Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 466/25

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Wołominie z dnia 23 stycznia 2025 roku, sygn. akt V K 1043/21

1.2  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☒ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Naruszenie przepisu prawa procesowego tj. 7 kpk i art. 410 kpk poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za postawę orzeczenia, które miały wpływ na treść orzeczenia.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że apelacja od wyroku uniewinniającego zasługiwała na uwzględnienie w zakresie jakim prowadziła do potrzeby uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania a zarzuty podniesione przez oskarżyciela prywatnego okazały się częściowo zasadne. Niemniej zaznaczyć należy , że Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny materiału dowodowego i ustaleń faktycznych, w części dotyczącej braku realizacji przez E. G. (1) znamion czynu z art. 212 § 1 kk poprzez użycie stwierdzeń co do skazania oskarżyciela prywatnego w pismach procesowych w sprawie III C 1873/19.

Zgodzić się należy z oceną Sądu I instancji, iż zachowanie oskarżonej w postępowaniu rozwodowym nie realizowało znamiona przestępstwa zniesławienia. Wyartykułowane w zarzutach twierdzenia znajdujące się w pismach procesowych złożonych w ramach realizacji prawa reprezentacji i ochrony interesu procesowego w postepowaniu cywilnym w sprawie rozwodowej wskazują, że ich autorem był pełnomocnik strony procesowej. Strona nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w pismach procesowych sporządzonych przez profesjonalnego pełnomocnika, takiego jak adwokat. Działania pełnomocnika mieszczą się w ramach wykonywania zawodu oraz obrony interesów klienta, co wyłącza odpowiedzialność strony za ewentualne zarzuty związane ze zniesławieniem. Brak jest również w niniejszej sprawy jakiegokolwiek dowodu na to, aby oskarżona wydała pełnomocnikowi instrukcje co do użycia określonych sformułowań, bądź też zakazywał ich używania. Adwokat ma prawo do autonomicznego formułowania pisma z wykorzystaniem określonej treści i argumentacji zgodnie ze swoją wiedzą , umiejętnością stosowania prawa i przekonywania do swoich racji . Za nadużycie słowa odpowiada jedynie dyscyplinarnie wobec przysługującego mu immunitetu materialnego o czym mowa w art. 8 ustawy Prawo o adwokaturze. Stanowisko formułowane w imieniu mocodawcy nie powoduje, że oskarżona na gruncie prawno karnym ponosi niejako automatyczną odpowiedzialność za czynności pełnomocnika. Odpowiada ona wyłącznie granicach swojego zamiaru obejmującego wszystkie znamiona strony podmiotowej i przedmiotowej czynu . Zamiaru tego nie można domniemywać. W niniejszym postepowaniu oskarżyciel prywatny nie podjął żadnej inicjatywy procesowej w kierunku wykazania dowodowo jakiejkolwiek postaci sprawstwa oskarżonej czy to jako współsprawstwa, sprawstwa polecającego czy podżegania do sformułowania takiego treściowego pisma jak w zarzutach. Także w samym zarzucie ta postać nie jest określona. Oczywiście Sąd Okręgowy ma świadomość nikłych możliwości zgromadzenia dowodów na te okoliczność zważywszy na obowiązująca adwokata tajemnicę adwokacką niemniej oskarżyciel decydując się na tego rodzaju zarzut winien był przewidywać, że winien go udowodnić. Nie można zatem w niniejszej sprawie przypisać oskarżonemu indywidualnej odpowiedzialności za formułowane przez adwokata treści.

Na marginesie wskazać należy, że twierdzenia zawarte w pismach były formą obrony interesów prawnych powódki , mieściły się w ramach sporu cywilnego i odnosiły się do kwestii, które miały znaczenie dla oceny sytuacji rodzinnej i opiekuńczej. Nawet jeśli były one kontrowersyjne lub nieprzychylne dla J. G., to nie można ich traktować jako działań zmierzających do bezprawnego naruszenia jego czci, lecz jako realizacji prawa do obrony interesu prawnego , które jest konstytucyjnie gwarantowane.

Strona procesu rozwodowego miała interes prawny w udowodnieniu, że powód był winny rozkładowi pożycia małżeństwa i oczekiwaniu właściwego ukształtowania przez Sąd sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dziećmi. Działania te miały na celu ochronę praw i interesów powódki , co uzasadniało celowość przedstawienia stosownych dowodów i zarzutów w postępowaniu rozwodowym.

W tym miejscu warto przywołać pogląd Sądu Najwyższego, który wprost oznajmia, iż nie stanowi zniesławienia zarzut podniesiony w toku procesu sądowego, pod warunkiem że działanie sprawcy zmierza do obrony własnego interesu w sprawie oraz zarzut postawiony jest we właściwej formie i nie zamierza wyłącznie do poniżenia osoby, której został postawiony. Wyrok SN z 12.07.2007 r., IV KK 75/07, LEX nr 277263

Jeżeli negatywna opinia została wyrażona tylko na potrzeby sprawy sądowej (to z inicjatywy pokrzywdzonego kwestie objęte treścią zeznań wyszły poza salę sądu rozwodowego), a ponadto nie była ukierunkowana wyłącznie na poniżenie osoby pokrzywdzonego; to nie może być mowy o popełnieniu przestępstwa z art. 212 § 1 k.k. Postanowienie SN z 27.07.2021 r., IV KK 289/21, LEX nr 3395764.

Odnosząc się do kwestii przekazywania informacji innej osobie dotyczących rzekomego skazania J. G., w ocenie sądu odwoławczego zachowanie oskarżonej przekroczyło granice prawa do swobodnej wypowiedzi. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że wyrok nakazowy po wniesieniu sprzeciwu traci moc i zostaje wyłączony z obrotu prawnego. W niniejszej sprawie mamy do czynienia właśnie z taką sytuacją. Nie jest zatem prawdą, jakoby J. G. był osobą skazaną, gdyż wydany w jego sprawie wyrok utracił moc wskutek wniesienia sprzeciwu. Jako osoba , która korzysta z zasady domniemania niewinności przez cały czas trwania postępowania w którym postawiono mu zarzut ma pełne prawo do ochrony czci i dobrego imienia na tym obszarze. Rozpowszechnianie informacji o rzekomym skazaniu oskarżyciela prywatnego było więc bezprawne i mogło wyczerpywać znamiona czynu określonego w art. 212 kk. . Twierdzenie sadu rejonowego, że stwierdzenie o jego skazaniu nie było nieprawdziwe a tylko nieprecyzyjne jest całkowicie dowolne, stoi bowiem w sprzeczności z treścią przepisu art. 5 par 1 kpk . Wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego właśnie z prawnego punktu widzenia nieprawomocne orzeczenie o winie za przestępstwo nie jest żadnym skazaniem. Świadomość znaczenia i skuteczności dopiero prawomocnego wyroku jest w społeczeństwie powszechna. Nie ma podstaw do stawiania znaku równości pomiędzy wyrokiem, który utracił moc i gdzie postępowanie toczy się na zasadach ogólnych a wyrokiem kończącym postępowanie i który podlega wykonaniu. Oskarżona jako uczestniczka postępowania niewątpliwie mogła mieć wiedzę o etapie postepowania a stwierdzenie wobec osoby trzeciej o skazaniu miało na celu przekazaniu informacji o korzystnym dla niej rozstrzygnięciu przesądzającym o odpowiedzialności oskarżyciela za czyn popełniony na jej szkodę i przedstawienie oskarżyciela jako osoby dopuszczającej się przemocy wobec osoby najbliższej. Argumentacja , że tylko uszczegółowienie przez autora o prawomocności skazania mogłoby pozwalać na przypisanie jej odpowiedzialności nie wytrzymuje krytyki chociażby z tego powodu, iż nie było żadnych przeszkód do sformułowania precyzyjnej wypowiedzi o nieprawomocności skazania.

W literaturze podnosi się, że w przypadku wydania wyroku nakazowego na posiedzeniu bez udziału stron nie można mówić o zagwarantowaniu oskarżonemu prawa do obrony, ponieważ nie może on brać udziału w posiedzeniu, podczas którego sąd przesądza jego winę (A. S., Postępowania..., s. 185–198). Należy jednak dostrzec, że oskarżonemu przysługuje prawo do wniesienia sprzeciwu wobec wydanego wyroku nakazowego. Złożenie go powoduje, że wyrok nakazowy traci moc, a sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych (art. 506 § 3). K. E. [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX/el. 2025, art. 500.

Należy jednak zauważyć, że pomówienie, o jakim mowa w art. 212 § 1 k.k. nie musi mieć charakteru publicznego. Wynika to wprost z art. 213 § 1 k.k., w którym stwierdzono "nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1 k.k., jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy". Nie oznacza to jednak, że zniesławienie nie może być popełnione niepublicznie. Z treści art. 213 § 1 k.k. a contrario wynika, że w przypadku, gdy zarzut jest nieprawdziwy, a został uczyniony niepublicznie, zachodzi jednak przestępstwo z art. 212 § 1 k.k. ( Kodeks karny. Komentarz, art. 212 k.k., red. Stefański, 2021, wyd. 26/ J. Sobczak, Legalis).

Do przestępstwa zniesławienia (art. 212 k.k.) dochodzi w razie przypisania innej osobie takiego postępowania lub takich właściwości, które mogą ją poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do zajmowania określonego stanowiska lub do wykonywania określonego zawodu bądź prowadzenia określonej działalności. Ze względu na to, że zniesławienie godzi w opinię innych o danej osobie, podrywa ich zaufanie do niej, poniża ją w ich oczach, nie dojdzie do zniesławienia przez wypowiedź, której odbiorcą jest jedynie ta osoba. Aby nastąpiło zniesławienie, wypowiedź zawierająca treści naruszające cześć musi dotrzeć jeszcze do bodaj jednej innej osoby.(...) Uchwała SN z 10.03.2021 r., (...) 31/21, LEX nr 3358842.

Bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, że do pomówienia doszło w obecności jedynie oskarżyciela prywatnego i A. M.- wystarczające jest bowiem, aby informacja zniesławienia została przekazana choćby jednej osobie, by mogło dojść do wypełnienia znamion z art. 212 kk. Sąd może, uznać że osoba niebędąca prawnikiem mogła nie mieć pełnej świadomości, że wyrok nakazowy po sprzeciwie traci moc, nie mniej jednak przy odpisie wyroku nakazowego dołączone jest pouczenie o możliwość złożenia sprzeciwu od wyroku oraz informacja o konsekwencjach jego złożenia. Nie wątpliwie oskarżona otrzymała owe pouczenie, z uwagi na fakt, iż występowała w roli pokrzywdzonej. Brak wykształcenia prawniczego nie zwalnia całkowicie z odpowiedzialności, jeśli oskarżona lekkomyślnie rozpowszechniała informację bez upewnienia się co do jej prawdziwości lub mogła łatwo ustalić, że wyrok nie był prawomocny. Ponadto nie jest konieczne, aby pomówienie faktycznie spowodowało poniżenie lub utratę zaufania; wystarczy, że taka możliwość obiektywnie istnieje. Sąd Rejonowy zbyt ogólnie i powierzchownie ocenił zachowanie E. G. (2) w kontekście zarzucanego jej czynu. Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska sądu pierwszej instancji w tym zakresie. Wymagane jest dokonanie ponownych ustaleń faktycznych i dokonania analizy prawno karnej wykazanego zachowania, w tym nie wykluczając pogłębionej oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, decydującej czy to o bycie przestępstwa czy istnieniu podstaw do warunkowego umorzenia postepowania. W związku z powyższym Sąd Okręgowy uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi I Instancji.

Wniosek

o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I Instancji.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

W treści art. 454 § 1 k.p.k. ustanowiono zakaz skazania oskarżonego, który został uniewinniony w pierwszej instancji. Zakaz ten ma charakter bezwzględny. W wypadku zaskarżenia wyroku uniewinniającego reguła ne peius zawarta w omawianym przepisie uniemożliwia sądowi odwoławczemu dokonanie jego zmiany i skazanie oskarżonego za zarzucane mu przestępstwo. Z uwagi na postać jednego zarzutu w ramach którego opisano kilka zachowań nie było możliwości utrzymania wyroku w części. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy może dokonać stosownej zmiany opisu czynu w wypadku ustalenia przesłanek odpowiedzialności oskarżonej za zniesławienie poprzez ustną wypowiedź o oskarżycielu do A. M.. .

Zasadność zarzutów implikuje jednak konieczność uwzględnienia ewentualnego wniosku oskarżyciela prywatnego o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I Instancji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia
i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.3  1

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.3.1  1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Zainicjowana wniesioną apelacją kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia prowadzi do wniosku, że sąd meriti, dopuścił się naruszenia przepisów postępowania. Braki i nieprawidłowości po stronie sądu I instancji okazały się przy tym na tyle poważne, że zaskarżone orzeczenie należało uchylić i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania z uwagi okoliczności wymienione wyżej w części 3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy sąd I instancji przeprowadzi postępowanie dowodowe dążąc do wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy i uwzględni powyższe wskazania sądu odwoławczego, w szczególności przeanalizuje, czy w realiach niniejszej sprawy zachowanie oskarżonej nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 212 § 1 k.k.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

7.  PODPIS

0.11.3 Granice zaskarżenia

Wpisać kolejny numer załącznika 1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciela prywatnego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

W całości na niekorzyść

0.11.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2 Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

Uchylenie

☐

zmiana