Treść orzeczenia II K 441/15 - Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

II K 441/15 - uzasadnienie Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z 2016-04-29

Sygn. akt II K 441/15

UZASADNIENIE

M. S. została oskarżona o to, że w dniach 27 i 28 stycznia 2011 r. w G. i na (...) w W. S.A., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w krótkich odstępach czasu, dokonała manipulacji instrumentem finansowym w postaci akcji spółki (...) S.A. poprzez składanie przeciwstawnych zleceń kupna - sprzedaży tych akcji na rachunek inwestycyjny numer (...) prowadzony przez Dom Maklerski (...) S.A. dla spółki (...) S.A., do którego była pełnomocnikiem i zawieranie transakcji powodujących sztuczne ustalenie się kursu akcji spółki (...) S.A. oraz mogących wprowadzić w błąd pozostałych inwestorów co do rzeczywistego popytu, podaży i ceny tych instrumentów finansowych,

tj. o czyn z art. 183 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi w zw. z art. 12 k.k.;

J. D. został oskarżony o to, że w okresie od 27 stycznia do 11 maja 2011 r. w G. i na (...) w W. S.A., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w krótkich odstępach czasu, dokonał manipulacji instrumentem finansowym w postaci akcji spółki (...) S.A. poprzez składanie przeciwstawnych zleceń kupna - sprzedaży tych akcji na rachunek inwestycyjny numer (...) prowadzony przez Biuro Maklerskie (...) S.A. dla spółki (...) sp. z o.o., do którego był pełnomocnikiem i zawieranie transakcji powodujących sztuczne ustalenie się kursu akcji spółki (...) S.A. oraz mogących wprowadzić w błąd pozostałych inwestorów co do rzeczywistego popytu, podaży i ceny tych instrumentów finansowych,

tj. o czyn z art. 183 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi w zw. z art. 12 k.k.

Sąd Rejonowy ustalił, następujący stan faktyczny:

(...) spółka akcyjna w G. została zarejestrowana Krajowym Rejestrze Sądowym – Rejestrze Przedsiębiorców w dniu 24 września 2010 roku pod nr (...). Spółka ta działała w branży (...). Na dzień 4 stycznia 2011 roku jej kapitał zakładowy dzielił się na:

-: 227 200 000 akcji imiennych zwykłych serii A, objętych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością;
-: 56 800 000 akcji imiennych zwykłych serii B, objętych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością;
-: 12 000 000 akcji zwykłych na okaziciela serii C, objętych przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością;
-: 3 500 000 akcji zwykłych na okaziciela serii D, zaoferowanych w trybie subskrypcji prywatnej 14 inwestorom;
-: 10 000 000 akcji zwykłych na okaziciela serii E, zaoferowanych w trybie subskrypcji prywatnej 1 inwestorowi – (...) spółce akcyjnej.

Na 27 stycznia 2011 roku wyznaczono pierwszy dzień notowań (...) S.A. na (...) w W.. Spółka ta była notowana na rynku akcji (...), który charakteryzuje się mniejszą płynnością akcji niż Główny Rynek, gdzie notowane są spółki o wyższym poziomie kapitalizacji, niż podmioty notowane na rynku (...). W dniu 27 stycznia 2011 roku do obrotu giełdowego na rynku (...) wprowadzono 25 500 000 akcji (...) S.A. (12 000 000 akcji serii C, 3 500 000 akcji serii E i 10 000 000 akcji serii D). W pierwszym dniu notowań kurs tej spółki ukształtował się na poziomie 1,62 zł za akcję i był wyższy od ceny emisyjnej o 0,72 zł. W dniu 28 stycznia 2011 roku kurs akcji (...) S.A. zanotował najwyższą wartość w I półroczu 2011 roku (2,06 zł za akcję). Od 28 stycznia 2011 roku do 30 czerwca 2011 roku następował systematyczny spadek kursu akcji (...) S.A., osiągając ostatecznie wartość 0,37 zł za akcję.

W okresie od 27 stycznia 2011 roku do 24 maja 2011 roku poprzez zlecenia dokonywane za pośrednictwem rachunku papierów wartościowych nr (...) prowadzonego przez Dom Maklerski (...) S.A. na rzecz (...) S.A. zawarto 3 562 transakcji dotyczących handlu akcjami (...) S.A., w których zarówno jako kupujący i sprzedający występowała (...) S.A. Transakcje były realizowane poprzez internet. Maksymalny udział transakcji „(...)” w dziennym wolumenie obrotu akcjami (...) S.A. przypadł na 7 lutego 2011 roku i wyniósł 78,5%. Zdecydowana większość transakcji została zrealizowana przy użyciu numeru NIK (...), przydzielonego P. N. – prezesowi zarządu (...) S.A. 47 transakcji tego rodzaju, wykonanych w dniu 27 stycznia 2011 roku i 28 stycznia 2011 roku, zostało zrealizowanych przy użyciu numeru NIK (...), przydzielonego M. S. – prokurentowi (...) S.A. Jednak to P. N. był osobą, która wykonała wszystkie transakcje akcjami (...) S.A., w których (...) S.A. występowała jako kupujący i sprzedający.

(dowody: zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa złożone przez Komisję Nadzoru Finansowego wraz z załącznikami – k. 1-8, 10-21 akt (...); zeznania J. I. – k. 64-71 akt (...), 119 akt (...); opinia biegłego z zakresu obrotu papierami wartościowymi – k. 569-815, 820-829 akt (...), 117-119 akt (...); kopie dokumentów dotyczących współpracy (...) S.A. z Domem Maklerskim (...) S.A. – k. 83-98, 325-352 akt(...); zeznania I. I. – k. 323, 530v akt (...), 74 akt (...); wykaz zleceń dotyczących zakupu akcji (...) S.A. dokonanych z rachunku nr (...) – k. 389-528 akt (...); wyjaśnienia M. S. – k. 856-857 i 1136-1138 akt (...) 51 akt (...); zeznania M. B. – k. 924 akt(...), 72-73 akt (...); wyjaśnienia P. N. – k. 902 i 1166-1167 akt (...), 107 akt (...))

W okresie od 27 stycznia 2011 roku do 11 maja 2011 roku poprzez zlecenia dokonywane za pośrednictwem rachunku inwestycyjnego nr (...) prowadzonego przez Biuro maklerskie (...) S.A. na rzecz (...) sp. z o.o. zawarto 96 transakcji dotyczących handlu akcjami (...) S.A., w których zarówno jako kupujący i sprzedający występowała (...) sp. z o.o. Transakcje były realizowane poprzez internet. Maksymalny udział transakcji „(...)” w dziennym wolumenie obrotu akcjami (...) S.A. przypadł na 9 lutego 2011 roku i wyniósł 27,3%. Wszystkie transakcje zostały zrealizowane przy użyciu numeru klienta (...), przydzielonego J. D. – członkowi zarządu (...) sp. z o.o. i to on był osobą, która wykonała we wskazanym okresie transakcje akcjami (...) S.A., w których (...) sp. z o.o. występowała jako kupujący i sprzedający.

(dowody: zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa złożone przez Komisję Nadzoru Finansowego wraz z załącznikami – k. 1-8, 10-21 akt (...); zeznania J. I. – k. 64-71 akt (...) 119 akt (...); kopie dokumentów dotyczących współpracy (...) sp. z o.o. z Biurem maklerskim (...) S.A. – k. 234-243, 290-299 akt(...); zeznania D. R. – k. 252-255 akt (...), 107 akt (...); wykaz zleceń dotyczących zakupu akcji (...) S.A. przedstawiony przez D. R. – k. 256-283 akt (...); opinia biegłego z zakresu obrotu papierami wartościowymi – k. 569-815, 820-829 akt (...), 117-119 akt (...))

Transakcje w których zarówno jako kupujący i sprzedający akcje (...) S.A. występowała (...) S.A. lub (...) sp. z o.o. miały wpływ na kształtowanie się ceny oraz wolumenu obrotu akcji (...) S.A. Kurs akcji tej spółki nie kształtował się w wyniku działania swobodnych sił popytu i podaży, lecz był wyznaczany w sztuczny sposób przez składającego zlecenia prowadzące do zawierania transakcji „(...)”. Mechanizm zawierania transakcji „(...)” polegał na składaniu przeciwstawnych zleceń (zlecenia kupna i sprzedaży) z tego samego rachunku inwestycyjnego. Limity cen w składanych zleceniach były tak dobrane, aby możliwa była ich wzajemna realizacja, możliwie bez innych uczestników obrotu. Wolumeny wzajemnych zleceń nie musiały być sobie równe, a w takim wypadku jedno zlecenie było realizowane w kliku transakcjach. Czas jaki mijał pomiędzy zleceniami był zwykle krótszy od minuty, choć zdarzały się dłuższe przedziały czasowe.

(dowód: opinia biegłego z zakresu obrotu papierami wartościowymi – k. 569-815, 820-829 akt (...), 117-119 akt (...))

Pomiędzy 27 stycznia 2011 roku a 24 maja 2011 roku przeprowadzonych zostało także 165 transakcji dotyczących akcji (...) S.A. w których jedną stroną była (...) S.A. a drugą (...) sp. z o.o. Transakcje te nie były koordynowane pomiędzy wskazanymi spółkami i nie jest możliwe wskazanie ich ekonomicznego uzasadnienia.

(dowód: opinia biegłego z zakresu obrotu papierami wartościowymi – k. 569-815, 820-829 akt (...), 117-119 akt (...))

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2015 roku wydanym przez Sąd Rejonowy (...) w sprawie (...) P. N. został uznany za winnego występku z art. 183 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi w zw. z art. 12 k.k., polegającego na tym, że w okresie od 27 stycznia do 24 maja 2011 r. w G., S. i na (...) w W. S.A., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w krótkich odstępach czasu, dokonał manipulacji instrumentem finansowym w postaci akcji spółki (...) S.A poprzez składanie przeciwstawnych zleceń kupna - sprzedaży tych akcji na rachunek inwestycyjny numer (...) prowadzony przez Dom Maklerski (...) S.A. dla spółki (...) S.A. do którego był pełnomocnikiem i zawieranie transakcji powodujących sztuczne ustalenie się kursu akcji spółki (...) S.A. oraz mogących wprowadzić w błąd pozostałych inwestorów co do rzeczywistego popytu, podaży i ceny tych instrumentów finansowych. Za powyższe przestępstwo P. N. została wymierzona kara grzywny w wysokości 20 000 zł.

(dowód: wyrok z dnia 12 czerwca 2015 roku wydany przez Sąd Rejonowy (...) w sprawie (...) – k. 1171-1172 akt (...)).

M. S. urodziła się (...). Jest rozwiedziona. Ma wyższe wykształcenie. Aktualnie jest zarejestrowana jako bezrobotna bez prawa do zasiłku. Jest matką (...) pełnoletnich dzieci. (...) jej poczytalność zarówno w chwili zarzucanego jej czynu, jak i w trakcie procesu nie budziła wątpliwości. Nie była karana.

(dowody: dane dotyczące osoby oskarżonej – k. 1066 akt (...), 51 akt (...); dane z Krajowego Rejestru Karnego – k. 112 akt (...); opinia sądowo-psychiatryczna – k. 1114-1122 akt (...))

J. D. urodził się (...). Jest kawalerem. Na jego utrzymaniu nie znajdują się inne osoby. Ma wyższe wykształcenie. Aktualnie pracuje na stanowisku (...) z wynagrodzeniem około (...) zł brutto miesięcznie. Jego poczytalność zarówno w chwili zarzucanego mu czynu, jak i w trakcie procesu nie budziła wątpliwości. Nie był karany.

(dowody: dane dotyczące osoby oskarżonego – k. 1066 akt (...), 51 akt (...); dane z Krajowego Rejestru Karnego – k. 113 akt (...))

M. S. nie przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu. W toku postępowania przygotowawczego zaprzeczyła, aby kiedykolwiek korzystając z rachunku inwestycyjnego (...) S.A. składała zlecenia dotyczące transakcji akcjami, przyznając jednocześnie, iż wskazana spółka miała rachunek inwestycyjny prowadzony przez Dom Maklerski (...) S.A., do którego upoważnieni byli ona, M. B. i P. N. (k. 856-857 akt (...)). Stwierdziła, iż rachunkiem tym dysponował prezes zarządu (...) S.A., czyli P. N. i to on najprawdopodobniej złożył zlecenia dotyczące transakcji akcjami (...) S.A. 27 i 28 stycznia 2011 roku, kiedy jej komputer był włączony. Dodała, iż wie o fakcie zakupu akcji (...) S.A. przez (...) S.A., ale nie zna szczegółów tych transakcji. Oskarżona wyjaśniła, iż w latach 2008-2013 w (...) S.A. była (...). Wskazała, iż nie udostępniała innym osobom swego hasła do rachunku inwestycyjnego (...) S.A. i sama nie znała haseł innych osób uprawnionych do dokonywania transakcji giełdowych za pomocą tego rachunku. Zaznaczyła przy tym, iż zdarzały się sytuacje, że P. N. wchodził do jej pokoju i korzystał z jej służbowego komputera. Zauważyła również, iż były dni, że pracowała poza swym pokojem oraz, że P. N. obywał w jej pokoju w pracy spotkania pod jej nieobecność. Wyjaśniając na rozprawie w dniu 27 kwietnia 2015 roku podtrzymała swe wyjaśnienia złożone w postępowaniu przygotowawczym (k. 1136-1138 akt (...)). Oskarżona wyjaśniła ponadto, iż logowała się do rachunku inwestycyjnego, zazwyczaj na polecenie P. N., jedynie w celu sprawdzenia aktualnego kursu akcji, natomiast sama nie wykonywała żadnych transakcji giełdowych w imieniu (...) S.A. Wyraziła przypuszczenie, iż w dniach 27 i 28 stycznia 2011 roku prawdopodobnie w ogóle nie przebywała w pracy, bowiem w tym okresie studiowała w Wyższej Szkole (...) w G.. W czasie rozprawy w dniu 26 października 2015 roku oskarżona odmówiła składania wyjaśnień, w całości podtrzymując dotychczasowe stanowisko procesowe (k. 51 akt (...)).

J. D. w czasie postępowania przygotowawczego nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i odmówił składania wyjaśnień. Podobne stanowisko procesowe zajął w postępowaniu sądowym na rozprawie w dniu 26 października 2015 roku (k. 51 akt (...)).

Sąd Rejonowy w zakresie ustaleń faktycznych zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż z dowodów przedstawionych przez oskarżyciela publicznego jednoznacznie wynikało, iż po debiucie (...) S.A. na (...) w W. na rynku akcji (...) dochodziło do transakcji akcjami tej spółki dokonywanymi przez (...) S.A. i (...) sp. z o.o. W związku z faktem, iż transakcje te były przeprowadzone przy użyciu komputerów, za pośrednictwem internetu możliwe było dokładne ustalenie: kiedy doszło do nabycia akcji, jaki podmiot pośredniczył w transakcjach i jakie były strony tych transakcji.

W przypadku (...) S.A. do transakcji akcjami (...) S.A. doszło za pośrednictwem Domu Maklerskiego (...). Fakt ten potwierdziła w swych zeznaniach I. I., która w Domu Maklerskim (...) S.A. pracowała na stanowisku kierownika punktu obsługi klienta (k. 323 akt (...)). Potwierdziła ona, iż

-: powyższy dom maklerski prowadził na rzecz (...) S.A. rachunek nr (...), do którego dostęp mieli P. N., M. B. i M. S.;
-: wszystkie zlecenia dotyczące akcji (...) S.A. były złożone przez internet;
-: osoba logująca się do strony Domu Maklerskiego (...) S.A. musiała podać indywidualny login a następnie hasło;
-: po zalogowaniu się na rachunek maklerski klient samodzielnie składał zlecenia;
-: zdecydowana większość zleceń była składana przez osobę posługującą się numerem NIK (...), przydzielonym P. N., ale zdarzały się nieliczne transakcje zlecone przez posługującego się numerem NIK (...), przydzielonym M. S..

Natomiast w przypadku (...) sp. z o.o. do transakcji akcjami (...) S.A. doszło za pośrednictwem Biura maklerskiego (...) S.A. Okoliczność ta wynika m. in. z zeznań D. R., który był zatrudniony w powyższym biurze maklerskim na stanowisku menadżera do spraw projektów (k. 252-255 akt (...)). Potwierdził on, iż:

-: powyższe biuro maklerskie prowadziło na rzecz (...) sp. z o.o. rachunek nr (...), do którego dostęp miały osoby wchodzące w skład zarządu tej spółki tj. M. P. (1), J. D., J. K. i A. E. (odpis KRS – k. 92-94 akt (...));
-: wszystkie zlecenia dotyczące akcji (...) S.A. zostały złożone przez internet;
-: osoba logująca się do strony Biura maklerskiego (...)S.A. musiała podać indywidualny login a następnie hasło;
-: po zalogowaniu się na rachunek maklerski klient samodzielnie składał zlecenia;
-: wszystkie zlecenia były składane przez osobę posługującą się numerem karty klienta (...), przydzielonym J. D., przy czym zlecenia te były składane za pośrednictwem kilku komputerów.

Fakty podnoszone w zeznaniach I. I. i D. R. nie były kwestionowane przez strony postępowania. Świadkowie ci szczegółowo i rzeczowo opisali w jaki sposób doszło do transakcji akcjami (...) S.A. Ich zeznania precyzyjnie odnoszą się do dokumentów regulujących współpracę pomiędzy (...) S.A. i Domem Maklerskim (...) S.A. (k. 83-98 (...)) i odpowiednio pomiędzy (...) sp. z o.o. a Biurem maklerskim (...)S.A. (k. 234-243. 290-299 (...)). Z powyższych względów Sąd uznał, iż wiarygodne zeznania tych świadków mogą stanowić postawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Dodatkowo należy wskazać, iż I. I. i D. R. przedstawili wykazy transakcji dotyczących obrotu akcji (...) S.A. przez (...) S.A. (k. 389-528 akt (...)) oraz (...) sp. z o.o. (k. 256-283 akt(...)). Z uwagi na fakt, iż osoby te w ramach swych kompetencji i obowiązków mają dostęp do systemów informatycznych podmiotów zajmujących się w sposób profesjonalny obrotem akcji Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować rzetelność przedstawionych dokumentów ukazujących w sposób kompletny transakcje giełdowe wymienionych podmiotów w okresie objętym zarzutami aktu oskarżenia.

Za wiarygodne należy także uznać zeznania J. I. (k. 64-71 akt (...)). Osoba ta jest zatrudniona w Komisji Nadzoru Finansowego na stanowisku głównego specjalisty w (...). Opisała ona podjęte czynności służbowe w związku z zaobserwowaniem nietypowego zachowania kursu akcji (...) S.A. Podkreśliła, iż od stycznia 2011 roku do czerwca 2011 roku nastąpił istotny spadek kursu akcji tej spółki. Dodała, iż z poczynionych przez nią obserwacji opartej na danych dotyczących handlem akcjami (...) S.A. wynikało, iż w przypadku tej spółki dochodziło do transakcji „(...)” powodujących sztuczny obrót i transakcje te były wykonywane w imieniu (...) S.A. oraz (...) sp. z o.o. W jej ocenie takie transakcje wprowadzały w błąd inwestorów, którzy nie mieli świadomości co do prawdziwego popytu i podaży akcji (...) S.A. J. I. podtrzymała też stanowisko wyrażone w zawiadomieniu możliwości popełnienia przestępstwa złożonym w imieniu Komisji Nadzoru Finansowego (k. 1-6 akt (...)).

Na potrzeby niniejszego postępowania w celu dokonania oceny transakcji akcjami (...) S.A. został dopuszczony dowód z opinii biegłego sądowego (...), specjalisty z zakresu obrotu papierami wartościowymi. Dokonując swych ustaleń biegły odniósł się do historii rachunków prowadzonych przez Dom Maklerski (...) S.A. i Biuro maklerskie (...) S.A. Po dokonaniu analizy dostępnych materiałów biegły mógł ustalić w przypadku których transakcji jednocześnie po stronie kupującego i sprzedającego występowały (...) S.A. lub (...) sp. z o.o. Biegły potwierdził, iż na wielu badanych przez niego sesjach każda z wymienionych spółek dokonywała transakcji „(...)” w przypadku obrotu akcjami (...) S.A. Wyjaśnił, iż tego rodzaju transakcje nie prowadzą do żadnej zmiany w stanie posiadania akcji, a nawet generują pewne straty w związku z koniecznością poniesienia prowizji maklerskich. Opiniujący wskazał, iż w okresie od 27 stycznia 2011 roku do 24 maja 2011 roku w imieniu (...) S.A. zawarto 3 562 transakcji dotyczących handlu akcjami (...) S.A., w których zarówno jako kupujący i sprzedający występowała (...) S.A, przy czym maksymalny udział transakcji „(...)” w dziennym wolumenie obrotu akcjami (...) S.A. przypadł na 7 lutego 2011 roku i wynosił 78,5%. Z opinii wynika również, iż od 27 stycznia 2011 roku do 11 maja 2011 roku w imieniu (...) sp. z o.o. zawarto 96 transakcji dotyczących handlu akcjami (...) S.A., w których zarówno jako kupujący i sprzedający występowała (...) sp. z o.o., przy czym maksymalny udział transakcji „(...)” w dziennym wolumenie obrotu akcjami (...) S.A. przypadł na 9 lutego 2011 roku i wyniósł 27,3%. Zdaniem biegłego transakcje w których zarówno jako kupujący i sprzedający akcje (...) S.A. występowała (...) S.A. lub (...) sp. z o.o. miały wpływ na kształtowanie się ceny oraz wolumenu obrotu akcji (...) S.A., bowiem kurs akcji tej spółki nie kształtował się w wyniku działania swobodnych sił popytu i podaży, lecz był wyznaczany w sztuczny sposób przez składającego zlecenia prowadzące do zawierania transakcji „(...)”. Takie postępowanie w ocenie biegłego stanowiło manipulację w rozumieniu art. 39 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Biegły wyjaśnił, iż mechanizm zawierania transakcji „(...)” polegał na składaniu przeciwstawnych zleceń (zlecenia kupna i sprzedaży) z tego samego rachunku inwestycyjnego, przy czym limity cen w składanych zleceniach były tak dobrane, aby możliwa była ich wzajemna realizacja, możliwie bez innych uczestników obrotu. Opiniujący zauważył ponadto, iż pomiędzy 27 stycznia 2011 roku a 24 maja 2011 roku przeprowadzonych zostało także 165 transakcji dotyczących akcji (...) S.A. w których jedną stroną była (...) S.A. a drugą (...) sp. z o.o., jednak transakcje te nie były koordynowane pomiędzy wskazanymi spółkami i nie jest możliwe wskazanie ich ekonomicznego uzasadnienia. W opinii uzupełniającej z dnia 1 kwietnia 2014 roku biegły wskazał, iż nie jest możliwe ustalenie jak kształtowałby się poziom akcji (...) S.A., gdyby nie były przeprowadzone transakcje „(...)”. Powtórzył, iż tego rodzaju transakcje nie mają racjonalnego uzasadnienia ekonomicznego. Opiniując na rozprawie w dniu 29 marca 2016 roku biegły podtrzymał stanowisko zawarte w opinii pisemnej. Odnosząc się do rodzaju rynku na którym były notowane akcje (...) S.A., zauważył, iż łatwość wpłynięcia na notowania nie wynika z rodzaju rynku, lecz z jego płynności, choć na rynku (...) jest więcej spółek o niskiej płynności niż na rynku Głównym Rynku. Dodał, iż podmiot zawierający transakcje „(...)” widzi na bieżąco stan realizacji zleceń i stan jego rachunku, natomiast inni inwestorzy nie są w stanie ustalić, czy transakcja ta była dokonana przez podmiot występujący jednocześnie jako kupujący i sprzedający. Opiniujący wskazał, iż każda transakcja „(...)” stanowi manipulację w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, bowiem w ustawie tej nie wprowadzono granicy od jakiej taka transakcja może być uznana za manipulację. Biegły nie był w stanie wskazać stopnia szkodliwości transakcji przeprowadzonych przez (...) sp. z o.o., bowiem aby to ocenić musiałby się odnosić do odczuć inwestorów obserwujących notowania, którzy podejmowali własne decyzje inwestycyjne.

W ocenie Sądu przedmiotowa opinia została sporządzona rzetelnie, zgodnie ze wskazaniami wiedzy i doświadczeniem życiowym, przez kompetentną ku temu osobę. Jest ona pełna, jasna i pozbawiona wewnętrznych sprzeczności. Opiera się na precyzyjnych danych zawartych w dokumentach przedstawionych przez Komisję Nadzoru Finansowego i domy maklerskie. Z tych powodów Sąd nie znalazł żadnych powodów, aby kwestionować wartość dowodową tej opinii.

Jeżeli chodzi o ustalenie osób odpowiedzialnych za zawarcie transakcji „(...)” w przypadku czynności podejmowanych w imieniu (...) S.A. Sąd oparł się na wyjaśnieniach M. S.. Oskarżona w sposób konsekwentny nie przyznawała się do winy i opisała swoją działalność w tej spółce. Należy wskazać, iż w okresie objętym zarzutem oskarżona nie wchodziła w skład zarządu (...) S.A., była jedynie prokurentem tej spółki (odpis KRS – k. 86-91 akt (...)), a do jej obowiązków należało (...). Z żadnego dowodu przeprowadzonego w niniejszym postępowaniu nie wynika, że to M. S. podejmowała w (...) S.A. decyzje inwestycyjne. Zakres obowiązków oskarżonej w tej spółce potwierdził w swych zeznaniach M. B. – członek zarządu (...) S.A. Wskazał on, iż to P. N. był osobą, która decydowała o wszystkich kluczowych sprawach dotyczących spółki. Dodał także, iż M. S. nie zajmowała się transakcjami giełdowymi. M. B. nie ukrywał, iż jest skonfliktowany z P. N., a powodem tego konfliktu były m. in. nieporozumienia w zakresie wypłaty należnego mu wynagrodzenia. Pomimo tego, wersję M. S. potwierdził także sam P. N. wyjaśniając jako oskarżony w sprawie (...) (k. 1166-1167 (...)). Wskazał on, iż dokonując transakcji giełdowych akcjami (...) S.A., korzystał przede wszystkim ze swego komputera, ale mógł też okazjonalnie korzystać z komputera M. S., w tym także w dniach 27 i 28 stycznia 2011 roku. Dodał, iż oskarżona logowała się na konto w domu maklerskim jedynie w celu sprawdzenia kursów akcji. Podkreślił, iż M. S. na 100% nie umie grać na giełdzie i w jego przekonaniu na 100% nie grała.

W kontekście tak stanowczego stanowiska P. N. i M. B. nie jest możliwe przyjęcie, iż to oskarżona odpowiada za przeprowadzenie w dniach 27 i 28 stycznia 2011 roku transakcji „(...)” akcjami (...) S.A. Wersję zdarzeń przedstawioną przez oskarżoną i potwierdzoną przez osoby posiadające najpełniejszą wiedzę o funkcjonowaniu (...) S.A. należy uznać za jak najbardziej prawdopodobną, logicznie spójną i zgodną z doświadczeniem życiowym. Trudno też byłoby racjonalnie uzasadnić dlaczego oskarżona miałaby się ograniczyć do transakcji wpływających na kurs akcji (...) S.A. jedynie do 27 i 28 stycznia 2011 roku, w sytuacji gdy takie transakcje w imieniu (...) S.A. były dokonywane do maja 2011 roku. Za o wiele bardziej przekonujące należy uznać, iż za tymi transakcjami stał wyłącznie P. N., a komputer służbowy oskarżonej i jej login do rachunku prowadzonego przez Dom Maklerski (...) S.A. stanowiły jedynie narzędzia, którymi posłużył się prezes zarządu (...) S.A.

Jeżeli zaś chodzi o transakcje „(...)” przeprowadzone w imieniu (...) sp. z o.o., zasady prawidłowego rozumowania i doświadczenie życiowe nakazują przyjęcie, iż czynności te zostały dokonane przez J. D.. Oskarżony wprawdzie nie przyznał się do popełnienia zarzuconego mu czynu, jednak samo zanegowanie odpowiedzialności karnej nie mogło prowadzić do uwolnienia go od odpowiedzialności karnej. Faktem jest, iż w (...) sp. z o.o. nie tylko J. D. miał dostęp do rachunku maklerskiego nr (...) prowadzonego przez Biuro maklerskie (...) S.A. Należy powtórzyć, iż z zeznań D. R. - pracownika tego biura i przedstawionych przez niego dokumentów wynika, iż dostęp do rachunku mieli także pozostali członkowie zarządu (...) sp. z o.o. tj. M. P. (1), J. K. i A. E.. Jednocześnie z omówionych wyżej dowodów wynika, iż w okresie od 27 stycznia 2011 roku do 11 maja 2011 roku 96 transakcji zakwestionowanych przez biegłego zostało wykonanych wyłącznie przez osobę posługującą się numerem karty klienta (...), przydzielonym J. D.. Osoba logująca się do strony Biura maklerskiego (...) S.A. musiała podać indywidualny login a następnie hasło. Oskarżony nie wykazał, iż udostępnił innej osobie indywidualnie przydzielone informacje uprawniające go do korzystania z rachunku maklerskiego. Z tego względu nie jest możliwe przyjęcie, aby wskazane transakcje były zlecone przez inną niż oskarżony osobę. Gdyby czynności te wykonywał inny członek zarządu (...) sp. z o.o. zapewne korzystałby ze swojego loginu i hasła. Sytuacja J. D. była diametralnie różna od sytuacji M. D., bowiem oskarżona: nie była członkiem zarządu (...) S.A., z jej konta przeprowadzono tylko w dwóch dniach zakwestionowane transakcje, wskazała osobę odpowiedzialną za przeprowadzenie tych transakcji, a osoba ta potwierdziła wersję oskarżonej. Fakt, iż z przedstawionych dokumentów wynika, iż zlecenia w imieniu (...) sp. z o.o. były składane przy użyciu różnych komputerów również nie może prowadzić do wniosku, że to nie oskarżony zlecił wykonanie transakcji „(...)”. Nie jest możliwe wskazanie innej niż oskarżony osoby, która mogłaby wykonać te czynności. Identyfikacja zlecającego była wykonywana przez wprowadzenie indywidualnie przydzielonych informacji uprawniających do korzystania z rachunku maklerskiego, a nie przez użyty komputer do kontaktu z biurem maklerskim. Uwzględniwszy powyższe okoliczności Sąd przyjął, iż tylko J. D. mógł zlecić przeprowadzenie transakcji giełdowych w Biurze maklerskim (...) S.A. poprzez posłużenie się numerem karty klienta (...), a w konsekwencji to on zlecił przeprowadzenie transakcji opisanych w zarzucie aktu oskarżenia.

Sąd Rejonowy w zakresie rozważań prawnych zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi odpowiedzialności karnej podlega, kto dokonuje manipulacji, o której mowa w art. 39 ust. 2 pkt 1-3, pkt 4 lit. a lub pkt 5-7. Art. 39 ust. 2 pkt 1 i 2 powołanej ustawy przewiduje, iż manipulację stanowi:

1. składanie zleceń lub zawieranie transakcji wprowadzających lub mogących wprowadzić w błąd co do rzeczywistego popytu, podaży lub ceny instrumentu finansowego, chyba że powody tych działań były uprawnione, a złożone zlecenia lub zawarte transakcje nie naruszyły przyjętych praktyk rynkowych na danym rynku regulowanym;

2. składanie zleceń lub zawieranie transakcji powodujących nienaturalne lub sztuczne ustalenie się ceny jednego lub kilku instrumentów finansowych, chyba że powody tych działań były uprawnione, a złożone zlecenia lub zawarte transakcje nie naruszyły przyjętych praktyk rynkowych na danym rynku regulowanym.

Instrumentami finansowymi w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy są m.in. papiery wartościowe.

Przestępstwo określone w art. 183 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi jest przestępstwem formalnym. Dla jego popełnienia nie jest wymagane wywołanie przez sprawcę jakiejkolwiek zmiany w świecie zewnętrznym np. wystąpienie szkody majątkowej uczestnika obrotu instrumentami finansowymi w następstwie manipulacji instrumentem finansowym. Przestępstwo to może być popełnione tylko umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar (świadomość i wolę) jego popełnienia, tj. chce je popełnić (zamiar bezpośredni - ma świadomość obowiązywania zakazu manipulacji i wolę jego naruszenia), albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi (zamiar ewentualny - ma świadomość obowiązywania zakazu manipulacji i przewidując ewentualność jego naruszenia akceptuje możliwość ziszczenia tej ewentualności).

W przypadku czynu zarzuconego M. S. należy powtórzyć, iż brak było dowodów potwierdzających, iż w jakikolwiek sposób uczestniczyła ona w transakcjach giełdowych (...) S.A. Przeprowadzone dowody pozwoliły na ustalenie, iż przestępcze zachowanie prezesa zarządu tej spółki – P. N. – pozostawało poza wiedzą i wolą oskarżonej. Z tego względu zgodnie z nakazem art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 414 § 1 k.p.k. została ona uniewinniona od popełnienia zarzuconego czynu.

Z kolei ustalony stan faktyczny pozwolił na uznanie, iż J. D. w okresie od 27 stycznia 2011 roku do 11 maja 2011 roku w G. i na (...) w W. S.A., dokonał manipulacji instrumentem finansowym w postaci akcji (...) S.A. poprzez składanie przeciwstawnych zleceń kupna - sprzedaży tych akcji na rachunek inwestycyjny numer (...) prowadzony przez Biuro Maklerskie (...) S.A. dla spółki (...) sp. z o.o., i zawieranie transakcji powodujących sztuczne ustalenie się kursu akcji (...) S.A. oraz mogących wprowadzić w błąd pozostałych inwestorów co do rzeczywistego popytu, podaży i ceny tych instrumentów finansowych. Tym samym oskarżony swym zachowaniem wypełnił wszystkie znamiona przestępstwa opisanego w art. 183 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Sąd miał również na uwadze, iż oskarżony działał czynem ciągłym opisanym w art. 12 k.k., a więc podjął kilka zachowań w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru.

Uwzględniwszy wielość zachowań oskarżonego zmierzających w sposób sprzeczny w ustawą do wpłynięcia na kurs akcji (...) S.A. należy przyjąć, iż oskarżony chciał dokonać manipulacji w rozumieniu art. 39 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Zatem działał on z zamiarem bezpośrednim.

W niniejszej sprawie spełnione są przesłanki warunkujące przypisane J. D. winy, a nie zachodzą żadne okoliczności ją wykluczające. Oskarżony jest bowiem osobą dojrzałą i poczytalną. W konkretnych warunkach niniejszego stanu faktycznego miał zdolności rozpoznania znaczenia czynu oraz zdolność pokierowania swoim postępowaniem bez naruszania norm prawa karnego. Jednocześnie zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie, jaki konkretnie wpływ na notowania akcji (...) S.A. miały transakcje przeprowadzone przez oskarżonego. Nie jest możliwe ustalenie, czy na skutek zachowania oskarżonego, którykolwiek z inwestorów poniósł szkodę, sugerując się sztucznie generowanymi obrotami powyższej spółki. Powyższe nie wyłącza możliwości przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za występek opisany w art. 183 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, lecz jednocześnie wpływa na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu wskazanego w akcie oskarżenia.

Zgodnie z art. 66 § 1 i 2 k.k., sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

W ocenie Sądu wskazane wyżej podstawy warunkowego umorzenia postępowania w przedmiotowej sprawie zaistniały. Po pierwsze brak jest przeszkód formalnych sprzeciwiających się zastosowaniu tego rozstrzygnięcia. Przestępstwo przewidziane w 183 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi nie jest zagrożone karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności. J. D. jest osoba niekarną, prowadzi ustabilizowane życie rodzinne i zawodowe. Z tego względu zasadne jest przyjęcie, iż zdarzenie opisane w akcie oskarżenia w życiu oskarżonego było jednorazowym epizodem, co daje podstawy do uznania, iż skorzystanie przez Sąd z warunkowego umorzenia postępowania będzie wystarczające i zapobiegnie powrotowi oskarżonego do przestępstwa. Ponadto w okolicznościach tej sprawy zachowanie oskarżonego winno być odnoszone do działań podjętych przez P. N.. O ile oskarżony w okresie objętym zarzutem przeprowadził 96 transakcji dotyczących handlu akcjami (...) S.A., w których zarówno jako kupujący i sprzedający występowała (...) sp. z o.o, o tyle P. N. jest odpowiedzialny za 3 562 transakcji dotyczących handlu akcjami (...) S.A., w których zarówno jako kupujący i sprzedający występowała (...) S.A. P. N. przeprowadził ponad 37 razy więcej zakazanych transakcji niż oskarżony. Z tego względu występek J. D. jawi się jako zachowanie o znacznie mniejszym stopniu społecznej szkodliwości niż występek którego dopuścił się P. N., za który wyrokiem z dnia 12 czerwca 2015 roku wydanym przez Sąd Rejonowy (...) w sprawie (...) wymierzono mu karę grzywny w wysokości 20 000 zł. Uwzględniwszy powyższe Sąd warunkowo umorzył postępowanie karne w stosunku do J. D., ustalając na podstawie art. 67 § 1 k.k. okres 2 lat próby.

Na podstawie art. 67 § 3 k.k. wobec oskarżonego został nałożony obowiązek zapłaty świadczenia pieniężnego w kwocie 5 000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Nałożenie na oskarżonego powyższego środka karnego we wskazanej wysokości uświadomi mu naganność postępowania w związku z nielegalnymi transakcjami dokonanymi akcjami (...) S.A i zdaniem Sądu będzie wystarczającą dolegliwością w związku z czynem przypisanym mu w tym postępowaniu. Kwota świadczenia pieniężnego uwzględnia warunki majątkowe i osobiste J. D..

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu przypadających na J. D. zapadło na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 629 oraz w zw. z art. 633 k.p.k. Na koszty sądowe składają się: opłata i wydatki poniesione przez Skarb Państwa. Wysokość zasądzonej opłaty uzasadnia art. 7 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 roku, nr 49, poz. 223 z późniejszymi zmianami), natomiast na wysokość zasądzonych wydatków składają się: ryczałt za doręczenie wezwań i pism w postępowaniu przygotowawczym i sądowym – łącznie 40 złotych, opłata za uzyskanie informacji o osobie z Krajowego Rejestru Karnego w kwocie 30 złotych oraz wydatki związane z dopuszczeniem dowodu z ustnej opinii biegłego sądowego w kwocie 396 złotych.

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonej M. S. rozstrzygnięcie o kosztach zostało oparte na art. 632 pkt 2 k.p.k. stanowiącym, iż w razie uniewinnienia w sprawie z oskarżenia publicznego koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.

Na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. Sąd zasądził na rzecz obrońcy M. S. adw. M. P. (2) wynagrodzenie w wysokości 840 złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu. Wysokość wynagrodzenia dla obrońcy ustalono w oparciu o § 2, § 3, § 14 ust. 2 pkt 1 oraz § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002r., Nr 163, poz. 1348). Wynagrodzenie przyznane obrońcy uwzględnia zastępowanie oskarżonego w czasie procesu toczącego się przed Sądem Rejonowym (...) w sprawie (...) i w niniejszej sprawie w związku z uczestnictwem obrońcy na łącznie 6 rozprawach toczących się w postępowaniu zwyczajnym.

Dodano: 25 marca 2025, Opublikował(a): Elżbieta Piotrowska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie
Data wytworzenia informacji: 29 kwietnia 2016