łączna pozbawienia wolności nie może przekroczyć 12 lat. Wskazać należy, że wszystkie czyny skazany popełnił przed datą wydania wyroku przez Sąd Rejonowy w Kole z dnia 29 sierpnia 2017r. sygn. akt II K 105/17 (pkt 16), który należy uznać za pierwszy wyrok, który zapadł w stosunku do któregokolwiek z tych przestępstw. Dolną granicę kary łącznej wyznacza zaś najwyższa kara jednostkowa. Jest to kara trzech lat i sześciu miesięcy orzeczona w wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu w sprawie o sygn. akt VIII K 1021/17. Kara łączną może być zatem wymierzona w granicach od 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności do 12 lat pozbawienia wolności.

Przepis art. 91 § 3 k.k. nakazuje orzeczenie wyrokiem łącznym jednej kary w stosunku do czynów objętych odrębnymi prawomocnymi wyrokami jednostkowymi, jeśli po stwierdzeniu, że spełnione są warunki wydania wyroku łącznego określone w art. 569 k.p.k. w zw. z art. 85 k.k. sąd stwierdzi, że w rzeczywistości zostały one popełnione w ramach ciągu przestępstw. Również celowościowe dyrektywy interpretacyjne przemawiają za tym, że okoliczność, iż poszczególne skazania dotyczą przestępstw, które mogłyby utworzyć ciąg, winna być brana pod uwagę przy orzekaniu kary w wyroku łącznym.

Unormowanie z art. 91 § 3 k.k. ma dla sprawcy znaczenie gwarancyjne. Nakazuje doprowadzenie do wymierzenia mu jednej kary za ciąg przestępstw, jeśli są podstawy do jego stwierdzenia, a więc także wtedy, gdy za przestępstwa należące do ciągu skazano go dwoma lub więcej wyrokami. Normą zamieszczoną w tym przepisie ustawodawca zapewnia realizację zasad odpowiedzialności za ciąg przestępstw (M. Pietrzyk, Kara łączna a kara za ciąg przestępstw - próba wykładni art. 91 § 3 k.k., Palestra 2011, nr 7-8). Z powyższych względów zarzut obrońcy podniesiony w pkt II apelacji jest zasadny.

Na podstawie art. 438 pkt 4 kpk orzeczenie rażąco niewspółmiernej kary wymierzonej skazanemu w pkt I wyroku tj. 20 lat pozbawienia wolności z pominięciem okoliczności przemawiających na korzyść skazanego, a związanych z osobą skazanego, w szczególności z jego postawą i zachowaniem w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności, postępów poczynionych przez skazanego w procesie resocjalizacji oraz związku przedmiotowo-podmiotowego i bliskości czasowej pomiędzy występkami, co miało istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia jakimi objęty jest wyrok.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W niniejszej sprawie, w zakresie orzeczenia zawartego w pkt. 1 dyspozytywnej części zaskarżonego wyroku, było dopuszczalne wymierzenie skazanemu kary łącznej pozbawienia wolności w granicach od 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności do 12 lat pozbawienia wolności.

Tymczasem Sąd Rejonowy nie stosując przepisu art. 91 § 3 k.k. oraz uwzględniając maksymalny wymiar kary łącznej wskazany w przepisie art. 86 § 1 k.k. uznał w tym zakresie, iż sprawiedliwą karą dla skazanego J. O. będzie kara 20 lat pozbawienia wolności, która stanowi maksymalny pułap kary łącznej tego rodzaju. Zdaniem Sądu Odwoławczego kara łączna pozbawienia wolności w takiej wysokości jest karą zbyt surową.

Jak podkreśla się w orzecznictwie „kara łączna to szczególna kara wymierzana niejako "na nowo" i jako taka stanowić musi syntetyczną całościową ocenę zachowań sprawcy, będąc właściwą, celową z punktu widzenia prewencyjnego reakcją na popełnione czyny i jako taka nie może i nie powinna być postrzegana jako instytucja mająca działać na korzyść skazanego, a§le jako instytucja gwarantująca racjonalną politykę karania w stosunku do sprawcy wielości - pozostających w realnym zbiegu – przestępstw” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 2014 r., sygn. akt II AKa 511/13). Jakkolwiek, zgodnie z art. 86 § 1 k.k., przy orzekaniu kary łącznej możliwe jest zastosowanie zarówno zasady pełnej absorpcji, jak i zasady pełnej kumulacji, to jednak należy pamiętać, że zastosowanie każdej z tych zasad jest rozstrzygnięciem skrajnym, które może być stosowane wyjątkowo i wymaga wnikliwego umotywowania. Kara łączna, jako swoiste podsumowanie działalności przestępnej sprawcy musi być postrzegana jako instytucja gwarantująca racjonalność karania w stosunku do sprawcy wielu przestępstw. Popełnienie przez sprawcę dwóch lub więcej przestępstw jest elementem prognostycznym, przemawiającym za wymierzeniem kary łącznej surowszej od wynikającej z zastosowania absorpcji. Zważyć należy, iż „wymiar kary łącznej opiera się na stopniu związku podmiotowo-przedmiotowego pomiędzy poszczególnymi przestępstwami. Związek przedmiotowy wynika z tożsamości pokrzywdzonych, ilości i rodzaju naruszonych dóbr prawnych, sposobu działania sprawcy, bliskości czasowej poszczególnych przestępstw. W związku podmiotowym chodzi o pobudki jakimi kierował się sprawca, podobieństwo rodzajów winy, zamiarów” (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 października 2013 r., sygn. akt II AKa 157/13).

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku Sąd Rejonowy wziął pod uwagę tylko okoliczności obciążające i uznał, że za wymierzeniem kary w maksymalnym ustawowym wymiarze przemawia ilość popełnionych przestępstw, wielokrotna karalność oraz przeciętne zachowanie w warunkach izolacji.

Czyny za które J. O. został skazany wyrokami z pkt.16-41 komparycji zaskarżonego wyroku, to występki (110 czynów) z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w okresie od 24.09.2015r. do 31.07.2017r. Analizując okoliczności popełnienia wskazanych czynów, ich znaczną ilość oraz wymiar wyrządzonej łącznie szkody materialnej, która osiągnęła wartość ok. 100.000 złotych, należy odnotować, że dokonywanie oszustw jest sposobem na życie skazanego. Pomimo, że J. O. jest sprawcą wysoce niepoprawnym i zdemoralizowanym, a ilość występków wskazuje na utrwaloną tendencję do naruszania porządku prawnego, nie sposób jednak uznać aby jego blisko dwuletnia działalność przestępcza zasługiwała na karę łączną aż 20 lat pozbawienia wolności. Tego rodzaju kary wymierzane są z reguły za najgroźniejsze przestępstwa, zwłaszcza za morderstwa. Nawet za przestępstwa oszustwa, gdzie szkoda jest liczona w milionach złotych, z reguły nie są orzekane takie kary. W każdym razie kara 20 lat pozbawienia wolności, głównie za wyłudzanie pieniędzy od nabywców pod pozorem sprzedaży różnych przedmiotów na portalu internetowym, już na pierwszy rzut oka jawi się jako rażąco surowa. Nie sposób też nie zauważyć, że w przypadku oskarżonego, który obecnie ma 30 lat, taka kara miałaby charakter nazbyt represyjny. Oskarżony zakończyłby odbywanie tej kary dopiero jako 50- letni mężczyzna.

Z opinii nadesłanej z ZK W. wynika, że zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary jest oceniane jako przeciętne. Skazany został 39 razy nagrodzony regulaminowo i tylko jeden raz ukarany dyscyplinarnie za nagromadzenie leków oraz usiłowanie wniesienia do celi po spacerze tytoniu oraz artykułów żywnościowych. Nie odnotowano ze strony skazanego zachowań agresywnych, samoagresji, nie stosowano środków przymusi bezpośredniego. Skazany wobec przełożonych jest regulaminowy i stara się nie sprawiać problemów natury wychowawczej. Nie deklaruje przynależności do nieformalnych struktur podkultury przestępczej. Relacje ze współosadzonymi układa w sposób zgodny. Aktualnie jest zatrudniony nieodpłatnie jako pomoc kuchenna w kuchni jednostki penitencjarnej. W każdym zakładzie w którym przebywał pozostawał zatrudniony i wywiązywał się poprawnie ze swoich obowiązków. Obecnie jest słuchaczem III semestru Liceum Ogólnokształcącego, z obowiązku szkolnego wywiązuje się sumiennie i terminowo. Skazany wziął również udział w programie resocjalizacji w zakresie przeciwdziałania (auto) agresji i przemocy. Ogólna opinia jest zatem bardziej pozytywna niż przeciętna.

Poza tym istnieje szereg okoliczności przemawiających za wymierzeniem wobec skazanego kary łącznej bardziej na zasadzie absorpcji aniżeli na zasadzie kumulacji. Przede wszystkim, na co zwrócił uwagę obrońca, wszystkie popełnione przez niego czyny, godzą w te same dobra prawne i zachodzi pomiędzy nimi więź czasowa. Nie bez znaczenia jest, że zdecydowana większość kar podlegających łączeniu była stosunkowo niska (14 wyroków poniżej roku). Zauważyć też należy, że równie dobrze wobec J. O. mogło toczyć się jedno zamiast 26 oddzielnych postępowań. Gdyby doszło do jednoczesnego skazania za wszystkie przestępstwa, co do których toczyło się 26 postępowań karnych, kara łączna za ciąg przestępstw z pewnością nie oscylowałaby w jej górnych granicach.

Z tych wszystkich względów należało uznać zarzut rażąco niewspółmiernej kary za zasadny i wymierzyć wobec skazanego łączną karę 5 lat pozbawienia wolności.

Kara łączna orzeczona według zasady pełnej absorpcji stanowiłaby zbyt daleko idące dobrodziejstwo dla skazanego. Natomiast zarzut nieuwzględnienia przez Sąd I instancji istotnych w sprawie okoliczności łagodzących tj. pozytywnej prognozy społeczno-kryminologicznej oraz osiągnięcia celu resocjalizacyjnego (zapobiegawczego i wychowawczego) wobec skazanego, należy uznać za zasadny.

Wniosek

1)  Zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez wymierzeniem skazanemu kary łącznej z uwzględnieniem treści przepisu art. 91 § 3 Kodeksu karnego i orzeczenie wobec skazanego kary łącznej nieprzekraczającej 12 lat pozbawienia wolności,

2)  Ewentualnie zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez wymierzenie skazanemu kary łącznej 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji,

3)  Ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania ,

4)  Zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu wg norm przepisanych za II instancję, które nie zostały opłacone w całości ani też w części.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek o zastosowanie przepisu art. 91 § 3 kk i orzeczenie wobec skazanego kary nieprzekraczającej 12 lat pozbawienia wolności jest zasadny, z uwagi na zaistnienie przesłanek do zakwalifikowania czynów z pkt 16-41 jako ciągu przestępstw.

Natomiast wniosek o zastosowanie zasady pełnej absorpcji i wymierzenie kary łącznej 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności jest niezasadny. Zasadę pełnej absorpcji stosuje się w wymiarze kary łącznej zupełnie wyjątkowo, gdy związek podmiotowo-przedmiotowy zbiegających się przestępstw jest tak ścisły, że upodabnia je do jednego przestępstwa, jak w przypadku pomijalnego zbiegu przestępstw lub czynu ciągłego, a taka sytuacja w tej sprawie nie miała miejsca.

Wbrew zarzutom skarżącego za przyjęciem zasady absorpcji nie przemawia wzgląd na prewencję indywidualną, czy prognoza penitencjarna i społeczno –kryminologiczna.

Warto spojrzeć na sprawę przez pryzmat całości działalności przestępnej skazanego, który popełniał przestępstwa regularnie, na przestrzeni dwóch lat, a przed popełnieniem kolejnych przestępstw nie ustrzegły go wydawane w stosunku do niego wcześniejsze wyroki skazujące. Wskazana okoliczność umacnia Sąd Odwoławczy w przekonaniu, iż skazany wykazał rażąco lekceważący stosunek do obowiązujących norm prawnych, dlatego kara łączna orzeczona według zasady pełnej absorpcji stanowiłaby zbyt daleko idące dobrodziejstwo dla skazanego.

Brak podstaw do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, gdyż nie jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości, jak również nie zaistniała żadna z przesłanek wymienionych w art. 439 § 1 kpk, art. 454 kpk oraz art. 440 kpk.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Sąd Rejonowy wydając w dniu 21 kwietnia 2021r. zaskarżony wyrok łączny nieprawidłowo zastosował przepis art. 85 k.k. w obowiązującym wówczas brzmieniu, gdyż połączył karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w Rzeszowie sygn. akt X K 275/17 (pkt 14), która w dacie wydania wyroku była już wykonana (co nastąpiło w dniu 29.05.2020r.). Ponadto już po wydaniu wyroku łącznego sytuacja procesowa J. O. uległa dalszej zmianie bowiem z dniem 23.07.2021r. została wykonana kolejna kara 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczona wyrokiem Sądu Rejonowego w Żywcu sygn. akt II K 409/17 (pkt 15).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Z rozważań przedstawionych w punkcie 3.1 i przytoczonych tam orzeczeń Sądu Najwyższego wynika, że sąd odwoławczy ma obowiązek kontroli- w płaszczyźnie art. 440 k.p.k. - całości zaskarżonego wyroku łącznego pod kątem istnienia warunków określonych w art. 85 § 2 k.k. (w brzmieniu przed dniem 20 czerwca 2020r.), bowiem nieuwzględnienie zmian stanu faktycznego ( wykonania choćby jednej z kar objętych tym wyrokiem) prowadzi do naruszenia art. 440 k.p.k.. Objęcie węzłem kary łącznej kary, która została już odbyta, a więc „nie podlega wykonaniu” stanowi rażącą obrazę prawa materialnego i tylko wtedy, gdyby uwzględnienie wykonania kary po wydaniu wyroku sąd I instancji uniemożliwiało w ogóle wydanie wyroku łącznego prymat mają reguły procesowe (ne peius) przed wymogiem respektowania przepisu prawa materialnego. W odniesieniu do J. O. w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy sytuacja taka nie zachodziła.

W związku z tym, że w wymienionych sprawach opisanych w pkt 16-41 orzeczono kary podlegające łączeniu, które w dacie orzekania przez sąd odwoławczy nie zostały wykonane i nie zachodziły wobec nich przesłanki z art. 85 § 3 k.k. ( w brzmieniu obowiązującym przed dniem 24 czerwca 2020r.) Sąd Okręgowy obowiązany był zmienić, w trybie art. 440 k.p.k., zaskarżony wyrok poprzez uchylenie jego merytorycznych rozstrzygnięć i orzeczenie kary łącznej przy uwzględnieniu, że czynów opisanych w wyrokach z pkt 16-41 skazany dopuścił się w warunkach ciągu przestępstw określonych w art. 91 § 1 k.k.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Z powodów omówionych w punkcie 3.1 i 4.1 należało zmienić wyrok co do meritum - poprzez uchylenie orzeczeń co do poprzednio wymierzonej kary łącznej i wymierzyć karę łączną za przestępstwa należące do ciągu przestępstw w wymiarze nie przekraczającym górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę przewidzianego w przepisie art. 286 § 1 kk.

Zwięźle o powodach zmiany

Uwzględniając wysokość i rodzaj kar podlegających łączeniu sąd odwoławczy mógł orzec karę w granicach od 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności do 12 lat pozbawienia wolności, przy czym w istocie kara łączna nie obejmuje dwóch kar pozbawienia wolności orzeczonych w wyrokach z pkt 14 i 15 , które zostały już wykonane przed wydaniem wyroku łącznego.

Zmiana zaskarżonego wyroku wynika z uwzględnienia zarzutów apelacji obrońcy.

Brak podstaw do zastosowania wobec skazanego zasady absorpcji, jakkolwiek kierując się treścią opinii uzyskanej z ZK we W. sąd orzekł karę proporcjonalną do ilości popełnionych czynów, czasookresu przestępnej działalności skazanego oraz bliskiego związku podmiotowo-przedmiotowego zachodzącego pomiędzy czynami. W ocenie Sądu Okręgowego kara łączna w wymiarze 5 lat pozbawienia wolności należycie uwzględnia wszystkie okoliczności mające znaczenie dla wymiaru kary łącznej.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV.

o wynagrodzeniu obrońcy skazanego za udzielenie pomocy prawnej z urzędu w drugiej instancji orzeczono na podstawie § 17 ust. 5 w zw. z § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

V.

Wobec odbywania przez skazanego kary pozbawienia wolności, Sąd na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego od wydatków w postępowaniu odwoławczym uznając, że skazany nie będzie w stanie ich uiścić.

7.  PODPIS

Sędzia Anna Zawadka Sędzia Jacek Matusik Sędzia Adam Bednarczyk