Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 28 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie II Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Piotr Rempoła

Protokolant: Żaneta Rewczuk

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. S. (1) i A. S. (1)

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w G.

o ustalenie i o zapłatę

I.  zasądza od Banku (...) S.A. z siedzibą w G. na rzecz powodów małżonków G. S. (1) i A. S. (1) kwotę 832.662,70 (osiemset trzydzieści dwa tysiące sześćset sześćdziesiąt dwa 70/100) zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  znosi wzajemnie koszty procesu między stronami.

Sygn. akt II C 689/20

UZASADNIENIE

Powodowie G. S. (1) i A. S. (1) w dniu 29 maja 2020 r. wnieśli pozew przeciwko pozwanemu Bankowi (...) S.A. z siedzibą w G.:

1.  o ustalenie nieważności umowy kredytu nr (...) zawartej w dniu 27 grudnia 2006 roku pomiędzy powodami a (...) Bank S.A. w G., z uwagi na zawarte w niej postanowienia stanowiące klauzule abuzywne, tj. § 1 ust. 1 zd.2, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6 zd. 1 oraz § 17 umowy.

ewentualnie w razie nieuwzględnienia roszczeń opisanych w punkcie 1 pozwu, wnieśli:

2.  o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 98.955,85 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 5 maja 2020 roku do dnia zapłaty z tytułu nienależnego świadczenia pobranego na podstawie abuzywnych zapisów w umowie kredytu, które należy uznać za bezskuteczne w stosunku do powodów,

3.  o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 6.995,87 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 5 maja 2020 roku tytułem nienależnie pobranych kwot, w związku ze sprzedażą waluty CHF – po cenie ustalonej jednostronnie przez pozwanego, według własnego kursu, którą strona powodowa wpłaciła od daty uiszczenia pierwszej raty kredytu, przeliczanej według kursów Tabeli Kursowej Banku do raty ostatnio płatnej włącznie.

Ponadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany Bank (...) S.A. w odpowiedzi na pozew z dnia 26 sierpnia 2020 roku wniósł o oddalenie powództwa w całości jako pozbawionego podstaw, podnosząc brak interesu prawnego u powoda, bezzasadność jego twierdzeń o nieważności umowy, brak sprzeczności umowy kredytu z kwestionowanymi przepisami przez powodów oraz brak podstaw do uznania istnienia niedozwolonego kształtu postanowień umownych w umowie kredytu.

Pozwany również wniósł o zasądzenie kosztów procesu solidarnie od powodów, w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanego (k. 225-257).

Pismem z dnia 20 października 2021 roku powodowie dokonali modyfikacji powództwa, w ten sposób, że poparli pierwotne żądanie o ustalenie nieważności umowy kredytu nr (...) z dnia 27 grudnia 2006 roku natomiast dodatkowo zgłosili nowe żądanie o zasądzenie od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwoty 832.662,70 zł, tj. kwoty odpowiadającej sumie wpłaconych przez powodów wszystkich kwot z tytułu zawartej umowy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie do dni zapłaty. Nowe żądnie zostało wniesione zamiast dotychczasowego żądania ewentualnego (k. 495-498).

Pismem z dnia 31 stycznia 2022 roku pozwany w odpowiedzi na modyfikację powództwa, wniósł o oddalenie powództwa w całości, wniósł o zasądzenie solidarnie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego od powodów na rzecz pozwanego oraz podtrzymał swoje stanowisko w sprawie (k.512-515).

Do zamknięcia rozprawy w dniu 7 kwietnia 2022 roku strony podtrzymywały swoje dotychczasowe stanowiska, powód poparł powództwo, pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pod koniec 2006 roku G. S. (2) (obecnie S.) i A. S. (1) potrzebowali kredytu w kwocie około 450.000,00 zł na zakup domu i remontu domu w miejscowości P. dla której prowadzona była księga wieczysta nr (...). W procedurze ubiegania się o kredyt występowali za pośrednictwem doradcy hipotecznego G. N., która współpracowała z 21 bankami.

Doradca wskazała powodom ofertę banku (...) S. A. jako najkorzystniejszą spośród ofert innych banków. Zdolność kredytowa dla kredytu indeksowanego do CHF była inaczej liczona, niż dla kredytu w złotych. Warunki udzielenia kredytu indeksowanego do CHF były lepsze niż w złotych. Dla kredytu o wysokości 450.000,00 zł miesięczna rata kredytu w PLN miałaby wynosić około 2800 zł, a dla kredytu indeksowanego do CHF około 1900 zł. W trakcie prowadzenia rozmów w 2006r., przed zawarciem umowy, doradca hipoteczny, nie przeprowadzała symulacji zmian kursu waluty, tylko wskazała ogóle, że kurs waluty CHF może się zmienić, natomiast sama waluta CHF jest stabilną walutą.

A. S. (1) i G. S. (2) (obecnie S.) mieli możliwość negocjowania warunków kredytu w wąskim zakresie dotyczącym danych pierwotnie składanych we wniosku kredytowym takich jak: kwota kredytu w granicach zdolności kredytowej, okres kredytowania, wybór kredytu w PLN lub kredyt w PLN indeksowany do waluty obcej, wybór waluty indeksacji do jakiej kredyt w złotych miał być indeksowany (EURO, USD, CHF), przedmiot (nieruchomość) na którym miała być ustanowiona hipoteka, inne dodatkowe sposoby zabezpieczeń. Dane do decyzji kredytowej były indywidualnie ustalane. Kredytobiorcy wybrali kredyt w PLN indeksowany do CHF bowiem doradca hipoteczny wskazał, im iż jest najbardziej korzystny i tańszy, niż kredyt w PLN.

Po wydaniu przez Bank pozytywnej decyzji kredytowej, Bank przygotował na standardowym formularzu umowę kredytową. Doradca hipoteczny G. N. przedstawiała jako pośrednik kredytowy, kredytobiorcom treść umowy przygotowanej przez Bank o standardowej treści ustalonej na formularzu umownym. Warunki umowy przygotowanej przez Bank w formularzu umownym, były określone na sztywno, doradca kredytowy nie mógł już zmienić warunków umowy, a kredytobiorcy nie mogli jej negocjować. Warunki umowy zostały omówione między doradca i kredytobiorcami A. S. (1) i G. S. (2). Kredytobiorcy nie mogli negocjować warunków dotyczących mechanizmu indeksacji do waluty CHF oraz kursów kupna i kursów sprzedaży waluty CHF i zasad ich ustalania, bowiem zostały one określone na wzorcu umowy przygotowanym uprzednio przez Bank. Kredytobiorcom pozostawiono jedynie wybór podpisać umowę albo nie podpisywać w ogóle umowy.

W dniu 27 grudnia 2006 r. A. S. (1) oraz G. S. (2) podpisali umowę kredytu. Kredytu udzielono w walucie polskiej indeksowanego kursem CHF na pokrycie części kosztów zakupu nieruchomości mieszkalnej – domu w P. nr KW (...), na pokrycie części kosztów remontu tego domu oraz na spłatę kredytu konsumpcyjnego w (...) S.A.

Bank S. A. zabezpieczał się przed ryzykiem walutowym i ryzkiem zmiany stopy procentowej poprzez transakcje (...) (...) na rynku walutowym. W umowie kredytu nie było żadnych zabezpieczeń dla kredytobiorców przed ryzkiem walutowym, ryzkiem wzrostu kursu waluty CHF w postaci ubezpieczenia lub innych zabezpieczeń.

Kredyt został udzielony i wypłacony jednorazowo w walucie polskiej w kwocie 441 500,00 zł, lecz został indeksowany (waloryzowany) w walucie CHF. Kredytu udzielono na okres kredytowania 360 miesięcy (30 lat) (§1 ust. 5). Wypłata kredytu nastąpiła w walucie PLN, według kursu kupna, zgodnie z Tabelą Banku obowiązującą w momencie wypłaty środków z tytułu udzielonego kredytu. (§1 ust.1 w zw. z §17 Umowy).

W §2 ust. 1 umowy określono, że oprocentowanie kredytu na dzień sporządzenia umowy 4,000 % w skali roku i stanowi sumę następujących pozycji: marży Banku niezmiennej w okresie trwania umowy w wysokości 1,440% oraz aktualnie obowiązującego indeksu L3, opisanego szczegółowo w §8.

W §8 ust. 1-2 umowy określono, iż oprocentowanie kredytu jest zmienne i ulega zmianie w tym samym dniu kalendarzowym, w jakim nastąpiła wypłata i transzy kredytu najbliższego miesiąca następującego po zmianie indeksu L3.

W §10 ust. 6 zd. 1 umowy określono, że rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez powodów będzie następować według kursu sprzedaży waluty, do której jest indeksowany kredyt, podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., obowiązującego w dniu wpływu środków do banku.

W §17 umowy określono, iż:

1. Do rozliczenia transakcji wypłat i spłat kredytów stosowane są odpowiednio kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) bank S.A. walut zawartych w ofercie banku obowiązujące w dniu dokonania transakcji.

2. Kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna.

3. Kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża sprzedaży.

4. Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S. A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna/sprzedaży (...) Banku S. A.

5. Obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S. A. walut zawartych w ofercie Banku określane są przez Bank po godz. 15.00 poprzedniego dnia roboczego i wywieszane są w siedzibie Banku oraz publikowane na jego stronie internetowej (...) Banku S. A. (gemoneybank.pl)”.

W dniu 20 czerwca 2007 roku strony podpisały aneks do wskazanej umowy kredytu zmieniając treść § 5 ust. 2 poprzez określenie terminu zakończenia prac remontowo budowlanych przez Kredytobiorcę w dniu 30 maja 2008 roku oraz zmianie Załącznika A do Umowy (...) nr (...) w ten sposób, że dotychczasowa jego treść zostaje zastąpiona przez Załącznik A (...).

Kredytobiorcy G. S. (1) i A. S. (1) spłacali kredyt w ratach od dnia 2 lutego 2007 roku do 11 czerwca 2010 roku. Wahania wysokości rat kredytu oscylowały w zakresie od 2 069 zł do 3 168 zł. Kredytobiorcy spłacili wcześniej swój kredyt w 2010 roku sprzedając swoją nieruchomość i cenę przeznaczając na spłatę kredytu, bowiem nie było ich stać na spłaty rat kredytu. Łącznie z tytułu spłat świadczeń z umowy kredytu wpłacili do Banku 832.662,70 złotych .

Bank (...) S.A. jest następcą prawnym (...) Bank S.A.

W dniu 3 kwietnia 2020 roku G. i A. S. (1) skierowali do Banku wezwanie do zapłaty 98.955,85 złotych z tytułu nienależnie pobranych kwot przeznaczonych na spłatę kwoty kredytu oraz odsetek od kwoty kredytu udzielonego w ramach realizacji umowy kredytu o nr (...). Bank (...) S.A. nie przychylił się do niniejszego wezwania do zapłaty.

(dowody: k.53-63 umowa kredytu; k.69-71 wezwanie do zapłaty wydane przez kredytobiorców w dniu 03.04.2020 r.; k.7-73 zwrotne potwierdzenie odbioru; k.198-215 odpis (...) Bank (...) S.A.; k.336 aneks do umowy kredytu; k. 338-339 dokument z systemu Banku dotyczący rozliczenia umowy kredytu G. S. (1) i A. S. (1) złożony do akt przez pozwanego Bank (...) S. A.; k.451-454 zeznania świadka M. C., k.541-544 zeznania świadka G. N.; k.542verte-543 dowód z przesłuchania powódki G. S. (1); k.543--544 dowód z przesłuchania powoda A. S. (1))

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów
z dokumentów złożonych przez strony, dowodów z zeznań świadków oraz z dowodu z przesłuchania stron ograniczonego do przesłuchania powoda.

Sąd na podstawie art. 235 (2) §1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął dowód z opinii biegłego zakresu bankowości i finansów gdyż zmierzałoby to tylko do przedłużenia postępowania i ustalenia faktów nieistotnych w sprawie, skoro przy ustaleniu nieważności umowy wartość świadczeń nienależnych można ustalić w oparciu o dowód z dokumentu złożonego przez pozwanego – zestawienia transakcji rozliczenia umowy kredytu powodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części. Powodowie zgłosili zarzuty nieważności umowy kredytu w całości, abuzywności postanowień tej umowy oraz z powodu nieważności umowy wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu nienależnego świadczenia kwoty 832 662,70 zł, tj. kwoty odpowiadającej sumie wpłaconych przez powodów wszystkich kwot z tytułu zawartej umowy wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie do dni zapłaty.

Podniesione przez powoda zarzuty okazały się skuteczne w części.

Powodowie G. S. (1) (poprzednio S.) oraz A. S. (1) w chwili zawarcia umowy kredytu w 2006 r. byli konsumentami, bowiem zawarli umowę kredytu w celu pokrycie części kosztów zakupu nieruchomości mieszkalnej - domu, na pokrycie części kosztów remontu tego domu oraz na spłatę kredytu konsumpcyjnego w (...) S.A. Zawarta umowa kredytu hipotecznego nie miała żadnego związku z działalnością gospodarczą lub zawodową powodów– art. 22 (1) k.c.

Umowa kredytu w zakresie udzielania kredytów na cele mieszkaniowe oraz kredytów i pożyczek hipotecznych w (...) Bank S.A. była wzorcem umownym przygotowanym przez Bank – art. 384§1 k.c.

Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2018r. III CZP 29/17 „Oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385 (1) §1 k.c.) dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy.”. „Abuzywność postanowień umowy, Sąd rozpoznający sprawę bierze pod uwagę z urzędu, a brak związania konsumenta niedozwolonym postanowieniem umownym oznacza, że nie wywołuje ono skutków prawnych od samego początku i z mocy samego prawa.”.

Z art. 4 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich oraz z art. 385 (2) k.c. wynika, iż nieuczciwy charakter warunków umownych określa się na moment zawarcia umowy.

W związku z powyższymi normami prawnymi, Sąd przeanalizował umowę według jej treści z chwili jej zawarcia.

Na wstępie należy wskazać, iż z umowy wynika, iż powodowie zaciągnęli kredyt w walucie polskiej – 441.500,00 zł i w takiej walucie i w tej wysokości został im wypłacony. Jednocześnie do umowy wprowadzono mechanizm indeksacji (waloryzacji) kwoty udzielonego w złotych kredytu do waluty obcej CHF.

Umowa zawiera niedozwolone postanowienia umowne.

W § 1 ust. 1 zd. 2 Umowy, Bank określił, iż „W dniu wypłaty saldo jest wyrażone w walucie, do której indeksowany jest Kredyt według kursu kupna waluty, do której indeksowany jest Kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielonych przez (...) Bank S.A. opisanej szczegółowo w § 17, następnie saldo walutowe przeliczane jest dziennie na złote polskie według kursu sprzedaży waluty do której indeksowany jest Kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., opisanej szczegółowo w §17.”

W § 7 ust. 2 Umowy Bank określił, iż „Wypłata wskazanej we Wniosku o wypłatę kwoty Kredytu będzie dokonana przelewem na wskazane w tym wniosku rachunki bankowe prowadzone w banku krajowym. Za prawidłowe wskazanie tego rachunku bankowego odpowiedzialność ponosi wyłącznie Kredytobiorca. Dzień dokonania takiego przeliczenia na walutę, do której indeksowany jest Kredyt według kursu kupna waluty Kredytu podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. obowiązującego w dniu dokonania wypłaty przez Bank”.

W § 10 ust. 6 zd. 1 Umowy Bank określił, iż „Rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez Kredytobiorcę, będzie następować według kursu sprzedaży waluty, do której jest indeksowany Kredyt, podanego w Tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A., obowiązującego w dniu wpłaty środków do Banku.”.

W § 17 Umowy Bank określił, iż „1. Do rozliczenia transakcji wypłat i spłat Kredytów stosowane są odpowiednio kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie Banku obowiązującego w dniu dokonania transakcji. 2. Kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna. 3. Kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży. 4. Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże (...) Bank S.A. 5. Obowiązujące w danym dniu roboczym kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) Bank S.A. walut zawartych w ofercie Banku określane są przez Bank po godz. 15.00 poprzedniego dnia roboczego i wywieszane są w siedzibie Banku oraz publikowane na stronie internetowej (...) Bank S.A. ( (...)

Sąd Najwyższy w uzasadnieniach wyroków z dnia 9 maja 2019r. I CSK 242/18 oraz z dnia 4 kwietnia 2019 r. III CSK 159/17 wskazał, iż mechanizmy indeksacji do waluty CHF określają główne świadczenia stron umowy kredytu indeksowanego. Powodowie zaciągnęli tzw. kredyt indeksowany do waluty obcej. Kwota kredytu została wyrażona w walucie polskiej, którą następnie
w momencie wypłaty kredytu przeliczono na walutę CHF, natomiast
przy spłacie rat kapitałowo-odsetkowych dokonano operacji odwrotnej - każdą ratę przeliczano z waluty obcej na walutę polską. W tej umowie klauzula indeksacyjna stanowiła zatem element określający wysokość świadczenia kredytobiorcy. Zaś art. 69 ust. 1 Prawa bankowego określa, iż przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem
na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej
na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji
od udzielonego kredytu. Zatem obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu stanowi główne świadczenie kredytobiorcy.
W rozpatrywanym przypadku klauzula indeksacyjna określa główne świadczenie stron umowy kredytu i stanowi essentialia negotii umowy kredytu waloryzowanego kursem CHF tzw. kredytu indeksowanego - Art. 69 ust. 1 Prawa bankowego w zw. z art. 353(1) k.c.

Te poglądy Sądu Najwyższego, Sąd Okręgowy podziela w niniejszej sprawie.

Z art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13 wynika, iż główny przedmiot umowy może zostać uznany za nieuczciwy warunek umowny, jeśli nie został wyrażony prostym i zrozumiałym językiem.

Trybunał Sprawiedliwości UE dokonał wiążącej wykładni wskazując
na gruncie art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13, że "wymóg, zgodnie z którym warunek umowny musi być wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinien być rozumiany jako nakazujący nie tylko, by dany warunek był zrozumiały
dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu wymiany waluty obcej, do którego odnosi się ów warunek, a także związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu, tak by rzeczony konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające
dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne" (wyr. z 30 kwietnia 2014 r., Kásler i Káslerné Rábai przeciwko OTP Jelzálogbank Zrt, C-26/13, pkt 75, podobnie wyr. z 20 września 2017 r., R. P. Andriciuc i in. przeciwko Banca Românească SA, C-186/16, pkt 45.).

Także z art. 385(1) § 1 k.c. wynika, iż główne świadczenia stron mogą być uznane za niedozwolone postanowienia umowne jeżeli nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Klauzula waloryzacyjna (indeksacyjna) zawarta w umowie kredytu nie spełnia kryteriów jednoznacznego sformułowania z art. 385(1) k.c. ani kryteriów wyrażenia jej prostym i zrozumiałym językiem w sensie ekonomicznym i gramatycznym (językowym) zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13. W oparciu o treść tych klauzul kredytobiorcy G. S. (2) (S.) i A. S. (1) nie byli w stanie na ich podstawie oszacować kwoty, którą będzie miał świadczyć w przyszłości. Bowiem to Bank sam ustalał tabelę kursów kupna i sprzedaży CHF i kształtował w ten sposób wysokość świadczenia kredytobiorcy. W Umowie kredytu nie określono żadnych kryteriów ustalania kursów walut oraz spreadu.

W momencie zaciągania zobowiązania (zawarcia umowy) kredytobiorcy nie znali i nie mogli się dowiedzieć, ile będzie wynosić ich zadłużenie w CHF z tytułu zaciągniętego kredytu, bowiem kwotę udzielonego kredytu 441 500,00 zł
w momencie wypłaty kredytu, Bank ustalał po stosowanym przez siebie
kursie kupna CHF, wyznaczając jednostronnie ile wyniesie zobowiązanie kredytobiorcy w CHF. Na co kredytobiorca nie miał żadnego wpływu i nie mógł ustalić w oparciu o żadne obiektywne kryteria jaki kurs kupna CHF Bank zastosuje i ile będzie wynosić zadłużenie kredytobiorcy. Identyczny mechanizm był w momencie spłaty rat, Bank sam jednostronnie ustalał kurs sprzedaży waluty CHF, na co kredytobiorca nie miał żadnego wpływu, zaś Bank ustalał kurs waluty i spread, a kredytobiorca nie miał na wpływu na zastosowany przez Bank kurs sprzedaży CHF i w momencie zawierania umowy nie wiedział jaką kwotę raty kapitałowo-odsetkowej będzie spłacał. Co skutkowało tym, iż Bank
mógł samowolnie i dowolnie ustalać kurs kupna i sprzedaży CHF w swojej tabeli kursów walut i wpływać tym na ustalenie wysokości zadłużenia kredytobiorcy z umowy kredytu, a kredytobiorca nie miał na to żadnego wpływu. To postanowienie umowne poprzez możliwość dowolnego ustalania kursu kupna CHF w tabeli kursowej, przyznaje kontrahentowi konsumenta
czyli Bankowi uprawnienie do wiążącej interpretacji umowy w zakresie możliwości ustalania wysokości zadłużenia konsumenta z kredytu i jest jednym z postanowień niedozwolonych określonych w art. 385(3) pkt 9 k.c.

W umowie mechanizm indeksacji został wprowadzony w momencie wypłaty kwoty kredytu w złotych poprzez zastosowanie kursu kupna CHF i w ten sposób określono wysokość zobowiązania kredytobiorców w walucie CHF.

W §17 ust. 2 zdefiniowano w umowie Kursy kupna jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna.

Kurs kupna jest zatem jednym odrębnym postanowieniem umownym.

W §17 ust. 3 zdefiniowano w umowie Kursy sprzedaży jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży.

Kurs sprzedaży jest również jednym odrębnym postanowieniem umownym. Jest jedną jednostką redakcyjną umowy, jest warunkiem umownym. Jest postanowieniem umowy, które w świetle art. 385(1) §1 k.c. może zostać uznane za abuzywne niewiążące konsumenta.

Postanowienia umowy kredytu w złotych indeksowanego do waluty CHF, poprzez kurs kupna i kurs sprzedaży określają główny przedmiot umowy takiego kredytu – art. 69 Prawa Bankowego w zw. z art. 353 (1) k.c., a skoro nie zostały sformułowane w jednoznaczny sposób (jednoznaczny sposób, w znaczeniu ekonomicznym), bowiem konsument w oparciu o kurs kupna nie jest w stanie określić ile wyniesienie jego zobowiązanie wyrażone w CHF. Bowiem element kursu kupna w postaci marży kupna zależy tylko i wyłącznie od woli przedsiębiorcy – Banku. Poprzez ustalanie marży o nieokreślnych w umowie widełkach lub granicach, przedsiębiorca ma możliwość określenia kursu kupna w sposób dowolny.

Warunku umownego (postanowienia umownego), w niniejszej sprawie kursu kupna, nie można dzielić. Jest to jedno odrębne postanowienie umowne. Skoro przedsiębiorca poprzez marżę może dowolnie ustalić kurs kupna lub dowolnie ustalić kurs sprzedaży, to oznacza, iż takie postanowienie jest niedozwolonym postanowieniem umownym, jest nieuczciwym warunkiem umownym.

Z orzecznictwa TSUE wynika, iż Sąd nie może dokonać zmiany treści nieuczciwego warunku umownego. Jeśli Sąd stwierdzi nieuczciwy warunek umowny, to pomija go całości, nie może pominąć go w części, gdyż powodowałoby to zmianę treści umowy, co jest niedopuszczalne w świetle dokonanej przez TSUE wykładni dyrektywy 93/13EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Nie stosuje się redukcji utrzymującej skuteczność takiego nieuczciwego warunku umownego.

Kursu kupna i kurs sprzedaży są głównymi postanowieniami umowy kredytu indeksowanego. Nie można takiego warunku umownego podzielić na część obiektywnie wyznaczającą kurs jakim jest kurs średni NBP i część pozostawioną swobodnemu uznaniu przedsiębiorcy w postaci marży. Bowiem kurs kupna stanowi jedność, na którą składa się średni kurs NBP minus marża kupna. Identycznie kurs sprzedaży stanowi jedność na którą składa się średni kurs NBP plus marża.

Klauzula indeksacyjna - kurs kupna jest odrębnym postanowieniem umowy, który podlega badaniu pod kątem czy jest niedozwolonym postanowieniem umownym czy też jest dozwolonym postanowieniem umownym – art.385 (1) k.c. (czy jest nieuczciwym warunkiem umownym czy też jest uczciwym warunkiem umownym – art. 3 dyrektywy Rady 93/13EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich). Identycznie jest z klauzulą indeksacyjną – kursem sprzedaży.

Tak rozumiany kurs kupna i kurs sprzedaży ustalany jest przez przedsiębiorcę, który ma możliwość dowolnie ustalić marżę, bowiem zasady jej ustalenia nie są w ogóle uregulowane w umowie. W ten sposób przedsiębiorca ma możliwość dowolnego ustalenia kursu kupna i kursu sprzedaży CHF, a konsument nie ma na to żadnego wpływu. Jest to rażące naruszenie interesów ekonomicznych konsumenta, naruszenie równości praw i obowiązków w umowie, i ukształtowanie praw konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Takie ewidentnie niedozwolone postanowienie umowne, nie mogą wiązać konsumenta. Zatem postanowienia umowy o ustaleniu kursu kupna i kursu sprzedaży oraz o stosowaniu przeliczeń po kursie kupna i kursie sprzedaży w umowie, nie wiążą konsumentów, bowiem nie zostały indywidualnie uzgodnione.

Wniosek strony pozwanej, aby w przypadku, gdyby Sąd uznał, postanowienie umowne o indeksacji po kursie kupna CH i po kursie sprzedaży CHF za niedozwolone, aby pominąć tylko i wyłącznie element marży i pozostawić w pozostałym zakresie warunek umowny w zakresie dotyczącym kursu średniego NBP jest w świetle wykładni prawa dokonanej przez TSUE niedopuszczalny. Bowiem jeśli Sąd uzna dane postanowienie umowne za nieuczciwe postanowienie umowne (niedozwolone postanowienie umowne – abuzywne), to stosuje z urzędu sankcję z art. 385 (1) k.c. „nie stosowania i niewiązania konsumenta tym całym nieuczciwym postanowieniem umownym” czyli niezwiązania konsumenta kursem kupna CHF w umowie. Dyrektywa 93/13 w art. 6 również określa sankcję, iż nieuczciwy warunek umowny, nie wiąże dla konsumenta. Dotyczy to całego warunku umownego – kursu kupna CHF czy kursu sprzedaży CHF, a nie tylko elementu składowego kursu kupna CHF i kursu sprzedaży CHF.

Uznanie za nieuczciwy jedynie części warunku umownego prowadziłoby to zmiany treści umowy w zakresie kursu kupna i kursu sprzedaży. Pomięcie marży w kursie kupna i kursie sprzedaży doprowadziłoby w ogóle do zmiany treści umowy, bo wtedy pozostałby jedynie średni kurs NBP i w ogóle nie byłoby ani kursu kupna, ani kursu sprzedaży. Nie jest dopuszczalne częściowe uznanie warunku umownego za nieuczciwy i jego częściowe pominięcie.

Uznanie, że postanowienia określające zasady przeliczania kwoty kredytu
na walutę obcą są niedozwolonymi postanowieniami umownymi, oznacza,
że zgodnie z art. 385(1) § 1 zd. 1 k.c., nie wiążą one konsumenta kredytobiorcy. Kształtują prawa i obowiązki konsumenta sprzecznie z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta ponieważ uzależniają wysokość zaciągniętego kredytu przez konsumenta, a następnie wysokość spłacanych rat kredytu przez konsumenta od swobodnej decyzji przedsiębiorcy. Te postanowienia umowne nie były uzgodnione indywidualnie, bowiem
zostały przyjęte z wzorca umowy. Zostały sformułowane niejasno, bowiem
w momencie zawarcia umowy, konsument w oparciu o ich treść nie był
w stanie ustalić ile będzie wynosić jego zobowiązanie albo rata kapitałowa i rata odsetkowa do spłaty.

Uznanie, że postanowienia określające zasady przeliczania kwoty kredytu na walutę obcą są niedozwolonymi postanowieniami umownymi, oznacza, że zgodnie z art. 385(1) § 1 zd. 1 k.c., nie wiążą one konsumenta. W wyroku z 21 grudnia 2016 r. w połączonych sprawach C-154/15, C-307/15 i C-308/15 (Francisco Gutiérrez Naranjo i in. przeciwko Cajasur Banco SAU, pkt 61 - 62) Trybunał Sprawiedliwości UE wyjaśnił, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż warunek umowny uznany za nieuczciwy należy co do zasady uznać za nigdy nieistniejący, tak by nie wywoływał on skutków wobec konsumenta. W związku z tym sądowe stwierdzenie nieuczciwego charakteru takiego warunku powinno mieć z reguły skutek w postaci przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej konsumenta, w jakiej znajdowałby się on w braku tego warunku. W wyroku z 26 marca 2019 r. w sprawach C 70/17 i C 179/17 (Abanca Corporación Bancaria SA przeciwko Albertowi Garcíi Salamance Santosowi oraz Bankia SA przeciwko Alfonsowi Antoniowi Lau Mendozie i Verónice Yulianie Rodríguez Ramírez, pkt 54) Trybunał Sprawiedliwości UE wykluczył z kolei, by sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w umowach. Oznacza to, że nieuprawnione byłoby zastąpienie przez sąd postanowień niedozwolonych innymi, polegającymi np. na odwołaniu się do kursu walut stosowanego przez Narodowy Bank Polski. Możliwość takiej zmiany umowy przez sąd stałaby w sprzeczności z celami prewencyjnymi dyrektywy 93/13, gdyż przedsiębiorcy wiedzieliby, że nawet w razie zastosowania klauzuli niedozwolonej umowa zostanie skorygowana przez sąd w sposób możliwie najpełniej odpowiadający ich woli, a jednocześnie dopuszczalny w świetle przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych.

Kolejną klauzulą niedozwoloną w umowie jest klauzula ryzyka walutowego (kursowego).

Bank jako profesjonalista obrotu rynku finansowego, mający szeroką i specjalistyczną wiedzę w zakresie ryzyka walutowego, w ramach swoich obowiązków przedkontraktowych, nie poinformował w sposób należyty kredytobiorców, tj. G. S. (2) (S.) i A. S. (1) będących konsumentami, o wszystkich ekonomicznych możliwych skutkach zaciągnięcia takiego kredytu. Bank poprzez doradcę z którym współpracował, poinformował konsumenta o ryzyku kursowym poprzez notoryjny fakt, że kursy walut mogą się zmienić i jeżeli kurs spadnie to rata będzie niższa, a jeżeli wzrośnie to będzie wyższa.

Bank wypełnił jedynie formalnie wobec kredytobiorcy będącego konsumentem obowiązek informacyjny odbierając od konsumenta podpis na Umowie kredytu, w której znajdowały się wzmianki o zapoznaniu i akceptacji przez konsumenta ryzyka walutowego. Nie pozwala to w żaden sposób odtworzyć treści pouczeń jakie przekazano konsumentowi. Bank odebrał je tylko aby mieć formalne potwierdzenie wypełnia obowiązków informacyjnych wobec konsumenta w tym ryzyka kursowego, natomiast Bank nie wypełnił obowiązków należytego i pełnego pouczenia konsumenta o ryzyku walutowym.

W związku z tym, iż nie można ustalić jaki zakres informacji o ryzyku Bank przekazał Kredytobiorcy, ciężar dowodu obciąża pozwany Bank w zakresie należytego poinformowania kredytobiorcy będącego konsumentem o ryzyku związanym z udzieleniem kredytu indeksowanego do waluty obcej.

Doradca hipoteczny, który pośredniczył w imieniu Banku w zawarciu umowy z kredytobiorcami, wskazał, iż w momencie zawierania umowy w 2006 roku wskazała tylko zmiany kursu CHF z jednego roku, a dopiero w kolejnych latach pojawiły się instrukcje dla doradców jak może zmienić się kurs CHF w przyszłości.

W konsekwencji klauzule ryzyka walutowego jakie zawarte są w umowie kredytu nie mogą wiązać konsumenta, bowiem nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem (przyjęto je z wzorca) kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta, gdyż cały ciężar ekonomiczny wzrostu kursu waluty Bank przerzuca na konsumenta – art. 385 (1) k.c. Bank nie ponosił ryzyka zmian kursu waluty, bowiem niezależnie od tego czy kurs waluty by wzrósł, czy spadł, bank zawsze otrzymałby od konsumenta aktualną na datę spłaty wartość waluty CHF.

Niezależnie czy kurs CHF wynosiłby 1 zł czy 10 zł, Bank zawsze miał otrzymać równowartość w złotych tej samej liczby franków szwajcarskich. Przykładowo gdyby miesięczna rata miała wynosić 1000 CHF, to przy kursie 1CHF= 1 zł Bank otrzymałby równowartość 1000 CHF. I taką pozycję walutową zamknie w swoich księgach, zaś konsument zapłaci 1000 zł = 1000 CHF x 1 zł. Zaś przy kursie 1CHF=10 zł, Bank znowu zamknie pozycję walutową na kwotę 1000 CHF w swoich księgach, ale konsument zapłaci ratę 10000 zł = 1000 CHF x 10 zł. Umowa została tak skonstruowana, iż cały ekonomiczny ciężar wzrostu kursu waluty przerzucony został na konsumenta, zaś dla Banku ten ciężar ekonomiczny zmiany kursu waluty jest neutralny. Jest to nierówne rozłożenie praw i obowiązków wynikających z umowy i rażące naruszenie ekonomicznych interesów konsumenta.

Dodatkowo pracownik banku (...) wskazał, iż Bank zabezpieczał się przed ryzkiem walutowym i ryzkiem zmiany stopy procentowej poprzez transakcje (...) (...) na rynku walutowym. Natomiast z treści umowy kredytu wynika, iż kredytobiorcy nie byli w ogóle zabezpieczeni przed ryzkiem walutowym, ryzkiem wzrostu kursu waluty CHF oraz ryzkiem zmiany stopy procentowej, np. poprzez ubezpieczenie. To także wskazuje, iż nierówno rozłożono prawa i obowiązki w umowie i to na niekorzyść konsumenta.

W art. 3 ust. 2 dyrektywy 93/13 określono, iż „Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, uznaje się za nieuczciwe, jeśli stojąc w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta.”, Także w świetle powyższej normy zawartej w dyrektywie należy uznać, iż powyżej wskazane postanowienia Umowy kredytu zawierające klauzule ryzyka walutowego należy uznać za nieuczciwe jako stojące w sprzeczności z wymogami dobrej wiary. Nie można uznać za działanie Banku w dobrej wierze, który nie informuje dostatecznie konsumenta o konsekwencjach ekonomicznych takiego kredytu indeksowanego do waluty CHF, w tym narażenia konsumenta na nieograniczone ryzyko kursowe.

W konsekwencji nieuczciwe warunki umowne dotyczące klauzul ryzyka walutowego oraz klauzul jednostronnego ustalania przez Bank kursów kupna i kursów sprzedaży walut CHF oraz stosowania klauzuli spreadu (różnicy między kursem kupna i sprzedaży waluty CHF) nie wiąże konsumenta, gdyż nie było indywidualnie uzgodnione.

Kształtują prawa i obowiązki konsumenta sprzecznie z dobrymi obyczajami, bank jednostronnie ustalał kurs kupna i kurs sprzedaży CHF na co konsument nie miał wpływu, przez co Bank miał uprawnienie do dokonywania wiążącej interpretacji umowy w zakresie prawa do ustalenia wysokości zobowiązania konsumenta w momencie wypłaty kredytu oraz wysokości świadczenia w momentach spłaty miesięcznych rat kapitałowo odsetkowych – art. 385 (1) §1 k.c. i art. 385 (3) pkt 9 k.c. czym rażąco naruszono interesy konsumenta. Wysokość zobowiązania kredytowego oraz wysokość rat kapitałowo odsetkowych są to główne świadczenia stron, gdyż są to essentialia negotii umowy kredytu. Z uwagi na fakt, że zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny, bowiem konsument w momencie zawarcia umowy nie był w stanie oszacować ile będzie wynosić jego zobowiązanie kredytowe, bowiem Bank sam poprzez tworzenie własnej tabeli kursów walut ustalał kurs waluty. Także w zakresie spłat rat Bank sam ustalał kurs sprzedaży waluty wpływając tym na wysokość raty kapitału jak i odsetek, a konsument nie mógł oszacować ile będzie wynosić jego zobowiązanie lub rata, bowiem jednostronnie mógł je kształtować bank. Wobec sformułowania tych głównych świadczeń stron w sposób niejednoznaczny w formularzu umowy, również w zakresie tych głównych świadczeń stron, konsument nie jest nimi związany – art. 385 (1) §1 i §2 k.c.

Postanowienia Umowy kredytu z § 1 ust. 1 zd.2, § 7 ust. 2, § 10 ust. 6 zd. 1 oraz § 17 umowy dotyczące indeksowania kwoty kredytu, przeliczania kwot wyrażonych w różnych walutach, określają podstawowe świadczenia w ramach zawartej umowy i charakteryzują tę umowę jako podtyp umowy kredytu - umowę o kredyt indeksowany do waluty obcej. Postanowienia dotyczące wprowadzenia indeksacji nie ograniczają się do subsydiarnego określenia sposobu zmiany wysokości świadczenia kredytobiorcy w przyszłości, ale wprost świadczenie to określają art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe w zw. z art. 353 (1) k.c.

Umowy nie dałoby się wykonywać bez przeprowadzenia przeliczeń wynikających z indeksacji nie doszłoby do ustalenia wysokości kapitału udzielonego kredytu w złotych przeliczonego do CHF w momencie wypłaty kredytu. Następnie nie dałoby się ustalić kapitału podlegającego spłacie (wyrażonego w walucie obcej). Nie doszłoby też do ustalenia wysokości odsetek, które zobowiązany jest zapłacić kredytobiorca, skoro odsetki te naliczane są, zgodnie z konstrukcją umowy, od kwoty wyrażonej w walucie obcej. Świadczenie odsetkowe kredytobiorcy nie jest określone w żaden inny sposób niż poprzez zastosowanie mechanizmu indeksacji.

Jednym z celów zawartej umowy indeksowanej do waluty CHF było zastosowanie do oprocentowania kredytu, niższego oprocentowania właściwego dla waluty CHF, które było niższe niż oprocentowanie kredytu w złotych. Niższe oprocentowanie kredytu właściwe dla waluty CHF było możliwe dzięki zastosowaniu do kredytu udzielonego w złotych, mechanizmu indeksacji do waluty CHF.

Jeśli konsument na mocy art. 385 (1) §1 k.c. nie będzie związany tymi abuzywnymi klauzulami ryzyka walutowego oraz klauzul jednostronnego ustalania przez bank kursu kupna i sprzedaży waluty oraz klauzulą spreadu (różnicy między kupnem kupna i sprzedaży waluty), dalsze utrzymanie umowy kredytu nie jest możliwe w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13.

Trybunał Sprawiedliwości UE wyjaśnił, iż w takim przypadku Sąd powinien stwierdzić nieważność umowy – wyrok z dnia 14 marca 2019r. C-118/17 Dunai pkt 52, wyrok z dnia 3 października 2019r. C-260/18 Dziubak, pkt 44 i pkt 47 wyroku.

Także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 grudnia 2019 r. V CSK 382/18 wskazał, iż „wyeliminowanie ryzyka kursowego, charakterystycznego dla umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej (..), jest równoznaczne z tak daleko idącym przekształceniem umowy, iż należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze, (..). Oznacza to z kolei, że po wyeliminowaniu tego rodzaju klauzul utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za jej całkowitą nieważnością (bezskutecznością)”.

Umowa kredytu w takim przypadku nie odpowiada woli stron – art. 69 Prawa Bankowego w z zw. z art. 353(1) k.c. co skutkuje tym, iż treść i cel umowy byłyby sprzeczne z istotą (naturą) stosunku prawnego zawartego przez strony i w konsekwencji na podstawie art. 58§1 k.c. umowa jest nieważna.

Bezskuteczność abuzywna klauzul określających sposób przeliczania salda kredytu i rat kapitałowo – odsetkowych według ustalonego przez pozwanego kursu CHF oznaczałaby wyeliminowanie mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, a także wyeliminowanie ryzyka kursowego (walutowego), zaś kwota zobowiązania byłaby wyrażona w walucie polskiej, przy jednoczesnym pozostawieniu oprocentowania opartego o stawkę bazową LIBOR 3M. Taki skutek prowadziłby do zmiany charakteru przedmiotowej umowy i pozostawałby w sprzeczności z naturą (właściwością) stosunku prawnego (art. 353 1 k.c.), jakim jest umowa kredytu indeksowanego kursem waluty obcej, stanowiąca wyróżniony w doktrynie i judykaturze podtyp umowy kredytu.

Zgodnie z art. 353 (1) k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Eliminacja klauzuli umownej, jako konsekwencja abuzywności nie może przy tym prowadzić do sytuacji, w której następowałaby zmiana prawnego charakteru stosunku obligacyjnego łączącego twórcę wzorca i kontrahenta (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2015 r., II CSK 768/14, OSNC 2015/11/132).

Do istotnych cech umowy kredytu należy m.in. odpłatność (kredytobiorca zobowiązany jest do zapłaty odsetek i ewentualnej prowizji dla banku).

Sens zawarcia umowy kredytowej dla banku polega na tym, że w zamian za korzystanie przez kredytobiorcę z oddanych mu do dyspozycji środków pieniężnych bank ma możliwość uzyskania zysku. Wysokość oprocentowania kredytu zależy m.in. od wysokości stawki referencyjnej, określającej wysokość oprocentowania depozytów i kredytów na rynku międzybankowym. W przypadku kredytu złotowego indeksowanego do CHF taką stawką był LIBOR (ang. London Interbank Offered Rate ), który wyznacza wysokość oprocentowania depozytów i kredytów na rynku międzybankowym. Do stawki LIBOR 3M odwoływał się § 8 umowy definiujący indeks L3, stanowiący składową oprocentowania na dzień zawarcia umowy (§ 2 ust.1 umowy).

Nie powinno budzić przy tym sporu, że w obrocie gospodarczym nie funkcjonują kredyty złotowe z oprocentowaniem obliczanym przy uwzględnianiu stawki LIBOR.

Wskazać przy tym należy, że pojęcie natury (właściwości) stosunku prawnego obejmuje również naturę określonych typów stosunków prawnych, a więc wiąże się z koniecznością przestrzegania, uwzględniania pewnych cech stosunku obligacyjnego, które stanowią o istocie tego stosunku prawnego i pozwalają go odróżnić od innych typów stosunków prawnych. W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej taką swoistą cechą tego stosunku prawnego będzie wskazany powyżej mechanizm indeksacji oraz oprocentowanie według stawki LIBOR. Pominięcie mechanizmu indeksacji, przy jednoczesnym pozostawieniu stawki LIBOR, spowodowałoby, że istota tego stosunku prawnego (kredytu indeksowanego do waluty obcej) zostałaby zagubiona.

Reasumując, w przypadku kredytów indeksowanych kursem waluty obcej, swoistą cechą tego stosunku prawnego był wskazany powyżej mechanizm waloryzacji oraz oprocentowanie obliczane przy uwzględnianiu stawki LIBOR. W przypadku pominięcia tego mechanizmu, przy jednoczesnym pozostawieniu stawki LIBOR, istota tego stosunku prawnego zostanie zmieniona. Innymi słowy, bez klauzul indeksacyjnych umowa nie może istnieć a do zastąpienia klauzuli abuzywnej inną – musi istnieć zagrożenie interesu konsumenta oraz jego zgoda na takie zastąpienie, przy czym dwa ostatnie warunki muszą istnieć w koniunkcji (zob. także uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2019 r., V CSK 382/18, LEX nr 2771344 ). Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występowała, ponieważ powodowie – mając świadomość ewentualnych skutków unieważnienia umowy – podtrzymywali swoje stanowisko w tym zakresie, po pouczeniu ich na rozprawie o skutkach nieważności.

Powództwo powodów o zapłatę zasługiwało na uwzględnienie w całości. Wobec nieważności umowy, wpłacone przez powodów do Banku świadczenie, jest świadczeniem nienależnym.

Z harmonogramu spłaty kredytu wynika, iż do 11 czerwca 2010 r. G. S. (1) i A. S. (1) spłacili w walucie polskiej do Banku z tytułu spłaty kredytu kwotę 832.662,70 zł.

Z uwagi na wykonanie umowy kredytu oraz istnienie abuzywnych postanowień umownych i nieważność umowy, Bank jest obowiązany zwrócić G. S. (1) oraz A. S. (1) wpłacone kwoty jako nienależne świadczenie – art. 410§2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Sąd orzekł o zwrocie tych kwot w punkcie I wyroku. Pozwany Bank po otrzymaniu odpisu pozwu z rozszerzonym żądaniem wniósł o oddalenie powództwa w całości. Do zamknięcia rozprawy stanowisko Banku pozostało niezmienne w tym zakresie. Sąd wydaje wyrok biorąc pod uwagę stan istniejący w chwili zamknięcia rozprawy.

Pomimo zachodzącej nieważności umowy, powodowie nie mają interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. w ustaleniu nieważności umowy kredytu, bowiem w dniu wytoczenia powództwa przez G. S. (1) i A. S. (1) umowa została w całości wykonana, tj. powodowie spłacili kredyt.

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Podstawową przesłanką merytoryczną powództwa o ustalenie jest zatem istnienie interesu prawnego w żądaniu ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.

Podkreślenia wymaga, że interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. istnieje tylko wtedy, gdy powód ochronę swojej sfery prawnej może uzyskać przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Innymi słowy, dla ustalenia, że powód posiada interes prawny istotne jest to, aby rozstrzygnięcie wydane w oparciu o art. 189 k.p.c. gwarantowało powodowi skuteczną ochronę jego interesów. Wyrok ustalający musi więc być zdatny do tego, aby definitywnie zakończyć spór stron co do prawa czy stosunku prawnego (zob. wyroki Sadu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., II CSK 33/09, LEX nr 515730 ,z dnia 19 września 2013 r., I CSK 727/12, LEX nr 1523363). Za dominujący w orzecznictwie należy uznać pogląd, że interes prawny w wytoczeniu powództwa o ustalenie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego w zasadzie nie zachodzi, jeżeli zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw, w szczególności na drodze powództwa o spełnienie świadczenia (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2017 r., V CSK 52/17, LEX nr 2372279, z dnia 9 stycznia 2019 r., I CSK 711/17, LEX nr 2618479).

O braku interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. powodów w ustaleniu przesądza fakt, iż osiągnęli w pełni ochronę przez powództwo o zapłatę zwrotu nienależnego świadczenia, której przesłanką było ustalenie abuzywności i nieważności umowy.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z – art. 100 k.p.c. w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań pozwu, koszty postępowania zostaną wzajemnie zniesione między stronami. Sąd uwzględnił żądanie o zapłatę i oddalił żądnie o ustalenie co skutkowało wzajemnym zniesieniem kosztów procesu.

Sędzia SO Piotr Rempoła

ZARZĄDZENIE

(...)

Sędzia SO Piotr Rempoła