Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

26 września 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Radosław Olszewski

Protokolant: Sylwia Rudzińska

po rozpoznaniu 12 września 2019 r. w Warszawie

sprawy z powództwa Województwa (...)

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w B.

o zapłatę

I.  Oddala powództwo w całości.

II.  Zasądza od powoda Województwa (...) w W. na rzecz pozwanego (...) S.A. z siedzibą w B. kwotę 5.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

III C 1136/18

UZASADNIENIE

W pozwie datowanym na 15 lutego 2018 r. (k. 7 – 10) powód Województwo (...) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w B., w postępowaniu upominawczym, kwoty 124.347,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 21 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

22 maja 2018 r., w sprawie o sygn. akt I Nc 54/18 (k. 84), referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym Warszawa – Praga w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, uwzględniając żądanie powoda.

Pozwany, w piśmie procesowym datowanym na 25 czerwca 2018 r. (k. 88 – 92) wniósł skutecznie sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty, w którym zaskarżył to orzeczenie w całości i wniósł o oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Strony podtrzymały swoje stanowiska do czasu zamknięcia rozprawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

08 listopada 2011 r. w wyniku przetargu nieograniczonego strony zawarły umowę nr (...). Przedmiotem umowy było dostarczenie powodowi dwóch sztuk fabrycznie nowych jednoczłonowych spalinowych autobusów szynowych przeznaczonych do obsługi kolejowych przewozów pasażerskich w ruchu regionalnym oraz ich serwisowanie przez okres dwóch lat licząc od daty odbioru, zgodnie z treścią oferty złożonej w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego o nr (...) Strony ustaliły w umowie, że pojazdy zostaną wykonane zgodnie z wymaganiami technicznymi powoda, określonymi w dołączonym do umowy załączniku nr 1. Wymagania te dotyczyły wykonania m.in. określonego typu siedzeń, półek, stolików w pojazdach, kolorystyki, powłok lakierniczych (k. 140 – 153). Zakres serwisowania określony został natomiast w Dokumentacji Systemu Utrzymania (k. 190 – 281).

W § 3 umowy określono sposób realizacji przedmiotu umowy. M.in. w pkt 1 § 3 umowy, strony ustaliły, że odbiór pojazdów nastąpi do 09 grudnia 2011 r., a serwisowanie tych pojazdów w zakresie poziomu II i III (definicje § 1 umowy) będzie wykonywane w okresie 2 lat od daty ich odbioru. W umowie określono wymóg współczynnika gotowości technicznej (utrzymania) dla dwóch pojazdów na poziomie nie niższym niż 0,92. W przypadku niższej wartości, zastrzeżono karę umowną w wysokości 0,1% wartości umowy netto za każdy 1% obniżenia współczynnika, przy czym limit łącznych kar umownych z tytułu niedotrzymania wymaganej wartości współczynnika gotowości technicznej jest ograniczony do 20% wartości umowy netto. Wynagrodzenie za realizację przedmiotu umowy wynosiło 10.400.000,00 zł netto (§ 5 pkt 2 umowy). Obliczenia sprawdzające wartości współczynników gotowości miały być wykonywane przez pozwanego dla dwóch pojazdów za przesuwany, trzymiesięczny okres. Początek i koniec okresu obliczeniowego oznaczony był w § 3 pkt 2 umowy.

Pozostałe postanowienia umowne dotyczyły odpowiedzialności stron za nienależyte wykonanie lub niewykonanie umowy (kary umowne), zabezpieczenia należytego wykonania umowy, gwarancji, zasad postępowania w przypadku urządzeń objętych gwarancją osób trzecich, oświadczeń i zapewnień umownych, poufności informacji, zasad komunikowania się stron, rozwiązywania sporów, warunków odstąpienia od umowy i postanowień końcowych (k. 59 – 72).

08 grudnia 2011 r. strony podpisały protokoły odbioru technicznego (zdawczo – odbiorczego) pojazdów. Pojazdy były kompletne, sprawne i należycie wykonane, a także zdolne do użycia zgodnie z ich przeznaczeniem (k. 115 – 120).

W okresie obliczeniowym październik 2013 r. – grudzień 2013 r. współczynnik gotowości technicznej pojazdów osiągnął wartość 0,81. Pojazdy były w tym czasie wyłączone z eksploatacji (k. 73 – 75).

06 lutego 2014 r. powód zgłosił pozwanemu reklamację, dotyczącą uszkodzonego ogrzewania w kabinie maszynisty i przedziałach pasażerskich. W tym samym dniu pozwany usunął usterki (k. 292 – 293).

Powód naliczył pozwanemu karę umowną na łączną kwotę 124.347,83 zł z tytułu obniżonego współczynnika gotowości za wskazany wyżej okres obliczeniowy. W piśmie z 14 grudnia 2016 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 4 dni od dnia doręczenia pisma. Pismo zostało doręczone pozwanemu 16 grudnia 2016 r. (k. 55 – 58).

27 grudnia 2017 r. powód wystąpił do sądu z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej. Do zawarcia ugody ostatecznie nie doszło (k. 76 – 81).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dokumenty. Miały one istotne znaczenie dla rozpoznania sprawy. Były one wiarygodne, niekwestionowane przez strony, oddawały rzeczywisty stan i nie było powodów, aby nie przyznać im mocy dowodowej.

Sąd oddalił wnioski dowodowe powoda o przesłuchanie świadków B. G. i P. M. oraz wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych z zakresu kolejnictwa i z zakresu finansów. W ocenie Sądu, przeprowadzenie postępowania dowodowego we wnioskowanym przez powoda zakresie byłoby bezprzedmiotowe i niecelowe, a ponadto nie wnosiłoby niczego istotnego do sprawy. Zebrany w sprawie materiał dowodowy, w postaci załączonych do akt dokumentów pozwalał w sposób wystarczający na poczynienie ustaleń faktycznych w sprawie. Wskazać należało, że żadna ze stron nie kwestionowała istnienia umowy, ważności zawartych w niej postanowień, obniżenia współczynnika gotowości pojazdów we wskazanym przez powoda okresie. Kwestie sporne dotyczyły głównie przyjętej przez strony odmiennej interpretacji prawnej charakteru i rodzaju tej umowy.

Sąd zważył co następuje.

Powództwo, jako przedawnione podlegało oddaleniu w całości. Zasadnicza kwestia sprowadzała się do ustalenia jakiego typu umowę strony zawarły. Powód podnosił, że jest to umowa sprzedaży, natomiast pozwany że należy traktować ją jako umowę o dzieło, podnosząc jednocześnie zarzut przedawnienia.

W ocenie Sądu, nie jest to żaden ze wskazanych przez strony typów umowy. Całość umowy nie odpowiada żadnemu z nazwanych stosunków zobowiązaniowych, nie można przypisać jej jednolitego charakteru. Strony nie nadały też umowie żadnej nazwy, odsyłając jedynie w sprawach nią nieuregulowanych do przepisów ustawy o Prawo zamówień publicznych i przepisów kodeksu cywilnego . Jest to umowa nienazwana, zawierająca różne elementy konstrukcyjne właściwe zarówno dla umowy sprzedaży, umowy o dzieło, a także umowy o świadczenie usług, gwarancji, dostawy. Badaniu Sądu podlegały więc wszystkie te elementy, po to by możliwe było dokładne określenie na czym de facto polegały świadczenia stron. Od tego zależało również ustalenie terminu przedawnienia roszczenia (vide wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2004 r., sygn. akt V CK 379/03).

W pierwszej kolejności należało ustalić jaki zamiar przyświecał stronom przy zawieraniu umowy, zgodnie z art. 65 § 2 k.c. O treści umowy nie decydują bowiem wyobrażenia strony, tylko zgodna wola stron. W tym miejscu należało przypomnieć, że przedmiotem umowy było dostarczenie przez pozwanego dwóch sztuk fabrycznie nowych jednoczołowych spalinowych autobusów szynowych przeznaczonych do obsługi kolejowych przewozów pasażerskich w ruchu regionalnym oraz ich serwisowanie przez okres dwóch lat licząc od daty odbioru, zgodnie z treścią oferty złożonej w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Pozwany miał wykonać te pojazdy z gotowych kadłubów, przy uwzględnieniu indywidualnych wymagań powoda m.in. co do ich wykończenia, powłok lakierniczych, kolorystyki. Zakres serwisowania pojazdów był również indywidualnie negocjowany przez strony i określony w odrębnym dokumencie, załączonym do umowy. Strony ustaliły jedną kwotę stanowiącą wynagrodzenie za wykonanie umowy, a także odnosiły się w pozostałych postanowieniach umownych do przedmiotu umowy jako całości. W związku z powyższym nie można było uznać, że strony zawarły kilka niezależnie od siebie funkcjonujących umów.

W ocenie Sądu, większość postanowień umownych powiązana była z przedmiotem głównym umowy, a więc dostarczeniem wykonanych przez pozwanego pojazdów. Uwzględniając społeczno – gospodarcze czynniki, wolę stron i postanowienia umowne, najbardziej zbliżoną umową do zawartej przez strony jest umowa o dzieło w rozumieniu art. 627 k.c. Taki rodzaj świadczenia przeważał w tej umowie. Pozostałe świadczenia określone przez strony w umowie miały charakter uboczny. Dalsze rozważania, koncentrowały się na analizie przepisów dotyczących umowy nazwanej głównego typu (wyrok Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2010 r., IV CSK 319/09).

Zasadniczo umowa odnosiła się do dostarczenia wykonanych przez pozwanego pojazdów, zapewnienia współczynnika gotowości technicznej pojazdów (utrzymania) na odpowiednim poziomie i serwisowanie pojazdów. Elementy te są właściwe dla umowy o dzieło, ponieważ zamiarem stron było uzyskanie rezultatu w postaci utrzymania oznaczonego w umowie pełnej gotowości wykonanych i dostarczonych przez pozwanego pojazdów na określonym poziomie. Pozwany na mocy postanowień umownych był zobowiązany również do sprawdzania gotowości pojazdów pod kątem występowania usterek, a więc wad fizycznych, co również stanowiło cechę charakterystyczną dla umowy o dzieło, jednakże przede wszystkim chodziło o rezultat w postaci utrzymania współczynnika gotowości pojazdów na oznaczonym poziomie. Dziełem natomiast było w tym przypadku dostarczenie wykonanych przez pozwanego, prawidłowo utrzymanych dwóch pojazdów, odpowiadających wymogom umowy. W wypadku umowy o dzieło niezbędne jest, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu, jako koniecznego do osiągnięcia. Wykonanie oznaczonego dzieła jest zwykle określonym procesem pracy lub twórczości o możliwym do wskazania momencie początkowym i końcowym, którego celem jest doprowadzenie do efektu (rezultatu) przyjętego przez strony w momencie zawierania umowy. Wykonanie przez pozwanego pojazdów było indywidualnie negocjowane pomiędzy stronami. W trakcie układania postanowień umownych strony ustalały jakie cechy powinny mieć pojazdy, a także w oparciu o które kryteria możliwe będzie weryfikowanie wykonania przedmiotu umowy.

W zakresie przedawnienia roszczenia Sąd podzielił argumentację pozwanego. Serwisowanie pojazdów miało odbywać się w trzymiesięcznych okresach obliczeniowych przez dwa lata, licząc od daty odbioru. Okres, za który powód naliczył pozwanemu karę umowną z powodu obniżenia współczynnika gotowości technicznej pojazdów miał miejsce od października 2013 r. do grudnia 2013 r. Koniec tego okresu obliczeniowego przypadał na 01 stycznia 2014 r. Powód powinien więc zgodnie z art. 646 k.c. wystąpić z roszczeniem w ciągu dwóch lat, po zakończeniu tego okresu, a więc w styczniu 2016 r. Tymczasem pozew został wniesiony do Sądu dopiero 15 lutego 2018 r. (k. 82). Przyjęcie takiego rozwiązania możliwe było, ponieważ w umowie strony postanowiły, że sprawdzanie współczynnika gotowości technicznej pojazdów odbywać będzie się w określonych okresach obliczeniowych. Należało uznać zatem, że zamierzeniem stron był niejako podział przedmiotu realizacji umowy na etapy, trzymiesięczne okresy obliczeniowe, po zakończeniu których aktualizował się początek terminu przedawnienia roszczenia. Brak było podstaw do zastosowania innych terminów przedawnienia określonych w k.c.

W tym stanie rzeczy powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Rozstrzygnięcie o kosztach zapadło na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Powód, jako przegrywający proces, zobowiązany był – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu – do zapłaty na rzecz pozwanego poniesionych przez niego kosztów procesu w postaci wynagrodzenia pełnomocnika, stosownie do § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, w kwocie 5.400,00 zł i opłata od dokumentu pełnomocnictwa – 17,00 zł.