Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 22 lipca 2014 roku ( data prezentaty k. 1) powód m. st. W. wniósł o nakazanie pozwanej M. G. opuszczenie i opróżnienie lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się w budynku przy ul. (...) w W. oraz wydanie go do rąk powoda, bez uprawnienia do lokalu socjalnego. Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wyjaśnił, iż najemcą przedmiotowego lokalu był M. H. (1), który zmarł w dniu 5 stycznia 2013 roku. Pozwana – wnuczka najemcy – wystąpiła o uregulowanie tytułu prawnego do zajmowanego lokalu po śmierci najemcy. Powód poinformował ją o braku możliwości zawarcia umowy najmu, bowiem nie spełnia ona przesłanek określonych w art. 691 kc ani w § 31 Uchwały Nr LVII/1751/2009 Rady m.st. W.. Jak wskazał powód, mimo braku tytułu do zajmowania przedmiotowego lokalu mieszkalnego oraz wezwań do opuszczenia i opróżnienia lokalu, do dnia wniesienia pozwu pozwana zajmowanego lokalu nie opuściła ( pozew k. 1 - 3).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że posiada tytuł prawny do przedmiotowego lokalu mieszkalnego, bowiem wstąpiła w stosunek najmu po babce M. H. (2), zmarłej w dniu 24 kwietnia 1980 roku – na podstawie ówcześnie obowiązujących przepisów ( odpowiedź na pozew k 37 - 40).

Wyrokiem z dnia 25 listopada 2014 roku, wydanym w toczącym się przed tut. Sądem postępowaniu w sprawie XVI C 793/14 z powództwa M. G. o ustalenie, iż wstąpiła w stosunek najmu z mocy prawa, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 18 grudnia 2015 roku w sprawie V Ca 661/15, oddalono powództwo ( postanowienie k. 61-62).

Na rozprawie w dniu 12 sierpnia 2016 roku pozwana wnosiła o oddalenie powództwa z uwagi na zasady współżycia społecznego. Na wypadek uwzględnienia powództwa wniosła o ewentualne przyznanie lokalu socjalnego jej i zamieszkującym z nią małoletnim dzieciom ( protokół rozprawy k. 126).

Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2016 roku Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanych małoletnie: M. K. (1) i H. K. (1) reprezentowane przez pozwaną ( postanowienie k. 127).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Miasto stołeczne W. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) znajdującego się w budynku przy ul. (...) w W. ( okoliczność bezsporna). Decyzją z dnia 22 marca 1968 roku przydzielono małżonkom M. i M. H. (2) powyższy lokal. W dniu 22 kwietnia 1968 roku Zarząd (...) (poprzednik prawny m.st. W.) zawarł z M. H. (1) umowę o najem w/w lokalu mieszkalnego. M. H. (2) mieszkała w nim do dnia śmierci, tj. 24 kwietnia 1980 roku ( decyzja nr (...) k. 43-44, umowa najmu lokalu mieszkalnego k. 5-6, akt zgonu M. H. (2) k. 51).

M. G. mieszkała w przedmiotowym lokalu z matką i dziadkami od urodzenia w 1976 roku do 1980 roku, kiedy to wyprowadziła się z rodzicami na B.. Wraz z matką przeprowadziły się ponownie do lokalu przy ul. (...) w 1995 roku i zamieszkały z dziadkiem M. H. (1). W 1999 roku M. G. wyjechała za granicę, wróciła w 2006 roku i od tego czasu na stale mieszka w przedmiotowym lokalu ( zeznania M. G. k. 150-151, oświadczenie dot. osób mieszkających w lokalu k. 29).

M. H. (1) zmarł w dniu 5 stycznia 2013 roku ( akt zgonu M. H. (1) k. 7).

W dniu 24 czerwca 2013 roku M. G. złożyła wniosek o uregulowanie uprawnień do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) po śmierci dziadka M. H. (1), który został rozpoznany negatywnie ( wniosek k. 10, pismo (...) D. M. z dnia 4 listopada 2013 roku k. 11).

Pismem z dnia 10 grudnia 2013 roku ZGN (...) wezwał M. G. do dobrowolnego rozliczenia się i zdania kluczy do w/w lokalu w terminie 7 dni od daty otrzymania pisma ( pismo k. 30).

W dniu 3 kwietnia 2014 roku M. G. wniosła pozew o ustalenie, iż z dniem 24 kwietnia 1980 roku wstąpiła w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. w miejsce zmarłej M. H. (2). Sprawa została zarejestrowana w tut. wydziale pod sygn. akt XVI C 793/14. Wyrokiem z dnia 25 listopada 2014 roku tut. Sąd ustalił, że M. G. wstąpiła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu. W dniu 18 grudnia 2015 roku Sąd Okręgowy w Warszawie, w sprawie V Ca 661/15, zmienił powyższy wyrok i oddalił powództwo ( kopia wyroku k. 118-119).

W lokalu nr (...) przy ul. (...) wraz z M. G. mieszkają jej dwie małoletnie córki – M. K. (1) i H. K. (1). Ojciec dzieci nie mieszka w W., zaś jego adres zameldowania znajduje się w województwie (...). M. G. nie ma innego lokalu, w którym mogłaby zamieszkać. Jest zatrudniona w dziekanacie Politechniki (...) na 0,5 etatu, gdzie otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1.200 złotych netto. Ponadto z działalności gospodarczej uzyskuje ok. 4.700 złotych miesięcznie. Miesięczne wydatki na przedszkole jednej z córek, czynsz, media, ubezpieczenie w L. (...), wynajem garażu, spłatę pożyczki w wysokości 600 złotych miesięcznie, żywność, leki, ubrania i zabawki wynoszą ok. 5.000 złotych. M. K. (2) uczęszcza do przedszkola w pobliżu lokalu, a w opiece nad H. K. (2) pomaga matka M. G.. M. G. przeprowadziła generalny remont lokalu, zostały wygładzone ściany, kupiła do niego meble, lodówkę, pralkę. Regularnie uiszcza opłaty za mieszkanie ( zeznania M. G. k. 150-151, zaświadczenie k. 149, oświadczenie k. 49).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów złożonych do akt przez strony oraz zeznania pozwanej. W odniesieniu do dokumentów, które zostały przedłożone w formie zwykłych kserokopii, strony nie zakwestionowały rzetelności ich sporządzenia ani nie żądały złożenia przez stronę przeciwną ich oryginałów (zgodnie z art. 129 kpc). Również i Sąd badając te dokumenty z urzędu, nie dopatrzył się w nich niczego, co uzasadniałoby powzięcie jakichkolwiek wątpliwości co do ich wiarygodności i mocy dowodowej, dlatego stanowiły podstawę dla poczynionych w sprawie ustaleń. Dodatkowo czyniąc ustalenia faktyczne Sąd uwzględnił zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 kpc oraz twierdzenia strony, którym przeciwnik nie zaprzeczył w trybie art. 230 kpc.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie. Roszczenie powoda o opuszczenie i opróżnienie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku przy ul. (...) w W. oraz wydanie go do rak powoda ma charakter windykacyjny (wydobywczy) i znajduje podstawę w art. 222 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 380 ze zm., powoływana dalej w skrócie jako „kc”). Zgodnie z jego treścią właściciel może żądać od osoby, która faktycznie włada jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. W treści cytowanego przepisu wskazano trzy przesłanki, od których spełnienia ustawodawca uzależnił skuteczność roszczenia windykacyjnego. Po pierwsze, podmiotem legitymowanym do wytoczenia przedmiotowego powództwa jest właściciel, a powództwo to może być skierowane wyłącznie wobec osoby, która nie będąc właścicielem dzierży faktyczne władztwo nad rzeczą. Ponadto, posiadaczowi rzeczy nie może przysługiwać skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Na podstawie ustalonego stanu faktycznego Sąd doszedł do przekonania, iż w niniejszej sprawie zostały spełnione wszystkie wskazane przesłanki. Bezsprzecznie lokal objęty roszczeniem pozwu stanowi własność powoda. Wątpliwości nie ulega także fakt, iż pozwani, niebędący właścicielami, wciąż znajdują się w posiadaniu lokalu mieszkalnego, którego wydania dotyczy niniejsza sprawa.

W ocenie Sądu spełniony został także warunek nieprzysługiwania posiadaczowi skutecznego względem właściciela uprawnienia do władania rzeczą. Pozwani objęli w posiadanie lokal należący do powoda w następstwie śmierci dotychczasowego najemcy M. H. (1) – dziadka M. G.. Na podstawie obowiązujących przepisów nie zaistniały przesłanki, by pozwana weszła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu w miejsce zmarłego. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 691 § 1 kc w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. M. G. – co nie było okolicznością sporną w sprawie, gdyż pozwana nie wywodziła swojego uprawnienia do korzystania z lokalu od zmarłego M. H. (1) – nie należy do kręgu osób uprawnionych z powyższego przepisu.

Wspomnianego wyżej uprawnienia do wstąpienia w stosunek najmu pozwana nie może także oprzeć na uregulowaniu zawartym w § 31 Uchwały Nr LVIII/1751/2009 Rady m.st. W. z dnia 9 lipca 2009 roku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu miasta stołecznego W.. Zgodnie z ust. 1 i 2 tego przepisu z osobami, które pozostały w lokalu po śmierci najemcy, a nie wstąpiły w stosunek najmu w trybie art. 691 Kodeksu cywilnego lub pozostały w lokalu po opuszczeniu lokalu przez najemcę, może zostać zawarta umowa najmu zajmowanego lokalu, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki: 1) osoby te zamieszkiwały z najemcą w lokalu za zgodą właściciela i prowadziły wraz z nim wspólne gospodarstwo domowe przez okres co najmniej ostatnich 7 lat; 2) zajmowana powierzchnia mieszkalna lokalu nie przekracza 15 m ² na każdą osobę uprawnioną, a w przypadku gospodarstwa jednoosobowego 30 m ²; 3) osoby te nie zalegają z opłatami za korzystanie z lokalu, przy czym warunek ten uważa się za spełniony również w przypadku występowania zaległości, jeśli zostało podpisane i jest realizowane porozumienie o spłacie zadłużenia; osoby te osiągają dochód nieprzekraczający 160% minimum dochodowego. Przy tym przez osoby wymienione w ust. 1 rozumie się małżonka najemcy, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Jak wynika expressis verbis z powołanego uregulowania, nawet spełnienie wszystkich wymaganych warunków do zawarcia umowy najmu z osobą, która pozostała w lokalu po śmierci najemcy, a nie wstąpiła w stosunek najmu na podstawie art. 691 kc, nie rodzi po stronie m.st. W. obowiązku, lecz jedynie możliwość zawarcia takowej umowy. Z tego wypływa wniosek, że pozwana w oparciu o powyższy przepis nie mogłaby żądać od m.st. W. zawarcia umowy najmu.

W odpowiedzi na pozew pozwana podniosła, iż przysługuje jej skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania przedmiotowym lokalem, gdyż wstąpiła w stosunek najmu po zmarłej w dniu 24 kwietnia 1980 roku babce M. H. (2). Kwestia ta jednakże została prawomocnie rozstrzygnięta w sprawie rozpatrywanej w tut. wydziale pod sygn. akt XVI C 793/14, w której ostatecznie Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 18 grudnia 2015 roku (V Ca 661/15) oddalił powództwo.

Z powyższego wynika więc jednoznacznie, że pozwana M. G. nie wstąpiła w stosunek najmu lokalu objętego niniejszym pozwem ani po śmierci M. H. (2) w dniu 24 kwietnia 1980 roku, ani po śmierci M. H. (1) w dniu 5 stycznia 2013 roku. Wobec tego jej i jej małoletnim dzieciom nie przysługuje skuteczne względem powoda uprawnienie do władania lokalem. Tym samym powództwo zasługiwało na uwzględnienie, o czym Sąd orzekł w pkt I sentencji.

Nie zasługują na uwzględnienie argumenty pełnomocnika powoda, iż powództwo w niniejszej sprawie powinno zostać oddalone w oparciu o art. 5 kc. Oczywiście nie uszedł uwadze Sądu emocjonalny związek pozwanej M. G. z przedmiotowym lokalem, wynikający z wieloletniego zamieszkiwania w nim jej i rodziny. Tym niemniej sam fakt długoletniego posiadania nie może prowadzić do oddalenia powództwa windykacyjnego na podstawie art. 5 kc, jeżeli w następstwie takiego orzeczenia właściciel nie mógłby ponowić swego żądania. Zajęcie odmiennego stanowiska w tym sporze prowadziłoby do przekreślenia prawa podmiotowego powoda, do czego art. 5 kc nie daje podstawy ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 1966 roku, III CR 26/66, LEX nr 5974). Sąd w pełni podziela pogląd, iż w sprawach o wydanie nieruchomości na podstawie art. 222 § 1 kc zastosowanie art. 5 kc jest co do zasady wyłączone , a jeśli je dopuścić, to całkiem wyjątkowo i po dokonaniu oceny całokształtu okoliczności danego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2011 roku, I CSK 520/10, LEX nr 1129076; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2000 roku, IV CKN 28/00, LEX nr 303361; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 października 2012 roku, I ACa 399/12, LEX nr 1283336). Jednak w niniejszej sprawie tego rodzaju nadzwyczajne okoliczności z pewnością nie miały miejsca i oddalenie powództwa naruszałoby prawo własności powoda chronione przez art. 21 ust. 1 i 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.).

Kontynuując rozważania w niniejszej sprawie należy wskazać, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tj. Dz. U. z 2014 roku, poz. 150), lokatorem jest najemca lokalu lub osoba używająca lokalu na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, zajętym w uchwale z dnia 15 listopada 2001 roku (sygn. akt III CZP 66/01, OSNC 2002/9/109), art. 14 i 15 ustawy o ochronie praw lokatorów mają zastosowanie w sprawach o opróżnienie lokalu przeciw osobom, które były lokatorami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy. Tym samym, krąg osób objętych ochroną przewidzianą w art. 14 i 15 cyt. ustawy został ograniczony do osób, które dysponują lub dysponowały tytułem prawnym do lokalu. Pamiętać przy tym należy, że „inny tytuł prawny”, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów może mieć oparcie w różnych stosunkach prawnych, w tym również w stosunkach prawnorodzinnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2008 roku, II CSK 484/07, LEX nr 496377). Sąd podzielił wskazane stanowisko Sądu Najwyższego i jednocześnie przychylił się do poglądu, iż z ochrony przewidzianej w art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów nie korzystają osoby, które nigdy nie dysponowały tytułem prawnym do zajmowanego lokalu, w tym osoby, które zajęły go samowolnie (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2005 roku, III CZP 6/05, OSNC 2006 roku, Nr 1, poz. 1).

W stanie rzeczy w niniejszej sprawie pomiędzy powodem a pozwanymi powstał stosunek prawny, na podstawie którego pozwani zajęli lokal należący do powoda. Pozwani używają przedmiotowego lokalu na postawie innego tytułu prawnego niż prawo własności, a które wywodzą od zmarłego dziadka M. G.. W konsekwencji należało uznać, iż są oni lokatorami w rozumieniu ustawy o ochronie praw lokatorów.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu sąd orzeka o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia wobec osób, których nakaz dotyczy. W treści art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów zawarty został katalog osób, wobec których Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do lokalu socjalnego. W realiach niniejszej sprawy zmaterializowały się przesłanki do przyznania pozwanym prawa do lokalu socjalnego.

Zgodnie z art. 14 ust. 4 pkt 2 w/w ustawy Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec małoletniego (…) oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą, chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.

W realiach niniejszej sprawy Sąd był zobligowany do przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego w stosunku do wszystkich pozwanych. Obowiązek ten wynikał w pierwszej kolejności z faktu, iż pozwane M. i H. K. (2) są osobami małoletnimi, a opiekę nad nimi sprawuje M. G..

Podejmując rozstrzygnięcie w zakresie prawa do lokalu socjalnego dla pozwanych Sąd miał na uwadze fakt, iż wprowadzenie do systemu obowiązującego prawa instytucji lokalu socjalnego miało stanowić instrument ochrony lokatorów w tych przede wszystkim przypadkach, gdy orzeczenie eksmisji dotyczyć miało osób i rodzin, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swych potrzeb mieszkaniowych, głównie z uwagi na wiek, sytuację materialną lub stan zdrowia, a konieczność ochrony prawa własności uniemożliwiałaby oddalenie powództwa z powołaniem się na zasady współżycia społecznego (art. 5 kc). W ocenie Sądu tak rozumiane względu słuszności w realiach rozpoznawanej sprawy przemawiają za tym, by zapewnić pozwanym możliwość skorzystania z dobrodziejstwa instytucji lokalu socjalnego. Ponadto strona powodowa nie udowodniła, iż pozwani mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany. Jak bowiem wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, pozwana mieszka z córkami sama, zaś ojciec dzieci pomaga jedynie w opiece. W ocenie Sądu wydatki, które pozwana ponosi w związku z wychowywaniem i sprawowaniem prawidłowej opieki nad małoletnimi nie pozwalają – w realiach (...) – na wynajem mieszkania dla trzyosobowej rodziny na wolnym rynku. Należy mieć także na względzie, że przedmiotowy lokal stanowi centrum życiowe pozwanych od 2006 roku, a córka pozwanej uczęszcza do przedszkola, które znajduje się w jego pobliżu. W opiece nad młodszą pomaga pozwanej jej matka, co jest istotne, bowiem ojciec, który nie mieszka z pozwanymi, nie sprawuje bezpośredniej opieki nad córkami.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd w pkt. I i II sentencji nakazał pozwanym opuszczenie, opróżnienie i wydanie przedmiotowego lokalu powodowi, przyznając im prawo do lokalu socjalnego.

Jednocześnie zgodnie z treścią art. 14 ust. 6 ustawy o ochronie praw lokatorów, Sąd w pkt III sentencji nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu wobec pozwanych do czasu złożenia im przez miasto stołeczne W. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania (punkt IV sentencji wyroku) stanowił art. 98 kpc, ustanawiający zasadę odpowiedzialności stron za wynik postępowania. stronę pozwaną należało uznać za stronę przegrywającą niniejsze postępowanie, wobec czego ponosi ona jego koszty w całości. Na koszty te złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 200 złotych oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 120 złotych (§ 9 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w brzmieniu obowiązującym na dzień wytoczenia powództwa – tj. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 ze zm.).

Mając na uwadze wszystkie przytoczone w niniejszym uzasadnieniu okoliczności faktyczne i treść przepisów prawa, Sąd orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: (...).