Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

POSTANOWIENIE

Dnia 31 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Anna Wrembel-Woźniak (spr.)

Sędziowie SO Małgorzata Truskolaska-Żuczek

SO Paulina Wawrzynkiewicz

Protokolant protokolant sądowy-stażysta Magdalena Wierzchowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 maja 2016 r. w W. sprawy

z wniosku K. K.

z udziałem J. D., H. K. i K. P. (1)

o stwierdzenie zasiedzenia

na skutek apelacji uczestnika J. D.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Legionowie

z dnia 5 września 2014 r., sygn. akt I Ns 320/13

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie, znieść postępowanie przed Sądem Rejonowym w całości i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu w Legionowie do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Truskolaska-Żuczek Anna Wrembel-Woźniak Paulina Wawrzynkiewicz

Sygn. akt IV Ca 778/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 5 września 2014 r. Sąd Rejonowy w Legionowie w pkt 1. stwierdził, iż z dniem 1 stycznia 1999 r. K. K. nabyła przez zasiedzenie własność nieruchomości położonej w L. przy ul. (...), numer ewidencyjny (...), o powierzchni 0,2040 hektara, dla której Sąd Rejonowy w Legionowie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...); w pkt 2. orzekł, że każdy uczestnik ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawczyni skutecznie dowiodła, iż od ponad 30 lat jest nieprzerwanie samoistnym posiadaczem nieruchomości stanowiącej przedmiot zasiedzenia. Prawni właściciele - F. i K. P. (2) po 1962 roku nie pojawili się na nieruchomości, ani nie zgłaszali jakichkolwiek roszczeń, obecnie wnioskodawczyni nie ma z nimi kontaktu oraz nie jest jej znane ich miejsce zamieszkania. W związku z powyższym, Sąd dokonał ogłoszeń w trybie art. 609 § 2 k.p.c. Po upływie przewidzianego prawem terminu nie zgłosili się uczestnicy postępowania, ani żadne inne osoby zainteresowane przedmiotową nieruchomością. Sąd Rejonowy uznał również, że twierdzenia uczestnika J. D. kwestionujące samoistność posiadania wnioskodawczyni, nie zasługują na uwzględnienie. Uczestnik nie wykazał, że jest współwłaścicielem przedmiotowej nieruchomości oraz wykonywał uprawnienia właścicielskie na nieruchomości.

Apelację od powyższego postanowienia złożył uczestnik postępowania - J. D., wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W rozpatrywanej sprawie Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że postępowanie przeprowadzone przez Sąd Rejonowy dotknięte jest nieważnością z uwagi na pozbawienie uczestnika K. P. (1) możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.) oraz z uwagi na brak zdolności sądowej po stronie uczestniczki F. P. (art. 379 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

W orzecznictwie przyjmuje się, że pozbawienie strony możności obrony swoich praw w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c. zachodzi wtedy, gdy z powodu wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących skutkiem naruszenia konkretnych przepisów kodeksu postępowania cywilnego, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub jego istotnej części (zob. wyrok SN z dnia 10 maja 1974 r., II CR 155/74, opubl. OSP Nr 3/75 poz. 66; postanowienie SN z dnia 6 marca 1998 r., III CKN 34/98, opubl. Prok. i Pr. Nr 5/99 poz. 41; wyrok SN z dnia 13 czerwca 2002 r., V CKN 1057/00, opubl. baza prawna LEX Nr 55517). Analizując, czy doszło do pozbawienia strony możności działania, należy w pierwszej kolejności rozważyć, czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, następnie ustalić, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania w postępowaniu, w końcu zaś ocenić, czy pomimo zaistnienia tych okoliczności strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero w razie kumulatywnego spełnienia wszystkich tych przesłanek można przyjąć, że strona została pozbawiona możności działania (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2008 r., V CSK 488/07, opubl. baza prawna LEX Nr 424315).

Wskazać należy, że w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia jak w każdej sprawie nieprocesowej, wnioskodawca ma obowiązek wskazania zainteresowanych w sprawie, stosownie do art. 511 § 1 k.p.c. Jeżeli są oni znani, lecz nie jest znane ich miejsce pobytu, to wówczas są podstawy do ustanowienia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, zgodnie z art. 144 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Jeżeli zainteresowani nie są znani, to wówczas niezbędne jest wezwanie ich za pomocą ogłoszenia, stosownie do art. 609 § 2 k.p.c., chyba że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie osób zainteresowanych przez sąd z urzędu i ich wezwanie do udziału w sprawie, zgodnie z art. 510 § 2 k.p.c. (postanowienie SN z dnia 29 maja 1998 r., II CKU 172/97, LEX nr 35047).

Z akt sprawy wynika, że we wniosku z dnia 26 marca 2013 r. K. K. wymieniła czterech uczestników postępowania: J. D., H. K., F. P. oraz K. P. (1). Wnioskodawczyni podniosła, iż nie zna adresu miejsca zamieszkania F. P. i K. P. (1) i jednocześnie wskazała, że adres zamieszkania uczestników może znajdować się w aktach sprawy I Ns II 494/73. Sąd Rejonowy nie podjął żadnych czynności w celu ustalenia miejsca zamieszkania uczestników. Natomiast, w dniu 16 października 2013 r. uznając F. P. i K. P. (1) za nieznanych z miejsca pobytu, postanowił w trybie art. 609 § 2 k.p.c. dokonać ogłoszeń o toczącym się postępowaniu w tygodniku „W sieci” oraz na tablicy Sądu i wezwał wszystkich zainteresowanych, aby w terminie trzech miesięcy zgłosili swoje prawa do nieruchomości.

Wskazać należy, że niezasadnie Sąd Rejonowy uznał F. P. i K. P. (1) za nieznanych z miejsca pobytu. Samo bowiem oświadczenie wnioskodawczyni, iż nie zna ona miejsca zamieszkania uczestników nie jest wystarczające. Podkreślić trzeba, że Sąd miał możliwość z urzędu ustalenia kręgu zainteresowanych uczestników i adresów ich zamieszkania, m.in. poprzez bazę PESEL-SAD, czego nie uczynił. Podkreślić również trzeba, że jeżeli po bezskutecznej próbie ustalenia adresów uczestników, wystąpiłyby przesłanki do uznania ich za nieznanych z miejsca pobytu, należałoby wyznaczyć kuratora zgodnie z art. 144 k.p.c., nie zaś dokonać ogłoszeń w trybie art. 609 § 2 k.p.c. Powyższy przepis nie znajduje bowiem zastosowania w przypadku, gdy osoby zainteresowane są znane wnioskodawcy, ale nie jest znane miejsce ich pobytu - wówczas powinno nastąpić, zgodnie z ogólną regułą, ustanowienie kuratora na podstawie art. 144 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. ( postanowienie SN z dnia 19 lutego 1966 r., II CZ 50/66, OSP 1967, z. 1, poz. 136.) Konieczność wezwania osób zainteresowanych przez ogłoszenie istnieje dopiero w sytuacji, gdy osoby te nie zostaną wskazane przez wnioskodawcę oraz brak jest możliwości ich ustalenia przez sąd z urzędu.

Wskazać należy, że w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności winien ustalić adresy zamieszkania uczestników wskazanych przez wnioskodawczynię. Z informacji ustalonych z urzędu przez Sąd Okręgowy za pomocą systemu PESEL-SAD wynika, że miejscem stałego pobytu uczestnika K. P. (1) jest W. ul. (...). Pod tym adresem uczestnik odebrał korespondencję doręczoną mu w toku postępowania odwoławczego. Brak powyższych ustaleń, na etapie postępowania przed Sądem I instancji, prowadzi do sformułowania konkluzji, że Sąd Rejonowy błędnie uznał uczestnika K. P. (1) za osobę nieznaną z miejsca pobytu. Wobec tego postępowanie jest dotknięte nieważnością, o której mowa w art. 379 pkt 5 k.p.c. wynikającą z pozbawienia uczestnika możności obrony jego praw na skutek uchybienia przepisom postępowania. K. P. (1) nie został prawidłowo zawiadomiony o toczącym się postępowaniu i nie mógł zająć stanowiska w sprawie.

Sąd I instancji dopuścił się również w niniejszym postępowaniu uchybienia procesowego skutkującego nieważnością postępowania zgodnie z art. 379 pkt 2 k.p.c. (w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), W toku postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy ustalił, iż uczestniczka postępowania F. P. zmarła w dniu 25 grudnia 1983 r., a zatem przed wszczęciem postępowania w sprawie. Niedopuszczalne jest traktowanie osób zmarłych jako uczestników postępowania oraz wymienianie ich w orzeczeniach. Z uwagi na to, że wnioskodawczyni wskazała we wniosku jako uczestnika osobę nie mającą zdolności sądowej oraz, że z udziałem tak określonej strony zostało wydane postanowienie przez Sąd I instancji, Sąd Okręgowy uznał, że zachodzi nieważność postępowania z przyczyny wskazanej w art.379 pkt 2 k.p.c. (w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Podnieść należy, że nieważnością było dotknięte całe postępowanie, gdyż toczyło się od początku z udziałem strony, która nie miała zdolności sądowej. Sąd Rejonowy rozpoznając ponownie sprawę w pierwszej kolejności podejmie czynności mające na celu usunięcie braku w zakresie zdolności sądowej uczestniczki F. P., a także zadba o to, aby udział w sprawie brały wszystkie osoby zainteresowane. Sąd ma w tej kwestii niewątpliwie obowiązek działania z urzędu i nie może poprzestać na twierdzeniach wniosku, nie poddając ich jakiejkolwiek weryfikacji.

Biorąc pod rozwagę powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Legionowie do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi w oparciu o art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Truskolaska-Żuczek Anna Wrembel-Woźniak Paulina Wawrzynkiewicz