Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20. maja 2016 roku powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (zwana dalej także spółką (...)) wystąpiła przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (zwanej dalej także spółką (...)) o zapłatę kwoty 71.280,00 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 1. stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, iż swoje roszczenie wywodzi z zawartej z pozwaną umowy sprzedaży, na mocy której wydała pozwanej towar i wystawiła z tego tytułu fakturę VAT. Pozwana nie uregulowała należności wynikającej z powyższej faktury VAT (pozew, k. 2-6).

W dniu 22. sierpnia 2016 roku, wydany został w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (nakaz zapłaty, sygn. akt IX GNc 2929/16, k. 58). Jego odpis został doręczony stronie pozwanej w dniu 17. października 2016 r. (k. 67).

W dniu 27. października 2016 roku pozwana (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. złożyła sprzeciw od ww. nakazu zapłaty i zaskarżając go w całości, wniosła o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty w wysokości do 1.500,00 zł brutto miesięcznie, z uwagi na trudną sytuację finansową spółki, która uniemożliwia jej dokonanie jednorazowej zapłaty, bądź też płatności rat w wyższej kwocie (sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 70-71).

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (Kupujący) zawarła z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (Sprzedający) umowę nr (...), przedmiotem której była sprzedaż generatora ultradźwiękowego USG-400 z oprzyrządowaniem za cenę 71.280,00 zł brutto. Strony uzgodniły, iż Kupujący dokona zapłaty za dostarczony towar w 24 ratach, zgodnie z terminami wymienionym w §2 ust. 1 umowy. Termin płatności pierwszej z rat, w wysokości 2.970,00 zł, upływał w dniu 30. listopada 2015 r. W §3 ust. 1 umowy zastrzeżono, że w przypadku opóźnień w spłacie kolejnych rat wynikających z umowy, niespłacona kwota będąca różnicą między sumą na fakturze a sumą dokonanych wpłat, stanie się wymagalna w całości w ciągu 30 dni od stwierdzenia braku zapłaty kolejnej raty (okoliczności bezsporne; umowa, k. 21-24, oświadczenie, k. 25, oferta handlowa, k. 26-31).

W dniu 29. października 2015 r. spółka (...) wystawiła na rachunek spółki (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 71.280,00 zł brutto, tytułem sprzedaży generatora ultradźwiękowego wraz z oprzyrządowaniem (okoliczności bezsporne; faktura VAT, k. 32-33, harmonogram spłat do faktury, k. 34).

W dniu 14. kwietnia 2016 r. spółka (...) wystawiła dla spółki (...) ponaglenie do zapłaty kwoty 14.847,60 zł, tytułem nieuregulowanych 5 rat z powyższej faktury VAT (okoliczności bezsporne; ponaglenie, k. 35-36).

Pismem z dnia 10. maja 2016 r. spółka (...) wezwała spółkę (...) do zapłaty kwoty 71.280,00 zł, tytułem niezapłaconej faktury VAT nr (...), wystawionej w związku z realizacją umowy nr (...), w terminie do dnia 17. maja 2016 r. wraz z ustawowymi odsetkami (okoliczności bezsporne; wezwanie do zapłaty wraz z dowodem nadania, k. 37-40).

Spółka (...), od chwili jej założenia, sukcesywnie zmniejsza stratę na działalności gospodarczej (sprawozdanie finansowe, k. 76-90, zeznania świadka P. Z., k. 155-156, zeznania E. Z., k. 152-153).

Stan faktyczny opisany powyżej był w całości bezsporny między stronami niniejszego postępowania. Pozwany nie zakwestionował żadnej z okoliczności faktycznych przytoczonych przez stronę powodową w ramach podstawy faktycznej powództwa. W konsekwencji, a także wobec złożonego przez pozwanego wniosku o rozłożenie zasądzonej należności na raty, Sąd uznał te okoliczności za przyznane w świetle całokształtu okoliczności sprawy (art. 230 k.p.c.). Podstawę ustaleń faktycznych w sprawie stanowiły zatem twierdzenia strony powodowej niezakwestionowane przez pozwanego, a zatem dotyczące faktów bezspornych.

Okoliczności w zakresie sytuacji finansowej pozwanej spółki Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadka P. Z. oraz przesłuchania Prezesa zarządu pozwanej spółki – (...), którym Sąd dał wiarę w całości. Wprawdzie oczywistym jest, że strona pozwana jest bezpośrednio zainteresowana korzystnym dla siebie rozstrzygnięciem, jednakże okoliczność ta nie stanowi podstaw do odebrania jej zeznaniom przymiotu wiarygodności. Zeznania świadka oraz strony pozwanej, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy, były bowiem spójne, pozbawione wewnętrznych sprzeczności, a nadto znajdowały odzwierciedlenie w załączonej do sprzeciwu dokumentacji.

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie.

Powódka wywodziła swoje roszczenie z umowy sprzedaży towaru zawartej z pozwaną i potwierdzonej wystawioną fakturą VAT. Zgodnie z art. 535 k.c. sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Umowa sprzedaży jest zatem umową wzajemną. Do jej zawarcia wymagana jest wola obu stron. Ustawa, poza szczególnymi przypadkami, nie nakłada na strony obowiązku zawarcia umowy sprzedaży w formie pisemnej, wobec tego dopuszczalne jest zawarcie takiej umowy w dowolnej formie.

Należy wskazać, iż poza sporem był sam fakt zawarcia umowy sprzedaży, jak również okoliczność jej wykonania przez powódkę. Strona pozwana nie kwestionowała również wysokości dochodzonego roszczenia.

Zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przepisu art. 6 k.c. oraz stanowiącego jego odpowiednik procesowy art. 232 k.p.c., powód winien udowodnić okoliczność wykonania umowy i wysokość dochodzonego roszczenia.

Jak już zostało wskazane, poza sporem był sam fakt zawarcia umowy sprzedaży towaru w postaci generatora ultradźwiękowego USG-400 z oprzyrządowaniem. Pozwana nie kwestionowała także okoliczności wykonania przez powódkę umowy, tj. wydania pozwanej towaru oraz cen wskazanych w wystawionej na jej rachunek fakturze VAT, zatem niewątpliwie zaktualizował się po stronie pozwanej obowiązek zapłaty stronie powodowej wynagrodzenia.

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 535 k.c. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę w wysokości 71.280,00 zł, zgodnie z żądaniem pozwu.

O obowiązku zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych od zasądzonej kwoty należności głównej Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. Data początkowa, od której powód domagał się odsetek, a zarazem początek opóźnienia pozwanego w spełnieniu świadczenia, nie była kwestionowana przez stronę pozwaną (fakt bezsporny, art. 230 k.p.c.).

Podstawa zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych wynika z art. 4 w zw. z art. 4a w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8. marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. 2016 poz. 684). Podkreślić należy, iż mimo, że umowa sprzedaży została zawarta przez strony przed nowelizacją ww. ustawy (tj. przed dniem 1. stycznia 2016 r.), to zgodnie z treścią przepisów intertemporalnych (art. 56 ustawy z dnia 9. października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015, poz. 1830), przepisy tej ustawy, w zakresie żądania odsetkowego pozwu, znajdują zastosowanie w brzmieniu obowiązującymi obecnie. Do odsetek od czynności prawnej bowiem, za okres po dniu wejścia w życie powyższej ustawy, należy stosować przepisy aktualnie obowiązujące, czyli także art. 4a ww. ustawy, który wyłącza stosowanie przepisu art. 481 § 2 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22. października 2015 r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804). Na kwotę zasądzoną od pozwanej na rzecz powódki składa się wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 7.200,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 51,00 zł oraz opłata od pozwu w kwocie 3.564,00 zł.

Pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o rozłożenie na raty kwoty dochodzonej pozwem wobec trudnej sytuacji finansowej spółki.

Wniosek pozwanej o rozłożenie zasądzonej należności na raty nie zasługuje na uwzględnienie. Jak stanowi przepis art. 320 k.p.c., w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. Przepis ten przewiduje szczególną możliwość orzekania o sposobie spełnienia świadczenia w sposób bardziej dogodny dla zobowiązanego, aniżeli wynikałoby to z regulacji prawa materialnego i jego zastosowanie wymaga istnienia w sprawie szczególnych w swej doniosłości okoliczności uzasadniających ingerencję sądu w treść łączącego strony stosunku prawnego. Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (M. Jędrzejewska (w opracowaniu J. Gudowskiego) (w:) Kodeks postępowania cywilnego..., t. 2, red. T. Ereciński, s. 35; zob. też E. Gapska, Czynności..., s. 134; A. Góra-Błaszczykowska, Orzeczenia..., s. 40; M. Uliasz, Kodeks postępowania cywilnego..., s. 422). Przesłankę „szczególnie uzasadnionych przypadków” uznać można za spełnioną także wtedy, gdy w chwili wyrokowania są podstawy do przyjęcia, że ze względu na sytuację majątkową dłużnika, wyrok zasądzający całe świadczenie stanowiłby tytuł egzekucyjny bez szans na realizację, a jednocześnie, gdy prowadzenie egzekucji w tym zakresie narażałoby wierzyciela na nieefektywne wydatki egzekucyjne, a dłużnika i osoby pozostające na jego utrzymaniu na utratę podstaw egzystencji (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2006 r., sygn. III CZP 126/06, Biul. SN 2006/12/9). Przy takim pojmowaniu szczególnie uzasadnionych wypadków uzasadniających zastosowanie art. 320 k.p.c. przepis ten służy nie tylko interesom dłużnika i wierzyciela, ale także interesom ogólnym. Powinność wykazania okoliczności przemawiających za zastosowaniem powyższego przepisu spoczywa na osobie obowiązanej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 2015 r. II CSK 383/14; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2015 r. II CSK 409/14).

Wymaga też podkreślenia, że ze swej istoty, art. 320 k.p.c. ingeruje w słuszne prawa wierzyciela odraczając termin od którego uprawniony może egzekwować swoje prawa w drodze przymusu. Dlatego sąd nie może nie brać pod uwagę sytuacji wierzyciela, w tym jego sytuacji majątkowej, tak aby nie działać z pokrzywdzeniem osoby inicjującej proces. Ochrona z art. 320 k.p.c. nie może być bowiem stawiana ponad ochronę wierzyciela i wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności konkretnej sprawy. Stąd zachodzi konieczność wykazania przez dłużnika, że realnie będzie dysponować środkami, które mimo trudności o których była mowa wyżej, umożliwią wykonanie zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie przez wierzyciela. W przeciwnym razie, jeżeli okoliczności sprawy nie wskazują na istnienie po stronie dłużnika woli dobrowolnej spłaty zadłużenia, a jedynie na chęć odłożenia w czasie konieczności wykonania zobowiązania, omawiana norma prawna nie będzie miała zastosowania. Co więcej zła sytuacja majątkowa dłużnika i rodzaj prowadzonej przez niego działalności nie mają charakteru przesądzającego nawet w przypadku placówek medycznych. Ocena dotycząca zastosowania art. 320 k.p.c. nie może być oderwana od realnych możliwości wypełnienia zobowiązania przez dłużnika w zmodyfikowanym zakresie, a tym samym od ochrony usprawiedliwionego interesu wierzyciela. Wierzyciel winien mieć bowiem pewność, że świadczenie, jakkolwiek odsunięte w czasie, zostanie spełnione w przewidzianym terminie, co ma znaczenie zwłaszcza w przypadku gdy uprawnionym pozostaje podmiot gospodarczy, dla którego uzyskanie przysługujących należności może mieć decydujący wpływ na kondycję firmy i jej wypłacalność (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24. lutego 2016 r., I ACa 1256/15).

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, przesłanki do rozłożenia zasądzonej należności na raty nie zostały spełnione. Przede wszystkim strona pozwana nie udowodniła wystąpienia szczególnie uzasadnionego wypadku. Trudna sytuacja finansowa pozwanej spółki sama w sobie nie uzasadnia rozłożenia na raty objętego pozwem roszczenia. Podnieść należy, iż nie jest ona ani okolicznością nagłą, ani niespodziewaną. Z problemami finansowymi pozwana spółka, jak wynika z przedłożonego sprawozdania za rok 2015 oraz z zeznań świadka P. Z. i przedstawiciela pozwanego – E. Z., boryka się już od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Z zeznań świadka oraz przedstawiciela pozwanego wynika, iż działalność gospodarcza zamyka się stratą, chociaż strata ta jest z roku na rok mniejsza. Jak więc wynika z powyższego, w momencie zawierania umowy z powodową spółka, pozwana miała świadomość własnych problemów finansowych i rosnącego zadłużenia wobec swoich kontrahentów. W chwili gdy pozwana zaciągała swoje zobowiązania wobec strony powodowej miała tego świadomość, a skoro w takiej sytuacji zdecydowała się na ich zaciągniecie, zobowiązana była do wygospodarowania niezbędnych środków na pokrycie tych zobowiązań. Zaciągniecie zaś zobowiązania bez zabezpieczenia niezbędnych środków na jego realizacje nie może obciążać kontrahenta pozwanego, który w ocenie Sądu, nie jest zobowiązany, aby kredytować stronę pozwaną. W niniejszej przypadku nie ma również znaczenia charakter prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej. Strona pozwana jest osobą prawną posiadającą status przedsiębiorcy i obowiązana jest podobnie jak inni przedsiębiorcy do wykonywania swoich zobowiązań i brak jest podstaw aby traktować ją w inny sposób niż innych przedsiębiorców tylko i wyłącznie z uwagi na działalność statutową jaką ona prowadzi. Skoro zatem pozwana wstępuje także w obrocie gospodarczym z racji czego nie tylko ponosi ona wydatki, ale też czerpie z tego również korzyści w formie przychodów, tak jak każdy przedsiębiorca jest ona zatem zobowiązana do racjonalnego gospodarowania swoim majątkiem. W ocenie Sądu, skutki decyzji podejmowanych przez stronę pozwaną bez należytego rozważenia własnej sytuacji ekonomicznej nie mogą obciążać kontrahenta - w tym wypadku spółki powodowej. Jak wskazano nadto powyżej ze swojej działalności strona pozwana osiąga przychody, tak więc pozwana dysponuje środkami pozwalającymi jej na uregulowanie powyższych zobowiązań.

Ponadto dotychczasowe zachowanie strony pozwanej co do obowiązku spłaty zobowiązania wobec strony powodowej nie wskazuje, by rozłożenie zasądzonej należności na raty urzeczywistniło bądź usprawniło odzyskanie przez wierzyciela zasądzonej kwoty. Pozwana bowiem, mimo zobowiązania się do ratalnej spłaty zadłużenia, nie podjęła dotychczas próby dobrowolnego spłacenia tej należności. Nie może zatem, tylko powołując się na swoją sytuację finansową, korzystać z dobrodziejstwa przepisu art. 320 k.p.c. Przepis ten ma bowiem chronić rzetelnych dłużników, starannie wykonujących swoje zobowiązania, którzy z przyczyn od siebie niezależnych, mają czasowy i odwracalny brak środków, a nie dłużników nierzetelnych, którzy przez tak długi czas uchylają się od wykonywania swoich zobowiązań. Brak jakiejkolwiek inicjatywy ze strony pozwanej, co do dobrowolnego spełnienia chociaż części świadczenia, nie rokuje nadziei na spłatę zadłużenia w określonych przez Sąd ratach.

Wobec powyższego przedmiotowy wniosek pozwanej podlegał oddaleniu.

Biorąc pod uwagę wszystkie powołane wyżej okoliczności, Sąd na podstawie wskazanych w uzasadnieniu przepisów orzekł jak w wyroku.

SSR Aleksandra Zielińska-Ośko

Z. Odpis uzasadnienia wraz z odpisem wyroku doręczyć pełnomocnikowi pozwanej.