Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia del. Michał Maj

Protokolant: protokolant sądowy Emilia Zadrożna

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 grudnia 2024 roku w Warszawie

sprawy z powództwa Banku (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko T. P.

o zapłatę

1. umarza postępowanie w części obejmującej powództwo o:

a. zapłatę kwoty 293.510,84 zł (dwieście dziewięćdziesiąt trzy tysiące pięćset dziesięć złotych 84/100) tytułem zwrotu równowartości wypłaconego kapitału (część żądania objętego punktem 1 pozwu),

b. zapłatę kwoty 216.044,47 zł (dwieście szesnaście tysięcy czterdzieści cztery złote 47/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od tej kwoty tytułem wynagrodzenia za korzystanie z kapitału (żądanie objęte punktem 2 pozwu),

2. oddala powództwo w pozostałej części,

3. znosi wzajemnie koszty procesu.

sędzia del.

Michał Maj

Sygn. akt XXVIII C 22727/22

UZASADNIENIE

Powód (dalej także jako: bank) wniósł o zasądzenie od pozwanego (dalej także jako: kredytobiorcy, konsumenta) kwoty 311.164,31 zł tytułem zwrotu równowartości kapitału kredytu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28.10.2022 r. do dnia zapłaty tytułem równowartości kapitału wypłaconego w wykonaniu nieważnej umowy kredytu.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

W piśmie procesowym z dnia 12.02.2024 r. (k. 194) powód cofnął pozew w zakresie żądanej pierwotnie kwoty 216.044,47 zł z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.

W piśmie procesowym z dnia 12.08.2024 r. (k. 214) powód cofnął pozew w zakresie należności głównej w kwocie 293.510,84 zł.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10.11.2005 r. została zawarta umowa kredytu nr (...), na podstawie której powód udzielił pozwanego kredytu w kwocie 311.164,31 PLN indeksowanego do CHF.

Okoliczność bezsporna.

Wyrokiem z dnia 4.03.2021 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie zasądził od banku na rzecz kredytobiorcy kwotę 66.727,50 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5.04.2019 r. do dnia zapłaty i w pozostałej części oddalił powództwo. Wyrokiem z dnia 21.03.2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zmienił powyższy wyrok w ten sposób, że nadał mu brzmienie, według którego od banku na rzecz kredytobiorcy została zasądzona kwotę 67.135,55 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30.12.2022 r. do dnia zapłaty i oddalił apelacje stron w pozostałym zakresie. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd wskazał, że postanowienia zawarte w § 2 ust. 2 i § 7 ust. 1 umowy kredytu nr (...) stanowią niedozwolone postanowienia umowne (art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c.), a bez nich wykonanie umowy nie jest możliwe, co także uzasadnia stwierdzenie nieważności umowy. W związku z uznaniem, że umowa kredytu jest nieważna, Sąd uwzględnił powództwo o zapłatę i zasądził na rzecz kredytobiorców kwotę stanowiącą równowartość świadczeń nienależnie spełnionych przez kredytobiorcę w wykonaniu nieważnej umowy na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 k.c.

Dowód: wyrok – k. 171-196

Bank uruchomił kredyt kwotą 311.164,31 zł łącznie w okresie od dnia 16.11.2005 r. do dnia 29.01.2008 r.

Dowód: dyspozycje i zaświadczenie – k. 25-30.

W okresie od dnia 10.11.2005 r. do dnia 17.10.2022 r. bank pobrał od strony pozwanej łącznie kwoty 132.011 zł i 60.509,30 CHF tytułem spłaty rat kredytu,

Dowód: zaświadczenia i potwierdzenia operacji – k. 77-141.

W dniu 27.09.2022 r. stronie pozwanej zostało doręczone pismo, w którym powód wezwała stronę pozwaną do zapłaty w terminie 30 dni kwoty 311.164,29 zł tytułem zwrotu świadczenia nienależnego (udostępnionego kapitału kredytu) spełnionego w wykonaniu umowy kredytu.

Dowód: wezwanie wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru - k. 31-34.

Powodowi zostało doręczone pismo pozwanego z dnia 27.12.2022 r., w którym strona pozwana wezwała powoda do zapłaty w terminie do dnia 3.01.2023 r. kwot 132.011 zł i 60.509,30 CHF tytułem zwrotu świadczenia nienależnego spełnionego w wykonaniu nieważnej umowy kredytu w okresie od dnia 10.11.2005 r. do dnia 17.10.2022 r.

Dowód: wezwanie wraz z odpowiedzią - k. 146-149.

W dniu 27.03.2023 r. powodowi zostało doręczone oświadczenie o potrąceniu strony pozwanej, w którym wskazała, że potrąca z wierzytelnością powoda w kwocie 311.164,31 zł własne wierzytelności w kwotach 60.509,30 CHF, 2.921,46 zł i 61.953,99 zł w okresie od dnia 10.11.2005 r. do dnia 17.10.2022 r., nie objęte żądaniem pozwu dochodzonym w uprzednim procesie.

Dowód: oświadczenie wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru - k. 150-155.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły wymienione dokumenty, których treść ani autentyczność nie była kwestionowana przez strony. Powyższe dowody były wystarczające dla oceny stanowisk i żądań stron, a pozostałe dowody nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Dowód z opinii biegłego został pominięty, ponieważ rozpoznanie sprawy nie wymagało wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.).

Dowód z przesłuchania stron został pominięty, ponieważ w sprawie nie pozostały żadne niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Strona powodowa częściowo cofnęła pozew przed rozpoczęciem, a zatem wymóg z art. 203 § 1 k.p.c. został spełniony. Ponadto okoliczności sprawy nie wskazują, aby cofnięcie pozwu było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.). Wobec tego postępowanie zostało w powyższym zakresie umorzone na podstawie art. 355 k.p.c.

Powództwo jest niezasadne w pozostałej części.

Nieważność umowy kredytu ex tunc oznacza, że wszystkie świadczenia spełnione na jej podstawie stanowią świadczenia nienależne ( condictio sine causa) podlegające zwrotowi na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 k.cPowód wypłacił stronie pozwanej łącznie kwotę 311.164,31 zł tytułem uruchomienia kredytu, a zatem powodowi przysługiwała wobec strony pozwanej wierzytelność w tej wysokości. Jednak wierzytelność powoda wygasła w całości na skutek potrącenia.

Zarzut potrącenia podniesiony przez stronę pozwaną okazał się skuteczny. Oświadczenie o potrąceniu złożone przez stronę pozwaną spełnia wymogi z art. 498-499 k.c., zaś zarzut potrącenia został złożony zgodnie z art. 203 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. Zarzut potrącenia został zgłoszony w piśmie procesowym przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy, tj. w odpowiedzi na pozew, która nie zawierała żadnych braków formalnych. Podstawą zarzutu potrącenia jest wierzytelność strony pozwanej z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda (art. 203 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c.). Mianowicie obie wierzytelności obejmują roszczenia o zwrot świadczeń nienależnych spełnionych w wykonaniu tej samej nieważnej umowy kredytu. Jest przy tym oczywiste, że nieważność umowy oznacza, że każdej ze stron przysługują osobne wierzytelności o zapłatę, jednak nie oznacza to, że wynikają one z innych stosunków prawnych – w obu wypadkach są to wierzytelności o zwrot świadczeń nienależnych spełnionych w wykonaniu tej samej nieważnej umowy. Obie strony były wobec siebie dłużnikami i wierzycielami, obie wierzytelności miały charakter pieniężny, wierzytelność strony pozwanej była wymagalna i zaskarżalna (art. 498 § 1 k.c.), a ponadto strona pozwana udowodniła, że złożyła wobec powoda oświadczenie o potrąceniu (art. 499 k.c.), które doszło do niego w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią (art. 61 § 1 k.c.). Dla skuteczności podniesienia zarzutu potrącenia na podstawie art. 203 ¹ k.p.c. i odbioru takiego oświadczenia wystarczające jest pełnomocnictwo procesowe1, niemniej jednak strona pozwana przedstawiła dowód nadania pisma z oświadczeniem o potrąceniu na adres powoda oraz dowód doręczenia powodowi tego świadczenia. Roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego stanowi roszczenie bezterminowe2, a zatem staje się wymagalne po wezwaniu do zapłaty (art. 455 k.c.). Natomiast wierzytelność jest wymagalna w rozumieniu art. 498 § 1 k.c. w terminie wynikającym z art. 455 k.c.3 Roszczenie strony pozwanej było wymagalne w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu. Powód nie kwestionował również faktu, że wierzytelność strony pozwanej była wymagalna w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu, a zatem również ta okoliczność była między stronami bezsporna.

Wierzytelność strony pozwanej w zakresie kwoty 60.509,30 CHF należało dla celu potrącenia przeliczyć na PLN według kursu średniego NBP z dnia wymagalności wierzytelności przedstawionej do potrącenia (co wynika z art. 499 k.c. oraz art. 358 § 2 k.c. stosowanego per analogiam), czyli z dnia 4.01.2023 r., w którym kurs ten wynosił 4, (...). Przeliczenie kwoty 60.509,30 CHF według kursu 4, (...) dało kwotę 287.140,83 zł, a po dodaniu do niej kwoty 64.875,45 zł – łącznie kwotę 352.016,28 zł. Oświadczenie strony pozwanej było skuteczne co do potrącenia jej wierzytelności kwocie 352.016,28 zł z wierzytelnością powoda w kwocie 311.164,31 zł. Oświadczenie o potrąceniu spowodowało wzajemne umorzenie wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.), czyli wierzytelności w kwocie 311.164,31 zł. W związku z tym wierzytelność powoda wygasła w całości i wobec tego powództwo zostało oddalone. Na skutek oświadczenia o potrąceniu wygasło także roszczenie powoda o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 311.164,31 zł za okres od dnia 28.10.2022 r do dnia 3.01.2023 r., ponieważ ich łączna kwota wynosiła 7.101,37 zł, a zatem mniej od pozostałej wierzytelności pozwanego w kwocie 40.851,97 zł (różnicy kwot 352.016,28 zł i 311.164,31 zł).

Powód wygrał sprawę w zakresie żądania zapłaty kwoty 293.510,84 zł (w związku z potrąceniem dokonanym przez pozwanego w toku procesu), natomiast przegrał w zakresie żądania zapłaty kwot 17.653,47 zł (w tej części powództwo zostało oddalone) i 216.044,47 zł (w tej części powód cofnął pozew, a żądanie było od początku bezzasadne). W związku z tym stosownie do wyniku postępowania Sąd zniósł wzajemnie koszty procesu na podstawie art. 100 k.p.c.

1 Por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2.07.2024 r., III CZP 2/24.

2 Por.:

- wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3.04.1998 r., III CKN 436/97

- wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2004 r., V CK 461/03.

3 Por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5.11.2014 r. III CZP 76/14.