Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

fakty:

1.  W dniu 24 września 2022r. G. T., kierujący autem F. nr rej. (...) naruszył zakaz wyprzedzania na przejściu dla pieszych. Został zatrzymany przez policję. Pouczono go o prawie odmowy przyjęcia mandatu w kwocie 1500 PLN. Powód nie skorzystał z tego rozwiązania. Przyjął mandat i opłacił go za pośrednictwem terminala płatniczego [niesporne].

2.  W dniu 28 września 2022r.powód wniósł do Sądu Rejonowego (...)wniosek o uchylenie mandatu karnego. Wskazał, że nie popełnił przypisanego mu wykroczenia. [niesporne].

3.  Postanowieniem z dnia 18 listopada 2022r. ww. Sąd nie uwzględnił wniosku o uchylenie mandatu. Zgodnie z treścią art. 101§1 k.p.s.w. Sąd dokonał analizy faktyczno – prawnej w sprawie. W tym Sąd ustalił, że mandat nałożono na powoda w związku z popełnieniem przez niego czynu stanowiącego wykroczenie [k. 12-13 akt(...)

dowody:

Dowodami w sprawie są dokumenty znajdujące się w aktach oraz w sprawie (...)

prawo:

I.  Powód wskazuje, że Skarb Państwa wypełnił swoim zachowaniem normę art. 417 ¹ § 1 k.c. w ten sposób, że wydał akt normatywny niezgodny z Konstytucją RP. Zdarzeniem wywołującym u powoda szkodę ma być fakt pozbawienia go prawa do Sądu; co ma być wynikiem udzielenia przez policjantów pouczenia w trybie art. 97 § 3 k.p.s.w. wyłącznie o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i skutkach prawnych takiej odmowy. Powód uważa natomiast, że powinien być także pouczony o skutkach prawnych przyjęcia przez niego mandatu. Jego zdaniem przyjęcie mandatu powoduje utratę prawa do Sądu.

II.  Należy zauważyć, że sytuacji jak powyższa w polskim prawie jest wiele; poucza się co do zasady o tym co zrobić gdy się z jakimś zdarzeniem/decyzją nie zgadzamy. Dla przykładu, Sąd po wydaniu orzeczenia kończącego postępowanie poucza o trybie złożenia wniosku o uzasadnienie oraz o trybie wniesienia apelacji [czyli o warunkach zaskarżenia orzeczenia]. Jednocześnie Sąd nie poucza co się stanie, gdy ani wniosek o uzasadnienie, ani apelacja nie zostaną złożone [tj. że orzeczenie się uprawomocni]. Co wydaje się dość oczywiste – zgoda na treść orzeczenia, brak chęci jego skarżenia, prowadzą do jego uprawomocnienia się. Ale to nie oznacza jeszcze, że strona jest pozbawiona prawa do dwuinstancyjnego postępowania sądowego.

III.  W sytuacji w której znalazł się powód, przyjęcie mandatu i jego zapłacenie jest zachowaniem analogicznym do przyjęcia [niekwestionowania] jakiegokolwiek innego orzeczenia. Trudno jest sądowi wyobrazić sobie sytuację, w której dochodziłoby do przyjmowania i opłacania mandatów w sytuacji gdyby dana osoba kwestionowała fakt popełnienia wykroczenia. Wszak jest ona pouczana jak wygląda postępowanie, gdy nie zgadza się z ustaleniami organu nakładającego na nią mandat.

IV.  Nie można również zgodzić się z tym, że powód został pozbawiony dwuinstancyjnego postępowania w sprawie [choć nie jest to w obu instancjach postępowanie sądowe]. Najpierw orzeczenie w postaci mandatu wydaje np. policja. W drugiej instancji słuszność nałożenia tego mandatu ocenia Sąd. I tak też stało się w tej sprawie. Co więcej, Sąd dokonał szczegółowej analizy stanu faktycznego w sprawie. Potwierdził, że powód wypełnił swoim zachowaniem znamiona zarzucanego mu wykroczenia.

V.  Zgodnie z art. 101 § 2 k.p.s.w. przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu karnego. Sąd może więc przeprowadzić dowodowe czynności sprawdzające, polegające przykładowo na przesłuchaniu w charakterze świadka funkcjonariusza, który nałożył mandat karny, czy samego ukaranego. Dlatego nie można zgodzić się z powodem, że został on pozbawiony możliwości powoływania dowodów i aktywnej obrony [k. 3v]. W sprawie (...) powód złożył wnioski dowodowe, z których większość została zrealizowana przez Sąd orzekający w sprawie [k. 1-4, k. 5 ww. akt sprawy].

VI.  Z tych względów Sąd nie widział konieczności zwracania się do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym [k. 43]. Nie jest prawdą, że sprawa P 6/22 zawisła przed TK jest podobna do sprawy aktualnie rozpoznawanej [k. 41]. Pytanie prawne w ww. sprawie dotyczy kwestii, czy art. 101 § 1 k.p.s.w. w zakresie, w jakim wyłącza możliwość uchylenia prawomocnego mandatu karnego, nałożonego na sprawcę, który z uwagi na zniesienie lub znaczne ograniczenie zdolności do rozpoznania znaczenia swojego postępowania i rozumienia udzielanego mu przez funkcjonariusza Policji pouczenia o możliwości odmowy przyjęcia mandatu i konsekwencjach prawnych przyjęcia mandatu karnego, jest zgodny z art. 2, art. 42 ust 2, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

VII.  Natomiast powód G. T. nie wskazuje, aby w jego sytuacji zaszły jakikolwiek okoliczności chociaż zbliżone do tych, którymi zajmuje się TK w sprawie P 6/22. Powód jak wskazuje przyjął mandat, a po przeanalizowaniu własnych nagrań ze zdarzenia drogowego chciał zdecydować czy wnieść odwołanie do Sądu. Jeżeli w chwili zdarzenia miał wątpliwości czy popełnił wykroczenie, zasadnym było skorzystanie z udzielonego mu pouczenia o odmowie przyjęcia mandatu.

VIII.  Dlatego też powództwo oddalono. Powód nie udowodnił, aby została mu wyrządzona szkoda przez wydanie aktu normatywnego. Natomiast de lege ferenda można postulować, aby ustawodawca uzupełnił zakres pouczenia także o konsekwencje prawne przyjęcia i opłacenia mandatu. Co więcej, do udzielenia takiego pouczenia jakie chciałby otrzymać powód nie jest konieczna zmiana prawa, wystarczy zmiana praktyki.

IX.  O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. Sprawa, którą zdecydował się wnieść do sądu powód nosi znamiona sporu strategicznego [strategic litigation]. Tak przynajmniej Sąd ocenia intencje powoda [k. 41v]. Takie działanie po stronie społeczeństwa obywatelskiego jest ważne, często wręcz kluczowe. Chodzi o wybór i wniesienie sprawy do Sądu, w celu wywołania szerszych zmian w społeczeństwie. Osoby wnoszące spory strategiczne dążą do wykorzystania prawa do pozostawienia trwałego śladu wykraczającego poza samo wygranie danej sprawy.

ZARZĄDZENIE

(...)