Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie, Wydział III Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Ewa Dietkow

Protokolant: Kinga Kwaśniewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 października 2015 roku w W.

sprawy z powództwa P. W.

przeciwko K. G.

o zapłatę

1.  umarza postępowanie o zapłatę ponad kwotę 57.636,20 PLN (pięćdziesiąt siedem tysięcy sześćset trzydzieści sześć i 20/100 złotych) wobec cofnięcia pozwu;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.597,00 PLN (dwa tysiące pięćset dziewięćdziesiąt siedem złotych);

3.  w pozostałej części powództwo oddala;

4.  nakazuje pobranie od powoda i od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie po 741,00 PLN (siedemset czterdzieści jeden złotych) od każdego z nich tytułem wydatków;

5.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7.825,00 PLN (siedem tysięcy osiemset dwadzieścia pięć złotych) tytułem stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu.

III C 1691/10

UZASADNIENIE

We wniosku o zniesienie współwłasności złożonym w Sądzie Rejonowym w Legionowie 4 grudnia 2009 roku powód P. W. wnosił o rozliczenie z K. G. udziału ½ we współwłasności nakładów na budowę i wykończenie domu mieszkalnego w N. przy ul. (...) w kwocie 372.604,76 zł.

Sąd Rejonowy wyłączył do trybu procesowego żądanie powoda przeciwko K. G. o rozliczenie nakładów na budowę i wykończenie domu mieszkalnego w N. przy ul. (...) w kwocie 372.604,76 zł i przekazał 20 stycznia 2012 roku wyłączone: wniosek oraz złożone przez powoda dowody w sprawie – k. 39-199.

Wezwany do sprecyzowania żądania powód złożył 17 sierpnia 2012 roku pozew o zobowiązanie uczestnika do zapłaty wnioskodawcy kwoty 186.302,38 zł tytułem zwrotu nakładów dokonanych w okresie od 1993 roku na budowę i wykończenie domu w N. przy ul. (...) wraz z odsetkami w ustawowo określonej wysokości od dnia złożenia wniosku do dnia zapłaty.

Na rozprawie 21 października 2015 roku w obecności pozwanego powód zażądał zasądzenia od pozwanego kwoty 57.636,20 zł, cofnął pozew w pozostałej części ze zrzeczeniem się roszczenia – oświadczenie k. 394.

Pozwany K. G. wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany jest wnukiem i jedynym spadkobiercą B. G., z którą powód od początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia pozostawał w stałym związku partnerskim – bezsporne. B. G. prowadziła działalność gospodarczą, początkowo sprowadzanie towarów z Tajlandii, potem sprzedaż odzieży na Stadionie X-lecia, powód był zatrudniony jako pracownik za co otrzymywał wynagrodzenie – okoliczności przyznana przez powoda k. 393. Nieruchomość z domem mieszkalnym w stanie surowym w N. przy ul. (...) kupili małżonkowie B. G. i W. G. w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej – oświadczenie k. 240, bezsporne. Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim 4 września 1089 roku zniósł z dniem 8 września 1988 roku wspólność majątkową małżeńską powstałą wskutek zawarcia małżeństwa przez W. G. i B. G. – dowód – wyrok k. 239. Małżeństwo B. G. i W. G. zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem z 28 maja 1992 roku przez Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim – dowód – wyrok k. 238. Sąd Rejonowy w Legionowie postanowieniem z 29 stycznia 2004 roku dokonał podziału majątku wspólnego B. G. i W. G. w ten sposób, że nieruchomość położoną w N. przy ul. (...) stanowiącą zabudowaną działkę nr (...), obszaru 360 m ², dla której prowadzona jest księga wieczysta Nr (...) przyznał na wyłączną własność B. G. bez spłat i dopłat – dowód – postanowienie k. 237-237verte. W. G. sąd przyznał nieruchomość w M., stanowiącą działkę nr (...), obszaru 1348 m ² bez spłat i dopłat – postanowienie k. 237-237verte. Do połowy lat 90-tych B. G. z synem R. oraz powód mieszkali w M. na nieruchomości, która w wyniku podziału majątku przypadła W. G. – bezsporne. W M. przy ul. (...) B. G. prowadziła sklep wielobranżowy – bezsporne. Korzystając z dochodów z działalności tak w formie sklepu wielobranżowego, jak i sprzedaży odzieży na S. X-lecia B. G. wykończyła budynek mieszkalny w N., do którego przeniosła się z synem i powodem przed 2000 rokiem – dowód – zeznania świadka R. R. (2) k. 272. Powód pozostawał pracownikiem B. G., miał skłonność do nadużywania alkoholu – dowód – zeznania świadków R. R. (2) k. 272, T. K. k. 279. B. G. pilnowała i rozliczała powoda z powierzanych mu w działalności gospodarczej środków, kupiła powodowi mieszkanie w L. – dowód - zeznania świadków R. R. (2) k. 272, T. K. k. 279. Powód mieszkał z B. G. i jej synem, a mieszkanie w L. wynajmował – dowód – zeznania świadka R. R. (2) k. 272, zeznania przedstawicielki ustawowej pozwanego k. 396. W 2005 roku B. G. wykonała na swój koszt duży remont budynku w N. – bezsporne. B. G. zmarła 3 lipca 2007 roku – bezsporne. Ojciec pozwanego R. G. zmarł w 2004 roku – bezsporne. Powód domagał się zapłaty w kwocie 57.636,20 zł., którą stanowi suma kwot z faktur i rachunków uproszczonych za nabycie różnych materiałów począwszy od 4 października 1993 roku do 24 stycznia 1994 roku na kwotę 3.150,00 zł po denominacji oraz począwszy od 22 maja 1995 roku do 19 października 1995 roku w kwocie 19.771,31 zł, od 11 stycznia 1996 roku do 19 grudnia 1996 roku w kwocie 9.724,79 zł, za 1997 rok kwota 93,44 zł, za 2001 rok kwota 500,00 zł, za 2002 rok kwota 26.949,90 zł i za 2005 rok kwota 116,23 zł – dowód – zestawienie faktur k. 48-52. Wszystkie rachunki i faktury wystawione zostały na nazwisko B. G. płatne gotówką, za lata 1993-1997 na rzecz sklepu (...) w M. przy ul. (...), po 2000 roku na rzecz B. G. mieszkającej w N. ul. (...) – dowód – faktury i rachunki k. 53-197. W 2005 roku na nazwisko powoda kupione zostały klej szpachlowy, zaprawa C., folia i worki – dowód – faktury k. 198-199. W 2004 roku B. G. jako pełnomocnik powoda zawarła umowę sprzedaży energii elektrycznej z zakładem energetycznym do mieszkania powoda przy ul. (...) w L. – dowód – umowa k. 245-246. Po śmierci B. G. w 2007 roku powód pokrył koszt zakupu materiałów i ułożenia terrakoty na tarasie budynku przy ul. (...) – okoliczność bezsporna. Łączny koszt materiałów i robocizny obecnie to kwota 2.597,00 zł – dowód – opinia biegłego A. Z. k. 335-348. Powód opuścił nieruchomość w N. w wyniku sporu z przedstawicielką ustawową pozwanego przed wytoczeniem powództwa, zabiera stopniowo swoje rzeczy, budynek niszczeje, nie jest zamieszkany – okoliczność bezsporna.

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył co następuje:

Powód przed zamknięciem rozprawy cofnął pozew ponad kwotę 57.636,20 PLN ze skutkiem prawnym - art. 203 § 1 k.p.c.. W oparciu o art. 203 § 4 k.p.c. Sąd uznał cofnięcie za dopuszczalne. Na zasadzie art. 355 § 1 k.p.c. postępowanie o zapłatę ponad kwotę 57.636,20 PLN Sąd umorzył - pkt 1 wyroku jest postanowieniem.

Pozwany nie kwestionował pozostawania powoda z B. G. w nieformalnym związku. Sąd ustalił, że związek ten zaczął funkcjonować od początku lat 90-tych XX wieku i w tym zakresie dał wiarę powodowi. Przedstawicielka ustawowa pozwanego weszła do rodziny G. w 2000 roku, wcześniej bo w 1999 roku poznała ojca pozwanego R. G.. Nie może mieć zatem realnej wiedzy na temat związku powoda z B. G. przed 1999 rokiem. Podobnie świadkowie R. R. (2), która jest matką A. G. (1) i T. K., który był partnerem A. G. (1) po śmierci R. G. od 2005 roku. Poza więzami wynikającymi z pozostawania powoda i B. G. w nieformalnym związku powód był pracownikiem partnerki w jej przedsięwzięciach gospodarczych. Tę okoliczność powód sam przyznał. Wbrew poglądowi powoda, sam fakt pozostawania w takim związku, a nawet w konkubinacie nie powoduje, iż analogicznie do sytuacji małżonków partnerowi przysługuje udział w majątku drugiego z partnerów powstałym w trakcie trwania związku. Sąd podziela w tym zakresie pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z 5 października 2011 r. w sprawie sygn. akt IV CSK 11/11 zgodnie z którym „do partnerów z konkubinatu nie mogą być stosowane przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odnoszące się do osób pozostających w związku małżeńskim”. Przyznanie konkubentom jakichkolwiek praw, jakie wynikają z małżeństwa, prowadziłoby do ich daleko idącego usankcjonowania i wzięcia pod ochronę, tworząc w ten sposób drugi rodzaj związków równolegle występujących do związków małżeńskich z pominięciem aspektów moralnych. Sąd Najwyższy w uchwale z 2 lipca 1955 r. II Co 7/55 (OSN 1956, z. III, poz. 72) stwierdził, że: „do stosunków majątkowych osób pozostających w związku pozamałżeńskim nie mogą być stosowane w drodze analogii przepisy art. 21 i nast. k.r.o. o wspólności ustawowej. Związek pozamałżeński sam przez się nie wywołuje żadnych skutków o charakterze prawnomajątkowym między osobami, które w związku takim pozostają. Jeśli powstają między nimi stosunki prawnomajątkowe, prawa i obowiązki stąd wynikające ocenić należy na podstawie przepisów właściwych dla tych stosunków”. Taki sam pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z 30 stycznia 1986 roku w sprawie sygn. akt III CZP 79/85. Sąd w niniejszej sprawie zgadza się z cytowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego. Powód nie udowodnił jakie były uzgodnienia z B. G. co do gospodarowania pieniędzmi zarobionymi przez powoda w jej firmach, ile powód przeznaczał na nakłady konieczne w budynku mieszkalnym w N. przy ul. (...). Należy uznać za dowiedzione, że B. G. była obrotnym przedsiębiorcą, a prowadząc i sklep wielobranżowy i produkcję połączoną ze sprzedażą odzieży na S. miała solidne dochody, pozwalające jej na wykończenie segmentu przy ul. (...) i wykonanie tam niezbędnych remontów. Sąd dał wiarę zeznaniom przedstawicielki ustawowej pozwanego, zeznaniom świadków: R. R. (2) i T. K., że powód miał skłonności do nadużywania alkoholu oraz, że był pilnowany przez B. G., która nie powierzała mu pieniędzy firmowych bez nadzoru. Powód sam nie dysponował dochodami firm (...). Na ocenę zeznań tych świadków i strony wpłynął fakt nie zawarcia przez powoda z B. G. małżeństwa. Jeśliby istotnie powód był tak znaczącą osobą dla partnerki, także jeśli chodzi o udział finansowy w remontach domu, nie było żadnych przeszkód, aby zawarli związek małżeński. A to mimo nawet wielomiesięcznej choroby B. G., zakończonej jej śmiercią, nie nastąpiło. B. G. nie miała zaufania do powoda i sama gospodarowała pieniędzmi, sama czyniła inwestycje w dom. Jednak dzieliła z nim wiele lat wspólnego życia i tej przyczyny zdecydowała o zakupie mieszkania w L. dla powoda oraz stanowczym przeznaczeniu domu w N. dla syna, a potem wnuka. Powód nie udowodnił, że kupił to mieszkanie z własnych środków, a świadkowie R. R. (2) i T. K. zeznali, że wiedzieli od B. G. o kupnie przez nią mieszkania dla powoda. Sąd dał wiarę tym zeznaniom. Prowadzenie spraw powoda przez B. G., a nie odwrotnie jest widoczne w zawarciu umowy sprzedaży energii do mieszkania powoda w L. z zakładem energetycznym w imieniu powoda w 2004 roku. Okoliczność czy związek powoda i B. G. można nazwać konkubinatem, czy nie, jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, przy uwzględnieniu, iż przepisy prawa nie wiążą z tym faktem żadnych konsekwencji. Istotne było utrzymywanie bliskich więzi przez powoda z B. G. oraz świadczenie sobie wzajemnie pomocy. Powód z pewnością pomagał B. G. w pracach remontowych, zakupach, czy opiece nad R. G., gdy ten był dzieckiem. Z doświadczenia życiowego wynika, że osoby pozostające w nieformalnych związkach udzielają sobie wzajemnej pomocy, nie będąc zobowiązanymi do jej udzielania. Strony tego rodzaju związków niejednokrotnie angażują się w poczynania partnera, udzielają mu nieodpłatnej pomocy oraz wykonują za niego różne czynności, co nie znaczy, że mają w tych czynnościach finansowy udział. Z faktu, że powód był wieloletnim partnerem B. G. nie można racjonalnie wywieźć wniosku, że inwestował własne pieniądze w remonty domu parterki. To powoda obciążał ciężar dowodu, zgodnie z regułą art. 6 k.c. na okoliczności, z których wywodzi skutki prawne. Powód nie udowodnił, że wspólnie z B. G. gospodarował zarobionymi pieniędzmi. Jak wyżej podkreślono, w przypadku nieformalnego związku nie można zakładać istnienia jakiegokolwiek majątku wspólnego. Każdy z partnerów posiada własny majątek. Zdaniem Sądu w przypadku rozliczenia nakładów na nieruchomość partnera w trakcie trwania nieformalnego związku (nazywanego konkubinatem) zastosowanie znaleźć powinny przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, tj. art. 405 k.c. i następne. Sąd w tym zakresie podziela pogląd z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2009 r. w sprawie o sygn. akt IV CKN 32/00. Zgodnie z brzmieniem art. 405 k.c. kto to bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Tak więc powinny zaistnieć następujące przesłanki: wzbogacenie jednego podmiotu, zubożenie drugiego podmiotu, związek pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem oraz brak podstawy prawnej dla wzbogacenia (bezpodstawność wzbogacenia). Powód powinien udowodnić, że dokonał nakładów na majątek B. G., obecnie pozwanego, o które pozwany jest wzbogacony. Na te okoliczności powód nie przedstawił żadnego dowodu. Powód domagał się zwrotu kwoty 57.636,20 PLN, którą w gotówce zapłaciła B. G. za drobne materiały takie jak: wycieraczki, listwy, kleje, farby, zaprawy, lakier, uszczelki, trzonek do szpadla, rurę pcv, pędzle, rozpuszczalnik, taśmę klejącą, packę styropianową, piankę, 50 kg cementu, śruby, zawiasy, większe ilości cementu w różnych terminach. Na uwagę zasługuje także dokonywanie zakupów przez B. G. do sklepu wielobranżowego, a więc nie da się określić gdzie różne materiały były użyte. Skoro powód nie dzieli tych wydatków na B. G., to oznacza, że sam ze swojego majątku zakupił materiały. Skoro tak, to rodzi się pytanie dlaczego powód nie uzyskał rachunków na swoje nazwisko, dlaczego rachunki i faktury podpisywała B. G.?. W tych okolicznościach Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda, że kupił z własnych środków materiały, że zostały one użyte do remontów budynku mieszkalnego przy ul. (...) w N.. Sąd nie mógł rozważać które z materiałów kupionych za kwotę 57.636,20 PLN stanowią nakłady konieczne, czy stanowią, które użyteczne i czy zwiększają wartość nieruchomości w chwili jej wydania pozwanemu, gdyż powód w ogóle na te okoliczności się nie powoływał. Powód nie dowodził żadnych istotnych w sprawie okoliczności, poprzestając na zaprzeczeniu, że miał problem z nadużywaniem alkoholu oraz zeznając, że prowadził wspólne gospodarstwo z B. G., wspólnie dokonywali zakupów i remontów. Sąd ocenił zeznania powoda jako niepoparte innymi dowodami, niewiarygodne oraz stojące w sprzeczności z zeznaniami świadków R. R. (2) i T. K. oraz zeznaniami A. G. (2). Sąd uznał na podstawie art. 231 k.p.c. za ustalone to co dało się wyprowadzić z innych ustalonych faktów – odrębność finansową powoda i B. G. i jej dobrą sytuację materialną pozwalającą na samodzielne, bez udziału powoda, remontowanie budynku przy ul. (...) w N.. Powód mieszkał w tym budynku (segment) z B. G. do jej śmierci, a potem mieszkał sam, tocząc z pozwanym spór o posiadanie i o wydanie nieruchomości. Budynek jest obecnie niezamieszkały, powód usuwał z niego swoje rzeczy, w tym stanie niszczeje. Nie było sporu co do tego, że po śmierci B. G. powód zakupił materiały na pokrycie tarasu i opłacił ułożenie terrakoty. Sąd oparł się na opinii biegłego A. Z. co do obecnej wartości materiałów i robocizny. Opinia biegłego jest bardzo obszerna, zawiera szczegółowe obliczenie obecnej wartości użytych na tarasie materiałów i robocizny. Ta wartość w łącznej kwocie 2.597,00 zł pozostaje w majątku pozwanego, powód nie odniósł z tego żadnych korzyści, a ułożenie terrakoty na tarasie, na którym jej nie było należy traktować jak nakład konieczny, z którego powód nie osiągnął pożytku. Pozwany w oparciu o art. 405 k.c. i art. 408 § 1 k.c. powinien zwrócić powodowi wartość nakładów. Powód cofając pozew ponad kwotę 57.636,20 PLN nie określił czy domaga się zasądzenia od tej należności odsetek i od jakiej daty. Zasądzając na rzecz powoda zwrot nakładów na taras Sąd nie mógł wyjść poza żądanie i zasądzać odsetki.

Powód był zwolniony od kosztów sądowych w części tj. od opłaty od pozwu. Sąd nie obciążał powoda kosztami sądowymi stosując art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 roku Nr 90, poz. 594 ze zm.) uznając, że wygrana powoda jest niewielka, a są to szczególne okoliczności, o których mowa w cytowanym przepisie. Powód cofnął pozew po kilku latach żądania kwoty 372.604 zł, a pozwany domagał się zwrotu kosztów procesu. W tej sytuacji na zasadzie art. 203 § 2 k.p.c. pozwanemu należą się koszty od tej kwoty. Powód wygrał tylko w 0,7%, a pozwany wygrał w 99,03%. Obie strony były obowiązane do pokrycia wydatków związanych z opinią biegłego A. Z., a te wyłożył tymczasowo Skarb Państwa. Koszty powoda to kwota 7.217,00 PLN wynagrodzenie pełnomocnika oraz 741,00 PLN przypadająca na niego część wydatków pokryta ze Skarbu Państwa, łącznie 7.958,00 PLN. Taka sama kwota przypada na pozwanego. Wygrana powoda w 0,7% stanowi kwotę 56,00 PLN, a wygrana pozwanego kwotę 7.881,00 PLN. Od tej większej należności należy odjąć mniejszą powoda i kwota 7.825,00 PLN stanowi należność pozwanego od powoda po stosunkowym rozdzieleniu kosztów na podstawie art. 100 k.p.c..