Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 16 kwietnia 2015 roku ( data prezentaty k. 1) J. L. (1) wystąpiła do tut. Sądu o stwierdzenie, iż na podstawie testamentu własnoręcznego nabyła ona w całości spadek po E. K. (1), nazwisko rodowe K., córce J. i H., urodzonej w dniu (...) w K., zmarłej w dniu 2 września 2014 roku w W., ostatnio stale zamieszkałej w W. przy ul. (...). W uzasadnieniu wskazano, iż w/w testament został otwarty i ogłoszony w tut. Sądzie w dniu 2 grudnia 2014 roku w sprawie o sygn. akt XVI Ns 1335/14 ( wniosek k. 1).

Następnie w dniu 19 maja 2015 roku do tut. Sądu wpłynął także wniosek E. K. (2) o stwierdzenie nabycia spadku po E. K. (1) na podstawie ustawy przez bratanków zmarłej. Została ona zarejestrowana pod sygn. akt XVI Ns 759/15. Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2015 roku Sąd na podstawie art. 219 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc zarządził połączenie tej sprawy ze sprawą o sygn. akt XVI Ns 577/15 w celu ich łącznego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia i rozpoznać je pod sygn. akt XVI Ns 577/15 ( postanowienie k. 83 akt XVI Ns 759/15).

Wnioskodawczyni J. L. (2) konsekwentnie wnosiła w toku postępowania o stwierdzenie, iż to ona nabyła w całości spadek z mocy w/w testamentu holograficznego. Z kolei E. K. (2) i pozostali uczestnicy w pierwszej fazie postępowania kwestionowali zdolność spadkodawczyni do sporządzenia testamentu z uwagi na stan zdrowia ( protokół k. 38; protokół k. 381; pismo k. 396; protokół k. 601; pismo k. 654). W związku z tym Sąd przeprowadził obszerne postępowanie dowodowe – w tym dopuścił dowody z opinii dwóch biegłych psychiatrów. Ich konkluzje były zgodne i wynikało z nich, iż E. K. (1) w dniu 19 sierpnia 2013 roku posiadała zdolność do świadomego i swobodnego podjęcia decyzji i wyrażenia woli ( opinia biegłego M. B. (1) k. 612 – 635; opinia biegłego R. W. k. 714 – 744).

W związku z tym uczestniczka pismem z dnia 28 sierpnia 2017 roku de facto zaprzestała kwestionowania ważności testamentu z dnia 19 sierpnia 2013 roku lecz wniosła o uznanie, iż zawiera jedynie zapis na rzecz J. L. (1) dotyczący na ul. (...) w W.. Wynikać to miało z faktu, iż w dacie sporządzenia testamentu, oprócz w/w mieszkania, o którym mowa w testamencie, spadkodawczyni posiadała także znaczny majątek w postaci: udziału wynoszącego 2/16 w nieruchomości położnej w P. przy ul. (...), o powierzchni (...) m ², dla której Sąd Rejonowy w Pabianicach prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 4.000 złotych, środków na rachunkach bankowych w wysokości 32.102,87 złotych ( pismo przygotowawcze k. 760 – 763). Takie stanowisko uczestniczka podtrzymywała do końca postępowania ( protokół rozprawy k. 817, k. 871).

Wnioskodawczyni konsekwentnie wnosiła o stwierdzenie nabycia przez nią w całości spadku na mocy testamentu z dnia 19 sierpnia 2013 roku ( pismo k. 32 - 34, k. 798 – 802; protokół rozprawy k. 38, k. 817, k. 871).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. K. (1), nazwisko rodowe K., córka J. i A. H., urodziła się w dniu (...) w K.. Jej rodzice zmarli wiele lat przed nią. Jej ojciec - J. K. - był dyrektorem szpitala psychiatrycznego w K. i został zamordowany przez niemieckich okupantów w październiku 1939 roku – prawdopodobnie w L. S.. Z kolei jej matka – A. K. (1), nazwisko rodowe S., zmarła w dniu 15 lutego 1972 roku w W..

W chwili śmierci E. K. (1) była wdową - jej mąż S. K. zmarł w dniu 25 marca 1983 roku. Nie miała ona dzieci – ani biologicznych, ani przysposobionych. Miała tylko jednego brata – A. K. (2) - z którym od wielu lat nie utrzymywała żadnych kontaktów. A. K. (2) zmarł w dniu 12 czerwca 1993 roku. Miał on troje dzieci: E. K. (2), A. C. i M. K. ( zapewnienie spadkowe J. J. (2) k. 39 – 40; zapewnienie spadkowe E. K. (2) k. 40 – 41; odpis postanowienia k. 8; odpisy skrócone aktów stanu cywilnego k. 7, 9 - 14 akt XVI Ns 759/15).

E. K. (1) była z zawodu lekarzem - psychiatrą. Do ostatniego okresu swojego życia zachowywała zdolność do pracy zawodowej, pracując m.in. w Fundacji (...) do 16 maja 2014 roku, mimo postępującego pogarszania się stanu zdrowia.

W dniu 19 sierpnia 2013 roku E. K. (1) sporządziła testament holograficzny w którym wskazała, iż składnik swojego majątku w postaci mieszkania przy ul. (...) zapisuje swojej kuzynce – J. L. (2) ( zapewnienie spadkowe J. J. (2) k. 39 – 40; kopia testamentu k. 3 akt XVI Ns 1335/14). Wartość tego mieszkania to 269.791,16 złotych. Oprócz tego mieszkania w skład majątku E. K. (1) wchodziły jeszcze wynoszący 2/16 udział w nieruchomości położnej w P. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), obręb ewidencyjny (...), o powierzchni (...) m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy w Pabianicach prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 4.000 złotych oraz środki na rachunkach bankowych w wysokości 32.102,87 złotych ( odpis księgi wieczystej k. 765 - 769; historia rachunku bankowego k. 833 - 835).

E. K. (1) w dniu 19 sierpnia 2013 roku posiadała zdolność do świadomego i swobodnego podjęcia decyzji oraz wyrażenia woli. W ostatnich latach życia zasięgała często konsultacji ortopedycznej, laryngologicznej i internistycznej. W 2014 roku była hospitalizowana w Instytucie (...), Instytucie (...) S. W., Wojewódzkim Szpitalu (...) w W. oraz w Fundacji Hospicjum (...). Nie stwierdzono u niej choroby Alzheimera lub innych postaci otępienia ( dokumentacja medyczna k. 94 – 320, k. 339 – 380, k. 410 - 540; zeznania świadków: A. J. k. 380; zeznania świadka T. O. k. 383 – 384; zeznania świadka W. L. k. 384 – 385; zeznania świadka M. S. k. 556 – 557; zeznania świadka U. L. k. 557 – 558; zeznania świadka M. L. - akta I Cps 11/16; opinia biegłego M. B. (1) k. 612 – 635, k. 691 - 692; opinia biegłego R. W. k. 714 – 744).

E. K. (1) zmarła w dniu 2 września 2014 roku w W.. Ostatnio stale zamieszkiwała w W. przy ul. (...) ( odpis skrócony aktu małżeństwa k. 24; odpis skrócony aktu urodzenia k. 25; odpis skrócony aktu zgodna k. 2).

W rejestrze notarialnym brak adnotacji o sporządzeniu aktu poświadczenia dziedziczenia po w/w spadkodawczyni ( informacje ustalone na podstawie publicznie dostępnych danych ze strony internetowej: (...)

Testament E. K. (1) z dnia 19 sierpnia 2013 roku został otwarty i ogłoszony w Sądzie Rejonowym dla W. M.w W. w dniu 2 grudnia 2014 roku w sprawie o sygn. akt XVI Ns 1335/14 ( protokół k. 8 akt XVI Ns 1335/14).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów złożonych do akt przez strony, zeznania świadków oraz zapewnienia spadkowe złożone przez wnioskodawczynię i uczestniczkę E. K. (2). W odniesienia do dokumentów, które zostały przedłożone w formie zwykłych kserokopii, uczestnicy nie kwestionowali rzetelności ich sporządzenia, ani nie żądali złożenia przez stronę przeciwną ich oryginałów (zgodnie z art. 129 kpc). Także Sąd badając te dokumenty z urzędu nie dopatrzył się w nich niczego, co uzasadniałoby powzięcie jakichkolwiek wątpliwości, co do ich wiarygodności i mocy dowodowej, dlatego stanowiły podstawę dla poczynionych w sprawie ustaleń. Sąd nie miał także żadnych zastrzeżeń co do prawdziwości czy rzetelności sporządzenia dokumentacji medycznej przedstawionej w oparciu o przepisy ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta (tj. Dz. U. z 2017 roku, poz. 1318 ze zm.).

Co do zasady Sąd obdarzył walorem wiarygodności zeznania świadków A. J., W. L., M. S., U. L. i M. L.. Warto podkreślić, iż przedmiotem ich zeznań była kwestia zdolności testowania spadkodawczyni w dacie sporządzania testamentu. W ocenie Sądu w żaden sposób także zeznania T. O. – wyraźnie odmienne od zeznań pozostałych świadków - nie wykazały by tego rodzaju zdolność została zaburzona. Tym niemniej zasadniczą podstawą rozstrzygnięcia tej kwestii były opinie sporządzone w toku sprawy przez biegłego w zakresu psychiatrii M. B. (2) ( opinia biegłego M. B. (1) k. 612 – 635, k. 691 - 692) i biegłego w zakresu psychiatrii R. W. ( opinia biegłego R. W. k. 714 – 744).

Odnosząc się do opinii sporządzonej przez biegłego M. B. (2) należy wskazać, iż została ona zakwestionowana przez uczestniczkę już po wydaniu przez niego opinii ustnej uzupełniającej. W treści kolejnej opinii sporządzonej w sprawie przez lekarza psychiatrii R. W. biegły ponownie zbadał poszerzony materiał dowodowy zgromadzony w sprawie ze szczególnym uwzględnieniem nowych dokumentów. W ocenie Sądu obie w/w wskazane opinie sporządzone zostały w sposób rzetelny, a materia przedstawiono biegłym do zbadania została poddana dokładnej analizie. Mając na względzie, iż biegli byli zgodni w zakresie oceny stanu psychicznego E. K. (1) w okresie zbliżonym do okresu testowania Sąd przyjął, iż zarzuty pod adresem opinii M. B. (2) należało ocenić jako całkowicie bezpodstawne.

Kluczowe dla wypracowania merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie było zgodne i stanowcze ustalenie obu w/w biegłych, iż E. K. (1) nie była osobą chorą psychicznie, a w dacie sporządzania testamentu tj. 19 sierpnia 2013 roku, pozostawała ona w stanie pozwalającym na swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli . O trafności w/w konstatacji świadczy fakt, iż ostatecznie nawet uczestniczka E. K. (2) nie kwestionowała ważności testamentu, a tym samym zdolności spadkodawczyni do testowania.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Ustalenie kręgu spadkodawców należy rozpocząć od stwierdzenia, iż po zmarłej osobie fizycznej status spadkobiercy uzyskują wyłącznie osoby, które uzyskały tytuł powołania do spadku po spadkodawcy. Podstawą powołania do spadku mogą być dwa tytuły - ustawa i testament, o czym wprost stanowi art. 926 § 1 ustawy z dnia ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (tj. Dz. U. z 2017 roku, poz. 459, powoływany dalej w skrócie jako kc). Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje dopiero wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce albo nie może być spadkobiercą.

Nie ulega zatem wątpliwości, iż powołanie z testamentu ma zawsze pierwszeństwo przed powołaniem z ustawy. Dopiero w sytuacji braku testamentu lub całkowitej lub częściowej jego nieważności, następuje dziedziczenie ustawowe. Artykuł 926 § 2 kc wyraża generalną zasadę, iż powołanie do dziedziczenia z testamentu ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Zasada ta zabezpiecza pełną realizację swobody w dysponowaniu majątkiem na wypadek śmierci.

Jedną z naczelnych zasad prawa spadkowego jest zasada swobody testowania. Osoba fizyczna ma prawnie zagwarantowaną możliwość swobodnego dysponowania majątkiem także na wypadek śmierci, co stanowi niejako przedłużenie swobody w dysponowaniu majątkiem w drodze czynności prawnych dokonywanych za życia ( inter vivos). Granice tej swobody są zakreślone w ustawie stosunkowo szeroko, wyznacza je postulat zrozumiałości oświadczeń woli i możliwości wywołania przez nie skutków prawnych, na które jest skierowane w świetle obowiązującego porządku prawa pozytywnego (tak uznał m.in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 czerwca 2001 roku, II CKN 543/00, OSNC 2002/1/14). Swoboda testowania jest zagwarantowana przez ustawę, a jej ograniczenia są wyjątkiem (A. Kidyba, E. Niezbecka: Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, Warszawa 2012). Obowiązkiem Sądu jest zapewnienie realizacji ostatniej woli spadkodawcy wyrażonej w testamencie (art. 948 § 1 kc).

Zgodnie z art. 949 § 1 kc spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Jest to tzw. testament holograficzny, który stanowi podstawową formę testamentu zwykłego. Forma ta jest powszechnie dostępna dla osób, które umieją czytać i pisać, a jego konstrukcja opiera się na dość rygorystycznie traktowanych przesłankach formalnych, które muszą być zachowane pod rygorem nieważności ( ad solemnitatem), a mianowicie do swej ważności wymaga on sporządzenia pismem ręcznym testatora, podpisania oraz – w zasadzie – opatrzenia datą. Tylko dwie pierwsze przesłanki są traktowane przez ustawodawcę w sposób bezwzględny, ich naruszenie powoduje zawsze nieważność testamentu, naruszenie zaś przesłanki trzeciej nie zawsze prowadzi do nieważności testamentu.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy jednak stwierdzić, iż dziedziczenie po zmarłej E. K. (1) następuje jednak z mocy ustawy. Nie wynika to jednak z tego, iż testament spadkodawczyni z dnia 19 sierpnia 2013 roku budził zastrzeżenia Sądu. Przeciwnie – Sąd uznał, iż powyższy testament jest ważny, spełnia wszelkie warunki formalne wynikające z art. 949 § 1 kc, ponadto w dacie jego sporządzenia spadkodawczyni posiadała pełną zdolność do testowania.

Zgodnie z ogólną dyrektywą z art. 948 kc testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwe najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy (zgodnie z łacińską paremią: in testamentis plenius voluntates testantium interpretamur). Jeżeli w oparciu o treść testamentu nie można ustalić rzeczywistej woli spadkodawcy, a zachodzi wątpliwość, co do zakwalifikowania osób wskazanych przez spadkodawcę jako zapisobiorców lub spadkobierców, wówczas znajduje zastosowanie szczególna dyrektywa interpretacyjna, zawarta w art. 961 kc. Według niej, jeżeli spadkodawca przeznaczył kilku oznaczonym osobom poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osoby te poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiorców, lecz za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów. Na tle tego przepisu w judykaturze wyłoniły się zagadnienia prawne, czy użyty w nim zwrot "wyczerpują prawie cały spadek" odnosić należy do majątku spadkodawcy w chwili sporządzenia testamentu, czy też z chwili otwarcia spadku a także, która z tych chwil decyduje o porównaniu wartości poszczególnych przedmiotów majątkowych przeznaczonych określonym osobom.

Obie te kwestie były wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego. Na tej podstawie można uznać za utrwalony w orzecznictwie pogląd, że przy ocenie, czy przedmioty majątkowe przeznaczone określonej osobie w testamencie wyczerpują prawie cały spadek, podlegają wzięciu pod uwagę w zasadzie tylko przedmioty należące do spadkodawcy w chwili sporządzenia testamentu ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 września 1993 roku, III CZP 122/93, OSP 1994, Nr 10, poz. 177, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1997 roku, I CKN 276/97, OSNC 1998, Nr 4, poz. 63, z dnia 3 listopada 2004 roku, III CK 472/03, z dnia 14 lipca 2005 roku, III CK 694/04, z dnia 27 października 2005 roku, III CK 53/05, z dnia 29 marca 2007 roku, I CSK 3/07).

Sąd miał także na uwadze fakt, iż zgodnie z art. 961 kc jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Jeżeli takie rozrządzenie testamentowe zostało dokonane na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów. Artykuł 961 kc ma charakter normy interpretacyjnej. Jeżeli z treści testamentu ustalonej zgodnie z dyrektywami wynikającymi z art. 948 kc wynika, że chodzi o ustanowienie zapisobiercy, a nie o powołanie spadkobiercy, przepis ten nie znajduje w ogóle zastosowania. Ustawodawca, mając na uwadze motywacje działań osób sporządzających akt ostatniej woli przyjął, że przeznaczenie określonej osobie przedmiotów majątkowych wyczerpujących prawie cały spadek jest przejawem woli uczynienia tej osoby swoim następcą prawnym pod tytułem ogólnym, a więc spadkobiercą. O tym, czy przedmioty przeznaczone w testamencie oznaczonej osobie wyczerpują prawie cały spadek decyduje rzeczywiście porównanie ich wartości z wartością przedmiotów pominiętych. Jeżeli przedmioty majątkowe pominięte mają wartość znaczniejszą w relacji do rzeczy i praw objętych testamentem, to wówczas stosowanie art. 961 kc jest wyłączone. Decyduje tu zobiektywizowana wartość gospodarcza. Nie chodzi więc tu o znikomą wartość tych przedmiotów, lecz o wartość mającą gospodarcze znaczenie ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 3 listopada 2004 roku, III CK 472/03, Legalis nr 277086).

W realiach niniejszej sprawy nie ulegało wątpliwości, iż w treści testamentu E. K. (1) odniosła się jedynie do jednego składnika swojego majątku – tj. mieszkania A. G. 8/9 w W.. Jego wartość została zgodnie przez wnioskodawczynię i uczestników ustalona na kwotę 269.791,16 złotych ( pismo k. 801; postanowienie k. 855; okoliczności bezsporne).

Oprócz tego mieszkania w skład jej majątku w dacie sporządzenia testamentu wchodziły jeszcze wynoszący 2/16 udział w nieruchomości położnej w P. przy ul. (...), stanowiącej działkę nr (...), obręb ewidencyjny(...), o powierzchni (...) m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy w Pabianicach prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 4.000 złotych oraz środki na rachunkach bankowych w wysokości 32.102,87 złotych ( odpis księgi wieczystej k. 765 - 769; historia rachunku bankowego k. 833 - 835).

Analiza treści księgi wieczystej wskazuje, iż wpis spadkodawczyni jako współwłaścicielki w/w nieruchomości w P. nastąpił w 2008 roku – a więc 5 lat przed sporządzeniem testamentu. Ponadto jej wartość została zgodnie przez wnioskodawczynię i uczestników ustalona na kwotę 4.000 złotych ( pismo przygotowawcze k. 760; postanowienie k. 817). Z kolei dane uzyskane z (...) Banku (...) S.A. w W. wskazują, iż w dacie sporządzenia testamentu spadkodawczyni posiadała środki pieniężne w wysokości 32.102,87 złotych ( historia rachunku bankowego k. 833).

Nie ulega wątpiliście, iż udział w nieruchomości i środki pieniężne w powyższej kwocie to przedmioty o których brak jakiejkolwiek wzmianki w treści testamentu. Ustalone zgodnie: wartość mieszkania na ulicy (...) w W. to: 269791,16 złotych, wartość udziału w nieruchomości w P. to 4.000 złotych, a środki na rachunkach bankowych to 32.102,87 złotych. Łączną wartość majątku spadkowego to 305894,03 złotych, podczas gdy część pominięta to 36.102,87 zł, a więc ok. 12%.

W ocenie Sądu przedmioty majątkowe pominięte w testamencie mają wartość znaczniejszą w relacji do rzeczy i praw objętych testamentem. Z tego względu Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie stosowanie art. 961 kc jest wyłączone. O trafności powyższej konstatacji świadczy fakt, iż w powołanym wyżej postanowieniu z dnia 3 listopada 2004 roku (sygn. akt III CK 472/03, Legalis nr 277086) Sąd Najwyższy uznał, iż jeżeli pominięty majątek stanowi ok. 12% majątku spadkowego nie można uznać, iż testament obejmuje cały majątek. Tym samym w takiej sytuacji zastosowanie art. 961 kc jest wyłączone.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd uznał, iż testament spadkodawczyni z dnia 19 sierpnia 2013 roku jest ważny, ale nie zawiera on powołania spadkodawcy w osobie J. L. (1), lecz stanowi jedynie zapis na jej rzecz w postaci mieszkania na ulicy (...) w W.. Potwierdza to także dokładna analiza literalnej treści w/w testamentu. Wynika bowiem z niego w sposób jednoznaczny, iż spadkodawczyni zadysponowała tylko częścią swojego majątku spadkowego. Świadczy o tym dobitnie użycie sfomułowania: „składnik mojego majątku” ( kopia testamentu k. 3 akt XVI Ns 1335/14). Oczywiste jest, iż gdyby intencją spadkodawczyni było objęcie nim całego jej majątku, wówczas nie odnosiłaby się tylko do jednego składnika tego majątku.

Zgodnie z art. 968 § 1 kc spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Wskutek zapisu powstaje stosunek zobowiązaniowy między obciążonym zapisem zwykłym a zapisobiercą, na podstawie którego ten ostatni może żądać (roszczenie) spełnienia określonego świadczenia majątkowego już niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu, chyba że spadkodawca określił inny termin wymagalności zapisu. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku nie obejmuje jednak uprawnień spadkowych zapisobiercy.

Zgodnie z art. 677 § 1 kpc Sąd stwierdzi nabycie spadku przez spadkobierców, choćby były nimi inne osoby niż te, które wskazali uczestnicy. Wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni, w testamencie z dnia 19 sierpnia 2013 roku brak powołania spadkobiercy – jest w nim tylko wskazany zapisobierca. Dlatego zgodnie z art. 926 § 2 kc w niniejszej sprawie wchodziło w grę dziedziczenie ustawowe co do całości spadku. Zostało ono uregulowane w Księdze czwartej Tytule II Kodeksu cywilnego.

Jak wykazano powyżej, spadkodawczyni nie miała dzieci, była wdową, a jej rodzice zmarli kilkadziesiąt lat temu. Zgodnie z art. 932 § 3 - 5 kc w braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.

Odpisy aktów stanu cywilnego złożone do akt sprawy oraz zgodne zapewnienia spadkowe uczestniczki i uczestnika potwierdziły, iż zmarła miała tylko jednego brata – A. K. (2), który zmarł przed nią pozostawiając troje dzieci: E. K. (2), A. C. i M. K.. W ocenie Sądu to właśnie te osoby, na podstawie w/w przepisu, nabyły spadek z mocy ustawy po 1/3 części każde z nich.

Należy także wskazać, iż zgodnie z art. 1015 § 2 kc – w brzmieniu obowiązującym w dacie otwarcia spadku, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie 6 miesięcy od daty dowiedzenia się o tytule powołania był jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Ponadto w toku postępowania oświadczenie o tego rodzaju przyjęciu spadku złożyła E. K. (2) ( oświadczenie k. 870). Tym samym spadek został przyjęty wprost.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania był art. 520 § 1 kpc zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Przepis powyższy określa ogólną zasadę ponoszenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym, która może jednak w szczególnych sytuacjach ulec zmodyfikowaniu, świadectwem czego jest treść art. 520 § 2 i 3 kpc. W niniejszej sprawie nie nastąpiły jednak przesłanki do odstąpienia od zasady ogólnej, z tego względu w pkt II sentencji Sąd orzekł o tym, iż wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą we własnym zakresie koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawę rozstrzygnięcia zawartego w pkt III sentencji stanowił art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2016 roku, poz. 623 ze zm., powoływana dalej w skrócie jako uksc) kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

W toku postępowania Skarb Państwa poniósł tymczasowo wydatki związane z dopuszczaniem dowodu z opinii biegłych oraz zwracaniem się do banków o informacje dotyczące środków na rachunkach bankowych spadkodawczyni. Łącznie wyniosły one 1.487 złotych ( postanowienia k. 598 – 600, k. 643, k. 747, k. 823, k. 844). Wszystkie w/w wydatki wynikały z aktywności i wniosków dowodowych składanych przez uczestniczkę E. K. (2). Tym samym zgodnie z art. 2 ust. 2 uksc niewątpliwe to ona powinna zostać obciążona związanymi z nimi kosztami poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa. Ponadto w toku postępowania złożyła ona oświadczenie o przyjęciu spadku ( oświadczenie k. 870), za co zgodnie z art. 49 ust. 1 pkt 4 uksc jest pobierana opłata sądowa w wysokości 50 złotych. Łącznie poniesione wydatki Skarbu Państwa wyniosły więc 1.537 złotych i należało obciążyć nimi w/w uczestniczkę - o czym orzeczono w pkt III sentencji postanowienia.

Mają na uwadze wykazane powyżej okoliczności oraz treść powołanych przepisów prawa, Sąd orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: (...).