Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Stan faktyczny:

1.  W dniu 14 listopada 2017 r. M. K. zawarła z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę o kredyt konsumencki – (...) plus” numer 366 na kwotę 2000 zł. Całkowity koszt pożyczki wynosił 1114,37 zł, na który składały się: całkowita suma odsetek – 109,95 zł, opłata za zatwierdzenie pożyczki – 200,88 zł oraz opłata administracyjna pożyczki – 803,54 zł. Pożyczka miała być spłacana w 12 ratach w kwotach po 259,53 zł [k. 33-34].

2.  Umowa o kredyt została zawarta w formie elektronicznej. Zgodnie z pkt. III ust. 2 i 3 Ogólnych Warunków udzielania pożyczek konsumenckich, przed zawarciem Umowy C. przekazuje Pożyczkobiorcy na stronie internetowej Ogólne Warunki oraz Formularz Informacyjny w formie pliku (...) z możliwością jego zapisania i wydruku przez Pożyczkobiorcę. Pożyczkobiorca ubiega się o Pożyczkę, składając do C. wniosek według wzoru, osobiście lub za pomocą Partnera. Kandydowanie odbywa się na stronie internetowej lub przez telefon [k. 41-51].

3.  Pożyczka została wypłacona na rachunek bankowy M. K. w dniu 17 listopada 2019 r. [k.52].

4.  W dniu 23 kwietnia 2019 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. zawarła z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę cesji wierzytelności, której przedmiotem były wierzytelności pieniężne wynikające z umów pożyczek, między innymi z umowy numer (...) zawartej z M. K. [k. 24-26].

5.  W okresie od stycznia do października 2018 r. M. K. dokonała wpłat na poczet spłaty zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki numer (...) w łącznej wysokości 1136,89 zł [k. 100-106].

6.  W dniu 28 maja 2019 r. (...) S.A. z siedzibą w W. zawiadomił M. K. o zawartej umowie cesji wierzytelności, przysługującej dotychczasowemu wierzycielowi (...) Sp. z o.o. wierzytelności z tytułu zawartej w dniu 17 listopada 2017 r. umowy pożyczki oraz wezwał do zapłaty kwoty 2196,49 zł do dnia 07 czerwca 2019 r. [k.54-55].

Stan faktyczny ustalono w zgodzie z art. 227 k.p.c. Podstawę ustaleń stanowiły dowody z dokumentów prywatnych przedstawionych przez powoda. W zakresie, w jakim powołane dokumenty stanowiły podstawę ustaleń faktycznych w sprawie, brak było podstaw do odmówienia im mocy dowodowej.

Sąd zważył:

I.  Pozwana wdając się w spór podniosła zarzut braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powodowej. Ponadto zakwestionowała fakt zawarcia umowy pożyczki, twierdząc, że nigdy nie składała oświadczenia woli o akceptacji warunków spornej umowy. Podniosła także zarzut zastosowania względem pozwanej abuzywnych postanowień umownych odnoszących się do kosztów pozaodsetkowych [k.72].

II.  Stosownie do treści art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Przedmiotem przelewu może być co do zasady wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać. Wierzytelność, która ma stanowić przedmiot rozporządzenia, powinna być w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Dotyczy to przede wszystkim wyraźnego określenia stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność (por. wyr. Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1999 roku, w sprawie o sygn. akt III CKN 423/98, opubl. w Biul. SN 2000, nr 1, s. 1), a zatem oznaczania stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia. Strony stosunku, świadczenie oraz przedmiot świadczenia muszą być oznaczone bądź przynajmniej możliwe do oznaczenia (oznaczalne) w momencie zawierania umowy przenoszącej wierzytelność. Skuteczne jest zbycie wierzytelności, nieoznaczonej dokładnie w umowie przelewu, jeżeli można ją określić na podstawie treści stosunku zobowiązaniowego, z którego ta wierzytelność wynika (por. wyr. Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1999 roku, w sprawie o sygn. akt III CKN 423/98, OSN 2000, nr 5, poz. 92).

III.  W niniejszej sprawie powód dołączył do pozwu umowę cesji wierzytelności z dnia 23 kwietnia 2019 r. wraz z załącznikiem nr 1 obejmującym pakiet wierzytelności [k.24-26]. Z postanowień tej umowy wyraźnie wynika, że przeniesienie wierzytelności ze zbywcy na nabywcę następuje z dniem zawarcia umowy, z kolei w załączonym pakiecie została ujawniona umowa pożyczki numer (...). Zatem bezsprzecznie zostało wykazane, że doszło do skutecznego przelewu wierzytelności z umowy pożyczki zawartej pomiędzy pozwaną M. K., a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Wobec tego zarzut braku legitymacji procesowej należało uznać za bezzasadny.

IV.  Pozwana wskazała, że powód nie przedstawił żadnych dokumentów potwierdzających zawarcie umowy pożyczki stanowiącej podstawę jego roszczenia. Ponadto podniosła, że nie zawierała takowej umowy, nie akceptowała jej warunków ani nie wyrażała zgody na jej zawarcie.

V.  Stosownie do art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Istotą tej umowy jest więc to, że obowiązkowi pożyczkodawcy do przeniesienia własności przedmiotu umowy na pożyczkobiorcę odpowiada obowiązek zwrotu na pożyczkodawcę, powiększanego o ewentualne wynagrodzenie ustalone w umowie. Elementem przedmiotowo istotnym tej umowy jest zatem obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki (por. wyr. Sądu Najwyższego z dnia 08 grudnia 2000 roku, wydany w sprawie o sygn. I CKN 1040/98, LEX nr 50828).

VI.  Zgodnie z art. 60 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). Jak zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 maja 1998 r. (III CKN 531/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 13) złożenie oświadczenia (ujawnienie) woli może wprawdzie nastąpić przez jakiekolwiek zachowanie się ujawniające tę wolę, jednakże w świetle okoliczności towarzyszących musi być taki przejaw, który w sposób dostatecznie zrozumiały i niewątpliwy wyraża wolę wywołania skutków prawnych objętych treścią czynności prawnej.

VII.  W niniejszej sprawie pozwana nie zaprzeczyła, że na jej konto w dniu 17 listopada 2017 r. została przelana kwota 2000 zł [k.52]. Ograniczyła się jedynie do zarzutów, że nie zawierała umowy pożyczki z (...) S.A. z siedzibą w W., nie składała wniosku o jej zawarcie a dołączona to do pozwu umowa pożyczki stanowi jedynie jej projekt. Kwestionowała również pełnomocnictwo do zawarcia w jej imieniu i na jej rzecz umowy pożyczki, udzielone w ramach składanych oświadczeń znajdujących się w Ogólnych Warunkach. Ponadto wskazała, że sam fakt wypłaty kapitału nie oznacza zawarcia umowy pożyczki, powołując się na art. 5 ustawy dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. 2020, poz. 287) [k.121,129] dotyczącego świadczenia niezamówionego. Stosownie do tego przepisu spełnienie świadczenia niezamówionego przez konsumenta, o którym mowa w art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2070), następuje na ryzyko przedsiębiorcy i nie nakłada na konsumenta żadnych zobowiązań. Brak odpowiedzi konsumenta na niezamówione świadczenie nie stanowi zgody na zawarcie umowy.

VIII.  Jednakże co istotne, pozwana nie odniosła się do wpłat dokonywanych przez nią w okresie od stycznia do października 2018 r. na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Kierując się zasadami doświadczenia życiowego należy przyjąć, że gdyby pozwana nie zawierała umowy pożyczki z ww. wierzycielem to nie wiedziałaby na jaki rachunek, czy jakim tytułem spłacać zobowiązanie. W świetle materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, powyższa argumentacja powódki nie brzmi poważnie. Wobec tego Sąd uznał, że doszło do uznania umowy pożyczki numer (...) przez pozwaną, a tym samym do przyznania, że jest dłużnikiem przedmiotowej umowy. Zatem nie zachodzą przesłanki do zastosowania ochrony przewidzianej w art. 5 ustawy o prawach konsumenta.

IX.  Mając na uwadze powyższe, Sąd przyjął, że pozwana zawarła umowę pożyczki numer (...) z (...) S.A. z siedzibą w W. w myśl art. 720 k.c. oraz że kwoty pożyczki w całości nie spłaciła. Natomiast zgodnie z pkt X ust. 1 Ogólnych Warunków, w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki, C. zastrzega możliwość naliczenia odsetek za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie). Zatem zasądzenie odsetek umownych skapitalizowanych w kwocie 337,85 zł było zasadne.

X.  Z tych względów orzeczono jak w pkt II sentencji wyroku, uchylają uprzednio wydany wyrok zaoczny w całości [art. 347 k.p.c.].

XI.  Bezspornym w niniejszej sprawie jest fakt, że pozwana zawarła umowę pożyczki jako konsumentka z podmiotem będącym przedsiębiorcą. Zgodnie z art. 22 ¹ k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

XII.  Pozwana podniosła również zarzut rażąco wygórowanej wysokości pozaodsetkowych opłat, które łącznie wynosiły 1004,42 zł i w związku z tym występujących w umowie klauzul abuzywnych w myśl art. 385 ¹ k.c. Stosownie do wskazanego przepisu postanowienia umowy zawieranej z konsumentem m nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny

XIII.  Po pierwsze należy zauważyć, że w analizowanym przypadku nie można mówić o indywidualnym uzgodnieniu postanowień umowy. Nie ulega wątpliwości, że pozwanej został przedłożony wzorzec umowy i jednocześnie brak jakichkolwiek przesłanek do stwierdzenia, iż treść tego wzorca była między stronami negocjowana indywidualnie, w związku z czym pozwana miała na nią wpływ.

XIV.  Nie ulega wątpliwości, że w świetle ogólnych regulacji dotyczących umowy pożyczki w tym art. 353 ¹ § 1 k.c. i art. 720 k.c., a także szczególnych odnoszących się do pożyczki (kredytu konsumenckiego) z art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2019, poz. 1083), umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać koszty ponoszone przez pożyczkodawcę w związku z zawartą umową i jej obsługą. Przy tym, powinny zostać określone w wysokości rzeczywiście poniesionej. Pożyczkodawcy nie mogą pobierać opłat i prowizji w związku z wykonywanymi czynnościami, niezależnie od ponoszonych kosztów (tak też Czech T., Adekwatność wysokości opłat i prowizji bankowych w stosunku do poniesionych kosztów, M.Pr.Bank. (...)-92).

XV.  W ocenie Sądu, wynikające z umowy kwoty z tytułu opłaty za zatwierdzenie pożyczki i opłaty administracyjnej w łącznej wysokości 1004,42 zł (stanowiąca ponad 50% kwoty pożyczki), są nie tylko sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ale przede wszystkim kształtują prawa i obowiązki pozwanej (konsumenta) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jej interesy, z uwagi na znaczną nieekwiwalentność świadczeń i arbitralny charakter. W ocenie Sądu postanowienia o takiej treści wykraczają jednocześnie poza granicę swobody umów, gdyż kształtują prawa i obowiązki stron stosunku w sposób nieodpowiadający słuszności kontraktowej. W ocenie Sądu wynikające z umowy opłaty pozostają w dysproporcji z sumą pieniężną pozostawioną do dyspozycji pozwanej. Nietrudno dostrzec, że opłaty zastrzeżone w umowie są ponad miarę wysokie i z pewnością nie mieszczą się w ramach słuszności kontraktowej. Nie można tu mówić o jakiejkolwiek ekwiwalentności świadczeń stron i uwzględnieniu w równej mierze ich interesów. Co więcej, nie wykazano w toku postępowania dowodowego, że wysokość opłaty odpowiada jakimkolwiek kosztom pożyczkodawcy poniesionym w związku z podjęciem działań zmierzających do udzielenia pozwanej pożyczki. Ponadto wskazania wymaga, iż opłaty powinny wyrównywać rzeczywiste koszty poniesione przez pożyczkodawcę w związku z podjęciem danej czynności i nie powinny być rażąco wygórowane dla konsumenta. Załączona do akt sprawy umowa pożyczki nie spełnia w swej konstrukcji wymogu zrównoważonego rozłożenia zysków i strat. W ocenie Sądu w sposób całkowicie nieuzasadniony ekonomicznie, poprzednik powoda (wierzyciel pierwotny) zmierzał do osiągnięcia wygórowanego zysku, przerzucając koszty swojej działalności w całości na pożyczkobiorcę.

XVI.  Art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim określający wzór na maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu powinien być stosowany pomocniczo. Intencją ustawodawcy nie było nałożenie obowiązku na pożyczkodawcę każdorazowego ustalania kosztów pozaodsetkowych w ich maksymalnej wysokości, nie zważając na rzeczywiście poniesione koszty obsługi pożyczki. Istotą wprowadzenia tej regulacji było była ochrona pożyczkobiorców przed nadmiernym obciążaniem ich kosztami udzielania pożyczki przez firmy pożyczkowe. Z tych względów powództwo w tym zakresie [kwota 636,24 PLN] zostało oddalone.

XVII.  Stosownie do art. 385 ¹ §2 k.c., jeśli postanowienie umowy nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.

XVIII.  Wyliczenie dotyczące kosztów procesu, Sąd pozostawił Referendarzowi Sądowemu ustalając, że powód wygrał sprawę w 73%. W sprawie znalazła zastosowanie zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu (art. 100 k.p.c.)

(...)