Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

UZASADNIENIE

We wniosku z 4 stycznia 2013r. A. K. zwróciła się o ustanowienie służebności drogi koniecznej na nieruchomości o nr ewidencyjnym 99/4 w obrębie 0120, położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), należącej do M. E., na rzecz wnioskodawczyni jako użytkownika wieczystego nieruchomości o nr ewidencyjnym 108 w obrębie 0120, położonej przy ul. (...) w W., dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr KW (...). Wnioskodawczyni wniosła również o ustanowienie jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności w kwocie 250,00 zł, oraz o zwrot kosztów postępowania na jej rzecz od uczestniczki postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wniosku zostało wskazane, iż nieruchomość wnioskodawczyni stanowiąca działkę nr (...) w obrębie ew. nr 0120 nie ma dostępu do ulic (...) ze względu na to, iż od strony południowej i wschodniej otacza ją działka gruntowa nr (...), zabudowana przez wielokondygnacyjny budynek mieszkalny.

Nieruchomość wnioskodawczyni od wschodu z kolei graniczy z działką nr (...), a od północy z działką nr (...) i przez żadną z tych działek nie przebiega droga wewnętrzna umożliwiająca nieruchomości wnioskodawcy dostęp do drogi publicznej. Dodatkowo wnioskodawczyni jest osobą niepełnosprawną, poruszającą się na wózku inwalidzkim, co w znacznym stopniu utrudnia jej dostęp do nieruchomości. Wnioskodawczyni podkreśliła, iż jedyny dostęp do drogi publicznej istnieje od ul. (...) tj. od strony zachodniej, przez sąsiadującą od tej strony działkę nr (...). Zaznaczone zostało ponadto, że działka gruntowa nr (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr KW (...) łączy się bezpośrednio z ul. (...), co umożliwia dostęp do działek od strony tej ulicy, a działka ta jest własnością (...) W. i każdemu właścicielowi działki nr (...) względem niej przysługuje nieodpłatna możliwość przejazdu. Działka nr (...) spełnia rolę drogi wewnętrznej i prowadzone są rozmowy z (...) W. w celu ustanowienia służebności drogi koniecznej na wskazanej nieruchomości. Ze względu na budowle znajdujące się na działkach o nr (...), najsłuszniejszym rozwiązaniem jest ustanowienie służebności drogi koniecznej na działce o nr (...), gdyż jest ona niezabudowana i nie ma innych ograniczeń ekonomicznych i prawnych z nią związanych (wniosek- k. 1-3).

Uczestniczka postępowania M. E. wniosła o oddalenie wniosku oraz
o zasądzenie na jej rzecz od wnioskodawczyni kosztów postępowania.

W ocenie uczestniczki wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej jest bezzasadny, głównie z gospodarczego punktu widzenia. Uczestniczka wskazała ponadto, iż działka należąca do wnioskodawczyni jest ogródkiem przydomowym do którego wnioskodawczyni ma dostęp od strony zajmowanego przez siebie lokalu mieszkalnego znajdującego się w budynku przy ul. (...). Brak jest zatem uzasadnienia gospodarczego w zapewnieniu tej nieruchomości dostępu do drogi publicznej poprzez obciążanie służebnością drogi koniecznej działki należącej do uczestnika. Ponadto uczestniczka wskazała, że nie była ona świadkiem jakoby wnioskodawczyni kiedykolwiek próbowała przetransportować rzeczy konieczne do utrzymania nieruchomości w należytym stanie, jednakże gdyby taka okoliczność zaistniała umożliwiłaby ona przejazd przez swoją nieruchomość. Uczestniczka zaznaczyła dodatkowo, że jej nieruchomość (zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego) położona jest w strefie zieleni osiedlowej do zachowania, a przeprowadzenie drogi koniecznej utrudniałoby znacznie korzystanie z nieruchomości obciążonej zgodnie z przeznaczeniem. Na zakończenie podkreślone zostało, że ustanowienie służebności na działce nr (...) nie zapewniłoby wnioskodawczyni dostępu do działki nr (...), gdyż służebność drogi koniecznej względem jej przysługuje wyłącznie uczestniczce, a dodatkowo możliwe jest wytyczenie drogi krótszej przez działki nr (...) (odpowiedź na wniosek- k. 51-53).

W replice na wniesioną odpowiedź na wniosek wnioskodawczyni podtrzymała swoje stanowisko wyrażone we wniosku oraz doprecyzowała swoje żądanie w ten sposób, iż wniosła o ustanowienie służebności drogi koniecznej na nieruchomości nr ewidencyjny 99/4 w obrębie 0120 położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...) na rzecz każdorazowego właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości o nr ew. 108 w obrębie 0120 położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...) o szerokości 2,5 metra szlakiem wskazanym przez geodetę uprawnionego A. M..

Wnioskodawczyni wskazała, że od strony ulic: D. i B. nie istnieje żaden dostęp do drogi publicznej, a w wyniku ogrodzenia przez uczestniczkę działki (...) dostanie się przez wnioskodawczynię do nieruchomości wiąże się z szeregiem trudności wywołanych tym, że porusza się ona na wózku inwalidzkim. Z tego względu koniecznym jest przenoszenie jej przez kamienicę przy ul. (...), po schodach przez osoby trzecie, tak by mogła się dostać do nieruchomości. Dostęp do ul. (...) zapewniłby uczestniczce swobodne korzystanie z działki nr (...) bez pomocy innych osób, gdyż dojazd do działki jest możliwy z poziomu ulicy (replika- k. 61-63v).

W piśmie procesowym z 12 czerwca 2013r. wnioskodawczyni wniosła o wezwanie do udziału w sprawie (...) W. oraz rozszerzyła wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej w taki sposób, że miałaby ona przebiegać dodatkowo przez nieruchomość o nr ewidencyjnym 99/3 w obrębie 1-01-20 położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...) o przebiegu już wyznaczonej służebności dojścia i dojazdu na tym gruncie, opisanej w dziale III podrubryce 3.4.1. polu 2 księgi wieczystej tej nieruchomości. Wnioskodawczyni wniosła także o ustanowienie jednorazowego wynagrodzenia na rzecz każdego z właścicieli nieruchomości obciążonych w wysokości 250,00 zł (pismo wnioskodawczyni z 12.06.2013r.- k. 69-70).

Postanowieniem wydanym na rozprawie 20 czerwca 2013r. Sąd wezwał na podstawie art. 510 § 2 k.p.c. do udziału w sprawie w charakterze uczestnika (...) W. (postanowienie- k. 83).

Uczestniczka M. E. wniosła o oddalenie zmodyfikowanego wniosku o ustanowienie służebności drogowej, podtrzymując wnioski i twierdzenia zawarte w odpowiedzi na wniosek. Uczestniczka zauważyła, że problemy w dostępie do działki nr (...) i wynikające w dużej mierze z niepełnosprawności wnioskodawczyni rozwiązane byłyby poprzez przystosowanie klatki schodowej i dostępu do podwórka dla potrzeb osób niepełnosprawnych (pismo uczestniczki M. E. z 03.07.2013r.- k. 92-95).

W udzielonej odpowiedzi na wniosek uczestnik (...) W. wniósł o oddalenie wniosku, oraz o zasądzenie na jego rzecz od wnioskodawczyni zwrotu kosztów procesu.

Argumentując swoje stanowisko procesowe (...) W. wskazało, iż ustanowienie służebności drogowej w zaproponowanym przez wnioskodawczynię przebiegu byłyby niezgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a przedstawione przez wnioskodawczynię okoliczności nie uzasadniają obciążenia nieruchomości stanowiącej działkę (...) służebnością drogi koniecznej (odpowiedź na wniosek uczestnika (...) W.- k. 107-110).

Dnia 23 września 2013r. W. K. wniósł o dopuszczenie go do udziału w sprawie w charakterze uczestnika, gdyż otrzymał on od wnioskodawczyni w drodze darowizny udział w wysokości ½ części w prawie użytkowania wieczystego działki gruntu nr (...) z obrębu 1-01-20, dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą o nr (...) (wniosek W. K. o dopuszczenie do wzięcia udziału w sprawie- k. 131-132).

Wnioskodawczyni w piśmie procesowym z 11 czerwca 2013r. zakwestionowała pogląd jakoby ustanowienie służebności było sprzeczne z planem zagospodarowania przestrzennego, gdyż plan ten nie przewiduje zakazu ustanawiania służebności jakiegokolwiek rodzaju na gruntach nim objętych (pismo wnioskodawczyni z 11.06.2013r. - k. 143-145).

Sąd postanowieniem z 24 września 2013r. na podstawie art. 510 § 2 k.p.c. wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika W. K. (postanowienie o wezwaniu do udziału w sprawie W. K.- k. 146).

Sąd ustalił, co następuje:

Na podstawie umowy darowizny z 28 grudnia 2010r. A. K. została użytkownikiem wieczystym nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), której właścicielem jest (...) W.. Nieruchomość ta stanowi działkę gruntu nr (...), z obrębu ewidencyjnego 0120, wyodrębnioną w 1989r., o powierzchni 172m ^2, dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w W. prowadzi księgę wieczystą nr KW (...). Umową darowizny z 11 września 2013r. udział w wysokości ½ części we współużytkowaniu wieczystym wskazanej nieruchomości nabył mąż A. K., W. K..

(okoliczności bezsporne, umowa darowizny- k. 134-137, księga wieczysta nr (...)- k. 19-21v).

Od strony południowej i wschodniej nieruchomość o nr 108 otoczona jest przez nieruchomość gruntową o nr działki (...), dla której tutejszy Sąd prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), zabudowaną przez wielokondygnacyjny budynek mieszkalny położony przy ul. (...). A. K. jest współużytkownikiem gruntu na którym posadowiony jest ten budynek i właścicielką lokalu nr (...) w nim się znajdującego.

A. K. i W. K. mieszkają na stałe w lokalu mieszkalnym położonym przy ul. (...) w W.. W lokalu nr (...) przy ul. (...) prowadzi działalność gospodarczą, a A. K. często tam przebywała.

Działka nr (...) od strony zachodniej graniczy z nieruchomością o nr 99/4, dla której tutejszy Sąd prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), stanowiącą własność M. E., od północy natomiast z działką nr (...).

Działka nr (...) od północy (tj. od strony jedynego wjazdu od ul. (...)) graniczy z działką o nr (...) stanowiącą własność (...) W.. Działka o nr (...) oddzielona jest od działki (...) ogrodzeniem. Na działce (...) ustanowiona jest służebność gruntowa na rzecz każdoczesnych właścicieli lub użytkowników wieczystych objętych księgą wieczystą prowadzoną przez tut. Sąd o nr KW (...), polegająca na prawie dojścia i dojazdu do ul. (...), wykonywana na działce (...).

(okoliczności bezsporne, ponadto dowody: KW (...)- k. 245-247, protokół z oględzin- k.348-349, dokumentacja zdjęciowa- k.386, przesłuchanie W. K.- k. 158-160, mapa- k. 16, mapa ewidencyjna- k. 18)

Działki ewidencyjne nr (...) stanowią obszar dla którego ustalenia planu zagospodarowania zakazują lokalizacji nowych budynków wewnątrz terenu oraz ustalają zachowanie we wnętrzu wspólnej, nie wygrodzonej przestrzeni zagospodarowanej zielenią z utrzymaniem cennej zieleni wysokiej. Ustalenia planu zagospodarowania nie dopuszczają wewnątrz działek (...) realizacji żadnych funkcji wymagających dojazdu.

(okoliczności bezsporne, ponadto dowody: wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu Starego M.- k. 363-385; pismo Biura (...) k. 604-605)

Do działki o nr (...) brak jest bezpośredniego dojazdu od strony ulic (...), ze względu na wybudowany budynek mieszkalny.

Działka nr (...) wykorzystywana jest przez wnioskodawczynię jako ogród. Ogrodzona jest murem w którym znajduje się furtka prowadząca na działkę nr (...). Lokal nr (...) będący własnością A. K. położony jest na parterze budynku.

Wejście do budynku nr (...) usytuowane jest od strony ulicy (...). Dojście odbywa się przez dwa zestawy schodów po trzy schody, a odległość od drzwi wejściowych od strony ulicy do drzwi prowadzących do ogrodu wynosi 6 metrów. Drzwi te leżą na wprost siebie. Szerokość klatki schodowej wynosi około 1 m 56 cm, a skrzydła drzwi łącznie po 1,5 m. Na działkę nr (...) prowadzą dwa wyjścia: jedno przez klatkę schodową, drugie bezpośrednio z lokalu mieszkalnego nr (...).

(protokół z oględzin wraz z dokumentacją zdjęciową- k. 348-349, k. 386, dokumentacja zdjęciowa sporządzona przez biegłą sądową M. B.- k. 496-503)

A. K. jest osobą niepełnosprawną, poruszającą się na wózku inwalidzkim, a wejście do klatki schodowej od strony ul. (...), jak i żadne z wyjść do ogrodu (działka nr (...)) nie są przystosowane dla osób niepełnosprawnych, a celem dostania się przez A. K. na działkę o nr (...) potrzebna jest pomoc innych osób.

(okoliczności bezsporne, opinia biegłej M. B.- k. 446-454, zeznania A. K.- k. 609-610)

Działka nr (...) wykorzystywana jest wyłącznie jako ogród. Konieczne na niej prace obejmują koszenie trawy i pielęgnację roślinności ozdobnej, przetrzymuje się tam także widły, grabie oraz meble ogrodowe. Z działki wywożone są także śmieci. Wynoszenie tych rzeczy jest możliwe poprzez klatkę schodową.

Furtka prowadząca z działki nr (...) na działkę (...) nie była często używana, rzadko ktoś przez nią wychodził bądź wchodził w kierunku ulicy (...).

Dostęp do działki nr (...) jako przestrzeni zielonej zapewniają w sposób odpowiedni istniejące przy niej wejścia.

(protokół z oględzin wraz z dokumentacją zdjęciową- k. 348-349, k. 386; przesłuchanie W. K.- k. 158-160, zeznania M. E.- k. 80-84, k. 609-610, protokół na płycie CD- k. 611)

A. K. wraz z W. K. nie zabiegali nigdy o przeprowadzenie prac mających na celu dostosowanie wejścia do klatki schodowej i zejścia do ogrodu dla potrzeb osoby poruszającej się na wózku inwalidzkim.

Istnieją rozwiązania techniczne mogące usprawnić poruszanie się A. K. z
ul. (...) do ogrodu na działce nr (...) poprzez klatkę schodową w budynku nr (...). Najbardziej optymalnym ekonomicznie i przestrzennie rozwiązaniem jest schodołaz, który nie wymaga ingerencji w struktury budowalne obiektu i który zapewnia pełną swobodę osobie niepełnosprawnej. A. K. wymagałaby jedynie pomocy innej przy zniesieniu jej schodołaza przed budynek przy ul. (...) oraz jego zabrania po opuszczeniu nieruchomości przez nią.

(zeznania uczestnika W. K.- k. 158-160, uzupełniająca opinia pisemna biegłej M. B.- k. 540- 551, ustna uzupełniająca opinia biegłej M. B.- k. 589-590)

W przypadku konieczności dojazdu do działki (...) od strony działek (...) jest to możliwe po uprzednim zawiadomieniu o tym właścicielki działki (...) M. E..

(okoliczności bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych powyżej dokumentów urzędowych i prywatnych, nie kwestionowanych przez żadną ze stron, a Sąd nie znalazł podstaw by czynić to z urzędu. Zasadnicze ustalenia dla sprawy Sąd poczynił w drodze przeprowadzonych oględzin, które pozwoliły naocznie określić wzajemne położenie działek (...), warunki architektoniczne panujące w ich obrębie oraz sposób korzystania z działki nr (...), oraz ewentualny zakres dostępu do drogi publicznej wynikający z potrzeb zwykłego gospodarowania nieruchomością. Wskazać należy, iż przeprowadzone oględziny pozwoliły oszacować posiadaną przez nieruchomość dostępność do drogi publicznej, oraz to czy dostęp ten jest właściwy. Stan faktyczny został także ustalony w oparciu o przesłuchania świadków J. J. i K. W., którzy w sposób wiarygodny, na podstawie zwyczajnych spostrzeżeń dnia codziennego wskazali, iż rzadko zdarzało się jakoby ktoś podjeżdżał do działki nr (...) od strony ul. (...) z przyczyn wynikających z gospodarowania działką. Okoliczność ta została potwierdzona również zeznaniami uczestniczki M. E., która wskazała, że właściciele nieruchomości nr 108 prawie w ogóle nie korzystali z przejazdu przez działki (...). Uczestnik W. K. natomiast rzeczowo opisał sposób korzystania z działki, czynności na niej wykonywane celem jej utrzymania we właściwym stanie i sprzęty ogrodowe jakie zostają przez niego w tym celu używane. Potwierdził on także możliwość porozumienia się z M. E. celem przejazdów przez jej działkę w razie takiej potrzeby- wskazując, iż jedyną niedogodnością dla niego jest konieczność wcześniejszego powiadomienia uczestniczki o potrzebie dojazdu. Zeznania wnioskodawczyni A. K. były lakoniczne i wskazywały na okoliczność bezsporną, mianowicie iż nieruchomość budynkowa nr 18 przy ul. (...) oraz wejście do niej i zejście do ogrodu nie są przystosowane dla osób niepełnosprawnych, poruszających się na wózku inwalidzkim, i potrzebna jest każdorazowo pomoc osób trzecich by z ulicy dostać się do działki nr (...). Sąd wziął pod uwagę również opinie biegłej M. B., zarówno główną, jak i opinie uzupełniające (pisemną i ustną) w zakresie tego, iż istnieje możliwość faktycznej poprawy przemieszczania się A. K. na terenie omawianej nieruchomości, z minimalną pomocą innej osoby, poprzez zastosowanie schodołaza.

Sąd zważył, co następuje.

Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie.

Wnioskodawczyni A. K. domagała się ustalenia służebności drogi koniecznej przebiegającej przez działki o nr (...) z obrębu ew. 1-01-20 na rzecz jej nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) w obrębie ew. nr 1-01-20.

Stosowanie do art. 145 § 1 k.c. jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Paragraf 2 art. 145 k.c. wskazuje, iż przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy (§ 3 ww. artykułu).

Dopuszczalne jest także ustanowienie służebności drogi koniecznej na prawie użytkowania wieczystego (zob. post. SN z 15.10.2008 r., I CSK 135/08, OSNC-ZD 2009, Nr C, poz. 62) i tym samym użytkownik wieczysty posiada legitymację czynną w zakresie żądania ustalenia tejże służebności na jego rzecz.

Zatem przesłanką ustanowienia drogi koniecznej jest brak odpowiedniego dostępu nieruchomości do drogi publicznej, czyli takiego który zapewnia niezbędną z punktu widzenia społeczno- gospodarczego, łączność z tą drogą, umożliwiając normalne, gospodarcze korzystanie z nieruchomości (postanowienie SN z 19 marca 2002r., IV CKN 895/2000). W oparciu o przyjęty w orzecznictwie pogląd, roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej może być uzasadnione w przypadku ustalenia, że istniejący dostęp nie może zostać usprawniony i wykorzystany do przechodu i przejazdu, albo przystosowanie go wymagałoby znacznych nakładów finansowych przekraczających możliwości właściciela nieruchomości w stopniu czyniącym tę inwestycję nieopłacalną i sprzeczną z interesem społeczno- gospodarczym.

Wnioskodawczyni podnosiła, iż nieruchomość stanowiąca działkę nr (...) której jest użytkownikiem wieczystym, nie posiada odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Argumentacja strony wnioskującej opierała się na tym, iż: 1) działka nr (...) nie ma dostępu do drogi publicznej co utrudnia gospodarowanie działką polegające m. in. na przewożeniu materiałów na działkę (mebli i urządzeń ogrodowych, kosiarki, ziemi, roślin, etc.), 2) ze względu na poruszanie się wnioskodawczyni na wózku inwalidzkim, jej korzystanie z nieruchomości wymaga zawsze pomocy osób trzecich celem przedostania się do ogrodu poprzez budynek mieszkalny.

Okolicznością bezsporną jest to, iż nieruchomość stanowiąca działkę nr (...) nie posiada bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Od strony południowej i zachodniej otoczona jest ona budynkiem mieszkalnym nr (...) przy ul. (...), od północy natomiast graniczy z działką nr (...), a od zachodu z działką nr (...) należącą do M. E..

Przywołany powyżej artykuł 145 k.c. przewiduje możliwość ustanowienia drogi koniecznej, jeśli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich (w tym do budynków mieszkalnych i użytkowych związanych z nieruchomością niemającą dostępu do nich, jak spichlerze, silosy, instalacje przemysłowe, urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, zbiorniki wolnostojące itp.). Ustanowienie służebności drogowej możliwe jest zatem w warunkach kompletnego braku dostępu do drogi, albo w przypadku istniejącego dostępu, lecz uznanego za nieodpowiedni, na tle konkretnego stanu faktycznego. Tym samym należy wskazać, iż ustalenie czy nieruchomość gruntowa wraz z zabudowaniami ma odpowiedni dostęp do drogi publicznej, zależy od konkretnego stanu faktycznego i jego oceny przez sąd. Nieodpowiedni dostęp do drogi publicznej może polegać nie tylko na jego braku, lecz także na tym, że pomimo fizycznego dostępu do drogi publicznej jest ona przez znaczną część roku nieprzejezdna lub przejazd nią jest utrudniony ze względu na zły stan techniczny ( por. uchw. SN z 14.8.1985 r., III CZP 44/85, OSN 1986, Nr 7–8, poz. 106; zob. także post. SN z 7.3.2007 r., II CSK 482/06, L.; post. SN z 31.1.2007 r., II CSK 421/06, L.).

W odniesieniu do sprawy niniejszej Sąd poddał pod rozwagę w pierwszej kolejności to czy nieruchomość stanowiąca działkę o nr (...) posiada „odpowiedni” dostęp do drogi publicznej. Należy wskazać, że brak bezpośredniego dostępu do drogi publicznej nie jest równoznaczny z brakiem dostępu w ogóle i nie wyłącza też możliwości posiadania przez nieruchomość dostępu odpowiedniego tj. właściwego, podyktowanego faktycznymi potrzebami danej nieruchomości. Działka o nr (...) posiada dostęp do drogi publicznej via nieruchomość budynkowa o nr 109, która to przylega bezpośrednio do ul. (...). Ułatwienie w przedostawaniu się z nieruchomości o nr 108 do ulicy stanowi również to, iż wnioskodawczyni ma zapewniony dostęp do nieruchomości budynkowej o nr 109, gdyż jest ona właścicielem lokalu nr (...) znajdującym się w tym budynku. Z tego względu należało bezsprzecznie uznać, iż działka o nr (...) ma zapewniony dostęp do drogi publicznej. Jednakże kolejnego ustalenia wymagało to, czy dostęp ten jest w swej naturze odpowiedni, co w praktyce oznacza to, czy potrzeby nieruchomości o nr 108 wynikające z jej charakteru i sposobu korzystania z niej są adekwatne do rodzaju dostępu do drogi publicznej jaki zapewnia nieruchomość nr 109. W oparciu do dowody w postaci opinii biegłego J. M., oraz obserwacje poczynione przez Sąd w trakcie oględzin nieruchomości, a także zeznania złożone przez W. K., K. W. i J. J., Sąd doszedł do przekonania, że działka o nr (...) ma dostęp do drogi publicznej zapewniający właściwe gospodarowanie nieruchomością. Dostęp do działki jako przestrzeni zielonej zapewniają dwa wejścia: schody metalowe prowadzące wprost z lokalu nr (...) oraz klatka schodowa wychodząca wprost na ul. (...). Działka o nr (...) nie jest działką budowlaną, a na jej terenie nie są podejmowane żadne prace o ciężkim charakterze, uzasadniające przenoszenie z działki i na działkę znacznych ilości różnego rodzaju materiałów, lub konieczności bezpośredniego dostępu do działki samochodem etc. Działka nr (...) jest ogródkiem spełniającym funkcję rekreacyjną, gdzie hobbystycznie pielęgnuje się zieleń i uprawia rośliny ozdobne, a czynnościami tego rodzaju rzadko wiąże się potrzeba przenoszenia dużych gabarytowo przedmiotów. Tym bardziej, że ogródek ten jest pielęgnowany w warunkach miejskich, co per se oznacza, że ma on wyłącznie charakter odpoczynkowy, a nie służy np. uprawie drzew owocowych etc. Ponadto uczestnik W. K. zeznał, iż dwa razy w tygodniu wywozi z działki nr (...) śmieci, kosi trawę, trzyma tam łopaty, widły, grabie oraz wskazał, że wnoszenie tych przedmiotów przez klatkę schodową jest możliwe. W ocenie Sądu problemu nie mogą stanowić stojące na klatce schodowej rowery bądź wózki dziecięce. W trakcie przeprowadzonych oględzin (co też potwierdza sporządzona w ich trakcie dokumentacja zdjęciowa) drzwi z klatki schodowej prowadzą wprost z ulicy do ogrodu. Klatka schodowa ma szerokość 1.56cm, a skrzydła drzwi mają łącznie 1.50cm a odległość od drzwi prowadzących na ulicę do tych prowadzących do ogródka wynosi 6m. Wejście od strony ulicy (...) i zejście do na działkę nr (...) obwarowane jest zestawami schodów po trzy stopnie. Taki układ przejścia zdaniem Sądu jest odpowiednia dla swobodnego przemieszczania się z akcesoriami niezbędnymi do pielęgnacji roślinności i innego, właściwego gospodarowania działką o nr (...). Wykonywanie drobnych czynności na działce o nr (...) przeznaczonej na ogródek, nie uzasadnia w żadnym przypadku ustanowienia służebności drogi koniecznej na działkach o nr (...). Nieruchomość o nr 108 posiada bowiem współmierny dla swoich potrzeb dostęp do drogi publicznej, a potrzeby te nie uzasadniają obciążenia działek (...) służebnością drogową na jej rzecz, gdyż pociągałyby dla ich właścicieli niepotrzebne ograniczenia w korzystaniu z własnych nieruchomości, a także wiązałoby się z koniecznością znacznej ingerencji w ich stan tj. likwidacji roślin oraz utwardzenia przejazdu, czego nie uzasadniają ustalone okoliczności faktyczne. Tym bardziej, iż ustanowienie służebności drogi koniecznej powinno mieć charakter ostateczny, poprzez uprzednie ustanowienie, iż istniejący dostęp nie może zostać usprawniony i wykorzystany do przechodu bądź przejazdu.

Warto zaznaczyć także, iż działki o nr (...) stanowią tzw. teren „zielony”
i zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego rejonu Starego M. położone są one w strefie zieleni osiedlowej do zachowania (ZP). Ewentualne zniszczenia zieleni niskiej na drodze dojazdowej muszą być naprawiane i uzupełniane, co też wyklucza wykonanie utwardzenia drogi poprzez użycie jakichkolwiek materiałów.

Podkreślić należy również, iż celem zapewnienia dostępu do działki nr (...) pojazdowi istnieje możliwość swobodnego przejazdu przez działki o nr (...) za uprzednim zawiadomieniem właścicielki działki nr (...) o takiej potrzebie. Mając na uwadze rodzaj i przeznaczenie działki o nr (...), oraz rzadką potrzebę dostępności dojazdu pojazdów do nieruchomości o nr 108 (na co wskazują zeznania świadków J. J.
i K. W. i co również wynika z ustalonych potrzeb nieruchomości), uzgodnienia ad hoc na tej płaszczyźnie powinny pomiędzy stronami być wystarczające, a dostęp prekaryjny do działki najodpowiedniejszą formą korzystania z dojazdu.

Sąd Najwyższy w uchwale z 14 maja 2014r., III CZP 14/14 wskazał, iż odpowiedni dostęp do drogi publicznej (art. 145 § 1 k.c.) powinien obejmować także możliwość przejazdu pojazdów mechanicznych, chyba że nie uzasadniają tego potrzeby nieruchomości władnącej, konfiguracja granic, ukształtowanie terenu lub interes społeczno-gospodarczy. Analizując niniejszą sprawę należy wskazać, iż potrzeby nieruchomości należącej do wnioskodawczyni nie uzasadniają konieczności ustanowienia służebności drogowej. Nie przemawia za tym także ważny interes społeczno- gospodarczy, gdyż działka o nr (...) stanowi ogródek pełniący funkcję odpoczynkową. Nawet osobisty konflikt między właścicielami nieruchomości sąsiednich nie stanowiłby przeszkody w ustanowieniu drogi koniecznej, jeżeli za ustanowieniem służebności przemawiałyby względy społeczno-gospodarcze. Jednakże poprawa komfortu użytkowania własnej nieruchomości nie jest bowiem przesłanką ustanowienia służebności drogi koniecznej. Wyłącznie dla większej wygody wnioskodawcy uczestnik nie może być tak dalece ograniczany w prawie własności swoich działek.

Stanowisko wnioskodawczyni i argumentacja przez nią reprezentowana wskazywały jednak, iż głównym powodem żądania ustanowienia służebności drogi koniecznej nie jest rzeczywista potrzeba nieruchomości oznaczonej nr 108, ale jej trudności z samodzielnym dojazdem do tej działki ze względu na poruszanie się na wózku inwalidzkim. Sąd w pełni rozumiejąc trudności wynikające z poruszania się na wózku inwalidzkim i bariery architektoniczne krępujące swobodne przemieszczanie się w przestrzeni miejskiej musi wskazać, iż osobista niepełnosprawność osoby fizycznej nie stanowi przesłanki do ustanowienia służebności drogi koniecznej w myśl art. 145 k.c., gdyż ustanowienie drogi koniecznej następuje wyłącznie w uwzględnieniem „potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej” i tylko wtedy gdy „nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej”. Punktem odniesienia są zatem potrzeby konkretnej nieruchomości, a nie potrzeby wynikające wyłącznie z indywidulanych uwarunkowań osoby fizycznej będącej właścicielem nieruchomości nie mającej dostępu do drogi. Jak zostało wskazane przez biegłą M. B. istnieją ponadto możliwości dostosowania wejścia do budynku dla osoby niepełnosprawnej, o co jednakże ze względów ekonomicznych wnioskodawczyni nie zabiegała do tej pory. Sąd dostrzega w prawdzie to, że w ocenie wnioskodawczyni ustanowienie drogi koniecznej za wynagrodzeniem dla właścicieli obciążonych działek jest dla niej mniejszym kosztem aniżeli zamontowanie urządzeń koniecznych do przemieszczania się przez budynek przez osobę niepełnosprawną, jednakże stanowisko takie wyraża subiektywne postrzeganie własnego interesu wobec interesu właścicieli działek które miałyby zostać obciążone służebnością. Tym bardziej, iż ewentualne podjęcie prac adaptacyjnych, nie bacząc już na kwestię, iż tereny działek (...) są terenami zielonymi do zachowania, musiałoby pociągnąć za sobą likwidację roślin i zmiany na nieruchomościach 99/3 i 99/4. Z tego też względu wnioskodawczyni w zbyt znaczny sposób doprowadziłaby do obciążenia innych nieruchomości, bez dokonania możliwego usprawnienia dostępu do własnej działki, a więc w rażącej sprzeczności z interesem społeczno- gospodarczym, jedynie ze względu na uniknięcie kosztów dostosowania wejścia do budynku dla niepełnosprawnych po swojej stronie.

Z powyższych względów Sąd orzekł jak w pkt 1 postanowienia.

O kosztach postępowania sądowego Sąd w pkt 2 i 3 postanowienia orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z którym wnioskodawczyni A. K., jako strona przegrywająca sprawę w całości obowiązana jest zwrócić przeciwnikom na ich żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony.

W pkt 4 postanowienia Sąd orzekł na podstawie art. 83 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 28 lipca 2005r. wskazującego, że jeżeli przepisy ustawy przewidują obowiązek działania i dokonywania czynności połączonej z wydatkami z urzędu, sąd zarządzi wykonanie tej czynności, a kwotę potrzebną na ich pokrycie wykłada tymczasowo Skarb Państwa. Dotyczy to także dopuszczenia i przeprowadzenia przez sąd z urzędu dowodu niewskazanego przez stronę. W orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach, stosując odpowiednio przepisy art. 113 ust. 1 tej ustawy stanowi natomiast, że kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Art. 108 § 1 k.p.c. wskazuje, iż Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji orzeczenia.

Zarządzenie: odpis postanowienia wraz z opisem uzasadnienia doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni oraz pełnomocnikowi (...) W..