Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 03 marca 2017 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Ż. w W. Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący : SSR Aldona Szawrońska-Eliszewska

Protokolant: sekr. sąd. Natalia Sikora

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa- Prezydenta miasta stołecznego W.

przeciwko P. K. (1)

o zapłatę

1.  Zasądza od P. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa- Prezydenta miasta stołecznego W. kwotę 57574, 76 (pięćdziesiąt siedem tysięcy pięćset siedemdziesiąt cztery złote siedemdziesiąt sześć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 23 sierpnia 2014r. do dnia 31 grudnia 2015r. oraz dalszymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016r. do dnia 03 marca 2017r.

2.  Zasądzoną w punkcie 1 wyroku kwotę rozkłada na siedemdziesiąt dwie raty miesięczne, z tym że pierwsze siedemdziesiąt jeden rat po 800 ( osiemset)zł każda a siedemdziesiąta druga rata 774, 79 ( siedemset siedemdziesiąt cztery 79/100) zł płatne do dziesiątego dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia płatności którejkolwiek z rat, poczynając od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku

3.  Zasądza od P. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa Prezydenta miasta stołecznego W. kwotę 7 200 ( siedem tysięcy dwieście) zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego

4.  Nakazuje pobrać od P. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Warszawy Ż. w W. kwotę (...) ( dwa tysiące osiemset siedemdziesiąt dziewięć) zł tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej.

Sygn. akt I C 1831/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 11 lipca 2016 r. (data stempla pocztowego) powód Skarb Państwa –Prezydent (...) W. wniósł o zasądzenie od pozwanej P. K. (1) kwoty 57.574,67 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód podniósł, że domaga się zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty od pozwanej, jako nabywcy lokalu przy Alei (...), który nabyła od powoda z bonifikatą w wysokości 80%, a zbyła przed upływem 5 lat od daty jego zakupu. Fakt sprzedaży wskazanego lokalu w dniu 20 kwietnia 2007 r. i brak zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty, pomimo wezwania do zapłaty, uzasadniają w ocenie powoda żądanie pozwu. Powód wskazał, że osoba kolejnego nabywcy nie była osobą bliską dla pozwanej, a ponadto nie ma znaczenia fakt, że pozwana wydatkowała znaczną część kwoty uzyskanej ze sprzedaży lokalu na nabycie innej nieruchomości, bowiem przepis dotyczący takiego przypadku (art. 68 ust. 2a pkt 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami) nie obowiązywał w dniu sprzedaży lokalu, a wszedł w życie z dniem 22 października 2007 r. (pozew, k. 3-8).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 sierpnia 2016 r. Referendarz w Sądzie tutejszym w całości uwzględnił żądanie pozwu (nakaz zapłaty, k. 41).

W dniu 28 września 2016 r. pozwana P. K. (1) złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W przypadku uwzględnienia powództwa, wniosła o rozłożenie świadczenia na 200 rat w wysokości 287,88 zł każda. Pozwana przyznała, że nabyła od powoda wskazany lokal za cenę 16.168,00 zł, uzyskując bonifikatę w wysokości 80% ceny lokalu, a także, że przed upływem 5 lat od dnia nabycia, sprzedała lokal za cenę 300.000,00 zł i zakupiła nieruchomość gruntową za cenę 216.000,00 zł na rzecz osoby trzeciej, niebędącej jej osobą bliską. Pozwana oponowała jednak twierdzeniu, że bez znaczenia jest fakt wydatkowania znacznej kwoty ze sprzedaży mieszkania na zakup innej nieruchomości, z uwagi na treść art. 68 ust. 2 a pkt 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami, który zwalnia z obowiązku zwrotu bonifikaty. Przyznając, że przepis ten nie obowiązywał w dniu zbycia lokalu przez pozwaną, wskazała jednak, że celem nowelizacji było wprowadzenie preferencyjnych warunków sprzedaży nieruchomości. Ponadto zwróciła uwagę, że gdyby sprzedaż lokalu nastąpiła po 21 października 2007 r. korzystałaby z przewidzianego w/w przepisem wyłączenia. Pozwana podniosła zarzut sprzeczności żądania powoda z zasadami współżycia społecznego w świetle jej sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej, którą wielokrotnie przedstawiała w pismach kierowanych do Wojewody (...), a która wykazuje, że nie jest ona w stanie ponieść ciężaru zwrotu bonifikaty bez uszczerbku dla siebie i swojej rodziny. Wskazała, że samotnie wychowuje troje dzieci, utrzymując się jedynie z jej wynagrodzenia, zwracając uwagę na problemy zdrowotne dzieci oraz własne. Pozwana podkreśliła, że zakupiona przez nią działka jest przeznaczona wyłącznie na cele mieszkaniowe, tj. zbudowanie domu dla dzieci i zapewnienie im godnych warunków mieszkaniowych, jednak budowa domu w jej sytuacji jest procesem długotrwałym, a znaczną część środków ze sprzedaży lokalu przeznaczyła ona niezwłocznie na zakup tej nieruchomości. Pozwana przedstawiła także przyczyny decyzji o sprzedaży mieszkania, w którym zamieszkiwanie, szczególnie po urodzeniu pierwszego dziecka, było uciążliwe, podnosząc, że jego sprzedanie po upływie 4 lat z 5-letniego okresu zakazu sprzedaży powinno stanowić okoliczność łagodzącą. Pozwana oponowała twierdzeniu, że chęć zmiany przez nią warunków bytowych naruszyła cel udzielonej bonifikaty. Skoro celem bonifikaty było zapewnienie jej warunków mieszkaniowych, a lokal zbyła wyłącznie na cele mieszkaniowe, to cel udzielenia bonifikaty został zachowany. Wobec tego, wniosła o uwzględnienie kierunku zmian legislacyjnych w zakresie przepisu stanowiącego podstawę żądania pozwu, okoliczności zbycia lokalu i nabycia innej nieruchomości oraz jej aktualną sytuację rodzinną i finansową (sprzeciw k. 49-59).

Pismem z dnia 23 grudnia 2016 r. (data prezentaty sądowej) pełnomocnik powoda podtrzymał żądanie pozwu, wnosząc o oddalenie wniosku pozwanej o rozłożenie świadczenia na raty. W piśmie wskazano, że istotą sporu stron jest nie cel wydatkowania przez pozwaną kwoty pochodzącej ze sprzedaży lokalu mieszkalnego nabytego od powoda, ale to, czy pozwana mogła skorzystać z możliwości wydatkowania pozyskanej z tego tytułu kwoty na inne cele, w szczególności na zakup nieruchomości gruntowej bez narażania się na obowiązek jej zwrotu, a więc, czy w sytuacji tej będzie miał zastosowanie art. 68 ust. 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami. Powód podniósł, że przepis art. 68 ust. 2a w brzmieniu obowiązującym w chwili sprzedaży lokalu nie przewidywał wyłączenia możliwości dochodzenia zwrotu bonifikaty w przypadku sprzedaży lokalu mieszkalnego, jeśli środki uzyskane z jego sprzedaży przeznaczone zostaną w ciągu 12 miesięcy na nabycie innego lokalu mieszkalnego albo nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystanej na cele mieszkaniowe, co wprowadzono nowelizacją z dnia 24 sierpnia 2007 r., a przepis ten przed nowelizacją nie zawierał przepisów intertemporalnych. Ponadto powód powołał orzecznictwo wskazujące na to, iż data zbycia lokalu jest datą stanu prawnego regulującego zasady odpowiedzialności zbywcy lokalu za zwrot bonifikaty. Toteż przepis art. 68 ust. 2a pkt 5 nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, przez co nie ma znaczenia fakt nabycia przez pozwaną w dniu 15 maja 2007 r. innej nieruchomości. Ponadto powód podniósł, że żądanie zwrotu bonifikaty nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, które pozwana sama naruszyła, bowiem nabyła lokal za znacznie obniżoną cenę i nie dotrzymała ustawowego warunku niezbywania przez okres 5 lat, a lokal sprzedała z zyskiem. W ocenie powoda pozwana nie może korzystać z ochrony art. 5 k.c. (pismo procesowe k. 118-122).

Na rozprawie w dniu 4 stycznia 2017 r. pełnomocnik strony powodowej sprecyzował roszczenie odsetkowe, wnosząc o zasądzenie odsetek ustawowych do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (protokół rozprawy k. 124-125).

W piśmie procesowym z dnia 17 stycznia 2017 r. (data prezentaty sądowej) pełnomocnik pozwanej podtrzymał wniosek o rozłożenie świadczenia na raty, a na wypadek uwzględnienia powództwa wniósł o naliczanie odsetek najwcześniej od dnia wniesienia powództwa (pismo procesowe k. 126-128).

Na rozprawie w dniu 17 lutego 2017 r. strona powodowa podtrzymała swoje stanowisko w sprawie. Pełnomocnik pozwanej w przypadku uwzględnienia powództwa wniósł o rozłożenie na raty w wysokości 500,00 zł miesięcznie oraz o zasądzenie odsetek od dnia wniesienia powództwa (protokół rozprawy k. 131-135).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. K. (1) do dnia 3 czerwca 2003 r. była najemcą lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku wielorodzinnym przy Alei (...) w W., IV piętro, o pow. (...) m ^{( 2)}, stanowiącego własność Skarbu Państwa. W imieniu właściciela lokalu Skarbu Państwa - Dyrektor Biura (...), Geodezji i Katastru – pełnomocnik Prezydenta (...) W., postanowił o zbyciu na rzecz najemcy, w ramach przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, lokalu wraz z pomieszczeniem przynależnym (piwnicą) oraz udziałem wynoszącym 0, (...) części we współwłasności części wspólnych budynku i jego urządzeń, które nie służą do wyłącznego użytku właścicieli poszczególnych lokali oraz z takim samym udziałem w użytkowaniu wieczystym działki gruntu, nr 16, obręb (...), o pow. 908 m ^{( 2)}, objętej księgą wieczystą Kw Nr (...), na której znajduje się budynek.

(dowód: protokół uzgodnień k. 15-16)

Na mocy Zarządzenia nr 15 Wojewody (...) z dnia 22 stycznia 2002 r. w sprawie bonifikat przy sprzedaży lokali mieszkalnych stanowiących zasób nieruchomości Skarbu Państwa na terenie województwa (...), wyrażono zgodę na udzielanie bonifikat osobom wymienionym w art. 34 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami od ceny ustalonej zgodnie z art. 67 ust. 3 w/w ustawy, jeżeli nieruchomości stanowią zasób nieruchomości Skarbu Państwa i są sprzedawane jako samodzielne lokale mieszkalne w rozumieniu odrębnych przepisów. Zgodnie z § 4 Zarządzenia, bonifikata wynosiła 80% wartości rynkowej przy sprzedaży za gotówkę oraz 60% wartości rynkowej przy sprzedaży na raty (ust. 1), a w szczególnych przypadkach możliwe było zastosowanie wyższej bonifikaty. Zgodnie z § 5 jeżeli nabywca lokalu mieszkalnego przed upływem 5 lat, licząc od daty nabycia, zbył lub wykorzystał lokal na inne cele niż mieszkalne, kwota równa udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji podlega, z zastrzeżeniem art. 68 ust. 2 w/w ustawy, zwrotowi. Waloryzacji kwoty należnej z tego tytułu dokonać należało się przy zastosowaniu wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez prezesa GUS. Wykonanie zarządzenia zostało powierzone starostom i prezydentom miast na prawach powiatu.

(dowód: zarządzenie k. 19-20)

Wartość rynkową w/w lokalu mieszkalnego wraz z częściami wspólnymi oszacowano na kwotę 66.168,00 zł, a udział w prawie gruntu na kwotę 21.936,00 zł.

(dowód: Operat szacunkowy k. 17-18)

W dniu 11 czerwca 2003 r. Dyrektor Biura (...) ustalił z P. K. (1) warunki sprzedaży w/w lokalu, przyjmując wartość lokalu na kwotę 66.168,00 zł. Ponadto strona sprzedająca udzieliła kupującej bonifikaty w wysokości w wysokości 80% wartości lokalu, ustalając, że cena lokalu po uwzględnieniu bonifikaty wynosi 13.233,60 zł. Ponadto strony ustaliły, że wysokość pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego stanowi 15% stawki ceny nieruchomości gruntowej (3.290,40 zł), a dalsze opłaty będą wynosić 1% ustalonej ceny wartości udziału (na dzień podpisania protokołu kwotę 219,36 zł).

(dowód: protokół uzgodnień k. 15-16)

W dniu 27 czerwca 2003 r. przez notariuszem w W. Dyrektor Biura (...) zawarł z P. K. (1) umowę, na mocy której ustanowiono odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy Alei (...) w W., wraz z pomieszczeniem przynależnym oraz udziałem wynoszącym 0, (...) części we współwłasności części wspólnych budynku i jego urządzeń wspólnych oraz z takim samym udziałem w użytkowaniu wieczystym działki gruntu, na której znajduje się budynek. Na mocy umowy nastąpiła sprzedaż w/w lokalu mieszkalnego oraz oddanie w użytkowanie wieczyste opisanego udziału w działce na 99 lat na rzecz P. K. (1). Strony oświadczyły, że wartość lokalu z przynależną piwnicą i udziałem w częściach wspólnych wynosi 66.168,00 zł, a cena sprzedaży lokalu wraz z powierzchnią przynależną oraz udziałem w częściach wspólnych budynku i pierwszą opłatą z tytułu ustanowienia użytkowania wieczystego gruntu z uwzględnieniem bonifikaty w wysokości 80% wynosi 13.233,60 zł. Ponadto strony ustaliły, że wysokość pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego stanowi 15% stawki ceny nieruchomości gruntowej i wynosi 3.290,40 zł, a dalsze opłaty będą wynosić 1% ustalonej ceny wartości udziału. W § 9 aktu wskazano, że notariusz poinformowała kupującą o treści art. 68 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz Zarządzenia nr 15 Wojewody (...) z dnia 22 stycznia 2002 r. w sprawie bonifikat przy sprzedaży lokali mieszkalnych stanowiących zasób nieruchomości Skarbu Państwa na terenie województwa (...), tj., że w razie zbycia lub przeznaczenia lokalu na inne cele niż mieszkalne przed upływem 5 lat od dnia nabycia, właściwy organ może żądać zwrotu udzielonej bonifikaty.

(dowód: akt notarialny k. 10-14v.)

Wraz z podpisaniem aktu notarialnego w dniu 27 czerwca 2003 r. kupująca uiściła kwotę 16.524,00 zł tytułem ceny sprzedaży lokalu wraz z powierzchnią przynależną oraz udziałem w częściach wspólnych budynku i pierwszą opłatą z tytułu użytkowania wieczystego gruntu. Udzielona bonifikata wynosiła 52.934,40 zł.

(dowód: akt notarialny k. 10-14v., wezwanie k. 27)

Wielkość udzielonej P. K. (1) bonifikaty po waloryzacji, według wskaźnika 1.087 (z zastosowaniem wskaźników cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez prezesa GUS w okresie od 1 lipca 2003 r. do 1 kwietnia 2007 r.) wynosiła 57.574,67 zł.

(dowód: wezwanie k. 24, wydruk z programu W. k. 29)

W czasie zamieszkiwania w lokalu, P. K. (1) czyniła nakłady finansowe na konieczne remonty lokalu (naprawa pękających ścian, wymiana okien, wymiana instalacji elektrycznej, hydraulicznej, gazowej). W dniu (...) urodził się syn P. K. (2) Ż.. Zamieszkiwanie w lokalu było uciążliwe ze względu na hałas, a po urodzeniu dziecka ze względu na niewielką powierzchnię i konieczność wnoszenia wózka do mieszkania (wadliwie działająca winda, która nie mieściła wózka dziecięcego). P. K. (1) cierpiała na choroby kręgosłupa (dyskopatia, chorobę S.), co dodatkowo utrudniało jej wychodzenie z dzieckiem na spacery, wnoszenie wózka do swojego lokalu.

(dowód: wniosek z załącznikami k. 30-32, pismo k. 76-89, przesłuchanie pozwanej k. 131)

W dniu 20 kwietnia 2007 r. przez notariuszem w W. R. P. K. zawarła z T. F. z umowę sprzedaży lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy Alei (...) w W., o pow. (...) m ², wraz z pomieszczeniami przynależnymi (piwnicą) oraz udziałem wynoszącym 0, (...) części we współwłasności części wspólnych budynku i jego urządzeń wspólnych oraz z takim samym udziałem w użytkowaniu wieczystym działki gruntu, na której znajduje się budynek, za cenę 300.000,00 zł. Przed zawarciem umowy sprzedaży lokalu pozwana zasięgała informacji co do możliwości sprzedaży lokalu przy okazji uiszczania podatku od nieruchomości. Pozwana nie rozważała wynajęcia przedmiotowego lokalu, nie rozważała także nabycia innego lokalu, w którym mogłaby od razu zaspokoić potrzeby mieszkaniowe.

(dowód: akt notarialny k. 21-23, przesłuchanie pozwanej k. 131-133)

Po zbyciu powyższego lokalu P. K. (1) zamieszkała u matki wraz z synem, gdzie mieszka nieprzerwalnie do dnia dzisiejszego.

(dowód: przesłuchanie pozwanej k. 131)

W dniu 15 maja 2007 r. na mocy umowy zawartej w formie aktu notarialnego przed notariuszem w W. J. P. K. nabyła od J. K. własność nieruchomości, stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu, nr. ewid. 26/16, o pow. (...)m ², obręb 0030 - W., położonej w miejscowości W. (gmina L.) za cenę 216.000,00 zł

(dowód: akt notarialny k. 24-26, załącznik do wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego k. 106, przesłuchanie pozwanej k. 132)

Przeznaczenie powyższej działki gruntu zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego to tereny usług i zabudowy mieszkaniowej.

(dowód: wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego k. 102-105)

Obok ceny nieruchomości gruntowej, P. K. (1) poniosła koszty związane z opłatą notarialną, opłaty sądowe, koszty przebudowy sieci gazowej, podatki oraz koszty związane z pośrednictwem biura nieruchomości, w łącznej kwocie około 250.000,00 zł. Pozostałą kwotę uzyskaną ze sprzedaży lokalu mieszkalnego przy Alei (...) przeznaczyła na bieżące potrzeby swojej rodziny. W okresie do 2010 r. pomagała finansowo mamie w opiece nad chorą babcią.

(dowód: pismo k. 64, przesłuchanie pozwanej k. 132-135)

Pismem z dnia 8 lipca 2014 r. Zarząd Mienia Skarbu Państwa poinformował P. K. (1), że sprzedaż przez nią lokalu mieszkalnego nr (...) przy Alei (...) przed upływem 5 lat od dnia nabycia uzasadnia żądanie zwrotu bonifikaty udzielonej od ceny lokalu, na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Wobec tego wezwano P. K. (1) do zapłaty udzielonej bonifikaty, w wysokości zwaloryzowanej, tj. w kwocie 57.574,67 zł na rachunek bankowy w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania, pod rygorem naliczania odsetek ustawowych za zwłokę oraz skierowania sprawy na drogę sądową. W treści zawarto pouczenie o możliwości złożenia wniosku do Wojewody (...) o odstąpienie od żądania zwrotu w szczególnych przypadkach, na podstawie art. 68 ust. 2c w/w ustawy. Wezwanie zostało doręczone adresatowi w dniu 23 lipca 2014 r.

(dowód: wezwanie k. 24, potwierdzenie odbioru k. 28)

Wobec tego pismem z dnia 20 sierpnia 2014 r. P. K. (1) za pośrednictwem Zarządu Mienia Skarbu Państwa wnioskowała do Wojewody (...) o odstąpienie od żądania zwrotu bonifikaty ze względu na trudną sytuację finansową i rodzinną. Wskazała, że ma trójkę dzieci, spłaca pożyczkę u pracodawcy, musi przygotować wyprawkę szkolną i przedszkolną, opłacić przedszkole i szkołę dzieci, ponadto przebywa na urlopie macierzyńskim, co oznacza zmniejszenie jej wynagrodzenia do 80%, a także musi zadecydować o kosztownych szczepieniach najmłodszego dziecka. Poza tym, wyjaśniając przyczyny sprzedaży lokalu, wskazała, że inwestowała w remonty lokalu, którego stan stale się pogarszał (pękanie ścian) i czyniła nakłady na lokal (wymiana instalacji), w którym poziom hałasu był znaczny, ze względu na okna usytułowane od strony Trasy Łazienkowskiej. Wskazała, że nie mogła zamieszkiwać w lokalu z dzieckiem, gdyż ze względu na chorobę kręgosłupa nie mogła podnosić ciężarów, zaś winda nie działała, a wózek do niej nie mieścił się, przez co musiała wnosić wózek na 4 piętro budynku. Wobec tego wskazała, że spłata wskazanej kwoty w oznaczonym terminie jest niemożliwa. W jej ocenie, pomimo tych uciążliwych warunków dla niej i dziecka, sprzedaż po 4 latach z 5 okresu zakazu sprzedaży stanowi okoliczność łagodzącą. Natomiast wnioskodawczyni nie miała zamiaru dorobienia się na sprzedaży mieszkania. Ponadto podkreśliła, że kiedy sprzedała lokal, przygotowywana była ustawa nowelizująca m.in. art. 68 w/w ustawy. Zmiana obejmująca złagodzenie restrykcyjnych przepisów weszła w życie pół roku po sprzedaży mieszkania, a celem ustawodawcy była liberalizacja dotychczasowych przepisów.

(dowód: wniosek z załącznikami k. 30-32)

Na wezwanie do złożenia dodatkowych wyjaśnień w zakresie zagospodarowania środków uzyskanych ze sprzedaży w/w lokalu, P. K. (1) wskazała, że koszt zakupu nieruchomości wraz z koniecznymi opłatami wyniósł blisko 250.000,00 zł, tj. 80% kosztów uzyskanych ze sprzedaży lokalu, a pozostałe 20% przeznaczyła na bieżące potrzeby na przestrzeni 7 lat, w tym na pomoc matce w opiece nad chorą babcią.

(dowód: pisma k. 63-64)

Wobec tego Zarząd Mienia Skarbu Państwa wezwał do złożenia dalszych wyjaśnień dotyczących sytuacji finansowej zainteresowanej oraz przeznaczenia nabytej nieruchomości, które przedstawiła w piśmie z dnia 25 października 2014 r., wskazując, że nie otrzymuje alimentów na dzieci, nie posiada żadnego tytułu prawnego do lokalu, w którym zamieszkuje, a nabyta nieruchomość zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego ma określone przeznaczenie – tereny usług i zabudowy mieszkaniowej. Powyższe wyjaśnienia zostały przekazane Wojewodzie (...) przez Zarząd, który zwrócił się o wyrażenie zgody na odstąpienie od żądania zwrotu przez P. K. (1) zwaloryzowanej bonifikaty. Na wezwanie Zarządu Mienia Skarbu Państwa P. K. (1) wyjaśniła, że nie jest już zameldowana pod dotychczasowym adresem przy ul. (...) lok. 104 w W. i zamieszkuje obecnie w mieszkaniu mamy przy ul. (...) lok.(...). Ponadto wyjaśniła, że zamierza w najbliższym możliwym terminie zbudować budynek mieszkalny na nieruchomości w W., gdyż w tym celu ją nabyła.

(dowód: pisma k. 65-72)

Po rozpatrzeniu wniosku Wojewoda (...) decyzją z dnia 20 kwietnia 2015 r. odmówił wyrażenia zgody na odstąpienie od żądania zwrotu bonifikaty od P. K. (1). W uzasadnieniu wskazano, że P. K. (1) sprzedała przedmiotowy lokal za kwotę bliską 300.000,00 zł i nabyła działkę gruntu o przeznaczeniu usługowym i do zabudowy mieszkaniowej, a działka nie została dotąd zabudowana. Wskazano, że regulacja art. 68 ust. 2c w/w ustawy ma charakter wyjątkowy i nie może być interpretowana rozszerzająco, tj. każdy inny przypadek, niż określony w ust. 2a nie uzasadnia odstąpienia od żądania zwrotu bonifikaty. W ocenie Wojewody zgromadzone dowody potwierdzały zasadność roszczenia Skarbu Państwa, natomiast nie potwierdzały faktycznych możliwości zabudowania przez P. K. (1) budynkiem mieszkalnym nabytej nieruchomości, która nie jest przeznaczona wyłącznie na cele mieszkaniowe. Zatem uwzględnienie wniosku byłoby niezgodne z zasadami prawidłowej gospodarki nieruchomościami prowadzonej przez organy państwa (art. 12 w/w ustawy). Zarząd Mienia Skarbu Państwa, pismem z dnia 30 kwietnia 2014 r. poinformował o tym zainteresowaną, zawiadamiając o obowiązku zapłaty kwoty 57.574,67 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 23 sierpnia 2014 r. do dnia zapłaty, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania, pod rygorem oraz skierowania sprawy na drogę sądową.

(dowód: decyzja k. 33-33v., pismo k. 34, potwierdzenie odbioru k. 35)

Pismem z dnia 1 czerwca 2015 r. P. K. (1) zwróciła się do Zarządu Mienia Skarbu Państwa o ponowne rozpatrzenie jej wniosku i złożonej dokumentacji i odstąpienie od żądania zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty. W uzasadnieniu powołała, że nie kwestionuje zasadności roszczenia, a jedynie wnosi o uwzględnienie jej bardzo trudnej sytuacji rodzinnej i majątkowej.

(dowód: pisma k. 76-80)

Zarząd Mienia Skarbu Państwa uznał powołaną argumentację za uzasadnioną i w dniu 26 czerwca 2015 r. złożył kolejny wniosek do Wojewody (...) o odstąpienie od żądania zwrotu bonifikaty, zwracając uwagę na brzmienie przepisu, iż właściwy organ może żądać zwrotu bonifikaty, co oznacza, że jest to działanie fakultatywne lecz nie obligatoryjne, i uzasadnia rozważenie rezygnacji z dochodzenia roszczenia. Pismem z dnia 30 października 2015 r. Wojewoda (...) podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

(dowód: wniosek k. 80-81, pisma k. 82-83, przesłuchanie pozwanej k. 133)

Wobec tego w dniu 7 stycznia 2016 r. P. K. (1) zwróciła się bezpośrednio do Wojewody (...) o wyrażenie zgody na odstąpienie od żądania zwrotu bonifikaty udzielonej przy zakupie mieszkania, podtrzymując swoją argumentację. Powołała, iż właściwy organ może odstąpić od żądania zwrotu udzielonej bonifikaty w innych przypadkach niż określone w ustawie, za zgodą odpowiednio wojewody, rady lub sejmiku (art. 68 ust. 2 lit. c), wskazując, że jej sytuacja w świetle orzecznictwa stanowi przypadek uzasadniający odstąpienie od żądania. W dniu 28 kwietnia 2016 r. Wojewoda ponownie wyraził stanowisko odmowne.

(dowód: wniosek k. 88-88, pismo k. 89)

Wobec otrzymania nakazu zapłaty z dnia 18 sierpnia 2016 r., pismem z dnia 22 października 2016 r. P. K. (1) zwróciła się do Wojewody (...) o zawarcie ugody w sprawie żądania zwrotu bonifikaty, poprzez umorzenie w całości roszczenia wraz z odsetkami, a ewentualnie o umorzenie w całości kwoty odsetek ustawowych oraz umorzenie żądanej kwoty o co najmniej 50% i udzielenie zgody na spłatę pozostałej części w 36 ratach miesięcznych płatnych do dnia 31 każdego miesiąca, począwszy od grudnia 2016 r. P. K. (1) wskazała, że dotychczasowe wyjaśnienia dotyczącej sytuacji rodzinnej i finansowej pozostają aktualne i znane Wojewodzie, a jedynym dodatkowym źródłem jej dochodu jest świadczenie „Rodzina 500+” w kwocie 1.000,00 zł. Wnioskodawczyni zwróciła uwagę, iż jej argumentacja uzyskała pozytywną opinię Zarządu Mienia Skarbu Państwa, który złożył 3 wnioski do Wojewody o odstąpienie od żądania zwrotu bonifikaty.

(dowód: pismo k. 115-116)

Wojewoda (...) uznał się za organ niewłaściwy do rozpatrzenia powyższego wniosku i przekazał sprawę Prezydentowi (...) W..

(dowód: zawiadomienie k. 117-117v.)

W odpowiedzi na wniosek P. K. (1), mając na uwadze negatywne stanowisko Wojewody (...), pismem z dnia 20 stycznia 2017 r. Dyrektor Zarządu Mienia Skarbu Państwa wyjaśnił, że nie jest możliwe pozytywne rozpatrzenie wniosku.

(dowód: pismo k. 129)

P. K. (1) zatrudniona jest w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów od dnia 2 października 2002 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. W okresie od 10 lipca 2014 r. – 8 lipca 2015 r. przebywała na urlopie macierzyńskim oraz urlopie rodzicielskim. W 2014 r. uzyskiwała ona wynagrodzenie w wysokości 4.848,40 zł brutto, tj. około 3.400,00 zł netto.

(dowód: zaświadczenie z dnia 29 lipca 2014r. k. 31, przesłuchanie pozwanej k. 132-133)

P. K. (1) ma troje dzieci: syna w wieku 10 lat i dwie córki w wieku 6 lat i 2,5 roku. Zamieszkuje z dziećmi w mieszkaniu matki. Nie mieszka z ojcem dzieci, nie uzyskuje od ojca dzieci należnych dzieciom alimentów, albowiem nie wystąpiła nigdy wobec ojca dzieci o powyższe świadczenie. Pozwana uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 4216 zł płacy zasadniczej, a nadto dodatek za wieloletnią pracę w wysokości 632, 40 zł miesięcznie.

(przesłuchanie pozwanej k. 132-133, zaświadczenie z dnia 29 lipca 2014r. k. 31)

P. K. (1) cierpi na schorzenia kręgosłupa. Jej syn K. Ż. (1) oraz córka M. Ż. chorują przewlekle na schorzenia laryngologiczne.

(dowód: pismo k. 61-62, karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 91, zaświadczenie lekarskie k. 93, wyniki badań k. 99-101)

Miesięczne wydatki P. K. (1) wynoszą około 2.000,00 zł. Ponosi ona wydatki związane ze: szczepieniem dzieci, opieką lekarską dzieci, leczeniem własnym, koszty wykupu obiadów dla dzieci K. i K. Ż. (2), koszty składek szkolnych dzieci, wyprawek szkolnych dla dzieci oraz koszty opiekunki dla najmłodszej córki. Obecnie (do listopada 2018 r.) spłaca ona pożyczkę zaciągniętą u pracodawcy. Nie występowała o przyznanie alimentów i nie pobiera takiego świadczenia na dzieci.

(dowód: pismo k. 61-62, rachunki k. 90, k. 92, pokwitowanie k. 94, dowód wpłaty k. 95, paragony k. 96, potwierdzenie wpłaty, k. 97-98, przesłuchanie pozwanej k. 132-133)

Nieruchomość gruntowa zakupiona przez P. K. (1) w W. pozostaje niezabudowana.

Pozwana chce zatrzymać działkę i pobudować na niej budynek mieszkalny dla siebie i dzieci. Obecnie nie posiada środków na budowę domu.

(dowód: przesłuchanie pozwanej k. 134)

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił w oparciu o powołane dokumenty, złożone do akt niniejszej sprawy. strony nie kwestionowały ich autentyczności, ani nie przeczyły ich prawdziwości w trybie art. 253 k.p.c., a Sąd nie znalazł podstaw by kwestionować ich wiarygodność z urzędu.

Czyniąc ustalenia faktyczne, Sąd uwzględnił zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 k.p.c. oraz twierdzenia strony, którym przeciwnik nie przeczył w trybie art. 230 k.p.c. Wskazać należy, że powyższy stan faktyczny był zasadniczo bezsporny. Pozwana nie kwestionowała przede wszystkim faktu nabycia lokalu mieszkalnego od powoda z bonifikatą w wysokości 80% oraz sprzedaży tego lokalu przed upływem 5 lat od daty jego nabycia, ani też faktu braku zwrotu powodowi zwaloryzowanej bonifikaty.

Sąd dopuścił również dowód z przesłuchania stron w trybie art. 304 k.p.c., ograniczając go w trybie art. 299 k.p.c. do przesłuchania pozwanej na okoliczność sytuacji majątkowej pozwanej, ustalenia czy żądanie pozwu jest sprzeczne z art. 5 k.c. oraz okolicznościami związanymi ze zbyciem lokalu nr (...) położonego przy Alei (...) w W.. W ocenie Sądu zeznania pozwanej były szczere. Jednakże Sąd ocenił je jako wiarygodne co do faktów, lecz nie co do ocen. Przede wszystkim według Sądu nie były one konsekwentne w zakresie twierdzenia, że pozwana zbyła przedmiotowy lokal, aby kupić większe mieszkanie, bowiem sama zarówno w toku odwołania od decyzji administracyjnych Wojewody (...), jak i w toku niniejszego postępowania wskazywała, iż za kwotę uzyskaną ze sprzedaży zakupiła działkę, na której jednak dotąd nie pobudowała budynku mieszkalnego, a potrzeby mieszkaniowe swoje i dzieci zaspokaja, zamieszkując wraz z matką. Niewiarygodnym było także, że została pouczona przez pracownice urzędu, że możliwa jest sprzedaż lokalu przed upływem pięcioletniego okresu od nabycia lokalu pod warunkiem przeznaczenia tejże kwoty na celem mieszkaniowe. Wskazać należy, że w momencie gdy pozwana dokonała zbycia lokalu nie obowiązywały przepisy pozwalające na zbycie lokalu przed upływem terminu 5 lat, pod warunkiem przeznaczenia środków pochodzących ze sprzedaży na zakup innego lokalu mieszkalnego. Wobec powyższego okoliczność ta pozostaje niewiarygodna. Niewiarygodne były także przesłuchanie pozwanej co do jej sytuacji materialnej, bowiem pozwana podała, że uzyskuje miesięcznie 3 400 zł. Tymczasem jak wynika z zaświadczenia o zarobkach pozwanej uzyskuje wynagrodzenie w wysokości około 5000 zł miesięcznie, ponadto pominęła fakt, że otrzymuje także świadczenie w kwocie 1000 zł miesięcznie w ramach programu „ 500+”.

Jako wiarygodne uznać należało wszystkie złożone w sprawie dokumenty, których wiarygodności ani mocy dowodowej nikt nie kwestionował, a Sąd nie miał podstaw by czynić to z urzędu.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie stan faktyczny między stronami był zasadniczo bezsporny, a spór stron oscylował wokół dopuszczalności uchylenia obowiązku pozwanej do zwrotu udzielonej jej przez powoda bonifikaty przy zakupie lokalu mieszkalnego nr (...) przy Alei (...) w W..

W toku niniejszego postępowania pozwana nie kwestionowała zasadności roszczenia powoda, co nie miało miejsca także uprzednio, w toku rozpatrywania jej wniosków i odwołań przez Zarząd Mienia Skarbu Państwa oraz Wojewodę (...). Przy tym nie kwestionowała także wysokości zgłoszonego roszczenia. Pozwana wnosiła natomiast o uwzględnienie jej trudnej sytuacji rodzinnej i ekonomicznej, które w kontekście zasad współżycia społecznego uzasadniałyby odstąpienie od dochodzonego roszczenia. Poza tym powódka podnosiła, że powinien zostać uwzględniony kierunek zmian legislacyjnych, które wprowadzono niedługo po dokonaniu przez nią sprzedaży przedmiotowego lokalu.

Należy zważyć, że w treści przepisu art. 68 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami już w jego pierwotnej treści przewidziano, że właściwy organ może udzielić bonifikaty od ceny ustalonej lokalu mieszkalnego, jeżeli nieruchomość była sprzedawana m.in. pod budownictwo mieszkaniowe – w nowelizowanym brzmieniu – na cele mieszkaniowe.

Z takim bezsprzecznie przeznaczeniem pozwana P. K. (1) zakupiła przedmiotowy lokal w dniu 23 czerwca 2003 r. Następnie lokal ten sprzedała w dniu 20 kwietnia 2007 r., co również pozostawało między stronami bezsporne.

Zgodnie z brzmieniem w/w art. 68 ust. 1 ugn obowiązującym na dzień zakupu lokalu mieszkalnego właściwy organ może udzielić za zgodą, odpowiednio wojewody albo rady lub sejmiku, bonifikaty od ceny ustalonej zgodnie z art. 67 ust. 3 ugn, jeżeli nieruchomość jest sprzedawana m.in. na cele mieszkaniowe na realizację urządzeń infrastruktury technicznej oraz innych celów publicznych (pkt 1) lub jako lokal mieszkalny (pkt 7).

Według art. 68 ust. 2 jeżeli nabywca nieruchomości zbył nieruchomość lub wykorzystał ją na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 10 lat, licząc od dnia jej nabycia, a w przypadku nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny przed upływem 5 lat, jest zobowiązany do zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji. Zwrot następuje na żądanie właściwego organu. Natomiast zgodnie z ust. 2a przepisu ust. 2 nie stosuje się w przypadku zbycia: 1) na rzecz osoby bliskiej; 2) pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego; 3) pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i Skarbem Państwa.

Powyższe brzmienie przepisu pozostawało aktualne od dnia 22 września 2004 r. do dnia 22 października 2007 r. (na mocy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492). Zatem w tym stanie prawnym pozwanej nie obciążałby obowiązek zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty gdyby przedmiotowy lokal zbyła na rzecz osoby bliskiej.

Od dnia 22 października 2007 r. powyższy przepis art. 68 ust. 2 stanowił natomiast, że jeżeli nabywca nieruchomości zbył nieruchomość lub wykorzystał ją na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 10 lat, a w przypadku nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny przed upływem 5 lat, licząc od dnia nabycia, jest zobowiązany do zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji. Zwrot następuje na żądanie właściwego organu. W ust. 2a przewidziano, że przepisu ust. 2 nie stosuje się w przypadku: 1) zbycia na rzecz osoby bliskiej, z zastrzeżeniem ust. 2b; 2) zbycia pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego; 3) zbycia pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i Skarbem Państwa; 4) zamiany lokalu mieszkalnego na inny lokal mieszkalny albo nieruchomość przeznaczoną lub wykorzystywaną na cele mieszkaniowe; 5) sprzedaży lokalu mieszkalnego, jeśli środki uzyskane z jego sprzedaży przeznaczone zostaną w ciągu 12 miesięcy na nabycie innego lokalu mieszkalnego albo nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystanej na cele mieszkaniowe. Ponadto dodano ust. 2b, zgodnie z którym przepisu ust. 2 stosuje się odpowiednio do osoby bliskiej, która zbyła lub wykorzystała nieruchomość na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 10 lat, a w przypadku nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny przed upływem 5 lat, licząc od dnia pierwotnego nabycia. Natomiast zgodnie z ust. 2c właściwy organ może odstąpić od żądania zwrotu udzielonej bonifikaty, w innych przypadkach niż określone w ust. 2a, za zgodą odpowiednio wojewody, rady lub sejmiku.

Na wskazany przepis art. 68 ust. 2c powoływała się pozwana, wskazując, że jej złożona i trudna sytuacja osobista zostałaby w tym reżimie prawnym zakwalifikowana jako „inny przypadek”, niż określone w ust. 2a. Przepis ten jednakże nie znajdował zastosowania do sytuacji powódki, bowiem zbyła ona lokal mieszkalny stanowiący jej własność w dniu 20 kwietnia 2007 r., a zatem w czasie gdy w ustawie o gospodarce nieruchomościami nie przewidziano innych możliwości uchylenia się od obowiązku zwrotu udzielonej bonifikaty, jak tylko w sytuacji zbycia na rzecz osoby bliskiej, co nie podlegało w niniejszej sprawie żadnej wątpliwości. W przedmiotowej sprawie nie zachodziła żadna okoliczność, jaka w dacie zbycia lokalu mieszkalnego przez pozwaną zwalniałaby ją od obowiązku zwrotu bonifikaty, tj. okoliczność zbycia lokalu na rzecz osoby bliskiej. Rozszerzenie zaś katalogu sytuacji wyłączających obowiązek zwrotu bonifikaty po jej waloryzacji nastąpiło dopiero w wyniku nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 24 sierpnia 2007 r., która weszła w życie z dniem 22 października 2007 r., a zatem nie mogło mieć zastosowania do oceny zasadności żądania zwrotu bonifikaty w przedmiotowej sprawie.

W orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego wielokrotnie już wskazywano, że „możliwość żądania przez właściwy organ zwrotu bonifikaty” oraz „zwrot bonifikaty na żądanie właściwego organu” z chwilą wystąpienia z tym żądaniem przez właściwy organ rodzą ten sam skutek jurydyczny. Nie ma zatem znaczenia podnoszony przez pozwaną argument, iż omawiany przepis zdaje się wskazywać na możliwość żądania a nie obowiązek dochodzenia przez właściwy organ zwrotu bonifikaty.

W stanie prawnym mającym zastosowanie w niniejszej sprawie przepis art. 68 ust. 2 w/w ustawy miał charakter bezwzględnie obowiązujący, a powód miał ustawowy obowiązek żądania zwrotu kwoty udzielonej pozwanym bonifikaty po jej waloryzacji w przypadku stwierdzenia zbycia przez nich nieruchomości nabytej uprzednio z bonifikatą przed upływem 5 lat od daty nabycia na rzecz osoby nie będącej dla nich osobą bliską w rozumieniu tej ustawy.

Również powoływanie się na nieobowiązujący w momencie zbycia lokalu przepis art. 68 ust. 2a pkt 5 było nieuzasadnione. Co prawda pozwana podjęła próbę wykazania, że środki uzyskane ze sprzedaży lokalu przeznaczone zostały w ciągu 12 miesięcy w celu wskazanym w tym przepisie. Wskazywała bowiem nabyła inną nieruchomość z przeznaczeniem na budowę domu dla siebie i dzieci.

Rację miała jednak strona powodowa wskazując, iż w tym zakresie przepis art. 68 ust. 2 w/w ustawy, wprowadzony nowelizacją z dnia 22 października 2007 r. nie zawierał przepisów przejściowych, które regulowałyby omawianą kwestię. Sąd Najwyższy wypowiadając się w tej kwestii jednoznacznie przesądził, że przepis art. 68 ust. 2a pkt 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.) ma zastosowanie także do umów sprzedaży lokalu mieszkalnego zawieranych przez gminę z najemcami w czasie obowiązywania art. 68 ust. 2 tej ustawy w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492), tj. od dnia 22 września 2004 r. do dnia 21 października 2007 r., jeżeli nabywca tego lokalu sprzedał go po dniu 21 października 2007 r. (uchwała z dnia 24 lutego 2010 r., III CZP 131/09, wyrok z dnia 16 marca 2012 r., IV CSK 356/11). Z powyższego wynika zatem, iż data zbycia lokalu jest jednocześnie datą stanu prawnego regulującego zasady odpowiedzialności zbywcy lokalu za zwrot zwaloryzowanej bonifikaty.

Zatem jednoznacznie żaden z dwu w/w przepisów, obowiązujących od dnia 22 października 2007 r. nie znajdował zastosowania w przypadku pozwanej, gdyż sprzedaży lokalu dokonała ona bezsprzecznie przed wskazaną datą. Brak jest zatem podstaw do zastosowania wobec pozwanej przepisów przyszłych, nawet jeśli ich brzmienie zostało zmienione w niewielkim odstępie czasu. Toteż podnoszona przez pozwaną okoliczność przeznaczenia zakupionej działki gruntu pozostawała bez znaczenia dla zasadności roszczenia powoda.

W tym miejscu Sąd chciałby podkreślić, co wynikało wprost z treści aktu notarialnego, iż P. K. (1) została pouczona o treści art. 68 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz Zarządzenia nr 15 Wojewody (...) z dnia 22 stycznia 2002 r., tj., że w razie zbycia lub przeznaczenia lokalu na inne cele niż mieszkalne przed upływem 5 lat od dnia nabycia, właściwy organ może żądać zwrotu udzielonej bonifikaty. Tymczasem jak wskazuje stanowisko judykatury (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2015 r., II CSK 763/10, z dnia 9 listopada 2016 r., II CSK 93/16) niezależnie od tego, że w umowie zawartej przez strony zamieszczono stosowne pouczenie, gmina nie ma obowiązku pouczania przy sprzedaży lokalu o treści art. 68 ust. 2 w/w ustawy, tj. o możliwości żądania zwrotu bonifikaty i o okolicznościach, od których to zależy, gdyż wobec równości stron stosunku cywilnoprawnego, jakim jest wskazana umowa sprzedaży, taki obowiązek nie spoczywa na żadnym z kontrahentów i każdy z nich powinien we własnym interesie sam zapoznać się z odpowiednimi przepisami kształtującymi jego sytuację prawną wynikającą z zawartej umowy.

Ponadto należało uwzględnić fakt zatrudnienia pozwanej od wielu lat jako urzędnika państwowego w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Zatem według Sądu pozwana dysponuje znajomością i umiejętnością posługiwania się dokumentami, czytania ich i analizowania , w stopniu wyższym aniżeli przeciętna osoba, co wynikało również z treści pism składanych w toku postępowania administracyjnego oraz z treści złożonego w niniejszej sprawie sprzeciwu. W tych okolicznościach, w większym stopniu można wymagać od niej zachowania należytej staranności w stosowaniu się do spoczywających na niej obowiązków, której pozwana nie dochowała. Pozwana zdawała sobie doskonale sprawę z ograniczeń czasowych przy zbyciu nieruchomości, o czym świadczy fakt, że zasięgała informacji przy okazji płacenia podatków co do tejże sprawy. Zasadą bowiem jest, że właściciel nie ma obowiązku konsultowania planów zbycia nieruchomości z innymi osobami, zasięgania informacji o możliwości zbycia lokalu. Skoro więc pozwana pytała się o te okoliczności świadczy to o tym, że wiedziała iż istnieją okoliczności wyłączające zbycie lokalu, lecz zamiarem jej było obejście tych regulacji.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia zasad współżycia społecznego, należy wskazać, że klauzula generalna zawarta w art. 5 k.c. wskazuje na niedopuszczalność czynienia ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego i ma na celu zapobieżenie stosowaniu prawa w sposób, który prowadzi do skutków nie akceptowalnych z aksjologicznego punktu widzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1997 r., II CKN 118/97, OSP 1998, z. 1, poz. 3, z dnia 3 lutego 1998 r., I CKN 459/97). Klauzula każdorazowo musi być wypełniona konkretną treścią odnoszącą się do okoliczności sprawy, a kryterium oceny jest wykonywanie przez daną osobę, przysługującego jej uprawnienia materialno-prawnego w aspekcie zasad współżycia społecznego, przez które należy rozumieć podstawowe reguły etycznego i uczciwego postępowania, akceptowane i godne ochrony reguły rzetelnego postępowania w stosunkach społecznych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1998 r., I CKN 459/97). Należą do nich „zasady słuszności”, „zasady uczciwego obrotu”, „zasady uczciwości” czy „lojalności” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1998 r., II CKN 928/05, OSN 1999 Nr 4, poz. 75, z dnia 9 listopada 2016 r., II CSK 93/16). Ponadto, jak wyjaśniono w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2013 r. ( II CSK 271/12), zastosowanie lub odmowa zastosowania tego przepisu musi być zobiektywizowana. Sąd, oceniając stosowanie w konkretnej sprawie art. 5 k.c., musi wyjaśnić, jakim wartościom i ze względu na jakie okoliczności konkretnej sprawy dał pierwszeństwo, nie kierując się przy tym z góry określonym schematem myślowym. Omawiana klauzula generalna ma charakter wyjątku, co oznacza, że odmowa udzielenia ochrony prawnej musi być uzasadniona istnieniem okoliczności szczególnie rażących.

Odnosząc powyższe do okoliczności rozpoznawanej sprawy, należało stwierdzić, że żądanie powoda nie pozostawało w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Należy po pierwsze podkreślić, że pozwana przedmiotowy lokal nabyła za cenę dużo niższą od ceny rynkowej, uzyskując znaczną bonifikatę, w wysokości 80% ceny, a następnie sprzedała lokal przed upływem 5 lat od dnia jego nabycia. Przy tym, jak wynikało z okoliczności sprawy, pozostawała ona świadoma, że wówczas obowiązana będzie zwrócić powodowi tę bonifikatę. W tym zakresie pozwana nie wykazała, aby nie miała takiej świadomości odnośnie do następstw sprzedaży lokalu przed upływem wskazanego 5-letniego okresu.

Ponadto trzeba zauważyć, iż po zbyciu mieszkania pozwana nie zakupiła innego, większego mieszkania, co zdawałoby się logiczne w sytuacji, gdy uciążliwym było, jak tłumaczyła pozwana, mieszkanie wraz z dzieckiem w przedmiotowym lokalu, głośnym, usytułowanym na 4 piętrze budynku. Wówczas jednak zamieszkała u matki. Swoje potrzeby mieszkaniowe zaspokoiła zatem korzystając z innej ewentualności, a zakupionej nieruchomości gruntowej nie wykorzystała, by pilnie zaspokoić potrzeby mieszkaniowe swoje i dziecka. Powyższe wykazuje, że pozwana nie znalazła się wówczas w krytycznej sytuacji, mając zabezpieczenie w postaci pomocy lokalowej ze strony matki.

W toku niniejszego postępowania pozwana zanegowała twierdzenie, że chęć zmiany przez nią warunków bytowych naruszyła cel udzielonej bonifikaty. Według niej, skoro celem udzielenia bonifikaty było zapewnienie jej warunków mieszkaniowych, a lokal zbyła innej osobie wyłącznie na cele mieszkaniowe, to cel przyznania bonifikaty został zachowany. Jednak stanowisko to było niezasadne, bowiem w tym zakresie chodziło o jej warunki lokalowe, a nie utrzymanie celów mieszkaniowych tego lokalu.

Wymaga bowiem podkreślenia, że udzielenie bonifikaty stanowi istotny przywilej finansowy nabywcy lokalu komunalnego, uzyskiwany kosztem środków publicznych, stawiający go w sytuacji lepszej od tych osób, które zmuszone są zaspokajać swoje potrzeby mieszkaniowe drogą zakupu mieszkań po ich cenie rynkowej, co nakazuje ścisłą wykładnię przepisów normujących reguły korzystania przez nabywców z przyznanego im przywileju. Sąd Rejonowy uznał za wymagające podkreślenia, iż celem ustawy o gospodarce nieruchomościami, wprowadzającej wskazane preferencje, nie było ułatwienie pozyskania przez najemcę środków pieniężnych, w postaci różnicy pomiędzy ceną sprzedaży i odsprzedaży prawa do lokalu, dla realizacji zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w dowolny wybrany sposób, tylko kierunkowa pomoc ułatwiająca stabilizację dotychczasowych stosunków prawnych związanych z korzystaniem z zajmowanego dotąd lokalu poprzez umożliwienie uzyskania „mocniejszego prawa”. Uznaniowy poprzednio charakter korzystania z roszczenia o zwrot bonifikaty miał jedynie zapewnić podmiotowi publicznemu luz decyzyjny, niezbędny w sytuacjach szczególnych. Późniejsze rozwiązania ustawowe świadczą wprawdzie o zmianie preferencji ustawodawcy, ale nie uzasadniają antycypacyjnej oceny podjętych czynności z odwołaniem do obecnych celów i wartości. Podkreślenia wymaga, że liczba zmian legislacyjnych dotyczących zasad zwrotu bonifikaty była znaczna i zmierzała do ich dostosowywania do praktyki rynkowej. Z jednej strony ustawodawca ułatwiał uzyskanie samodzielnego tytułu prawnego, z drugiej zmierzał do ograniczenia nadużyć w zakresie wykorzystywania uprawnień oraz czerpania nieuzasadnionych korzyści z obrotu lokalami mieszkalnymi.

W tym kontekście w realiach niniejszej sprawy uwagę zwraca znaczna kwota uzyskanego przez pozwaną przysporzenia majątkowego oraz fakt, że pomimo zakupu działki, pozwana nie wykorzystała jej w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, a niejako w celu zabezpieczenia na przyszłość. Jak wynikało z okoliczności faktycznych, pozwana zbyła omawiany lokal za cenę 300.000,00 zł, a zatem uzyskała kwotę kilkukrotnie wyższą, aniżeli ustalona z powodem cena mieszkania, a także ponad 10-krotnie wyższą, niż kwota uiszczona przez nią przy zakupie lokalu, po uzyskaniu bonifikaty. Wobec sprzedaży mieszkania, pozwana uzyskała zatem istotne przysporzenie majątkowe, którego jednak nie wykorzystała wprost na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Ponadto, po zakupieniu wskazanej działki i uiszczeniu stosownych opłat, co opiewało na kwotę blisko 250.000,00 zł, pozostałej części ceny sprzedaży lokalu pozwana nie przeznaczyła na budowę domu, czy choćby na rozpoczęcie takiej budowy.

Zgodnie z podzielanym przez Sąd poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy, klauzula z art. 5 k.c. nie ma charakteru nadrzędnego w stosunku do pozostałych przepisów prawa. Przez odwołanie się do społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa czy zasad współżycia społecznego nie można podważać mocy obowiązującej przepisów prawnych, z reguły nie można definitywnie unicestwiać prawa podmiotowego, a wynikająca z art. 5 k.c. ochrona powinna mieć charakter raczej przejściowy, a nie trwały. Uprawnieni z tytułu udzielenia przy kupnie lokalu bonifikaty, jeśli nie dotrzymują warunku nie sprzedawania lokalu w określonym przez ustawę czasie i sprzedają go z zyskiem, sami pozostając w niezgodzie z zasadami współżycia społecznego, nie mogą skutecznie zwalczać prawa do dochodzenia zwrotu udzielonej im bonifikaty zarzucając naruszenie art. 5 k.c. (wyrok z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CSK 640/10).

Okoliczności rozpoznawanej sprawy prowadzą do wniosku, że pozwana, sprzedając przedmiotowy lokal z tak znacznym zyskiem, sama naruszyła zasady współżycia społecznego. Mając zatem na uwadze wszelkie okoliczności sprawy, Sąd uznał, że udzielenie ochrony prawnej powodowi nie powoduje skutków rażąco niesprawiedliwych i krzywdzących dla pozwanej, które byłyby nieakceptowalne z punktu widzenia norm moralnych i wartości powszechnie uznawanych w społeczeństwie.

Mając jednocześnie na uwadze sytuację osobistą i majątkową pozwanej, zasądzoną kwotę Sąd rozłożył na raty, co umożliwili pozwanej zaspokojenie roszczenia powoda z uzyskiwanych dochodów, bez konieczności sprzedaży nieruchomości, traktowanej przez pozwaną jako lokata kapitału na przyszłość. Zgodnie bowiem z art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Przepis art. 320 k.p.c. upoważnia sąd orzekający do wzięcia pod rozwagę przy wydawaniu wyroku, czy jego orzeczenie będzie mogło być wykonane bez potrzeby przeprowadzania egzekucji, zwłaszcza czy pozwany będzie w stanie spełnić zasądzone świadczenie jednorazowo. Przesłanką zastosowania tego przepisu jest ustalenie, że w danej sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony; decydują o tym okoliczności konkretnej sprawy. W zasadzie chodzi o okoliczności dotyczące pozwanego dłużnika, jego sytuację osobistą, majątkową, finansową, rodzinną, które powodują, że nierealne jest spełnienie przez niego od razu i w pełnej wysokości zasądzonego świadczenia. Przyjmuje się, że np. za zastosowaniem omawianego przepisu przemawia sytuacja, w której pozwany uznaje powództwo i podnosi, że nieuregulowanie długu jest spowodowane wyłącznie jego złą sytuacją majątkową (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9m kwietnia 2015 r., II CSK 409/14, LEX nr 1677131, z dnia 9 lipca 2008 r., V CSK 52/08, LEX nr 510986; z dnia 28 maja 2008 r., II CSK 658/07, LEX nr 432067). Zatem powołany przepis jest instrumentem pozwalającym na wykonanie wyroku bez ponoszenia przez dłużnika (i ewentualnie jego rodzinę) szczególnie dotkliwych reperkusji.

W ocenie Sądu w sprawie niniejszej wystąpiły okoliczności uzasadniające rozłożenie na raty zasądzonego świadczenia, a były to sytuacja majątkowa i rodzinna pozwanej. Sąd uznał za prawdziwe twierdzenia P. K. (1), dotyczące jej stanu majątkowego, poza wysokością dochodów, które pozwana w trakcie przesłuchania zmniejszyła wobec rzeczywiście uzyskiwanych. Obecnie bowiem sytuacja finansowa pozwanej jest dość trudna. Jest ona matką samotnie wychowującą dzieci, ma na utrzymaniu troje małoletnich dzieci. Zamieszkuje wraz z nimi u matki i nie ma żadnego tytułu prawnego do lokalu, w którym mieszka. Biorąc pod uwagę wydatki związane w szczególności z utrzymaniem małoletnich dzieci i wszystkie bieżące potrzeby rodziny, Sąd uznał, że sytuacja pozwanej nie pozwala na jednorazowe uiszczenie należnego świadczenia wraz z odsetkami.

W przypadku uwzględnienia powództwa pełnomocnik pozwanej wnosił o rozłożenie świadczenia na raty w wysokości 500,00 zł miesięcznie. W ocenie Sądu uzasadnionym było jednak ustalenie wysokości miesięcznych rat na kwotę 800,00 zł. W tym zakresie należy wskazać, że nie stanowi okoliczności usprawiedliwiającej fakt, że pozwana nie uzyskuje świadczeń alimentacyjnych od ojca dzieci i nie występowała o ich przyznanie. Przepisy kreujące obowiązek alimentacyjny są normami bezwzględnie obowiązującymi (art. 128 i nast. k.r.o.), które łączą prawo do alimentów ściśle z osobą wierzyciela. Roszczenia alimentacyjne należą do tych kategorii roszczeń, których nie można się zrzec (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 1952 r., C 751/51, z dnia 14 października 1961 r., 4 CR 86/61, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 października 2006r., I ACz 794/06). Te zaś świadczenia winny zaspokajać bieżące potrzeby jej dzieci. Poza tym Sąd zauważył, że pozwana obecnie zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe, zamieszkując u matki. Toteż koszty utrzymania mieszkania ponosi wspólnie z matką. Poza tym należało zauważyć, iż obecnie pozwana nie przebywa już na urlopie macierzyńskim, a zatem uzyskuje wynagrodzenie w pełnej wysokości. Ponadto w przypadku najmłodszego dziecka w najbliższym czasie będzie mogła zmienić formę opiekę nad nim z opiekunki, której miesięczny koszt wynosi 1400 zł miesięcznie, na przedszkole, co oznacza zmniejszenie kosztów opieki nad dzieckiem.

Mając to na uwadze, Sąd doszedł do przekonania, że pozwana jest w stanie uiszczać raty w miesięcznej wysokości 800,00 zł (a ostatnią ratę w wysokości 774,79 zł wraz z odsetkami) przez 72 miesiące, aby spełnić świadczenie należne powodowi bez wszczynania postępowania egzekucyjnego, które generuje dodatkowe koszty. W ocenie Sądu termin 72 miesięcy, na jaki rozłożone zostało zasądzone świadczenie, nie jest terminem, który mógłby narazić powoda na niepowetowaną stratę, mając na uwadze sytuację majątkową powoda- to jest Skarbu Państwa Prezydenta Miasta stołecznego W.. Rozłożenie należności na raty w powyższym okresie nie doprowadzi także do deprecjacji wartości bonifikaty, bowiem okres ten nie jest bardzo długi, a jednocześnie w ocenie Sądu pozwoli pozwanej bez istotnego uszczuplenia potrzeb swoich dzieci i własnych zaspokoić roszczenie powoda.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W rozpoznawanej sprawie według Sądu pozwana pozostawała w zwłoce począwszy od upływu 30-dniowego terminu wskazanego w pierwszym wezwaniu do zapłaty, skierowanym do pozwanej. Zostało ono doręczone pozwanej w dniu 23 lipca 2014 r., a zatem termin na uiszczenie zapłaty upływał w dniu 23 sierpnia 2014 r. i wskazywany był konsekwentnie przez stronę powodową jako termin naliczania odsetek w toku postępowania administracyjnego. Zatem odsetki ustawowe należało liczyć od żądanej kwoty od dnia 23 sierpnia 2014 r. w wysokości odsetek ustawowych do dnia 31 grudnia 2015 r., a od dnia 1 stycznia 2016 r. w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.

W ocenie Sądu roszczenie odsetkowe zasługiwało na uwzględnienie z datą końcową naliczania odsetek do dnia wydania wyroku. W przypadku bowiem, gdy sąd rozkłada na raty zasądzone świadczenie, odsetki za opóźnienie naliczane są tylko do daty wyroku (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70, OSNCP 1971, nr 4, poz. 61; uchwała z dnia 15 grudnia 2006 r., III CZP 126/06, OSNC 2007, nr 10, poz. 147). Jest to uzasadnione stwierdzeniem, że w chwili wyrokowania sytuacja dłużnika powoduje, iż wyrok zasądzający całe świadczenie stanowiłby tytuł egzekucyjny bez szans na realizację. Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty na podstawie art. 320 k.p.c. ma także ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat. Rozkładając świadczenie na raty, sąd może jednak zastrzec, że w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat całe zasądzone świadczenie staje się natychmiast wymagalne wraz z należnymi odsetkami.

Wobec tego Sąd uwzględnił roszczenie odsetkowe w kształcie wskazanym w wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zobowiązując pozwaną, jako stronę przegrywającą, do zwrotu stronie powodowej kosztów celowego dochodzenia jej praw, tj. kosztów zastępstwa procesowego powoda w wysokości wynagrodzenia pełnomocnika profesjonalnego. Jako podstawę jego określenia Sąd przyjął stawkę minimalną wynikającą z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, tj. kwotę 7.200,00 zł.

Ponadto na mocy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, który stanowi, że kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu, Sąd obciążył pozwaną, jako stronę przegrywającą, obowiązkiem zwrotu na rzecz Skarbu Państwa opłaty od pozwu, w kwocie 2.879,00 zł, od której obowiązku ponoszenia powód był zwolniony.

Z powyższych względów, na podstawie powołanych przepisów, Sąd Rejonowy orzekł, jak w sentencji wyroku.

SSR Aldona Szawrońska-Eliszewska

Zarządzenie: Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć powodowi Skarbowi Państwa Prezydentowi Miasta stołecznego W. i jego pełnomocnikowi.

W., dnia 24 marca 2017r. SSR Aldona Szawrońska- Eliszewska